Си?ырлы дыбыстар мен ?ріптер ?леміне саяхат

№

Тәрбиешінің іс-әрекеті

Балалардың

іс-әрекеті

Мотивациялық қозғаушы

«Сәлемдесу»

Үлкенге де сіз,

Кішігеде сіз,

Баршаңызды құрметтеп,

Бас иеміз біз.

Балалар бір аптада неше күн бар?

Бүгін аптаның қай күні?

Өте жақсы. Қазір жылдың қай мезгілі?

Көктемнің қай айы?

Сәуірдің нешесі?

Өте жақсы балалар!Балалар біз осы уақытқа дейін сауат ашу ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде немен таныстық?

Айтыңдаршы дыбыс деген не?

Әріп деген не?

Ал,буын деген не?

Сәлеметсіздер ме,құрметьті қонақтар!

Жеті күн бар.

Аптаның бесінші күні жұма.

Көктем мезгілі.

Сәуір айы.

Сәуірдің он бірі.

Дыбыстармен,әріптермен,сөз,сөйлеммен таныстық.

Дыбысты айтамыз,естиміз.

Әріпті жазамыз,көреміз,оқимыз.

Сөзде қанша дауысты дыбыс болса,сонша буын болады.

Ұйымдастыру-ізденушілік

Балалар,қазір мен сендерге сөз тізбектер айтамын,ол неге қатысты екенің сендер табасыңдар.

1.Шана,суық,тайғақ,қар,аққала боран-бұлар неге байланысты?

2.Мектеп,аурухана,пошта,мұражай-бұлар неге байланысты?

Өте жақсы балалар.Балалар,әрбір тіршілік иесінің өздерінің тұратын жері,мекені болады екен.Мысалы: Адамдар үйлерінде,құстар ұясында,аңдар апандарыңда өмір сүреді екен.

Ал,дыбыстар қайда өмір сүредіекен,мен қазір сендерге ертегі айтып берейін.

Әлдеқандай патшалықта емес,мемлекетте емес,өзіміздің аузымызда дыбыстар өмір сүріпті.Олардың үйі осы аузымыз болыпты.Үйдің төбесі таңдай,едені төменгі таңдай ,үйдің екі қабырғасы екі жағымыз болыпты.Ал үйдің есігі екі ерін,оның ішінде есік мықты болу үшін қойылған сүйек шарбақтар бар екен,олар-тістер болыпты.Бір күні осы үйге барлығын басқаратын бастық пайда болыпты.

Ол тіл екен.Оның көңіл-күйі жақсы болса дыбыстарды емін еркін өткізіп жібереді екен.

Мысалы былай: А,О,Е,И,Ы;У.Бұл дыбыстар үстіне қызыл көйлек киіп есіктен емін еркін кіріп-шығып жүреді екен.Ал,кейбір дыбыстарға кедергі жасап шығуына бөгет болады екен немесе есікті жауып қояды екен. Мысалы былай: М-м-м,Н-н-н,Т дыбысы шығар кезде тіпті таңдайға жабысып қалады екен.Кәне бәріміз дыбыстарды қайталап айтайықшы,олар сыртқа шыға алмай тұр.

Сөйтіп бәрін басқаратын тіл дыбыстарды ысылдауға.ырылдауға,қырылдауға мәжбүр етеді екен.Бұл дыбыстар ауыздан емін еркін шыға алмай олар көк көйлек киіп шығады екен. Сонымен емін еркін шыққан дыбыстар дауысты,қысылып шыққан дыбыстар дауыссыз болып екіге бөлініпті.Содан оларды жекелей ешкім түсінбегендіктен олар бәрі бірігіп буын құрайды,жеке буын да түсініксіз болған соң сөз

құрайды.

Олар қыс мезгіліне байланысты.

Олар ғимараттар.

Балалар мұқият тыңдайды.

Балалар дыбыстарды қайталайды.

құрайды,жалғыз сөздің де мәні болмаған соң,бәрі ақылдасып сөзден бір ойды білдіретін сөйлем жасайды.

Міне содан бері балалар,дыбыстардың адамға пайдасы тиіп әлі күнге дейін тіл құралы болып келе жатыр екен.

Балалар,сендерге ертегі ұнады ма?

Ертегіде не жайында айтылған?

Осы кезде есік қағылып ішке Дымбілмес келеді.

-Сәлеметсіңдер ме,балалар! Мен Дымбілмеспін.

Маған мына ми қатырғыш ойыншықты анам сатып әперді.Атыңды жазып үйрен дейді.

Олай ойланып-бұлай ойланып мұның менің атыма қатысы қанша деп ойланып шешуін таппай сендерден көмек сұрап келдім.

Дымбілмес сен өзің әріптерді танисың ба?

Әріп деген не?

Жағдайын түсінікті болды. Сен мына балалардың жаңына барып отыр,ал,біздің балалар саған әріптің не екенін түсіндіреді.

Балалар Дымбілмеске көмектесеміз бе?

Ендеше біз қазір бір ойын ойнаймыз.сен үйреніп отыр.

Балалар,мен сендерге мына допты лақтырып бір әріп айтамын,сендер сол әріпке сөһз айтасыңдар.Мысалы: М әрпі допты лақтырамын.

Осылай ойын 5-6 рет қайталанады.

Көрдің бе,Дымбілмес,біздің балалар әріптен сөз құрайды.

Ал,енді балалар мына Дымбілместің ойыншығынан Дымбілместін атын жазып беріңдерші?

Сергіту жаттығуы:

Буындармен қосылып ән салу.До-ре-ми-фа-соль-ля-си-до.

До-си-ля-соль-фа-ми-ре-до.

Енді осы Дымбілместің атына дыбыстық талдау жасайықшы?

Мысалы: Дым-біл-мес.

Неше дауысты бар?

Неше дауыссыз бар?Неше әріп,неше буын бар?

Неше әріп,неше дыбыс бар?

Өте жақсы балалар.

Иә,ұнады.

Дыбыстар,сөз,сөйлем туралы.

Сәлеметсіз бе?

Көмектесеміз.

Ақтөре м әрпіне сөз айтады.Мысалы: Мысық.

Кубиктерден балалар дымбілмес деп жазады.

Дыбыстық талдау жасайды.

3 буын.

3 дауысты.

6 дауыссыз.

9әріп,ә дыбыс бар.

Енді мына тақтаға назар аударамыз.

1.Мына тұрған сөзжұмбақты біз шешу керекпіз.

Мен сендерге жұмбақ жасырамын,ал,сендер шешуін тауып тор көздерге жазасыңдар.

Бірінші тігінен жазылған сөз –ол дыбыс деген сөз.

1Шіркіннің өзіне обал-ақ,

Жүреді аяқта домалап. Доп.

2.Жіп-жіңішке денесі,

Ортасында инесі. Қарындаш.

3.Сумен кірді ашады,

Өзі судан қашады. Сабын.

4.Тонын киіп туған,

Жалап бетін жуған. Мысық.

5.Үш тілі бар,

Тықылдаған үні бар. Сағат.

Енді балалар осы сөздерге сөйлем құрастырыңдаршы?

Өте жақсы балалар! Дымбілмес сен түсініп отырсыңба?

Иә,Дымбілмес,олар күнде сабақ оқиды,әріп үйренеді.

Менде балаларға қарап біраз нәрсе үйреніп қалдым.

Енді балалар мына әріптерден сөздер жинаймыз. Мысалы: Мынау ненің суреті?

Иә,осы әріптерді қоссаңдар көз деген сөз шығады.

Жеке жұмыс.

Өте жақсы. Енді Дымбілмес сен маған мына

Балалар дайындалады.

Тор көздерді толтырып жазады.

Жұмбақтың шешуін табады.

Балалар сөйлем құрайды.

Иә,мына балалардың бәрі осы балабақшадан үйреніп жатыр ма?

Көздің суреті.

суреттерді балаларға таратуға көмектесші?

Көмектесейін.

Балалар мына суреттерді атын тауып әріптермен қалталарға жазасыңдар және текшелермен белгілейсіңдер.Яғни неше дауысты,неше дауыссыз дыбыс бар екенің табасыңдар.

Балалар бір дем алып алайық. Кәне бәріміз сөзбунақтар ойының ойнайық.

З-з-з-ұшады қанқыз.

Ға-ға-ға- қарқылдайды қарға.

Ғыш-ғыш-ғыш- ағаш сызғыш.

Лек-лек-лек-әдемі көбелек.

Балалар енді маған кім тақтаға шығып мына сөздердің жалғасын тауып береді?Енді осы сөздерді тақтаға бормен жазу керек.

Диктант жазу:

Жазған сөздерді балаларға оқыту.

Кел Дымбілмес сенде жазасынба?

Өте жақсы Дымбілмес сен ақылды екенсің.

Балалар өткенде жаттаған жаңылтпашымызды есімізге түсірейікші?

Апа неше кесе-сынды кеше.

Алдарындағы суреттермен жұмыс жасайды.

Балалар тілдеріне жаттығу жасайды.

Тақтамен жұмыс.

Дымбілместе тақтаға шығады.

Балалар қайталайды.

Рефлексифті

коррекциялаушы

Балалар бүгінгі ашық ұйымдастырылған оқу іс-әрекетімізге өте жақсы қатысып білімдеріңді көрсеттіңдер.

Сендерге көп рахмет.

Осы уақытқа дейінгі өткен әріптерімізді,буын,сөз,сөйлемдерді,дыбыстарымызды еске түсірдік.

Мен сендерді мынадай жұлдызшамен марапаттағым келіп отыр.Мыналар сендерге.

Қане балалар,қонақтармен қоштасамыз.

Өз ойларын айтады.

Балалар ризашылығын білдіреді.Сау болыңыздар!