-Балалар, б?гін бізге пошташы а?ай хат жіберіпті, ашып к?релік. (пошташы-хат тасушы маман иесі). Б?л хат бізге Ж?мба?бай атайдан келіпті. Мен хатты ашып, о?ып берейін. «??рметті балалар, мына ж?мба?тарды? жауабын шешіп, бір с?збен ?алай атау?а болатынын айты?дар!» деп жазыпты. Ж?мба? шешкенді жа?сы к?реміз бе? Олай болса, атайы?, ж?мба?тарын шешімін табайы?.
Ж?мба? жасыру
1) Дабыл?а тез жететін,
Жалын?а с??гіп кететін.
?а?алса да т?тінге,
Тайсалмайтын батыл кім?
Жас?анбайтын батыр кім? (?рт с?ндіруші)
- ?рт с?ндiрушi – кенеттен шы??ан жалын-?ртті су шашып с?ндіретін маман иесі. Мінеки, бізді? топта?ы М?хамбетті? ?кесі ?рт с?ндіруші екен.
Шаштаразшы-шаштарды ?демілеп ?иып, ?ыс?артатын маман иесі. Саяны? анасы шаштаразшы болып ж?мыс істейді.
4) Т?л?алы ке? иы?ы,
М?нара оны? т?ра?ы,
Жер астынан с?йы?ы
Фонтан болып шы?ады. (М?найшы)
- Н?рбекті? ?кесі м?найшы маман иесі болып жасайды.
- М?найшы – жер астынан м?най ?ндіреді. Мынау не?(май шам) Егер жары? болмай ?алса, майшамды пайдаланамыз, су, ?уе, ж?к к?ліктері осы м?найдан алынатын жанар-жа?армай, газбен ж?реді. М?найды? т?сі-?ара. Бізді? ауылымызда?ы Каспий те?ізіні? астынан да м?найшылар м?най алынады.
-Б?рекелді, сендер ж?мба?ты? жауаптарын д?л тапты?дар!Жарайсы?дар!Міне, сонда сыныбымызда?ы сендерді? ата-аналарын ?р т?рлі пайдалы маманды?тарда ж?мыс жасайды екен.
- О?ушылар, б?ларды бір с?збен ?алай атау?а болады?
- Б?гінгі саба?ымызда осы «Маманды?тар» туралы ??гімелейміз.
Дидактикалы? ойын: «Кім болам?»
Шарты: Балалар?а болаша?та ?андай маманды? иелері бол?ысы келетіндігін ж?не елге ?андай пайда келтіретіндіктерін ??гімелету.
-(суретте бейнеленгендер: альпинист-биікке ?рмелеуші-денсаулы??а пайдалы, металлург-темірді бал?ытып, заттар жасайды. Ал ?арышкер-аспанды ба?ылаушы, к?лік ж?ндеуші, м?найшы-м?найдан жанармай алады, к?ліктер ж?реді, жол ж?ндеуші-жолды тегістейді, тез жетеміз).
2) Сурет бойынша ??рылысшыларды? е?бегі туралы ??гімеле. ??рылыста ?андай маманды? иелері е?бек етеді?
-??рылысшылар ?й ?алайды. ??рылыста ?й жобасын жасайтын – с?улетші, тас ?алаушы, темірлерді байланыстыратын- д?некерлеуші, а?аш шебері, сыла?шы, краншы, шатырлаушы е?бек етеді.
3) Шахтер маманды?ы туралы айт. К?мір елімізді? ?ай жерінде ?ндіріледі?
(Шахтершы -жер астынан тас к?мірді ?азып алады, к?мір ?й жылыту, отарба(пойыз) ?ыздыру ?шін ?ажет. К?мір ?ара?андыда ?ндіріледі).
-Сендерді? ?йлері?де осындай ж?мыс жасайтын адамдар бар ма?
(ата-анасы, ата-?жесі ?андай ж?мыс жасайтындары туралы ??гімелеп айтады).
Сергіту с?ті:
?арышкер зымыранмен
Зу-зу-зу ?шады,
О??а ?арай ?шады,
Сол?а ?арай ?шады.
Ала?анды жаямыз,
Зымыранды ?ондырамыз,
Уф-уф деп зымыранды ?шырамыз.
Дидактикалы? ойын: «?р маман иесіні? тиісті к?лігін тап!»
Шарты: полиция, ?рт с?ндіруші, ж?ргізуші ж?не д?рігерді? к?ліктері шатастырылып берілген. ?р маманды? иесіні? с?йкес келетін ?з к?ліктерін тиісінше орындарына д?рыс ?ойып, табады ж?не атайды.
Дидактикалы? ойын: «Маманды??а керек заттарын тап!»(та?тамен ж?мыс)
-Балалар, біз б?гін к?птеген маманды? иелері туралы білдік. Бізді? еліміз ?ркениетті дамы?ан елдер ?атарына ?осылуы ?шін ?р маманды? иесі ?з маманды?ын жа?сы білуі керек. Сонда ?ана еліміз дамып, к?ркейеді.
- О?ушылар, та?па?ты айту?а ?лгермегендеріміз, келесі саба?та айтамыз, жарай ма?Жарайсы?дар, б?гінгі ?орша?ан орта саба?ына б?рі? де ?те жа?сы ?атысты?дар!Мынау не?(ж?лдызша). Ж?лдызшаны? т?сі ?андай?Б?л «5» деген ба?а. Ендеше ?азір, б?рі?е осы ж?лдызшаларды беремін.
Керекті құрал-жабдықтар: мамандық түрлеріне байланысты суреттер, мамандық иелеріне керекті құралдар, слайд.
Сөздік жұмыс: тәрбиеші, дәрігер, аспазшы, хат тасушы, құрылысшы, т.б.
Барысы: І.Кіріспе.
-Балалар, орнымыздан тұрып, амандасайық.
Шаттық шеңбері.
Қуан, шаттан, алақай!
Қуанатын күн келді.
Қайырлы таң, қайырлы күн!
Сәлеметсіңдер ме!
- Жақсы балалар, қазір жылдың қай мезгілі?
- Күз мезгілінің айларын ата? Аптаның қай күні?(сәрсенбі)
- Қазір қандай сабақ өтеміз?(қоршаған орта)
ІІ. Негізгі бөлім. Тосын сәт.
-Балалар, бүгін бізге пошташы ағай хат жіберіпті, ашып көрелік. (пошташы-хат тасушы маман иесі). Бұл хат бізге Жұмбақбай атайдан келіпті. Мен хатты ашып, оқып берейін. «Құрметті балалар, мына жұмбақтардың жауабын шешіп, бір сөзбен қалай атауға болатынын айтыңдар!» деп жазыпты. Жұмбақ шешкенді жақсы көреміз бе? Олай болса, атайық, жұмбақтарын шешімін табайық.
Жұмбақ жасыру
Дабылға тез жететін,
Жалынға сүңгіп кететін.
Қақалса да түтінге,
Тайсалмайтын батыл кім?
Жасқанбайтын батыр кім? (Өрт сөндіруші)
- Өрт сөндiрушi – кенеттен шыққан жалын-өртті су шашып сөндіретін маман иесі. Мінеки, біздің топтағы Мұхамбеттің әкесі өрт сөндіруші екен.
2) Шәкірттердің тірегі,
Мектептердің жүрегі. (Мұғалім)
- Мұғалім - балаларды оқытып, тәрбиелейтін маман иесі. Ақниеттің анасы мұғалім.
3)Өскен шашты жаратпайтын,
Қайшысы бар жалақтайтын. (Шаштаразшы)
Шаштаразшы-шаштарды әдемілеп қиып, қысқартатын маман иесі. Саяның анасы шаштаразшы болып жұмыс істейді.
4) Тұлғалы кең иығы,
Мұнара оның тұрағы,
Жер астынан сұйығы
Фонтан болып шығады. (Мұнайшы)
- Нұрбектің әкесі мұнайшы маман иесі болып жасайды.
- Мұнайшы – жер астынан мұнай өндіреді. Мынау не?(май шам) Егер жарық болмай қалса, майшамды пайдаланамыз, су, әуе, жүк көліктері осы мұнайдан алынатын жанар-жағармай, газбен жүреді. Мұнайдың түсі-қара. Біздің ауылымыздағы Каспий теңізінің астынан да мұнайшылар мұнай алынады.
-Бәрекелді, сендер жұмбақтың жауаптарын дәл таптыңдар!Жарайсыңдар!Міне, сонда сыныбымыздағы сендердің ата-аналарын әр түрлі пайдалы мамандықтарда жұмыс жасайды екен.
- Оқушылар, бұларды бір сөзбен қалай атауға болады?
- Бүгінгі сабағымызда осы «Мамандықтар» туралы әңгімелейміз.
Дидактикалық ойын: «Кім болам?»
Шарты: Балаларға болашақта қандай мамандық иелері болғысы келетіндігін және елге қандай пайда келтіретіндіктерін әңгімелету.
Әліппе дәптермен жұмыс.
1) Суреттен қандай мамандық иесін көріп тұрсың?Тағы қандай мамандық түрлерін білесің?Сен қандай мамандық ұнатасың?Себебін айт.
-(суретте бейнеленгендер: альпинист-биікке өрмелеуші-денсаулыққа пайдалы, металлург-темірді балқытып, заттар жасайды. Ал ғарышкер-аспанды бақылаушы, көлік жөндеуші, мұнайшы-мұнайдан жанармай алады, көліктер жүреді, жол жөндеуші-жолды тегістейді, тез жетеміз).
2) Сурет бойынша құрылысшылардың еңбегі туралы әңгімеле. Құрылыста қандай мамандық иелері еңбек етеді?
-Құрылысшылар үй қалайды. Құрылыста үй жобасын жасайтын – сәулетші, тас қалаушы, темірлерді байланыстыратын- дәнекерлеуші, ағаш шебері, сылақшы, краншы, шатырлаушы еңбек етеді.
3) Шахтер мамандығы туралы айт. Көмір еліміздің қай жерінде өндіріледі?
(Шахтершы -жер астынан тас көмірді қазып алады, көмір үй жылыту, отарба(пойыз) қыздыру үшін қажет. Көмір Қарағандыда өндіріледі).
-Сендердің үйлеріңде осындай жұмыс жасайтын адамдар бар ма?
(ата-анасы, ата-әжесі қандай жұмыс жасайтындары туралы әңгімелеп айтады).
Сергіту сәті:
Ғарышкер зымыранмен
Зу-зу-зу ұшады,
Оңға қарай ұшады,
Солға қарай ұшады.
Алақанды жаямыз,
Зымыранды қондырамыз,
Уф-уф деп зымыранды ұшырамыз.
Дидактикалық ойын: «Әр маман иесінің тиісті көлігін тап!»
Шарты: полиция, өрт сөндіруші, жүргізуші және дәрігердің көліктері шатастырылып берілген. Әр мамандық иесінің сәйкес келетін өз көліктерін тиісінше орындарына дұрыс қойып, табады және атайды.
Дидактикалық ойын: «Мамандыққа керек заттарын тап!»(тақтамен жұмыс)
Шарты:мамандық иелерінің қолданатын құралдарын табу.
Дәрігер – шприц(укол)
Мұғалім – кітап
Пошташы(хат тасушы) – хат
Аспаз – тағам ыдысы
Мұнайшы - мұнай, майлар.
-Жарайсыңдар, ақылды балалар екенсіңдер!Дәл таптыңдар!(Мамандық иелерінің көліктері мен құралдарын да таптық). Бұларды бір сөзбен қалай атауға болады?
-Балалар, осы мамандық иелері туралы қандай тақпақтар білеміз?
(Балалар тақпақтарын айтады).
-Балалар, осы жақсы мамандық иесі болу үшін көп білім алып, еңбек етуіміз керек. Ал, еңбек туралы қандай мақал-мәтелдер білеміз?
(Балалар еңбек туралы білетін мақал-мәтелдерін айтады).
-Балалар, біз бүгін көптеген мамандық иелері туралы білдік. Біздің еліміз өркениетті дамыған елдер қатарына қосылуы үшін әр мамандық иесі өз мамандығын жақсы білуі керек. Сонда ғана еліміз дамып, көркейеді.
- Оқушылар, тақпақты айтуға үлгермегендеріміз, келесі сабақта айтамыз, жарай ма?Жарайсыңдар, бүгінгі қоршаған орта сабағына бәрің де өте жақсы қатыстыңдар!Мынау не?(жұлдызша). Жұлдызшаның түсі қандай?Бұл «5» деген баға. Ендеше қазір, бәріңе осы жұлдызшаларды беремін.
- Балалар, орнымыздан тұрып, қоштасайық! Сау болыңыздар!
Қоршаған орта пәні «мамандықтар» тақырыбындағы ашық сабақ сәттері
