-Балалар, мына ?стелді? ?стіндегі с?бізді, орамжапыра?ты, пиязды бір с?збен ?алай атаймыз?
-Д?рыс балалар, біз б?ларды к?к?ністер деп айтамыз.
-Ал к?к?ністер ?айда ?седі?
-Д?рыс, ба?шада ?седі.
Педагог балалар?а бірнеше пияз т?рі бейнеленген суреттерді к?рсетіп, пияз туралы ??гіме ж?ргізеді.
-Пиязды? т?сі ?андай болады екен? Суретке ?арандаршы.
-Оны? пішіні ?андай?
-Жапыра?тары ?андай болады?
-Пиязды? бірнеше т?рі болады екен.
Мысалы, жыл сайын тамырланып ?здігінен ?се беретін к?пжылды? т?рлері бар, оларды? жер бетіндегі б?лігі тама??а пайдаланылады. Б?ндай пияздар т??ым ар?ылы (т??ымын к?рсету) ?седі.
-?азір осы т??ымды топыра??а себеміз. (Педагог балалар?а топыра? салын?ан ж?шікті к?рсетіп, т??ымды алып ?алай отыр?ызу керектігін к?рсетеді.
-Балалар, ?ара?дар, топыра?ты к?рекпен ?зынынан кішкене ?азып, т??ымды себеміз де ?стін топыра?пен жабамыз.
-Пиязды екі ала?андарыны? ортасына салып домалатамыз, басамыз. Ол ?андай ж?мса? па ?лде ?атты ма?
-Ал пиязды? д?мі ?андай?
-Балалар, пияз ащы болса да, біра? ол бізді? денсаулы?ымыз?а пайдалы. Пияз д?румендерге ?те бай. Пиязды жиі-жиі жеп т?рса?, біз ауырмаймыз.
-Жа?а мен сендерге пиязды? т??ымын ?алай отыр?ызу керектігін к?рсеттім. Сол сия?ты к?шет ар?ылы ?сетін пияздар болады. Олар домала? пішінде болады, ?ыс?а саба?тан ж?не о?ан ты?ыз бір-біріне ?ысыла орналас?ан етті ?абырша?тан т?рады.
-Д?рыс айтасындар, кез келген ?сімдікті? ?суіне ?ажетті топыра?, су, жары? керек екен. Пиязды? да бас?а ?сімдіктердегі сия?ты тамыры, жапыра?ы болады.
(?сіріліп т?р?ан пияздарды к?рсетеді, оларды салыстырады).
-Балалар, ?арандаршы мына пиязды? жапыра?ы жасыл, ал мына пиязды? жапыра?ы сары, неге? ?алай ойлайсындар?
-Себебі, жасыл жапыра?ты пияз жары? к?п т?сетін жерде ?скен, ал сары жапыра?ты пияз ?ара??ы жерде ?скен.Сонды?тан ?сімдіктерге жары? к?п керек екен.
-?азір біз пиязды отыр?ызамыз. Сендер бірінші алдыларында т?р?ан пиязды алып, ?арандар, пиязды? жо?ар?ы жа?ында кішкентай жасыл ?скін болады, сол ?скінді жо?ары ?аратамыз. Ал топыра??а отыр?ызатын жа?та тамыры болады.
-Топыра?ты? ортасына ш???ыр жасаймыз. Пиязды тамыры бар жа?ымен топыра??а отыр?ызамыз, содан кейін сауса?тарымызбен отыр?ызыл?ан пиязды? жан-жа?ын басамыз.
-Балалар бізді? пиязымыз тез ?су ?шін не керек?
-Д?рыс, о?ан су ??йып, жары? жа?сы т?сетін жа??а ?ою керек. Ол к?н жа?сы т?скен сайын тез ?сіп, ?зара бастайды.Топыра?ын ?опсытып ж?не м?лшерлеп су ??йып т?ру керек.
«Күншуақ» ортаңғы , тобында ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің технологиялық картасы.
Күні: 20.02.15 ж.
Білім беру саласы: «Таным» «Әлеуметтік орта»
Ұйымдастырылған оқу іс-әрекет түрі: Экология
Тақырыбы: Пияз отырғызу
Мақсаты:
Білімділік: Пияздың әртүрлі болатындығы, өсуі, тұқымы туралы түсінік беру. Өсімдікті отырғызудың және себудің, күтіп баптаудың жолдарын көрсете отырып, өсімдіктерді өсіруге, оларды күтіп – баптауға талпындыру.
Дамытушылық: Өзіне, өзінің мүмкіншілігі мен күшіне сенуіне жағдай жасау, белсенділігін арттыру, өзін және өзінің еңбегін бағалауға дағдыландыру.
Тәрбиелік: Зерттеу, тәжірибе жасап нәтижеге қол жеткізе білуге тәрбиелеу, баллардың қызығушылығын арттыру.
Көрнекіліктер: пияздың бірнеше түрі бейнеленген сурет. Өсу жолы бейнеленген сурет.
Қажетті көрнекі құралдар: барлық бала санына жететіндей пиязды отырғызуға арналған топырақ салынған ыдыстар, пияз, пияз тұқымы, тұқым себуге арналған сәл үлкенірек топырақ салынған жәшік, су, алжапқыш.
-Бәрекелді, тамаша! Енді бәріміз барып жайғасып отырайық.
Балалар шаттық шеңберін құрып, өздеріне таныс өлең жолдарын айтады.
Іздену-ұйымдасты
рушы
(Осы мезгілде есік қағылады).
-Бұл кім екен?
-Сәлеметсіңдер ме, балалар!
-Балалар, мен Жұмбақшы әжемін, сендерге қонаққа келдім.
-Әже, сіздің себетіңізде не бар?
-Сендер менің жасырған жұмбақтарымды шешсендер, мен сендерге себетімде не бар екенін көрсетем.
-Біздің балалар ақылды, тапқыр. Олар жұмбақтарды тез шешіп береді.
(Жұмбақшы әже балаларға жұмбақтарын жасырады).
Жаздай інге тығылып, Жатқан қызыл түлкіні. Құйрығынан суырып, Әкелдім мен бір күні.
(Сәбіз)
(Жұмбақшы әже себетінен сәбізді алып балаларға көрсетеді және сәбіздің орыс тілінде қалай айтылатынын айтады. Морковь).
Аласа ғана бойы бар, Қабат-қабат тоны бар.
(Орамжапырақ)
(Жұмбақшы әже себетінен орамжапырақты алып балаларға көрсетеді және орамжапырақтың орыс тілінде қалай айтылатынын айтады. Капуста).
Қалың киімді ұнатады, Шешіндірсең жылатады.
(Пияз)
(Жұмбақшы әже себетінен пиязды алып балаларға көрсетеді және сәбіздің орыс тілінде қалай айтылатынын айтады. Лук).
-Жарайсындар, балалар! Менің барлық жұмбақтарымның жауабын таптындар. Сол үшін мен сендерге мына пияздарды беремін. Бұл пияз дәрумендерге бай. Сендер пиязды әрқашанда жеп тұрсандар, онда тұмаумен ауырмайсындар.
(Жұмбақшы әже себетін балаларға тастап, қоштасып шығып кетеді).
-Балалар, мына үстелдің үстіндегі сәбізді, орамжапырақты, пиязды бір сөзбен қалай атаймыз?
-Дұрыс балалар, біз бұларды көкөністер деп айтамыз.
-Ал көкөністер қайда өседі?
-Дұрыс, бақшада өседі.
Педагог балаларға бірнеше пияз түрі бейнеленген суреттерді көрсетіп, пияз туралы әңгіме жүргізеді.
-Пияздың түсі қандай болады екен? Суретке қарандаршы.
-Оның пішіні қандай?
-Жапырақтары қандай болады?
-Пияздың бірнеше түрі болады екен.
Мысалы, жыл сайын тамырланып өздігінен өсе беретін көпжылдық түрлері бар, олардың жер бетіндегі бөлігі тамаққа пайдаланылады. Бұндай пияздар тұқым арқылы (тұқымын көрсету) өседі.
-Қазір осы тұқымды топыраққа себеміз. (Педагог балаларға топырақ салынған жәшікті көрсетіп, тұқымды алып қалай отырғызу керектігін көрсетеді.
-Балалар, қараңдар, топырақты күрекпен ұзынынан кішкене қазып, тұқымды себеміз де үстін топырақпен жабамыз.
-Пияз тез өсіп шығу үшін не істейміз?
Дұрыс айтасыңдар, суғарамыз.
Содан кейін жарық көп түсетін жерге қоямыз.
Сергіту сәті.
Бау-бақшаға барайық
Пияз теріп алайық.
Ең үлкенін, әдемісін
Анамызға сыйлайық.
-Балалар, Жұмбақшы әже сендерге қандай көкөніс сыйлады?
(Педагог балаларға пиязды таратып береді).
-Балалар пиязды қолымызға аламыз.
-Пияздың пішіні қандай?
-Оның түсі қандай?
-Пиязды екі алақандарының ортасына салып домалатамыз, басамыз. Ол қандай жұмсақ па әлде қатты ма?
-Ал пияздың дәмі қандай?
-Балалар, пияз ащы болса да, бірақ ол біздің денсаулығымызға пайдалы. Пияз дәрумендерге өте бай. Пиязды жиі-жиі жеп тұрсақ, біз ауырмаймыз.
-Жаңа мен сендерге пияздың тұқымын қалай отырғызу керектігін көрсеттім. Сол сияқты көшет арқылы өсетін пияздар болады. Олар домалақ пішінде болады, қысқа сабақтан және оған тығыз бір-біріне қысыла орналасқан етті қабыршақтан тұрады.
-Пияздың қалай өсіп-өнетінін көргендерің барма? Пияз қалай өседі? Пиязды өсіру үшін не керек?
-Дұрыс айтасындар, кез келген өсімдіктің өсуіне қажетті топырақ, су, жарық керек екен. Пияздың да басқа өсімдіктердегі сияқты тамыры, жапырағы болады.
(Өсіріліп тұрған пияздарды көрсетеді, оларды салыстырады).
-Балалар, қарандаршы мына пияздың жапырағы жасыл, ал мына пияздың жапырағы сары, неге? Қалай ойлайсындар?
-Себебі, жасыл жапырақты пияз жарық көп түсетін жерде өскен, ал сары жапырақты пияз қараңғы жерде өскен.Сондықтан өсімдіктерге жарық көп керек екен.
-Қазір біз пиязды отырғызамыз. Сендер бірінші алдыларында тұрған пиязды алып, қарандар, пияздың жоғарғы жағында кішкентай жасыл өскін болады, сол өскінді жоғары қаратамыз. Ал топыраққа отырғызатын жақта тамыры болады.
(Педагог пиязды қалай отырғызу керектігін көрсетеді).
-Топырақтың ортасына шұңқыр жасаймыз. Пиязды тамыры бар жағымен топыраққа отырғызамыз, содан кейін саусақтарымызбен отырғызылған пияздың жан-жағын басамыз.
-Балалар біздің пиязымыз тез өсу үшін не керек?
-Дұрыс, оған су құйып, жарық жақсы түсетін жаққа қою керек. Ол күн жақсы түскен сайын тез өсіп, ұзара бастайды.Топырағын қопсытып және мөлшерлеп су құйып тұру керек.
(Балалар практикалық жұмысқа кіріседі).
-Міне, балалар, пиязды отырғыздық. Енді оған күнделік толтырып, бақылап отырамыз. Келісесіңдер ме балалар?
-Сәлеметсіз бе, әже!
-Сәбіз.
Балалар қайталайды.
-Орамжапырақ.
Балалар қайталайды.
-Пияз.
Балалар қайталайды.
Балалар қуанады.
Балалар жұмбақшы әжемен қоштасады.
-Көкөністер.
-Бақшада.
Балалар назарын суреттерге аударады.
-Сары, ақ, қоңыр.
-Домалақ.
-Ұзын, жасыл.
Балалар педагогтың әңгімесін мұқият тыңдайды.
Балалар тұқымды көреді.
Балалар педагогтың жасаған әрекетіне назар аударады.
-Су құямыз.
Балалар қимыл-қозғалыс арқылы сергіту сәтін орындайды.
-Пияз.
Балалар пиязды қолдарына алады.
Балалар пиязды ұстап, домалатады.
-Қатты.
-Ащы.
Балалар педагогтың әңгімесін тыңдайды.
-Топырақ, су, жарық.
Педагогтің әңгімесін тыңдайды.
Өсіп тұрған пиязға назарларын аударады.
Салыстырады.
Балалар тәрбиешінің жасаған әрекетін қайталайды.
-Су, жарық.
Балалар практикалық жұмыс жасайды.
Балалар бақылап, күнделік толтыруға келіседі.
Рефлексивті коррекция
лаушы
-Балалар, бүгінгі ұйымдастырылған оқу іс-әрекетіміз сендерге ұнады ма?
-Біз бүгін не отырғыздық?
-Пиязды отырғызу үшін не қажет екен?
-Пияз қандай өсімдік екен?(Пайдалы ма әлде пайдалы емес пе?)
-Оны қайда пайдаланамыз?
-Олай болса, бізге Жұмбақшы әжеміз мынандай жұмбақ қалдырып кетіпті:
Менсіз астың дәмі жоқ,
Күлдіре алмаймын, жылайсың.
Ащы болсам да мені,
Базардан жиі сұрайсың.
Түшкірсең, пысқырсаң
Мен шипа боламын. Ол не екен?
Балалар қойылған сұрақтарға жауап беріп, ой бөліседі.
Балалар жұмбақтың жауабын табады.
Күтілетін нәтиже:
Нені біледі: пияздың да басқа өсімдіктердегі сияқты тамыры, жапырағы болатындығын, олардың тұқым және көшет арқылы көбейетіндігін, бақшада өсетіндігін, көкөніс тобына жататындығын, өсуі үшін су, топырақ, жарықтың қажеттілігін.
Қандай түсініктерді игерді: пияздың әртүрлі болатындығын, пияздың тұрмыста, медицинада қолданылуын, оларды өсіру үшін су, топырақ, жарық және күтім керектігін, бақшада өсетіндігін.
Меңгерген дағдылары мен іскерліктері: өсімдікті отырғызудың және себудің қарапайым түрін; күтіп-баптауды, пиязды отырғызу барысында құралдарды ұқыпты пайдалануды.
Тексерілді: Хизирова Д.М.
«Айналайын» бөбекжай-балабақшасы
Тәрбиеші: Досаева А.А.
«Күншуақ» тобы
Менсіз астың дәмі жоқ,
Күлдіре алмаймын, жылайсың.
Ащы болсам да мені,
Базардан жиі сұрайсың.
Түшкірсең, пысқырсаң
Мен шипа боламын. Ол не екен?
Үстіне шекер сеуіп буға пісірілген пияз бауыр мен өт жолдары ауруларына ем болады. Пияздың тұқымын суға қайнатып ішсеңіз, бүйрек ауруларына дауа.
