Максат:балаларны? с?йл?мен к?нк?решк?, табигатьк?,??мгыятьк? кагылышлы с?зл?р ис?бен? баету, с?з ??м с?зтезм?л?рне т?рле ситуациял?рд? кулланышка керт?.
Бурычлар:
1.Информацион-коммуникатив технологиял?р, уен- ситуациял?р кулланып, ш?хесне? хокукларын ??м иреген х?рм?т ит?че, югары ?хлакый сыйфатларга ия булган патриотлар т?рбиял??;
2.С?йл?мне аралашу чарасы буларак камилл?штер?,с?йл?м к?некм?л?рен? ?йр?т?;
3.[? ] авазыны? д?рес ?йтелешен? к?нектер?;
4.Гади диалогта катнаша бел?, с?зл?рне отып алу аша х?терл?рен, зи?енн?рен, логик фикерл?? с?л?тен ?стер?.
5.С?йл?м ?д?бе (сорау,м?р???гать ит?, р?хм?т ?йт?, ис?нл?ш?,саубуллашу) кагыйд?л?рен камилл?штер?.
?и?азлау: интерактив такта, ноутбук, презентация, аудиоязма.
Алдан эшл?нелг?н эш: Татарстан турында шигырьл?р, ?ырлар ?йр?н?, презентация ясау; Туган як музеена ??м бакчаны? мини музеена экскурсиял?р оештыру; ?би- бабалар бел?н очрашулар оештыру.
Ис?нмесез,кадерле балалар.Имин ?тсен к?негез,к?ефл?регез ничек со??
Кояшлы ирт? кебек,
Тукай телен, татар телен
?йр?нерг?,дип килдек.
Балалар,без б?ген г???еп с?ях?тк? чыгарбыз.С?ях?тк? чыгар алдыннан ?йд?гез ?ле, тел ??м иренн?ребезг? массаж ясап алыйк ?ле.Телл?рне тешл?р бел?н тешлибез, ? х?зер “?т?клибез”.Телне иренн?р бел?н тешлибез, ? х?зер иренн?р бел?н ?т?клибез. Тагы бер кат эшлибез.Р?х?т булып киттеме?
Балалар,шигырьне ты?лап исем куегыз ?ле.
??йк?л булып басып тора
М?йданында Муса ??лил.
Татарны? батырлыгына
Мен? кайда ул д?лил. (??лил)
Балалар,?йд?гез,берг?л?п, “????лил- ????лил-????лил” дип,акрын гына ?йтик.Х?зер тизр?к ?йтегез. Тагы да тизр?к.
? х?зер тиз?йткечне иск? т?шереп узыйк:
??ен ?ил?к ?ыйганда,
?и?ен ерткан ?амалый.
Елама-елама,?амалый,
Елап ?и?е? ямалмый.
Булдырдыгыз,балалар.
Идел ярларына нурлар сибеп,
Матур булып ата безд? та?.
Та? шикелле якты туган илем,
Б?хет бирг?н ?ирем Татарстан.
Балалар, безне? республикабыз ничек дип атала,?ле? (Балалар ?авап бир?л?р).
Туган як, туган ?ир. Бу ике т?шенч? кеше тормышында шактый зур урын алып тора. ??р ?ан иясе ?чен туган- ?ск?н йорт кадерле. Туган ?ирне? урманнары да куерак, таулары да биегер?к, болыннары да ямьлер?к,сулары да т?млер?к тоела. ??р кешег? ?з ватаны якын, кадерле.Безне? туган т?б?гебез- Татарстан. Туган як турында Ф?нис Яруллин мондый шигырь юллары и?ат итк?н.
Яш?р ?чен бетм?с к?ч алырга
Олысына ??м кечег?-
М?х?бб?тле, ямьле, м?рх?м?тле
Туган ягы кир?к кешег?.
Игътибар бел?н тактага карагыз.?ле. Без анда н?рс? к?р?без? (Д??л?т символларын).Н?рс? со? ул Д??л?т символлары? Анда н?рс?л?р кер?? ?йе, гимн,герб, флаг кер?.
(Татарстанны? Д??л?т гимны я?гырый).
Гимн- ул грек с?зе. Тантана диг?нне а?лата.Ул тантаналы ?ыелышларны,утырышларны, т?рле ярышларны ачканда ??м япканда ягъни Татарстан Республикасындагы м??им тарихи вакыйгалар ?тк?релг?нд? кулланыла. ? гимны ничек ты?ларга кир?к? (Балалар ?авабы).?йе, гимны ты?лаучылар горур басып, тынычланып ты?лыйлар.Моны? бел?н алар ?з илл?рен яратуларын,аны? бел?н горурлануларын к?рс?т?л?р.
Балалар,бу н?рс?? (Бу флаг).Нинди д??л?тне? флагы? (Татарстан Республикасыны? Д??л?т флагы). Флагта нинди т?сл?р бар? (Флагта яшел, ак, кызыл т?сл?р бар).? бу т?сл?р н?рс?не а?латалар? (Балалар а?латалар).
Яшел т?с- ул яз билгесе, шатлыклы кил?ч?к кил?ен а?лата.Уртадагы ак т?с халкыбызны? аклыгын,пакълыгын эшл?г?н эшл?рне? ??м тел?кл?рне? керсезлеген а?лата.? мен? кызыл т?с- ул кояш.?лгерг?нлекне,к?чне,энергияне а?лата.Матур,аяз к?нн?р кил?ч?ген белдер?.
Тактага игътибар бел?н карагыз,?ле. ?г?р,сез кроссвордны д?рес чишс?гез,флаг с?зене? татарча атамасын табарсыз. (Балалар кроссвордны чишеп, “байрак”с?зе бел?н танышалар.) ? х?зер, Айг?л безг? Ф?нис Яруллинны? “Татарстан байрагы”исемле шигырь с?йл?п бирер:
?илфер-?илфер ит? байрагыбыз,
Нил?р с?йли со? ул ?илл?рг??-
К?р?ш?че татар халкыннан ул
С?лам ?йт? азат илл?рг?.
?ч т?с балкый безне? бу байракта:
Ак т?с- безне? намус т?себез.
Яшел т?се-безне? яш?? т?се,
Кызылында чагыла к?чебез.
? х?зер,?йд?гез,уйнап алыйк.
Балалар т?г?р?кк? басалар.Т?б?нд?ге ?ырны ?ырлый- ?ырлый, т?б?т?йне бер- берсен? бир?л?р:
Т?б?т?е?не киг?нсе?,
Бик ераклардан килг?нсе?,
Т?ск? матурлыгы? бел?н
Шаккатырыйм, диг?нсе?.
Т?п- т?п, т?б?т?й,
Т?б?т?е? укалы.
Чикк?н матур т?б?т?е?
Мен? кемд? тукталды.
?ыр ахырында т?б?т?й кемд? калса. Шу?а ??за бирел?. Уен шулай д?вам ит?.
Балалар,??р илне? ?з билгесе була.Ул герб дип атала. Мен? бу Татарстан Республикасыны? Д??л?т гербы. Анда кояш ?ирлегенд? ак барс канатлы,к?др?тле ?итез итеп сур?тл?нг?н. Монда да яшел. Ак,кызыл т?сл?р. Гербта ни ?чен канатлы ак барс ясалган со?? Барс,ул,балалар,ирек с?юч?н ?анвар.Ул безне? м?ст?кыйльлегебезне к?рс?т?.Барс- ?рчем ??м у?ыш билгесе.Ул халыкны? яклаучысы,саклаучысы,аны ?з канаты астына алучысы.
(Интерактив тактада “Н?рс? артык?”дидактик уенын уйнау.)
Безне? Татарстан бик зур.Анда т?рле милл?т в?килл?ре:татарлар,руслар.чувашлар,марийлар,удмуртлар дус ??м тату яшил?р.? и? к?п яш?г?н халык- татарлар ??м руслар.Шу?а к?р? безд? ике Д??л?т теле кабул ителг?н: рус ??м татар телл?ре.Мен? без д? сезне? бел?н тырышып-тырышып рус ??м татар телл?рен ?йр?н?без, дус, тату яшибез.Берг? к??елле итеп ял ит?без.
Х?зер мин сезг? “Яулык салыш” уенын т?къдим ит?м.
Балалар т?г?р?кл?неп басалар ??м бер кешене яулык ?ыючы итеп сайлап куялар. Ул уртага чыгып баса да:
- Талым, талым, талчыбык,
Уртасында бал чыбык.
Ал яулык. Г?л яулык,
Бир син ми?а бер яулык
дип такмаклап балалардан яулык ?ыеп чыга.?ыеп бетерг?ч, яулык ху?аларына бер?м- бер?м ??за бирел?.
Республикабызда бик к?п ш???рл?р бар. Сез нинди ш???рл?рне бел?сез? Алар н?рс? бел?н дан тоталар? ? без нинди ш???рд? яшибез? Безне? ш???р н?рс? бел?н дан тота?
?йе,балалар,безне? ш???ребез бик матур.?йд?гез,?ле ист?лекле урыннарны карап китик т? “Бу кайда урнашкан?” исемле уен уйнап узыйк.??р ??йк?лне ?з урынына (урамына) урнаштырырга кир?к.
Бик к?п ш???рл?р бел?н берр?тт?н районыбызда матур-матур авыллар да бик к?п. ? х?зер ?йд?гез, авылга кайтып килик ?ле. Мен? шундый ситуацияне к?з алдыгызга китерегез:Сез татар авылына кунакка кайттыгыз,ди.Авылны? матурлыгын к?рерг? дип урамга чыктыгыз.Анда таныш т?гел малай ??м кызлар уйнап й?рил?р.Алар янына килеп танышырга,х?лл?рен,нич? яшь ик?нен,уенга алуларын сорарга кир?к.
С?йл?м ?рн?ге:
-Ис?нмесез.
-Ис?нмесез.
-Х?лл?р ничек?
-?йб?т.
-Минем исемем Ваня.? сине? исеме? ничек?
-Минем исемем Камил.
-Ми?а 7 яшь.? си?а нич? яшь?
-Ми?а 8 яшь.?йд?,берг? уйныйбыз.
-?йд?.
Р?хм?т,балалар,булдырдыгыз.Авылга бер кайткач,саф ?авасын да р?х?тл?неп сулыйк ?ле. (Кош-корт тавышларына тир?н итеп сулыйлар ??м чыгаралар.)
Мен? нинди р?х?т ик?н авылда! Авылда бит ?ле, балалар, т?мле сулы,изге чишм?л?р д? бар. Мен? бу суны мин Сарабиккол авылында урнашкан Бабай чишм?сенн?н алып килдем.Сезне шул су бел?н сыйлыйм х?зер.
Тау астында чишм?без-
Су алырга т?ш?без.
Татлы суын без аны?
Бик яратып эч?без.
Б?генге эшч?нлекне Резед? В?лиеваны? “Безне? бакчада”шигыре бел?н т?мамлыйсым кил?.Ты?лап китегез ?ле.Безг? аны Алсу с?йл?п к?рс?тер.
Й?ри безне? бакчага
Бик к?п т?рле балалар.
Т?рле-т?рле телл?рд?
С?йл?ш? бел? алар.
“Дуслык”с?зен д?рт телд?
?йр?ндем мин ?зем д?.
?йт? бел?м д?рт телд?
“Ис?нмесез”с?зен д?.
Ис?нмесез-татарча,
Здравствуйте-ул русча.
Лаих-була чувашча,
Саулда-инде марича.
Просмотр содержимого документа
«Организованная деятельность Мин яратам ,сине Татарстан! »
Максат:балаларның сөйләмен көнкүрешкә, табигатькә,җәмгыятькә кагылышлы сүзләр исәбенә баету, сүз һәм сүзтезмәләрне төрле ситуацияләрдә кулланышка кертү.
Бурычлар:
1.Информацион-коммуникатив технологияләр, уен- ситуацияләр кулланып, шәхеснең хокукларын һәм иреген хөрмәт итүче, югары әхлакый сыйфатларга ия булган патриотлар тәрбияләү;
2.Сөйләмне аралашу чарасы буларак камилләштерү,сөйләм күнекмәләренә өйрәтү;
3.[җ ] авазының дөрес әйтелешенә күнектерү;
4.Гади диалогта катнаша белү, сүзләрне отып алу аша хәтерләрен, зиһеннәрен, логик фикерләү сәләтен үстерү.
5.Сөйләм әдәбе (сорау,мөрәҗәгать итү, рәхмәт әйтү, исәнләшү,саубуллашу) кагыйдәләрен камилләштерү.
Җиһазлау: интерактив такта, ноутбук, презентация, аудиоязма.
Алдан эшләнелгән эш: Татарстан турында шигырьләр, җырлар өйрәнү, презентация ясау; Туган як музеена һәм бакчаның мини музеена экскурсияләр оештыру; әби- бабалар белән очрашулар оештыру.
Исәнмесез,кадерле балалар,имин үтсен көнегез,кәефләрегез ничек соң?
Кояшлы иртә кебек,
Тукай телен, татар телен
Өйрәнергә,дип килдек.
Балалар,без бүген гәҗәеп сәяхәткә чыгарбыз.Сәяхәткә чыгар алдыннан әйдәгез әле , тел һәм иреннәребезгә массаж ясап алыйк әле.Телләрне тешләр белән тешлибез, ә хәзер “үтүклибез”.Телне иреннәр белән тешлибез, ә хәзер иреннәр белән үтүклибез. Тагы бер кат эшлибез.Рәхәт булып киттеме?
Балалар,шигырьне тыңлап исем куегыз әле.
Һәйкәл булып басып тора
Мәйданында Муса Җәлил.
Татарның батырлыгына
Менә кайда ул дәлил. (Җәлил)
Балалар,әйдәгез,бергәләп, “Җҗҗәлил- Җҗҗәлил-Җҗҗәлил” дип,акрын гына әйтик.Хәзер тизрәк әйтегез. Тагы да тизрәк.
Ә хәзер тизәйткечне искә төшереп узыйк:
Җәен җиләк җыйганда,
Җиңен ерткан Җамалый.
Елама-елама,Җамалый,
Елап җиңең ямалмый.
Булдырдыгыз,балалар.
Идел ярларына нурлар сибеп,
Матур булып ата бездә таң.
Таң шикелле якты туган илем,
Бәхет биргән җирем Татарстан.
Балалар, безнең республикабыз ничек дип атала,әле? (Балалар җавап бирәләр).
Туган як, туган җир... Бу ике төшенчә кеше тормышында шактый зур урын алып тора. Һәр җан иясе өчен туган- үскән йорт кадерле. Туган җирнең урманнары да куерак, таулары да биегерәк, болыннары да ямьлерәк,сулары да тәмлерәк тоела. Һәр кешегә үз ватаны якын, кадерле.Безнең туган төбәгебез- Татарстан. Туган як турында Фәнис Яруллин мондый шигырь юллары иҗат иткән.
Яшәр өчен бетмәс көч алырга
Олысына һәм кечегә-
Мәхәббәтле, ямьле, мәрхәмәтле
Туган ягы кирәк кешегә.
Игътибар белән тактага карагыз.әле. Без анда нәрсә күрәбез? (Дәүләт символларын).Нәрсә соң ул Дәүләт символлары? Анда нәрсәләр керә? Әйе, гимн,герб, флаг керә.
(Татарстанның Дәүләт гимны яңгырый).
Гимн- ул грек сүзе. Тантана дигәнне аңлата.Ул тантаналы җыелышларны,утырышларны, төрле ярышларны ачканда һәм япканда ягъни Татарстан Республикасындагы мөһим тарихи вакыйгалар үткәрелгәндә кулланыла. Ә гимны ничек тыңларга кирәк? (Балалар җавабы).Әйе, гимны тыңлаучылар горур басып, тынычланып тыңлыйлар.Моның белән алар үз илләрен яратуларын,аның белән горурлануларын күрсәтәләр.
Балалар,бу нәрсә? (Бу флаг).Нинди дәүләтнең флагы? (Татарстан Республикасының Дәүләт флагы). Флагта нинди төсләр бар? (Флагта яшел, ак, кызыл төсләр бар).Ә бу төсләр нәрсәне аңлаталар? (Балалар аңлаталар).
Яшел төс- ул яз билгесе, шатлыклы киләчәк килүен аңлата.Уртадагы ак төс халкыбызның аклыгын,пакълыгын эшләгән эшләрнең һәм теләкләрнең керсезлеген аңлата.Ә менә кызыл төс- ул кояш.Өлгергәнлекне,көчне,энергияне аңлата.Матур,аяз көннәр киләчәген белдерә.
Тактага игътибар белән карагыз,әле. Әгәр,сез кроссвордны дөрес чишсәгез,флаг сүзенең татарча атамасын табарсыз. (Балалар кроссвордны чишеп, “байрак”сүзе белән танышалар.) Ә хәзер, Айгөл безгә Фәнис Яруллинның “Татарстан байрагы”исемле шигырь сөйләп бирер:
Җилфер-җилфер итә байрагыбыз,
Ниләр сөйли соң ул җилләргә?-
Көрәшүче татар халкыннан ул
Сәлам әйтә азат илләргә.
Өч төс балкый безнең бу байракта:
Ак төс- безнең намус төсебез.
Яшел төсе-безнең яшәү төсе,
Кызылында чагыла көчебез.
Ә хәзер,әйдәгез,уйнап алыйк.
Балалар түгәрәккә басалар.Түбәндәге җырны җырлый- җырлый, түбәтәйне бер- берсенә бирәләр:
Түбәтәеңне кигәнсең,
Бик ераклардан килгәнсең,
Төскә матурлыгың белән
Шаккатырыйм, дигәнсең.
Түп- түп, түбәтәй,
Түбәтәең укалы.
Чиккән матур түбәтәең
Менә кемдә тукталды.
Җыр ахырында түбәтәй кемдә калса. Шуңа җәза бирелә. Уен шулай дәвам итә.
Балалар,һәр илнең үз билгесе була.Ул герб дип атала. Менә бу Татарстан Республикасының Дәүләт гербы. Анда кояш җирлегендә ак барс канатлы,көдрәтле җитез итеп сурәтләнгән. Монда да яшел. Ак,кызыл төсләр. Гербта ни өчен канатлы ак барс ясалган соң? Барс,ул,балалар,ирек сөючән җанвар.Ул безнең мөстәкыйльлегебезне күрсәтә.Барс- үрчем һәм уңыш билгесе.Ул халыкның яклаучысы,саклаучысы,аны үз канаты астына алучысы.
(Интерактив тактада “Нәрсә артык?”дидактик уенын уйнау.)
Безнең Татарстан бик зур.Анда төрле милләт вәкилләре:татарлар,руслар.чувашлар,марийлар,удмуртлар дус һәм тату яшиләр.Ә иң күп яшәгән халык- татарлар һәм руслар.Шуңа күрә бездә ике Дәүләт теле кабул ителгән: рус һәм татар телләре.Менә без дә сезнең белән тырышып-тырышып рус һәм татар телләрен өйрәнәбез, дус, тату яшибез.Бергә күңелле итеп ял итәбез.
Хәзер мин сезгә “Яулык салыш” уенын тәкъдим итәм.
Балалар түгәрәкләнеп басалар һәм бер кешене яулык җыючы итеп сайлап куялар. Ул уртага чыгып баса да:
- Талым, талым, талчыбык,
Уртасында бал чыбык.
Ал яулык. Гөл яулык,
Бир син миңа бер яулык
дип такмаклап балалардан яулык җыеп чыга.Җыеп бетергәч, яулык хуҗаларына берәм- берәм җәза бирелә.
Республикабызда бик күп шәһәрләр бар. Сез нинди шәһәрләрне беләсез? Алар нәрсә белән дан тоталар? Ә без нинди шәһәрдә яшибез? Безнең шәһәр нәрсә белән дан тота?
Әйе,балалар,безнең шәһәребез бик матур.Әйдәгез,әле истәлекле урыннарны карап китик тә “Бу кайда урнашкан?” исемле уен уйнап узыйк.Һәр һәйкәлне үз урынына (урамына) урнаштырырга кирәк.
Бик күп шәһәрләр белән беррәттән районыбызда матур-матур авыллар да бик күп. Ә хәзер әйдәгез, авылга кайтып килик әле. Менә шундый ситуацияне күз алдыгызга китерегез:Сез татар авылына кунакка кайттыгыз,ди.Авылның матурлыгын күрергә дип урамга чыктыгыз.Анда таныш түгел малай һәм кызлар уйнап йөриләр.Алар янына килеп танышырга,хәлләрен,ничә яшь икәнен,уенга алуларын сорарга кирәк.
Сөйләм үрнәге:
-Исәнмесез.
-Исәнмесез.
-Хәлләр ничек?
-Әйбәт.
-Минем исемем Ваня.Ә синең исемең ничек?
-Минем исемем Камил.
-Миңа 7 яшь.Ә сиңа ничә яшь?
-Миңа 8 яшь.Әйдә,бергә уйныйбыз.
-Әйдә.
Рәхмәт,балалар,булдырдыгыз.Авылга бер кайткач,саф һавасын да рәхәтләнеп сулыйк әле. (Кош-корт тавышларына тирән итеп сулыйлар һәм чыгаралар.)
Менә нинди рәхәт икән авылда! Авылда бит әле, балалар, тәмле сулы,изге чишмәләр дә бар. Менә бу суны мин Сарабиккол авылында урнашкан Бабай чишмәсеннән алып килдем.Сезне шул су белән сыйлыйм хәзер.
Тау астында чишмәбез-
Су алырга төшәбез.
Татлы суын без аның
Бик яратып эчәбез.
Бүгенге эшчәнлекне Резедә Вәлиеваның “Безнең бакчада”шигыре белән тәмамлыйсым килә.Тыңлап китегез әле.Безгә аны Алсу сөйләп күрсәтер.
Йөри безнең бакчага
Бик күп төрле балалар.
Төрле-төрле телләрдә
Сөйләшә белә алар.
“Дуслык”сүзен дүрт телдә
Өйрәндем мин үзем дә.
Әйтә беләм дүрт телдә
“Исәнмесез”сүзен дә.
Исәнмесез-татарча,
Здравствуйте-ул русча.
Лаих-була чувашча,
Саулда-инде марича.
