Та?ырыбы: «Бауырса?ты? дала жануарларына ?аза? тілін ?йретуі»
Білім беру саласы: «?атынас».
?йымдастырыл?ан о?у іс-?рекетіні? т?рі: «?аза? тілі».
Ма?саты: Балаларды ?аза?ша амандасып, ?арапайым с?ра?тар?а жауап беруге ?йрету. Бірінші жарты жылды?та ?ткен та?ырыптарды ?айталап, ске т?сіру. Досты??а, ?лкендерді сыйлау?а т?рбиелеу.
?олданылатын к?рнекі ??ралдар: Отбасы м?шелері, дала ж?не ?й жануарлары, жемістер, к?к?ністер, ойыншы?тар.
?ажетті ??рал –жабды?тар: ?лестірмелі суреттер.
С?здік ж?мысы:
С?леметсі? бе! С?леметсіз бе! С?леметсіндер ме! – Здравствуйте! ?л – мальчик, ?ыз – девочка, Мынау кім? – Кто это? Мынау не? – Что это?
?йымдастыру кезе?і:
І. М??алім балалармен амандасады. Шатты? ше?берін ?йымдастырады.
Амансы? ба, Алтын к?н?!
Амансы? ба, К?к аспан?!
Амансы? ба, Жер Ана?!
Амансы? ба, Достарым?!
М??алім:
- Балалар, ?азір жылды? ?ай мезгілі?
Балалар:
- ?азір жылды? ?ыс мезгілі. Далада ?ар жатыр. ?арды? т?сі - аппа?. К?н суы?.
М??алім:
- Жарайсы?дар, балалар.
- Мынау не балалар? (Д??гелекті к?рсетіп).
Балалар:
- Мынау – д??гелек.
М??алім:
- Д??гелекті? т?сі ?андай?
Балалар:
- Д??гелекті? т?сі – сары.
М??алім:
- Жа?сы, балалар. Мені? ?олымда си?ырлы шарлар бар. Ендеше сол
шарларды? т?стерін де айтып к?рі?дерші.
Балалар:
- ?ызыл, жасыл, сары, к?к, а?, ?ара (балалар шарларды? т?стерін атайды).
М??алім:
- Балалар, д??гелекке ??сас ?андай ойыншы?ты? т?рін білесі?дер? Ж?не де та?ы ?андай ойыншы?тармен ойнайсы?дар?
Балалар:
- Доп. Та?ы бас?а текшелермен, ?уырша?, машинамен ойнаймыз.
М??алім:
- Балалар, онда б?ріміз орнымыздан т?рып, доп туралы та?па? айтайы?.
Доп – д??гелек ала доп,
?ызыл, жасыл, сары, к?к.
Ала шы?тым аула?а,
Ойнайт??ын бала к?п.
М??алім:
- Д??гелекке ??сас ?андай та?амны? т?рін білесі?дер?
Балалар:
- Бауырса?.
М??алім:
- Балалар, б?гін мен ж?мыс?а келе жат?анда «Бауырса?» ертегісіндегі Бауырса? дала жануарларына ?аза? тілін ?йретіп жатыр дегенді естідім. ?аза? тілін ?йретіп жат?анын барып к?ргілері? келеді ме? Ал сол «Бауырса?» ертегісінде ?андай кейіпкерлер бар? Ертегіде ?ке, ана, а?а, апай бар ма? (Отбасы м?шелеріні? суреттерін пайдалана отырып, оларды? атауларын ?аза? тілінде атайды).
Балалар:
- Ия.
М??алім:
- Отбасы туралы та?па? айтайы?.
Бас барма?ым – атам,
Бала? ?йрек – апам.
Ортан терек – ?кем,
Шылдыр ш?мек – анам,
Кішкене б?бек – мен.
М??алім:
- Балалар, ?азір б?ріміз орман?а барып к?рейік.
(Топты? бір б?рышына ?ар ?йінділері жасалып т?рады. Оны? артына дала жануарларыны? бет перделері жасырынып т?рады. М??алім ?уен ?осады. Бірінші ?ш бала барып, ?ар ?йіндісіні? артынан ?оянны? бет пердесін киіп шы?ады. Сол сия?ты келесі т?рт бала барып, ?ас?ырды?; келесі т?рт бала барып, аюды?; келесі т?рт бала барып, т?лкіні? бет перделерін киіп келеді.
- Балалар, мен де барып к?рейінші ол жерде не болып жатыр екен деп, м??алім де ?ар ?йіндісіні? артына барып бауырса?ты? бет пердесін киіп шы?ады. Сонымен м??алім Бауырса? болады, ал ?ал?ан балалар дала жануарларыны? р?лдерін алады).
?йымдастырыл?ан о?у іс-?рекеті ертегіні? желісімен ж?реді.
Бауырса? домалап келе жатады. ?уен ойнап т?рады. Алдынан ?ояндар шы?ып:
- Бауырса?, бауырса?, біз сені жейміз.
Бауырса?:
- Сендер кімсі?дер? Мені жеме?дерші.
?ояндар:
- Мен ?оян – Дашамын. Мен ?оян – Женямын. Мен ?оян – Дашамын деп ?ояндар ?здерін таныстырады.
Бауырса?:
- ?ояндар, келі?дер, сендермен ойын ойнайын. Сендерге ?аза? тілін ?йретейін. Мені жеме?дер.
Бауырса?ты? ?олында си?ырлы дорба болады. Оны? ішінде жемістер бар. ?ояндар си?ырлы дорбаны? ішіне ?олдарын салып, жемістерді к?рмей т?рып, ?олдарында ?андай жеміс екенін сипап-сезу ар?ылы ?аза? тілінде атауын айтады. Сосын си?ырлы дорбадан алып шы?ып, жемістерді? т?сін, т?рін, д?мін айтады. ?ояндар бауырса??а разы болып, ары ?арай кетеді. Бауырса? ?з ж?німен домалап кетеді.
Бауырса? домалап келе жатады. ?уен ойнап т?рады. Алдынан ?ас?ырлар шы?ып:
- Бауырса?, бауырса?, біз сені жейміз.
Бауырса?:
- Сендер кімсі?дер? Мені жеме?дерші.
?ас?ырлар:
- Мен ?ас?ыр – Лилия. Мен ?ас?ыр – Тамерлан. Мен ?ас?ыр –Ильхан. Мен ?ас?ыр - Димамын деп ?ас?ырлар ?здерін таныстырады.
Бауырса?:
- ?ас?ырлар, келі?дер, сендермен ойын ойнайын. Сендерге ?аза? тілін ?йретейін. Мені жеме?дер.
Бауырса? ?ас?ырлармен «К?ле?кесін тап» деген дидактикалы? ойын ойнайды. ?стелді? ?стінде к?к?ністерді? суреттері жатады. Ал та?тада сол к?к?ністерді? к?ле?келеріні? суреті т?рады. ?ас?ырлар сол к?к?ністі? атауын ?аза? тілінде атап, т?р-т?сін, д?мін атай отырып, та?тадан к?ле?кесін тауып орналастырады. Мысалы: Мынау – ?ияр. Т?сі – жасыл. т.с.с.
Бауырса?:
- Пияз туралы та?па? айтайы?.
Болса да ащы,
Д?мді етер асты.
?седі ол жерде,
Ты?ып алып басты.
?ас?ырлар бауырса??а разы болып, ары ?арай кетіп ?алады.
Бауырса? домалап келе жатады. ?уен ойнап т?рады. Алдынан аюлар шы?ып:
- Бауырса?, бауырса?, біз сені жейміз.
Бауырса?:
- Сендер кімсі?дер? Мені жеме?дерші.
?ас?ырлар:
- Мен аю – Даниэлмін. Мен аю – Салтанатпын. Мен аю –Ульянамын. Мен аю - Бекс?лтанмын деп аюлар ?здерін таныстырады.
Бауырса?:
- Аюлар, келі?дер, сендермен ойын ойнайын. Сендерге ?аза? тілін ?йретейін. Мені жеме?дер.
Бауырса?:
- Аюлар, жана мен домалап келе жатып, ?й жануарларыны? енелері тор?а т?сіп ?ал?анын к?рдім. Ал т?лдері енелерін таба алмай шатасып кетіпті. Егер біз ?й жануарларыны? атауларын ?аза? тілінде атаса?, олар тордан босайды. ?й жануарларыны? атауларын ?аза? тілінде атап, т?лдерді енелеріне ?осады.
Бауырса?:
- ?оша?ан туралы та?па? айтып берейік.
?оша?аны ?ойды?,
?айда ?алып ?ойды?.
Томпиып т?р б?йірі?,
?ай ?рістен тойды??
Аюлар бауырса??а разы болып, ары ?арай кетіп ?алады.
Бауырса? домалап келе жатады. ?уен ойнап т?рады. Алдынан т?лкілер шы?ып:
- Бауырса?, бауырса?, біз сені жейміз.
Бауырса?:
- Сендер кімсі?дер? Мені жеме?дерші.
Т?лкілер:
- Мен т?лкі – Светамын. Мен т?лкі – Лизамын. Мен т?лкі –Ельданамын. Мен т?лкі - Настьямын деп т?лкілер ?здерін таныстырады.
Бауырса?:
- Т?лкілер, келі?дер, сендермен ойын ойнайын. Сендерге ?аза? тілін ?йретейін. Мені жеме?дер.
Бауырса?:
- Маманды? иелері ?здеріні? ??рал-жабды?тарын шатастырып алыпты. Маманды? иелеріні? атауларын ?аза? тілінде атаса?, олар ?з иелеріне оралады екен. Та?тада маман иелеріні? суреттері ілініп т?рады. Соларды ?аза? тілінде атайы?. (Д?рігер, м??алім, аспаз, суретші т.б. атау). Т?лкілер маман иелеріні? заттарын тауып, д?рыстап орналастырып, ?р?айсысыны? ?ызметі туралы айтады.
Бауырса?:
- Д?рігер туралы та?па? айтайы?.
Мен д?рігер боламын,
?лкенні? де, баланы?,
?инал?анда жанына
Бірінші боп барамын.
Т?лкілер бауырса??а разы болып, ары ?арай кетіп ?алады.
Осылайша, бауырса? ?зіні? а?ылдылы?ымен, тап?ырлы?ымен дала жануарларынан аман-есен ??тылып, атасы мен апасына оралады. (Та?тада апа мен атаны? суретіні? жанына бауырса?ты орналастыру).
?йымдастырыл?ан о?у іс-?рекетіні? со?ында балалар ?уенні? ?німен ?айтадан си?ырлы ?ар ?йіндісіні? артына барып, бет перделерін шешіп келеді. Е? со?ында м??алім барып, ?з бет пердесін шешіп, сол жерден ?орапша тауып алады. Оны алып келіп балаларды? алдында ашып, ішідегі к?лімсіреген бауырса?ты? суретін балалар?а таратып береді.
М??алім:
- Балалар, бізді? ?ар ?йіндіміз си?ырлы ?ой, мен жа?а та?ы бір ?орапшаны? жат?анын к?рдім, та?ы ?арап келейін.
?ар ?йіндіні? артынан, м??алім, ж?рекше ?орапша мен ?демі ?а?аз?а орал?ан т?ле?ке тауып алады. ж?рекше ?орапшаны? ішінде к?лімсіреген смайликтер. Смайликтерді балалар?а ?сынып, келген ?она?тар?а ?з ?олдары?мен бері?дер дейді. Балалар келген ?она?тар?а смайликтерді таратып береді. Ал ?демі ?а?аз?а орал?ан т?ле?кеде бауырса? екен. Балалар?а арнал?ан тосын сый.
Балалар ?здеріне тиесілі тосын сыйлар?а ?уанады.
?йымдастырыл?ан о?у іс-?рекеті ая?талды. Сауболы?дар.
