Ит пен Мысы? бізді? к?ршілеріміз
Орынг?л Отарова Сансызбай?ызы
Шал?ар ?аласы І.?ргенішбаев атында?ы орта мектебіні?
ша?ын орталы? тобыны? т?рбиешісі
Ма?саты: Балаларды? ?й жануары – мысы? туралы ??гімелей білуге ?йрету.
Дамытушылы?: 2 - 3 с?зден т?ратын с?йлем ??рату ар?ылы ауызекі с?йлеу тілдерін дамыту.
Т?рбиелік: Жануарлар?а деген ?ам?орлы? сезімдерін ояту. Балаларды белгілі бір затты? белгілері мен сипаттамалы? ерекшеліктерін к?ру,есту, сезу негізінде д?рыс атай білуге, тірі таби?атпен ?о?амды? ?мірді? себеп-салдарлы? ?арапайым байланысын т?сінуге, ересектерді? к?мегімен (к?шікке) жануар?а ?ам?орлы? жасай білуге да?дыландыру.Балаларды кедергілерден ?ту кезінде ?йлесімді ?имыл-?оз?алыстарды сапалы орындау ар?ылы шапша?ды??а, ептілікке т?рбиелеу.Балалар?а шы?армашылы? ойын ар?ылы эмоциялы? к??іл-к?й сыйлау, баланы? ?орша?ан орта?а деген с?йіспеншілігін арттыру, а?ыл-ой, адамгершілік, имандылы? т?рбиелеу.
К?рнекіліктер. Мысы?, к?шік суреті, ж?мса? ойыншы?тар. Слайд. Суреттер. Ойыншы? ?й жануарлары, шынайы мысы? пен к?шік к?рсету. ?лестірмелі ??растырма кеспе ?а?аздар.
?діс - т?сіл: ??гімелесу, с?ра? - жауап, к?рсету, ойын.
Балалар, бізде б?гін ерекше к?н! Бізге к?п ?она?тар келіп отыр.?она?тар?а ?зімізді? ?депті бала екенімізді к?рсетейікші, ?она?тар?а не деп айтамыз?
І.?йымдастыру кезе?і.
- С?леметсіздер ме, апайлар!
Балалармен с?лемдесіп, шатты? ше?берін жасайды.
Армысы? ару к?н!
Армысы? к?к аспан!
Ашы? аспан астында
Біз ба?ытты баламыз!
?ткен саба?та ?орша?ан орта саласы бойынша «Таби?ат?а саяхат» та?ырыбында саба?ында мектеп ауласына серуенге шы??ан болатынбыз.
?азір ?андай мезгіл ?
Жарайсы?дар балалар!
- А?аштар ?андай ?
- ?ар ж?мса?.
- Т?сі ?андай?
- Т?сі а?.
Балалар, а?аштар арасынан бір ?орапша тауып ал?ан болатынмын, осы ?орапшада ішінде не барын сендермен бірге ашы? к?рмекпін. Ой керемет балалар!
Та??аларлы? с?т: си?ырлы ?орапша. Т?рбиеші балалар?а ?орапшадан ойыншы?тар алып к?рсетеді:
- Балалар, осы ойыншы?тарды білесі?дер ме?
- Мынау не? Ал, мынау ше?
- Ат, сиыр, ?ой, т?йе
- Балалар б?лар ?андай жануарлар?
- ?й жануарлары.
?й жануарларыны? пайдасы, т?рлері туралы с?райды. Т?лдері туралы с?райды.
Сурет ?ой ба?ып ж?рген шопан ?асында?ы ит, ?й к?зетіп жат?ан ит.
(Осы кезде ?ы?сыла?ан к?шікті? дауысы естіледі)
- Бір дыбыс шы?атын сия?ты, нені? дыбысы болды екен. Ой, балалар, ?ара?даршы мынау кішкентай к?шік ?ой. Анасынан адасып ?ал?ан сия?ты, ?зі то?ып ?алыпты.?ане, б?ріміз ?рлеп жылу беріп к?шікті жылытайы?.
- К?шікті? ж?ндері ?андай ?демі! Т?сі ?андай?
- Т?сі ?ара.
- Балалар, к?шік ?атты то??ан сия?ты, ?лі дірілдеп т?р,
(Топ?а келіп, балалар орындарына отырады)
- Балалар, к?шікті? анасын не деп атаймыз?
- Ит деп атаймыз.
- Осы к?шікке ат ?ояйы?шы.
Балалар А?т?с деп ат ?ояды.
- Енді А?т?сті? дене м?шелеріне то?талып ?тейік.
- Мынау несі? - Басы.
- Мынау к?зі, ал ??ла?ы нешеу? - ??ла?ы екеу.
- Ал, мынау т?мсы?ы, кеудесі, ая?ы. Ая?ы т?ртеу екен. Ал мынау ??йры?ы. А?т?с адам?а еркелегенде ??йры?ын ?оз?алтады. Балалар, к?шік ?андай дыбыс шы?арады, білесі?дер ме? - ?у,?у,?у,?у.
- К?шік кішкене кезінде с?тпен ?оректенеді, ?скеннен кейін с?йекті жа?сы к?реді. Ит ?й жануары, жеті ?азынаны? бірі. Ит иесін к?ргенде ?уанады, ??йры?ын б?л?а?датып, арт?ы ая?ына т?рады. Адам итті жібінен ?стап дала?а ?ыдыртады. Даладан келгеннен кейін ая?тарын жуады.
Ауырып ?алса мал д?рігеріне к?рсетеді.Ит ет, балы?, ??с етін ж?не ??р?а? жем жейді.
Итті? с?йікті тама?ы, ол с?йек. ИТ – адамны? досы.?й иесі ?ыдырып кеткенде ит ?йді к?зетіп ?алады, ж?не ?й жануарларын ба?у?а да ?й иесіне к?мектеседі екен. Балалар ит адамны? досы, оны ж?бірлеп ?ру?а болмайды. Ол бізді?, ?йімізді, ауламызды к?зетеді.Ал, енді мен сендерге к?шікті? анасы итті? ерлігі туралы ертегі айтып берейін.
Итті? ерлігі ??гіме о?у.
- Бая?ыда кемпір мен шал ?мір с?ріпті. Оларды? онша?ты ?ойы болыпты.?ой ба?ып к?ндерін к?реді екен. Бір к?ні ?ой?а ?ас?ыр шауыпты.Т?нде келіп бір ?ойын жеп кетіпті.Кемпір мен шал «не істейміз» деп уайым?а батыпты. Ойланып отыр?анда ?йді? ?асынан бір ит ?тіп бара жатады. Шал иттен а?ыл с?райды.- Ит: «Олай болса, ?ойлары?ды мен к?зетіп к?рейін»- дейді.Т?нде итті? ырылда?ан дауысынан, кемпір мен шал дала?а шы?ады. ?араса ?ойлар?а келген ?ас?ырды ит сезіп, ?ріп жатыр екен. Содан бастап ?ойларына ?ас?ыр жоламайтын болыпты.Кемпір мен шал ит
е рахметін айтып
« сен бізбен бірге т?р, біз са?ан жылы ?йшік жасап берейік»- дейді.
-Ит: Жарайды мен онда, ?ойлары? мен ?йі?ді к?зетейін,-дейді. Ит осылай ерлік жасап, адам?а дос болыпты.
- Балалар, сендерге ертегі ?нады ма? - ?нады.
- Ертегіде кімдер туралы айтыл?ан? - Кемпір, шал, ит, ?ас?ыр
- Жарайсы?дар, балалар! Б?гінгі о?у іс-?рекетімізде біз к?шікпен танысты?. Енді к?шігімізді орта?а алып, о?ан арнап ?н айтып берейік.
?ле?ін о?у:
К?шігім мені? ?ріп т?р
Бір н?рсені сезіп т?р
Есікті ашып ?арасам
Атам. ?жем келіп т?р
кім ит, к?шік туралы та?па? біледі? ?реді ?йшікте к?шіктер,
Мысы?ты? дыбысы шы?ады.
Т?рбиеші балалар?а с?т ішіп отыр?ан мысы?ты? суретіне ?арауды ?сынады. - Мынау - мысы?. Мысы? с?т ішіп отыр. Себебі мысы? с?тті жа?сы к?реді.Мысы? ?те с?йкімді ?й жануары. Ол к?п ?йде болады. Мысы?тар ?те мейрімді, бауырмал болады. Адам мысы?ты ?ол?а ?йреткеніне ?арамастан, ол жабайы ?й жануары болып ?алады. Мысы? еркіндікті жа?сы к?реді, сонды?тан т?нде ?ыдырады, ол адамсыз ?мір с?ре алады. Мысы?тар ет пен балы? жегенді жа?сы к?реді. Та?ы олар с?т та?амдарын: айран, с?т, ?айма?ты жа?сы к?реді. Мысы?тар?а ??р?а? тама?тар да береді. ?лкен мысы?тар тыш?ан, кейбір мысы?тар ш?ппен ?оректенеді. Мысы?тар ?те таза жануарлар, олар уа?ытында жуынады, ?стерін тазалап т?рады. Уа?ытында дала?а шы?ады.
Мысы?тар ?йы?та?анды ?те жа?сы к?реді. Мысы?ты сен ренжітсе? ол сені тырна?ымен тырнап алады. Сонды?тан мысы?пен абай болу керек. ??йры?ынан тарту?а болмайды.
Мысы?ты? т?сі ?ара, екі к?зі, екі ??ла?ы, т?рт ая?ы, ??йры?ы бар. Балалар мысы? та адамны? досы.
Иесіне ?бден бауыр бас?ан мысы? оны? ауырып т?р?ан жерін тауып сол ауыр?ан жерге жай?асып бар жылуын беріп пырылда?ан к?йде ?йы?тайды екен. Мысы?ты? ?зын м?ртшасы бар ол иісті д?л сезіп табу?а к?мектеседі.
Е. Елубаевты? «Ала мысы?» ?ле?ін о?ып береді.
Беті - ?олын жуады.
Тыш?андарды ?уады,
Тазалы?ты са?тайды,
Апам оны ма?тайды.
- Балалар, мысы? ?алай дыбыстайды? (Мияу, мияу).Балалар мысы?ты? дыбысын салады.
Мысы? туралы кім та?па? біледі ?
Са?ат сегіз таянды
Тар?ыл мысы? оянды
Жатпайды ол ерініп
Мысы? бойын жазады.
Созылады керіліп,
Ая? –?олын созады.
Да?дысы оны? солай-ды
Елден б?рын т?рады.
Беті- ?олын жуады,-
Жумайды- ау, жалайды. (М.?лімбаев)
Сергіту с?ті:
Мысы? пен к?шік ?андай ертегілерді? кейіпкерлері.
«Шал?ан», «Ма?та ?ыз», «Том и Джери» мултьфильм т.б.
Балалар олай болса ша?ын ертегі ?ойлымын к?рейік.
К?шік пен мысы? ертегісін сахналау.
К?шік: «Ав - ав» мен к?шікпін,
К?шікпін к?шікпін
Т?ні бойы жатпаймын,
Тынышты?ты са?таймын. «Ав - ав»
Ой - ой ая?ым, ая?ым, ая?ым - ай,
Мысы?: «Мияу - мияу» б?л кім, кімсі?? А к?шік екенсі? ?ой, не болды? соншама ай?айлап.
К?шік: «Ав - ав» мысы? мен аулада ойнап ж?ргенімде ая?ыма а?аш кіріп кетті, мені ??т?аршы ая?ым ауырып т?р. «Ав - ав» жалынамын.
Мысы?: Жо? мен сенен ?ор?амын, сен мені к?нде ?уасы?. Ая?ы?да?ы а?ашты алып сені ??т?арсам мені ?уа ж?нелесі?, одан да солай отыра бер. Мен еркін ойнаймын ля - ля - ля мияу – мияу.
К?шік: Мысы? кешірші енді мен са?ан тиіспеймін, мені ??т?аршы, «Ав - ав».
Мысы?: жарайды онда мен сені ??т?арайын.
К?шік: Рахмет! Енді екеуміз дос болайы?, бірге доп ойнайы?, мен са?ан тиіспеймін.
Мысы?: «Мияу - мияу» кел екеуміз ойнайы?шы менде доп бар.
Мысы?: «Мияу - мияу» мен шаршап кеттім ?айтайы?шы.
«К?шік» «Ав - ав» онда бізді? ?йге добы?ды ала ж?р бірге ойнайы?.
Балалар 3 топ?а б?лінеді. Дидактикалы? ойын: «Мысы?, к?шік, ?йшік» суретін ??растыру.»
К?шік ?алай демалып жатады? Сендер к?шікке ?йшік жасап беріп ?ам?орымыз?а алайы?. К?шік топ ?йшік ??растырады, 2 –ші к?шік, 3-ші мысы? суретін ??растырады.
?осымша тапсырма: «Мысы? пен к?шік нені жа?сы к?реді?» Айырмашылы?ын тап.
??растыр?ан ?й жануарлар немен тама?танады, мына суреттегі тама?тарды ажыратып мысы? пен к?шік суретіні? ?асына ?ойындар. Тама? ішетін арнайы ыдыстары болады.
Жарайсы?дар балалар!
Балалар мен сендерге ж?мба? жасырамын м??ият ты?дап алы?дар.
Тікірейіп ??ла?ы
Менен б?рын т?рады. Ла?ымны? ??ла?ы селтиіп т?рады,
Бойын жазып керіліп, ?озы к?рсе бол?аны, оны т?ра ?уады. (к?шік)
Беті - ?олын жуады. (Мысы?)
Ендеше бейне к?рініске к??іл аударайы?шы. Балалар мысы? пен к?шік туралы мултьфильмдер к?п. Балалар саба?тан кейін осы мултьфильмді к?рсетемін. Саба?ымыз ая?талып ?алды. Б?ріміз бірге б?гінгі саба?та?ы ерекшеліктерді есте ?алдыру ?шін та?па? айтамыз.
Танауы тырналып, ісіпті,
Сонда да, ?уады мысы?ты.
Адамны? сенімді серігі,
Б?л, итті? баласы-к?шікті.
Б?гінгі ?она??а келген мысы? пен к?шікке арнап ?ле? айтып берейік.
Ала мысы? па?данады мяу мяу мяу
?лденеге ?амданады мяу мяу мяу
Ала мысы? айлалы
жан - жа?ына ?арады мяу мяу мяу
Айналаны кора?ыштап ав, ав, ав,
?зын тілі сала?ыштап ав, ав, ав
?ос ??ла?ы салбырап
Досты? жайлы ?н шыр?айды ав, ав, ав, мяу, мяу мяу
?она??а келген к?шікті? ?арны ашып ?ал?ан болар тама?тандырайы?.
Мысы?айды? ?арны аш?ан болар с?т берейік.
Рефлексиялы? – ба?алау кезе?і.
Б?гінгі саба? ?нады ма?
?она??а нелер келді?
Ит ?алай дыбыстайды?
Итті? баласын «к?шік» деп атаймыз, К?біне иттер немен ойна?анды ?натады?
итті немесе к?шікті тама?тандыр?ан со?, ойнатып бол?ан со? ?олымызды жуып отыруымыз керек. ?олымызды жумайтын болса? т?рлі ауыруларды ж??тырып алуымыз м?мкін.
Ит ?йде т?ра ма, ?лде аулада ма?
Ит адам?а ?алай к?мектеседі?
Мысы?ты? баласын біз «мысы?ай» деп атаймыз.
Балалар, мысы? ?айда т?рады?
Ол немен ойна?анды ?натады?
Сендерге басын изеп рахмет айтып жатыр.
Жарайсы?дар балалар!
Б?гін біз мысы? пен ит туралы біраз ма?л?маттар білдік.
Жарайсы?дар балалар, сендер ?здері?ні? бір - бірі?мен жа?сы дос екендері?е сендіре білді?дер.Олай болса досты? туралы та?па?пен саба?ымызды ая?тайы?.
Біз кішкентай баламыз,
?сіп - ?ніп толамыз
Тату - т?тті дос болып,
Досты? шебін ??рамыз.
Жарайсы?дар балалар! Сендер б?гін ашы? саба??а ?те жа?сы, жа?сы ?атысты?дар сонды?тан сендер ата- аналарынды ?уанты?дар.
Ба?алау : Балалар?а, ?уанышты хабарлама! деп жазыл?ан хат пара?ы таратылады.
