?йымдастырыл?ан о?у іс-?рекетіні? жоспары
Білім саласы: Тіл дамыту, К?ркем ?дебиет
Та?ырыбы: «Е?бек-б?рінде же?бек»
Ма?саты: Балаларды е?бекті с?юге, адамны? тек е?бек ар?ылы к?п жетістіктерге жететінін зерек, ??ыпты, білімді болу ?ркімні? ?зіне байланысты екенін ??ындыру.
К?рнекілігі: Плакаттар, сурет, слайд, ж?мырт?а, балапан бейнесі.
?діс-т?сілі: С?ра?-жауап, ??гімелесу, т?сіндіру, балаларды? ой-?рісін дамыту, к?рсету, дидактикалы? ойын.
?н?ран
Шатты? ше?бері
Арайлап та? атты
Алтын с?уле таратты
Жар?ырайды к?німіз
Жар?ырайды даламыз
?айырлы та?, ?айырлы к?н!
Саламатсыздар ма?
Кіріспе:
Т?рбиеші: Балалар біз ?ай мемлекетте т?рамыз?
Балалар: ?аза?стан
Т?рбиеші: Елбасы президентімізді? есімі ?алай аталады?
Балалар: Н?рс?лтан Назарбаев
Т?рбиеші: ?лтымыз ?андай?
Балалар: ?аза?
Т?рбиеші: Бізді? елімізді? р?міздерін ата?даршы?
Балалар: ?н?ран, елта?ба, к?к ту
Т?рбиеші: Балалар бір жылда ?анша мезгіл бар?
Балалар: 4 мезгіл, ?ыс, к?ктем, жаз, к?з
Т?рбиеші: ?азір ?ай мезгіл?
Балалар: ?ыс
Саба?ты? барысы:
Т?рбиеші:
Балалар, б?гінгі ашы? ?йымдастырыл?ан о?у іс-?рекетімізді? та?ырыбы: «Е?бек – б?рінде же?бек», - деп аталады. Е?бек т?рбиесі – ?ашанда е? ма?ызды ?о?амды? міндеттерді? бірі болып табылады. ?рпа? т?рбиелеуде ?ай халы?ты? болмасын е?бек т?рбиесін сырт ?алдырмайтыны белгілі. ?йткені адам ?шін е?бексіз ?мір жо?, е?бек тіршілік к?зі, адамзат ??мырыны? м?ні.
?аза? хал?ы баланы «жеті жас?а дейін патшадай к?т» - десе де е?бек т?рбиесін ерте жасынан баулуды ?ол?а ал?ан. Д?лірек айтса?, хал?ымыз бесік жырынан бастап, ?лкен-?лкен жыр-дастандарына дейін е?бек т?рбиесін т?рбиелік – ізгілік м?рат санап, насихаттап отыр?ан.
Мысалы: «Мені? б?пем ?айда екен
... Алма теріп ж?р екен
Алмасынан ?анекей
Жа?а теріп ж?ріп екен» - деген бесік жыры б?рімізге таныс.
?рпа?ыны? ?ызы?ын к?ріп, жемісін жеуді арманда?ан осы жайтты тере? т?йген ?рбір ата-ана баланы е?бекке т?рбиелеуді отбасынан баста?ан. Хал?ымызды? ?мірі техника мен ?ылым?а т?уелсіз замандарда ата-бабамыз ?з балаларын ?асына ертіп ж?ріп, к?нделікті ?мірді? ?ажеттілігіне ?йреткен. Ер бала мен ?ыз бала т?рбиесін ?зара б?ліп ?ара?ан. ?лды мал ба?у?а, отын шабу?а, а? аулау?а, тама? тауып, отбасын асырау?а баулыса, ?ыздарды ?й тазалау, т?сек жинау, шай ??йып, ас пісіру, кесте тігіп, тон пішу т.б. отбасыны? ?йелдерге т?н ж?мыстарына баулы?ан. М?ны ешкім теріске шы?армайды. Б?рын ?ке-шеше баласыны? к?з алдында е?бек етіп, отбасын асырайтын болса, ?азіргі балалар ата-ананы? ?йдегі к?нделікті ?са? тірлігі болмаса, бас?а е?бегінен бейхабар. Сонды?тан да арнайы бала т?рбиесімен айналысатын бізге, я?ни т?рбиешілерге ?лкен жауапкершілік ж?ктелген деп айту?а болады. Осы?ан байланысты балаба?шада е?бек т?рбиесіне барлы? саба?та, тіпті ойын кезінде де баулу?а тиіспіз. Е?бек еткен бала ?ана, ал?а ?мтылыл?ан бала ?ана ?лкен азамат болып ?седі, - екен. Балалар біз е?бек жайында к?птеген ма?л?маттар алды? енді орман?а барып, таби?атты тамашалап, ?демі а?аштарды к?ріп ??старды? неше т?рлі ?ніне зер сала ты?дайы?.
Т?рбиеші: Мына ?н салып т?р?ан ?андай ??с?
Балалар: Б?лб?л
Т?рбиеші: Кім б?лб?л туралы та?па? біледі?
1-ші бала: Б?лб?л ?сем жырлайды,
Ел-ж?рт елтіп ты?дайды.
Т?рбиеші: Талдан тал?а секіріп, ши?ылда?ан ?андай ??с?
Балалар: Тор?ай
2-ші бала: Тор?ай-тор?ай тор?айсы?
Таяу келіп ?он?айсы?
Жем шашайын тойып ал
Сонда ?ана то?байсы?
Т?рбиеші: К?ндіз а?ашты? ?уысына ты?ылып ал?ан, т?нде ?шатын ??с?
Балалар: Жапала?
3-ші бала: Т?нде ?шатын жапала?,
?ызыл ?ан?а ?анталап.
Т?рбиеші: Ал суда ж?зіп ж?рген ?андай ??с?
Балалар: ?йрек
4-ші бала: ?йрегім-ай, ?йрегім,
Келіп ж?рме билегі??
Ж?згіштігі? керемет
Суда жарыс болса егер
Бас б?йгені берер-ек.
Т?рбиеші: Ала ?анат, ?ара ??с ?алай аталады?
Балалар: Сауыс?ан
5-ші бала: Ала ?анат сауыс?ан,
??ртты к?рсе жабыс?ан.
??ртты шо?ып тауыс?ан.
Санитар-б?л сауыс?ан.
Т?рбиеші: ?те жа?сы, балалар, б?рі? ??старды жа?сы біледі екенсі?дер.
Ал ??старды? балалары ?алай аталады?
Балалар: Балапан
Т?рбиеші: ??стар балапандарын немен тама?тандырады?
Балалар: Жем, ш?п, т?рлі ??рттар.
Т?рбиеші: И?, ?те д?рыс айтты?дар. Халы?та «??ста с?т жо?, жыл?ыда ?т жо?» деген ма?ал бар. Б?л ??ста с?т болмайды деген ??ымнан ту?ан. Бір ?ана ??ста с?т болады. Ол балапандарын с?тімен асырап ?сіреді. Оны біліп ?ойы?дар, к?дімгі к?гершін.
Т?рбиеші: Балалар ?ара?даршы, мені? ?олымда ?зі аппа?, д??гелек зат т?р. М?ны? не екенін білесі?дер ме?
Балалар: Ж?мырт?а (Осы кезде оны? ішінен балапан шы?аді)
Балапан: С?леметсіздер ме балалар. Мен сендерді к?ргеніме ?уаныштымын. Мені? анамды к?рмеді?дер ме?
Т?рбиеші: Балалар балапанны? енесі келгенше к??ілін к?тере т?райы?. ?ане б?ріміз бірігіп «Ш?же ш?желер» ?нін орындап берейік:
Балалар:
Ш?п, ш?п ш?желерім,
Мамы? ж?ді ш?желерім,
Н?зік ?нді ш?желерім.
Ке? шал?ында жайылым бар,
Кел, т?рма?дар жайылы?дар.
Ке? шал?ында жайылым бар,
Кел, т?рма?дар жайылы?дар.
Ай, мені? ш?желерім
Ай мені? ш?желерім.
Балапан: Балалар ?нді ?сем ?имылмен, билеп ?алай ?демі айтасы?дар. Ма?ан да ?йретесі?дер ме?
Т?рбиеші: Егер е?бекті с?йсе?, жал?ау болмай, айт?ан тілді алса?, к?п о?ыса?, білімді, зерек болса? б?рін ?йренуге болады ?ой балалар. Мен сендерге «Жал?ау балапан» ??гімесін айтып беремін. Оны? аянышты халіне кім кін?лі екенін со?ында айтасы?дар. Ал, ы??айланып отырып, ты?да?дар.
Бір тор?айды? балапанын енесі жылы ?ясына м?пелеп ?сіреді. Балапанны? ж?ні жетіліп, ?ауырсыны? ?айта?ан со?, енесі ?шу?а баулиды. Бір к?ні ол балапан?а:
- ?лкейді? ?шуды ?йренді?, енді ?з к?ні?ді, ?зі? к?р, - дейді. Балапан біраз ?шып, ?анаты талып ?шуды? о?ай емес екенін сезеді.
- Мен ?шпай – а? ?ямда жата берейін, - дейді балапан.
- Неге? Дейді енесі.
- ?лі жаспын. Егер ?атер т?нсе, мен ?зімді ?алай ?ор?аймын, - дейді балапан.
- Сені? ?ор?анышы? – ?анаты?. ?ауіп т?нсе, ?шып кет – дейді енесі.
Балапан ?ясына келіп, жатып алады. Жем таситын анасы жо?, ?арны ашып кетеді. Та? атысымен бас?а тор?айлар тіршілік жасайды. Ал балапан енесін тосып жата береді. Арада бір к?н ?теді. ?арны ?бден ашып амалсыздан ?ясынан ?шып шы?ады. Тама?танба?ан ол ?лсіреп ?ал?ан екен, ?ша алмай жерге ??лап т?седі. Біраз уа?ыттан кейін, жанынан енесіні? ?шып бара жат?анын к?реді. Енесі дереу жанына ?шып келіп:
- Са?ан не болды, жараланып калды? ба?
- Жаспын, к?н к?ре алмаймын десем, болмады?. Міне енді аштан ?лгелі жатырмын, - деді балапан.
Ана бай??с жаны ?алмай тама?тандырып ж?реді. Ал балапан ?шып ?зі тама? табуды да ойламай ?яда жата береді.
К?з ?тіп суы? ?ыс келеді. Ана тор?ай?а ?зі ?шін, ?рі жал?ау балапаны ?шін тама? табу ?иын?а т?седі.
Бір к?ні тор?ай асты? ?оймасына кіріп, жем ала бастайды. ?лдекімдер есік, терезені жауып кетіпті, ?айта шы?а алмай ?алады.
Арада бірнеше к?н ?теді, енесі оралмайды. Балапан тама? іздеп сырт?а ?зі шы?ады. Біра? ?лі жо?, ?арны аш к?п ?ша алмайды, бір б?та??а ?зер ?онып отырады. К?н суы?, аяз. Ол ?орек табудан ?бден к?дер ?зеді. Сол б?та??а б?рісіп отыра береді. Бойын суы? ал?ан балапан есі ауып, ??лап т?седі...
Т?рбиеші:
??гіме сендерге ?нады ма?
- Не жайлы айтыл?ан?
- Балапан неге ?ша алмай ?алды?
- Анасы ?андай жанашырлы? к?рсетті?
- Балапанны? осындай халге душар бол?анына кім кін?лі деп ойлайсы?дар?
- Балапан сен осындай болды? ба?
Балапан: Жо?, мен балалар сия?ты е?бек?ор, ізетті, к?п білетін білімді, анамны? тілін алатын тілал?ыш, т?рбиелі балапан боламын.
Сырттан ши?ылда?ан дауыс шы?ады.
- Мені? анам келді, мен кеттім. Сау болы?дар балалар, апайлары?мен, ата-аналары?ны? тілін алып, е?бек с?йіп ?сі?дер? – дейді балапан. /шы?ып кетеді/
Т?рбиеші: Хал?ымызда «Е?бек етсе? ерінбей, тояды ?арны? тіленбай» деген ма?ал бар. Сол сия?ты ерінбей, жал?ауланбай е?бек еткенні? ?арны то?, к?йлегі к?к болатынын сендер білесі?дер. Сонымен ?атар адамны? ?алай ?мір с?руі тек ?зіне байланысты екенін т?сінген боларсы?дар.
Ал енді б?ріміз орнымыздан т?рып, бойымызды сергіту ?шін жатты?у жасап алайы?:
Шыр, шыр еткен тор?айды
?ор?амаса? болмайды
Кіп-кішкене тор?айлар
А?аштарды ?ор?айды.
Таспен атып тор?айды
?я б?з?ан ойбайды.
??с ?кпелеп кетеді
Ба?шамыз?а ?онбайды.
Д/о «С?ра??а жауап бер»
Т?рбиеші: Мен кімге доп ла?тырамын, сол адам?а с?ра? ?оямын, допты ?а?ып алып, мені? с?ра?ыма жауап бересі?дер ме балалар.
- ?андай ??старды білесі?дер?
- Ш?же деген не?
- ?андай ??гіме ты?дады??
- Балапан неден пайда болды?
- ?андай ??ста с?т бар?
- ??гіме неге «Жал?ау балапан»-деп атал?ан?
Т?рбиеші: Балалар біз сендермен к?птеген ??стар туралы та?па?, ??гіме айтты?. Мен сендерге ж?мба? жасырайын. Кім табады екен:
Ерте т?рады
Жар ша?ырады /?ораз/
?айталап ?з атын
К?ктемде ?н салады
Кез-келген ?я?а
Ж?мырт?а салады /к?кек/
К?ндіз жо?
Т?нде бар /жар?анат/
Т?рбиеші: ?те жа?сы, ал енді біз сендермен ??стар ж?не е?бек туралы к?п айтты?. Сол е?бек туралы кім ма?ал-м?тел біледі.
Е?бек-б?рінде же?бек
Е?бекпен ел к?герер,
Жа?бырмен жер к?герер.
Е?бек т?бі зейнет
Есі? бар да е?бектен
Е?бек ерді терлеткен
Е?бекпен тап?ан нан?а
Керек болмас майда
Іргелі е?бегі? болсын сенгені?
Сонда ?аларсы? астында те?гені?
Ба?ыт таза е?бекте
К?терген к?пті жер к?кке
Елі?ні? сені с?йгені
Е?бегі?ні? сі?гені
Тиыннан те?ге жиналар
Е?бектен де жинап ал
Т?рбиеші: е?бекті? адам ?міріндегі орнын, е?бек ар?ылы ?ана ?лкен азамат болу?а болатынын т?сінген боларсы?дар балалар.
Ал, балалар барлы?ымыз е?бек туралы жатта?ан та?па?ымызды айтумен б?гінгі ашы? ?йымдастырыл?ан о?у іс-?рекетімізді ?орытындылайы?.
Балаларды? барлы?ы:
Г?л ?сірсе? терлеп,
М?ны? аты-е?бек.
Кесте тіксе? зерлеп,
М?ны? аты е?бек
?ыр?а шы?са? ?рлеп,
М?ны? аты е?бек
Саба?ы?а ж?ндеп,
?зірленсе? е?бек
?иынды?ты? б?рін
Е?бек ?ана же?бек.
К?тілетін н?тиже:
Не білді: Балалр е?бекті с?юге, адамны? тек е?бек ар?ылы к?п жетістіктерге жететініне к?здері жетті.