Т?рбие са?аты.

Т?рбие са?аты.

Ма?саты: О?ушыларды ?дептілік ?а?идаларымен таныстыру. Адамгершілік ??ымдарын ке?ейту. Хал?ымызды? ?рпа? т?рбиесінде ?асырлар бойы ?олданып келе жат?ан ма?ал-м?телдерін, ырым-тыйым, ?ла?атты с?здеріні? м?н-ма?ынасын т?сіндіре отырып, бабалар рухында т?рбиелеу. С?лемдесе білуге, с?йлеу м?дениетін ?алыптастыру?а т?рбиелеу.
К?рнекілік: ?ла?атты с?здер, ма?ал-м?телдер,суреттер

Т?рі: д?ст?рлі.

Саба?ты? барысы:

Т?рбиеші: ?о?амны? е? ?лкен байлы?ы — ?депті адам. Себебі, ша?ын ?жымда, тіпті сыныпта, ?депсіз бір адам болса, ол ?зіне ?ана емес, сол ?жым?а жаман ат келтіреді. Б?ны хал?ымыз: «Бір ?арын майды бір ??мала? шірітеді», — дейді. ?рбір адамны? жа?сы адам болып шы?уыны? жолы- ?дептілік, инабаттылы? ?рдістерін бойына дарыту, ?йрену болып табылады. ?дептілік н?сіл ?уатын н?рсе емес.Хал?ымыз:
Баулытынды батыр болады.
?йретінді шешен болады,
К?ре-к?ре шешен болады – дейді. Я?ни, адам ?зінен-?зі жа?сы адам болып шы?а келмейді. ?дептілік ?скен ?ясынан, ж?рген ортасынан, мектебінен, достарынан, ?стаздарынан ал?ан т?рбиесінен болады. Грек философы Демокрит: «Жа?сы адам болып ?алыптасу ?шін жаратылысынан г?рі, жатты?уды? ролі зор» — дейді. Сонды?тан, біз сендерді ал?аш мектеп табалдыры?ын атта?аннан бері хал?ымызды? ?асырдан-?асыр?а с?рыпталып келе жат?ан салт-д?ст?р, ?дет-??рып, ырымдар мен тыйымдар, ма?ал-м?телдері мен на?ыл с?здерін ?олдана отырып, Г. К. Селевконы? технологиясын пайдалана отырып, имандылы??а, адамгершілік, досты?, сыйласты??а т?рбиелеуге ж?мыстар ж?ргізіп келеміз.
Б?гінгі т?рбие са?атымызды ?дептілік ?ліппесі деп атап, 1-ші б?лімде, «с?лемдесу р?сімдеріне» 2-ші б?лімде «?дептілік ?а?идаларына» то?тала кетеміз.
М?сылман хал?ында аманды? салты «Ассалаума?алейкум!» деген с?зден басталады. Ол жа?сы тілек. «Сізге алланы? н?ры жаусын деген с?з». Жас адам жолы ?лкен, жасы ?лкен адам?а алдымен ?мтылып, ?ос ?олын ?сынады. Ал, с?лем алушы ?ария «Уа?алейкумассалам» деп, о? ?олын ?сынады. Ол «Алланы? ра?ым н?ры ма?ан бір есе жауса, сізге 2 есе жаусын» деген с?з. Осылай ?ол алысып с?лемдесуден кейін амандасушылар алма-кезек:
— Дені-?арны?ыз сау ма?
-Мал-жаны?ыз, ?ора-?опсы?ыз аман ба?
— Елі?із тыныш па?
деген сия?ты амандасу с?ра?ын жал?астырады.

?азір біз сіздерге Т?ле би мен Данаг?л к?рінісін к?рсетейік. Осы к?рініс бойынша о?ушылар ?з пікірлерін айтатын шы?ар
Біз осы к?ріністен Данаг?лді? адамгершілігіні? молды?ын, ?лкенді сыйлай білетін инабаттылы?ын к?реміз.
Данаг?л ?лкен адамдарды? алдын кеспей, к?тіп т?рды б?л оны? ?йінде жа?сы т?рбие к?ргендігіні? белгісі.
Ол ?зі ?ана емес, ал?ан т?рбиесін жанында?ы ?ыздар?а да ?лгі ?ылды, оларды да ?арияларды? ?тіп кеткенін к?ткізді. ?лкен адамнан бата алды. «Батаменен ел к?герер, жа?бырменен жер к?герер», дейді ?ой дана хал?ымыз.
«С?лем беру» ?аза? ?ыздары мен келіндеріне т?н ізеттілік белгісі. Келін ?лкен адамдар?а ?олын кеудесіне ?ойып, с?л иіліп, даусын шы?армай с?лем ?ылады. ?лкендер «к?п жаса, ба?ытты бол», деп бата береді. Б?л к?ріністен біз жапан далада, т?зде ж?рген жастарды? ?асынан жасы ?лкен адам ?тіп бара жатса, алдын кесіп ?тіп кетпей, с?лем беріп, амандасуы ?ажет екенін білдік.

Ауыл?а келген ?она?пен ауыл адамдарыны? амандасуында белгілі ереже бар. М. ?й сыртына таяп келген ?лкен адам?а аттан т?сіріп ал?алы т?р?ан жасы кіші адам б?рын с?лем беруге тиісті. Ал, сырттан ?йге кірген кісі ?андай жаста?ы адам болса да, ?й ішінде отыр?андар?а ?зі б?рын с?лем беруі керек.
Ертелі-кеш ?зі?е таныс адамдарды к?ргенде немесе м??алімі?ді к?ргенде біз: «С?леметсіз бе?» дейміз. Олар да: «С?леметсі?дер ме?» деп бізге жауап ?айтарады. «С?лем – с?зді? анасы» деп хал?ымыз осы?ан с?йеніп айт?ан. С?лем беру дегеніміз – адамдар ж?регіне бастайтын жол.

Амандасу р?сіміні? бірнеше т?рлері бар. ?ол беріп амандасу, Т?с ?а?ыстырып амандасу, ?олдан с?йіп амандасу, к?зден с?йіп амандасу,. иіскеп амандасу, ма?дайдан с?йіп амандасу.
?ол беріп амандас?анда бетті б?тен жа??а б?рып немесе теріс ?арап т?рып амандасу?а болмайды. Амандасушылар бір-біріні? к?зіне тура ?арап шын пейілмен, жылы ж?зде амандас?андары ж?н. ?йел адамны? немесе ?ыз баланы? ?ол беруі міндетті емес.?ол алысу ?р?ашанда досты?ты білдіруге тиіс ж?не екінші адамны? ?олын ауыртпайтындай етіп ?ысу керек. ?олды сел?ос, с?лы? ?сын?ан д?рыс емес.
Ма?дайдан с?йіп амандасу – ?лкен адамдар кішкентай балаларды?, жеткіншектерді? ма?дайынан с?йіп амандасады.
К?пшілік отыр?ан жерге, дастархан басына келген кісі ?р?айсысына емес, ж?ртты? б?ріне орта? бір ?ана с?лем береді.Тама?танып отыр?ан кезде, ас ?стінде ?ол ?сынбайды. ?ол?апты, бас киімді шешіп амандасу да адамды ??рметтегендікті? белгісі.
С?лемдесуді? ?деп ретіндегі е? басты шарты – жылы шырай екенін ?мытпа?ан ж?н. Сол себепті ?ркім ?алай с?лемдесе білуді, ?зіні? ?ас-?аба?ын, дауыс ??былысын ?ада?алап, алдында?ы адам?а жа?сы ?сер ?алдыратындай болуына талпынуы керек.
?о?амды? к?ліктерде м?гедектерге, балалы кісілерге, ая?ы ауыр ?йелдерге, ересек кісілерге орын беріледі. Ер балалар отырып, ?ыздарды? т?регеп т?руы ерсі к?рінеді.

И?, ?дептілік ?дебі осы сия?ты инабаттылы? ?рдістері болып табылады. ?дептілік б?зылса, халы?ты? д?ст?р де б?зылады, ?лтты? намыс?а н??сан келеді. ?деп са?тау ?лтты? т?ртіпке, ережеге амалсыз ба?ыну емес, ?айта сол за?дарды ??рметтеу, ?астерлеу, адамгершілік борышты ?теу болып табылады.

?дептілік ?ліппесі

?арсы ал ерте к?н к?зін,
Т?сегі?ді жина ?зі?
Асы?пай іш тама?ты,
Жалама ая?-таба?ты,
Пыша?ты ?ста о? ?олмен,
Шаныш?ыны сол ?олмен
Нанды ?гітпе, ?адірле,
?абы?ымен б?рін же.
Сауса?ы?ды сорма?ын,
Салдыр-сала? болма?ын
Салма аузы?а инені,
?збе ж?л?ып т?ймені
Ашуланбай, долданып,
Жауап бергін ойланып
??р бекерге ?ылтима,
Болмашы?а б?ртима,
Іштарлы??а жол берме,
Ба?таласты? білдірме,
Ма?сат ?оймай алды?а,
?ыдырып, ??р ?а??ырма!
Сыйлап ?лкен кісіні,
?ам?орлы??а ал кішіні.
Са?та к?ше т?ртібін,
Ба?дар шамны? ал «тілін»
?дет ?ыл б?л ісі?ді,
Тазалап ж?р тісі?ді.

Жігітті? 9 жауынан са? бол.

1. Басты жауы? — жал?аулы?,
Сорлататын жаны?ды.
2. Осалды?ы? – а??аулы?,
Со?тыратын саны?ды.
3. Жас?анша? болса?, ?ры алар,
?оралап ?ой?ан малы?ды.
4. Жалат?ызбас жасы?ты?,
Аузы?да?ы балы?ды.
5. ?тірік айтса?, ??ме?деп,
Жо?алтасы? ары?ды.
6. ?сек терсе? телме?деп,
Су?а кетірер салы?ды.
7. К?пірме, бос?а ма?тан ?ып,
Т?кке т?рмас бары?ды.
8. К?рінгенге жалта?тап,
Бола алмайсы? жа?ымды.
9. Біреуді алдап, арбаумен,
Аша алмайсы? ба?ы?ды
. (Жаттап ал)

?депті бала ?дептілікті ?айдан ?йренеді?

Ма?ал-м?телдерден, мектептен, ата-анадан
Журналдан, газеттен м??алімнен, Суреттерден,
Кітаптан, театрдан жа?сы адамнан
На?ыл с?здерден, ?ла?атты с?здерден алады
.

?дептілік туралы ма?ал-м?телдер:

1. ?депті бала арлы бала
?депсіз бала сорлы бала
2. ?депті бала ата-анасын ма?татар,
?депсіз бала ата-анасын ?а?сатар.
3. ?дептілікті? белгісі – иіліп с?лем бергені.
4. Сіз деген ?деп, біз деген к?мек.
5. ?депті? не екенін ?депсіз адамды к?ргенде білесі?.

6. ?дептілік-ар, ?ят – адамды?ты? белгісі.
7. ?адірлі кісі ?артаймас
8. ?ят- адамгершілікті? бір жемісі
9. А?а ?депті болса, іні ?депті
Апа ?депті болса, сі?лі ?депті.
10. Мейірімділікті анадан ?йрен,
?дептілікті данадан ?йрен.
11. ?депсізге ?арап, не істемеуді ?йрен. ( ?збек ма?алы)

?дептілік туралы тыйым с?здер:

1.?лкен кісімен с?йлескенде ?олы?ды ?алта?а салып т?рма,
2.?лкен кісімен с?лемдескенде ?олы?ды б?рын ?сынба,
3.Біреумен с?йлескенде бетіне ?адала ?арап, та?алып т?рма, ыржала?тап к?ле берме, немесе м?лиіп т?рма.
4. Біреуді? д?ниесіне та?дана ?ызы?ып, тесіле ?арама.
5. Біреуді? д?ниесін ?з беті?мен аударыстырып, а?тарма.
6. Ата-ана?ны? бетінен алма.
7. ?йде отырып ыс?ырма.
8. Біреумен с?йлескенде керексіз н?рсені ?азбалап с?рай берме
9. ?ркімді бір кекетіп, м??атпа.
10. Тама? ішкенде ашк?зденіп, ?ома?айланып кетпе.
11. Бас киімді теппе, айналдырма, ая? асты тастама.
12. ?йді? ішінде ыс?ырма.
13. Малды бастан ?рма.
14. Нанны? ?стіне зат ?ойма.
15. Жасы ?лкенні? алдын кеспе, одан жо?ары отырма, с?зін б?лме.
16. кемтар адам?а к?лме.
17. Кісіге сырты?ды берме.

?ла?атты с?здер:

1. «Жа?сы адам болып ?алыптасу ?шін жаратылысынан г?рі, жатты?уды? ролі зор» Демокрит.
2. «Жігіт адм?а 3 н?рсе кесір болады: 1- еріншектік, 2- ?й?ышылды?, 3- тіл алмау. Содан са?тан». ?йтеке би.
3. «Біз ?з бойымызда ?деп сезімін дамыту?а тиіспіз. ?йтпесек, адамдарды? ілтипатынан оп-о?ай айырылып ?алуымыз м?мкін. Б?л ?ателігі ?шін адам ?мірде к?п зиян шегеді. Ж?не, ?кіншке орай, ?рпа?тарын осы ауыр зияннан ??т?ара алмай-а? келеді». И. Гете.
4. «Шынайы сыпайыгершілік адамдар?а тілектестікпен ?араудан ??ралады». Ж. Ж. Руссо.
5. «Д?рекі болу — ?з басыны? ?адір-?асиетін ?мыту деген с?з».
Н. Г. Чернышевский
6. «Осыншама ?дептілікті кімнен ?йренді?із?» деп с?ра?анда Л??пан Хакім: «?депсізден ?йрендім» — депті.

«Си?ырлы тая?ша» ойынын ойнау. Балалар д??гелене т?рып, «Си?ырлы тая?шаны» бір-біріне сол баланы? жа?сы ?асиеттерін айтып ?сынады.
?орытындылау:

Ж – жігерлі
А — адал
? – ?айырымды
С – сыпайы
Ы – ынтыма?ты

Ж – жал?ау
А – арам
М – мейірімсіз
А – арсыз.
Н — надан

Жомартты?, батылды?, шыншылды?, сыпайы,адамгершілік, ?ділдік пен досты?, ар мен намыс ж?не та?ы бас?а да адамгершілік категориялары сонау к?не д?уірден басталып, к?ні б?гінге дейін ?з ма?ызын еш жо?алтпай келеді.
«Егер сені ешкім ?адір т?тпаса, м?ны? себебі ?зі?де екенін ?мытпа».

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«т?рбие са?аты.»

Мақсаты: Оқушыларды әдептілік қағидаларымен таныстыру. Адамгершілік ұғымдарын кеңейту. Халқымыздың ұрпақ тәрбиесінде ғасырлар бойы қолданып келе жатқан мақал-мәтелдерін, ырым-тыйым, ұлағатты сөздерінің мән-мағынасын түсіндіре отырып, бабалар рухында тәрбиелеу. Сәлемдесе білуге, сөйлеу мәдениетін қалыптастыруға тәрбиелеу.
Көрнекілік: ұлағатты сөздер, мақал-мәтелдер,суреттер

Түрі: дәстүрлі.

Сабақтың барысы:

Тәрбиеші: Қоғамның ең үлкен байлығы — әдепті адам. Себебі, шағын ұжымда, тіпті сыныпта, әдепсіз бір адам болса, ол өзіне ғана емес, сол ұжымға жаман ат келтіреді. Бұны халқымыз: «Бір қарын майды бір құмалақ шірітеді», — дейді. Әрбір адамның жақсы адам болып шығуының жолы- әдептілік, инабаттылық үрдістерін бойына дарыту, үйрену болып табылады. Әдептілік нәсіл қуатын нәрсе емес.Халқымыз:
Баулытынды батыр болады.
Үйретінді шешен болады,
Көре-көре шешен болады – дейді. Яғни, адам өзінен-өзі жақсы адам болып шыға келмейді. Әдептілік өскен ұясынан, жүрген ортасынан, мектебінен, достарынан, ұстаздарынан алған тәрбиесінен болады. Грек философы Демокрит: «Жақсы адам болып қалыптасу үшін жаратылысынан гөрі, жаттығудың ролі зор» — дейді. Сондықтан, біз сендерді алғаш мектеп табалдырығын аттағаннан бері халқымыздың ғасырдан-ғасырға сұрыпталып келе жатқан салт-дәстүр, әдет-ғұрып, ырымдар мен тыйымдар, мақал-мәтелдері мен нақыл сөздерін қолдана отырып, Г. К. Селевконың технологиясын пайдалана отырып, имандылыққа, адамгершілік, достық, сыйластыққа тәрбиелеуге жұмыстар жүргізіп келеміз.
Бүгінгі тәрбие сағатымызды Әдептілік әліппесі деп атап, 1-ші бөлімде, «сәлемдесу рәсімдеріне» 2-ші бөлімде «әдептілік қағидаларына» тоқтала кетеміз.
Мұсылман халқында амандық салты «Ассалаумағалейкум!» деген сөзден басталады. Ол жақсы тілек. «Сізге алланың нұры жаусын деген сөз». Жас адам жолы үлкен, жасы үлкен адамға алдымен ұмтылып, қос қолын ұсынады. Ал, сәлем алушы қария «Уағалейкумассалам» деп, оң қолын ұсынады. Ол «Алланың рақым нұры маған бір есе жауса, сізге 2 есе жаусын» деген сөз. Осылай қол алысып сәлемдесуден кейін амандасушылар алма-кезек:
— Дені-қарныңыз сау ма?
-Мал-жаныңыз, қора-қопсыңыз аман ба?
— Еліңіз тыныш па?
деген сияқты амандасу сұрағын жалғастырады.

Қазір біз сіздерге Төле би мен Данагүл көрінісін көрсетейік. Осы көрініс бойынша оқушылар өз пікірлерін айтатын шығар
Біз осы көріністен Данагүлдің адамгершілігінің молдығын, үлкенді сыйлай білетін инабаттылығын көреміз.
Данагүл үлкен адамдардың алдын кеспей, күтіп тұрды бұл оның үйінде жақсы тәрбие көргендігінің белгісі.
Ол өзі ғана емес, алған тәрбиесін жанындағы қыздарға да үлгі қылды, оларды да қариялардың өтіп кеткенін күткізді. Үлкен адамнан бата алды. «Батаменен ел көгерер, жаңбырменен жер көгерер», дейді ғой дана халқымыз.
«Сәлем беру» қазақ қыздары мен келіндеріне тән ізеттілік белгісі. Келін үлкен адамдарға қолын кеудесіне қойып, сәл иіліп, даусын шығармай сәлем қылады. Үлкендер «көп жаса, бақытты бол», деп бата береді.. Бұл көріністен біз жапан далада, түзде жүрген жастардың қасынан жасы үлкен адам өтіп бара жатса, алдын кесіп өтіп кетпей, сәлем беріп, амандасуы қажет екенін білдік.

Ауылға келген қонақпен ауыл адамдарының амандасуында белгілі ереже бар. М. үй сыртына таяп келген үлкен адамға аттан түсіріп алғалы тұрған жасы кіші адам бұрын сәлем беруге тиісті. Ал, сырттан үйге кірген кісі қандай жастағы адам болса да, үй ішінде отырғандарға өзі бұрын сәлем беруі керек.
Ертелі-кеш өзіңе таныс адамдарды көргенде немесе мұғаліміңді көргенде біз: «Сәлеметсіз бе?» дейміз. Олар да: «Сәлеметсіңдер ме?» деп бізге жауап қайтарады. «Сәлем – сөздің анасы» деп халқымыз осыған сүйеніп айтқан. Сәлем беру дегеніміз – адамдар жүрегіне бастайтын жол.

Амандасу рәсімінің бірнеше түрлері бар. Қол беріп амандасу, Төс қағыстырып амандасу, қолдан сүйіп амандасу, көзден сүйіп амандасу, . иіскеп амандасу, маңдайдан сүйіп амандасу.
Қол беріп амандасқанда бетті бөтен жаққа бұрып немесе теріс қарап тұрып амандасуға болмайды. Амандасушылар бір-бірінің көзіне тура қарап шын пейілмен, жылы жүзде амандасқандары жөн. Әйел адамның немесе қыз баланың қол беруі міндетті емес.Қол алысу әрқашанда достықты білдіруге тиіс және екінші адамның қолын ауыртпайтындай етіп қысу керек. Қолды селқос, сұлық ұсынған дұрыс емес.
Маңдайдан сүйіп амандасу – үлкен адамдар кішкентай балалардың, жеткіншектердің маңдайынан сүйіп амандасады.
Көпшілік отырған жерге, дастархан басына келген кісі әрқайсысына емес, жұрттың бәріне ортақ бір ғана сәлем береді.Тамақтанып отырған кезде, ас үстінде қол ұсынбайды. Қолғапты, бас киімді шешіп амандасу да адамды құрметтегендіктің белгісі.
Сәлемдесудің әдеп ретіндегі ең басты шарты – жылы шырай екенін ұмытпаған жөн. Сол себепті әркім қалай сәлемдесе білуді, өзінің қас-қабағын, дауыс құбылысын қадағалап, алдындағы адамға жақсы әсер қалдыратындай болуына талпынуы керек..
Қоғамдық көліктерде мүгедектерге, балалы кісілерге, аяғы ауыр әйелдерге, ересек кісілерге орын беріледі. Ер балалар отырып, қыздардың түрегеп тұруы ерсі көрінеді.

Иә, әдептілік әдебі осы сияқты инабаттылық үрдістері болып табылады. Әдептілік бұзылса, халықтық дәстүр де бұзылады, ұлттық намысқа нұқсан келеді. Әдеп сақтау ұлттық тәртіпке, ережеге амалсыз бағыну емес, қайта сол заңдарды құрметтеу, қастерлеу, адамгершілік борышты өтеу болып табылады.

Әдептілік әліппесі

Қарсы ал ерте күн көзін,
Төсегіңді жина өзің
Асықпай іш тамақты,
Жалама аяқ-табақты,
Пышақты ұста оң қолмен,
Шанышқыны сол қолмен
Нанды үгітпе, қадірле,
Қабығымен бәрін же.
Саусағыңды сормағын,
Салдыр-салақ болмағын
Салма аузыңа инені,
Үзбе жұлқып түймені
Ашуланбай, долданып,
Жауап бергін ойланып
Құр бекерге қылтима,
Болмашыға бұртима,
Іштарлыққа жол берме,
Бақталастық білдірме,
Мақсат қоймай алдыңа,
Қыдырып, құр қаңғырма!
Сыйлап үлкен кісіні,
Қамқорлыққа ал кішіні.
Сақта көше тәртібін,
Бағдар шамның ал «тілін»
Әдет қыл бұл ісіңді,
Тазалап жүр тісіңді.

Жігіттің 9 жауынан сақ бол.

1. Басты жауың — жалқаулық,
Сорлататын жаныңды.
2. Осалдығың – аңқаулық,
Соқтыратын саныңды.
3. Жасқаншақ болсаң, ұры алар,
Қоралап қойған малыңды.
4. Жалатқызбас жасықтық,
Аузыңдағы балыңды.
5. Өтірік айтсаң, өңмеңдеп,
Жоғалтасың арыңды.
6. Өсек терсең телмеңдеп,
Суға кетірер салыңды.
7. Көпірме, босқа мақтан қып,
Түкке тұрмас барыңды.
8. Көрінгенге жалтақтап,
Бола алмайсың жағымды.
9. Біреуді алдап, арбаумен,
Аша алмайсың бағыңды
. (Жаттап ал)

Әдепті бала әдептілікті қайдан үйренеді?

Мақал-мәтелдерден, мектептен, ата-анадан
Журналдан, газеттен мұғалімнен, Суреттерден,
Кітаптан, театрдан жақсы адамнан
Нақыл сөздерден, ұлағатты сөздерден алады
.

Әдептілік туралы мақал-мәтелдер:

1. Әдепті бала арлы бала
Әдепсіз бала сорлы бала
2. Әдепті бала ата-анасын мақтатар,
Әдепсіз бала ата-анасын қақсатар.
3. Әдептіліктің белгісі – иіліп сәлем бергені.
4. Сіз деген әдеп, біз деген көмек.
5. Әдептің не екенін әдепсіз адамды көргенде білесің.

6. Әдептілік-ар, ұят – адамдықтың белгісі.
7. Қадірлі кісі қартаймас
8. Ұят- адамгершіліктің бір жемісі
9. Аға әдепті болса, іні әдепті
Апа әдепті болса, сіңлі әдепті.
10. Мейірімділікті анадан үйрен,
Әдептілікті данадан үйрен.
11. Әдепсізге қарап, не істемеуді үйрен. ( Өзбек мақалы)

Әдептілік туралы тыйым сөздер:

1.Үлкен кісімен сөйлескенде қолыңды қалтаға салып тұрма,
2.Үлкен кісімен сәлемдескенде қолыңды бұрын ұсынба,
3.Біреумен сөйлескенде бетіне қадала қарап, тақалып тұрма, ыржалақтап күле берме, немесе мөлиіп тұрма.
4. Біреудің дүниесіне таңдана қызығып, тесіле қарама.
5. Біреудің дүниесін өз бетіңмен аударыстырып, ақтарма.
6. Ата-анаңның бетінен алма.
7. Үйде отырып ысқырма.
8. Біреумен сөйлескенде керексіз нәрсені қазбалап сұрай берме
9. Әркімді бір кекетіп , мұқатпа.
10. Тамақ ішкенде ашкөзденіп, қомағайланып кетпе.
11. Бас киімді теппе, айналдырма, аяқ асты тастама.
12. Үйдің ішінде ысқырма.
13. Малды бастан ұрма.
14. Нанның үстіне зат қойма.
15. Жасы үлкеннің алдын кеспе, одан жоғары отырма, сөзін бөлме.
16. кемтар адамға күлме.
17. Кісіге сыртыңды берме.

Ұлағатты сөздер:

1. «Жақсы адам болып қалыптасу үшін жаратылысынан гөрі, жаттығудың ролі зор» Демокрит.
2. «Жігіт адмға 3 нәрсе кесір болады: 1- еріншектік, 2- ұйқышылдық, 3- тіл алмау. Содан сақтан». Әйтеке би.
3. «Біз өз бойымызда әдеп сезімін дамытуға тиіспіз. Өйтпесек, адамдардың ілтипатынан оп-оңай айырылып қалуымыз мүмкін. Бұл қателігі үшін адам өмірде көп зиян шегеді. Және, өкіншке орай, ұрпақтарын осы ауыр зияннан құтқара алмай-ақ келеді». И. Гете.
4. «Шынайы сыпайыгершілік адамдарға тілектестікпен қараудан құралады». Ж. Ж. Руссо.
5. «Дөрекі болу — өз басының қадір-қасиетін ұмыту деген сөз».
Н. Г. Чернышевский
6. «Осыншама әдептілікті кімнен үйрендіңіз?» деп сұрағанда Лұқпан Хакім: «әдепсізден үйрендім» — депті.

«Сиқырлы таяқша» ойынын ойнау. Балалар дөңгелене тұрып, «Сиқырлы таяқшаны» бір-біріне сол баланың жақсы қасиеттерін айтып ұсынады.
Қорытындылау:

Ж – жігерлі
А — адал
Қ – қайырымды
С – сыпайы
Ы – ынтымақты

Ж – жалқау
А – арам
М – мейірімсіз
А – арсыз.
Н — надан

Жомарттық, батылдық, шыншылдық, сыпайы,адамгершілік, әділдік пен достық, ар мен намыс және тағы басқа да адамгершілік категориялары сонау көне дәуірден басталып, күні бүгінге дейін өз маңызын еш жоғалтпай келеді.
«Егер сені ешкім қадір тұтпаса, мұның себебі өзіңде екенін ұмытпа».