Си?ырлы - т?рбиеші. / Шеберлік класс/

Та?ырыбы: «Си?ыршы, т?рбиеші» Ма?саты: « ?оз?алмалы ?уырша?тар ар?ылы балалары? ы?ылас зейінін,с?здік ?орын,бай?ампазды?ын,есте са?тау,?абылдауын дамыту?а,икемділікті арттыру?а,?зіні? жеке ??рбыларыны? іс- ?рекетін ба?алай, ??рметтей,?з ісіні? д?рысты?ын д?лелдей білуін аны?тау,?алыптастыру. «Ойын баланы? алдынан ?мір есігін ашып,оны? шы?армашылы? ?абілетін дамытады ойынсыз а?ыл-ойды? ?алыптасуы м?мкін емес». В.А. Сухомлинский Балаба?шада?ы о?ыту- т?рбиелеу ж?мысында балаларды? тілін дамыту,с?здік ?орларын молайту,ауызша с?йлеуге ?йрете отырып , ?йренген с?здерін к?нделікті ?мірде еркін ?олдану, одан ?рі к?нделікті іс-?рекет кезіндегі тілдік ?арым-?атынаста ?олдана білуге жатты?тыру ісіне ерекше м?н берілген. Халы? даналы?ында «Ойнай білмеген,ойлай да білмейді», «Ойында оз?ан,?мірде де озады» деген аталы с?здер сырына ж?гінсек , мектепке дейінгі жаста?ы баланы? ойын?а деген ??л?ы, ?арым-?атынасы,мінез-??лы? к?ріністері олар ?сіп-есейгенде де жал?аса береді. ?уырша? ?р бала?а ?уаныш, ?ызы?, ?мытылмас ?сер сыйлайды. Балаларды? эстетикалы? тал?амын, ?иялын дамытады. Балалар тілін дамытуда, оларды? ?мірге деген к?ркемдік к?з?арастарын ?алыптастыруда ?уырша?тармен ойнау ерекше р?л ат?арады. Балалар кейіпкерлерді ойнай отырып, оларды? іс-?рекеттері мен мінез-??лы?тарын береді ж?не ойын ар?ылы тілдерін дамыта отырып, адамгершілік жа?сы ?асиеттері ?алыптасады. Сонды?тан да, баланы? тілін т?сіну ?шін онымен жа?ын дос болу ?шін бір мезгіл бала бола білу керек. ?азір балаба?шаларда балалармен ертегілер мен ?деби шы?армаларды р?лмен ойнау, ?ойылымдар ?ою ж?мыстары жа?сы ж?ргізілуде. Дегенмен де осы ж?мыстарды ж?ргізуде біз белгілі бір уа?ытты белгілеп алдын ала дайындалып ?ана жазыл?ан ертегі шы?армаларды ?айталау ар?ылы ?ойылымдар ?оямыз. Онда да ол ертегілерді ?олымызда бар ?уыпша?тар?а икемдеп, немесе дайын кастюмдерге ша?ындап ?ана іздеп дайындаймыз. Я?ни ,?азіргі т?рбиешілерді? басты ?иынды?ы ол ?уырша?ты? жетіспеуі ж?не оларды тек белгіленген уа?ытта ?ана ?олдануы болып т?р. Театыр , ?уырша? театыры десе алдымен т?рбиешіге бірден алдын ала дайындал?ан терезе , жабын артына ты?ыл?ан кейіпке, немесе р?лдерге б?лініп дайындал?ан балалр естері?е бірден т?сіп к?з алдары?а елестейтіні айдан аны?. Ал мені? б?гінгі ?сын?алы отыр?ан ?дісім, б?л т?рбиешіні? ашы? ?йымдастырыл?ан о?у іс ?рекетіндегі емес, немесе алдын ала дайындал?ан театр ?ойлымдары сия?ты емес, к?дімгі жай к?нделікті ж?мыс к?ніндегі баланы? бір к?нін ?алай ?ажайып ?мытылмас с?ттерге айналдыру?а болатын ?ажайып ?уырша?тар туралы айт?ым келеді. -«Балам, т?ра ?ой балаба?ша?а барамыз, апайы? сені к?тіп ?ал?ан шы?ар»- деп оятса?дар, бала?ыз жылап, тебініп, бар?ысы келмегесін ?р алуан сылтаулар айта бастайды? Басымнан ?ткен т?жірибеммен , б?ліссем мен тап осылай баламды от?анымда, ол менен мама кешегі сен жаса?ан а??ала б?гін бізді? топ?а келе ме деп с?ра?анда, ?ана мені? ойыма сан алуан д?ниелер келе бастады. Баламны? алдында ?тірікші атанбас ?шін, мен алдын ала т?рбиешімен келісіп сол к?ні а??аланы орта??ы топ?а кіргізіп бір к?н бой балалар мен ойнады?. Ендеше , «Си?ыршы т?рбиеші» атану ?шін не істеуге болатынына к?шейін. Та?ы ?абылдаукезі: / ?р бала ,?рт?рлі к??іл к?ймен келеді, сонды?тан барлы?ына орта? к?тері?кі к??іл к?й сылау ?шін б?л к?нді ?демі, к?лемі ?лкен кез келген жануар немесе ?сімдіктермен ?арсы алып, шешеіндіріп, ?абылдап, ата –аналарымен с?йлесуге болады/ Ол ?шін мен ?демі мысы?ты та?дадым. -С?леметсі? бе, Аружан,мяу-мяу Келші бері достым, шашы?ды тарайын, ?сті басы?ды т?зетіп, айна?а бірге ?арайын. Таза с?лгімен с?ртіп, беті?ді жуайын, мяу-мяу Та?ерте?гі жатты?у: балаларды жуындырып бол?ан со? алдын ала жуынатын б?лмеге т?йе ??сты дайындап ?ойып, ??йры?ын с?л шы?арып ?оямын да, балаларды? назарын со?ан аудартамын. Мысы?жан сен ?бден жуын мен сені мына жерге ?ояйын,- деп кранны? ?асына ?ойып, -балалар мына жерде т?р?ан не , ?зі тауы?ты? ??йры?ына ??сайды екен- деп т?йе ??сты алып шы?амын. Сол с?тте, оны пайдалану ?шін, -балалар, б?л ?лемдегі ?шпайтын, біра? е? ?атты ж?гіретін ??сты? бір т?рі. Оны? аты т?йе??с. Себебі ол ??старды? ішіндегі е? ?лкеніекен. Оны? ?алай ж?гіретінін к?ріп ?айтамыз ба, ендеше б?рі? сап?а т?рып, денешыны?тыру б?лмесіне барайы?. /К??ілді ?уенмен , балалармен бірге ж?гіріп денені ?ыздыру?а арнал?ан жатты?улар жасап, та?ерте?гі жатты?уларды т?йе??сты? к?мегімен жасату/ Та??ы ас: /балалрды саппен топтарына ?келе жатып, ?айтадан мысы?ты т?йе??спен алмастыру?а болады. / Т?е??сты кіреберіске іліп ?ойып, жуынатын б?лмедегі мысы?ты алып, -Мяу-мяу, келі?дер балалар ! Дос бол сабын, сумен сен, Жиі - жиі жуын сен, Т??ерте? де кешке де, Жуын к?ндіз - кешке де, Жуын к?ндіз - т?сте де, Жуын тама? алдында, Жуын тама? со?ында, Жуын ?йы?тар кезі?де, Жуын т?р?ан мезгілде.тама? ішпес б?рын ?олымызды жуайы?. Балалрды тама? басына ?келіп , отыр?ызу, бір- біріне тілек тілеу ?шін ?асы? аспазшы келеді. Д?руменді ба?алы, Д?мді ?андай тама?ы Аспаздар?а мы? ал?ыс Тауысып ішейік барлы?ын Ас д?мді болсын! Тама? ішер кез келді С?йлемейміз, к?лмейміз Астан бас?а ?згені, К?зімізге ілмейміз. / астары? д?мді болсын/ Нан ?о?ымын шашпа?дар Жерде жатса баспа?дар Теріп алып ?астерлеп Тор?айлар?а таста?дар ?ОІ? кезінде т?рбиеші ?з шеберлігі мен ?иялын ?штастыра отырып сан алуан ?уырша?тар жасау?а болады. Ал мен б?гін жаз мезгіліні? к?ркі т?ймеда? г?лін алып келдім. Балалар назарын ?атты тарсылмен терезеге аударамын. /терезеден г?л ??лап т?седі/ Балалр ?ара?даршы мынау солып бара жат?ан г?л ?ой. ?зі ?демі, ж?не денсаулы??а пайдалы т?ймеда? г?лі екен. Т?ймеда? т?ймеда? са?ан не болды? Г?л: Мені ?сірген Раушан деген ?ыз ма?ан м?лде ?арамйды, суда ??ймайды мен солып барамын. Т?р. Ендеше балалар т?ймеда??а к?мектесеміз бе? Са?ан біз ?алай к?мектесе аламыз? Алдымен топыра?ымды ?опсытып, су ??йы?даршы. /балалар?а істету/ Енді ша?ымды с?ртіп, жапыра?тарыма су б?ркі?дер Аптасына бір рет ты?айт?ыштар салып т?рса?дар екен деймін. Сонымен ?атар к?ніне бір рет менімен ??гіме со?са?дар деймін? К?не ендеше г?лге жа?сы та?па?тар ?йретейік. /балалрды? білетін та?па?тарын ?айталату/ Серуен кезі: Сол к?нгі ба?ылау ба?дарламасына сайкес ?уырша?тар ?зірлеуге болады. Мысалы: ??мырыс?а, жылан, к?н, тор?ай, немесе дала жануарларымен ?й жануарларын пайдалану?а болады. Мен б?гін сендерге папье маше ?дісімен жасал?ан т?рт т?лік малды ?келдім /алдын ала аула?а орналастырып, ша?ын жайлау жасаймын, да балалрды сол жерге серуенге апарамын. /т?рт т?лік туралы т?сінік беріп, оларды баптауды ?йретіп, та?па?тар жаттаймыз/ Т?скі ?й?ы: ?й?ы баланы? к?ргендеіні? б?рі ?ортылып, пісіп санасына сінетін мезгіл. Сонды?тан т?стері тек жа?сы, жайлы болу ?шін, б?л с?тке тек ?демі, ашы? ?уырша?тар пайдалан?ан ж?н. Мысалы ?демі си?ыршы, періште, к?н, Мен б?л с?тте алтын балы?ты пайдаланып, ?р баланы т?сегіне жат?ызып, ?астарына жеке –жеке жа?ындап, к?здерін ж?мып ?скенде кім бол?ыс келетінін с?рап, осы тілегі? орындалады деп, о?ан т?ті ?й?ы тілер едім. Т?стен кейінгі ойындар мен ?айталату кездерінде бір к?нде пайдаланыл?ан ?уырша?тарды пайдалана отырп, б?гінгі ал?ан білімдерін т?йіндеп, на?тылап с?рап, ?айталату?а болады. ?оштасу, балын шы?арып салу. Кішкене ?аталдау, ?уырша?тар, мысалы білімді ?кі, ?же, ата сия?ты ?уырша?тарды пайдаланып, бала мен ата –ана?а тапсырма беруге болады. Мен білімді ?кі бейнесін сомдап, кіші топа?ы бала мен ата –ана?а ерте? г?л отыр?ызып ?келі?дер. Орта??ы топ?а: Сендер г?лді? суретін бояп келі?дер Ересек топ?а: мына н?ктелерді ?осып , шы??ан суретті бояп келі?дер деп тапсырма беріп, шы?арып салу?а болады. Ойын дегеніміз – жатты?у, ол ар?ылы бала ?мірге ?зірленеді. Ойын – мектеп жасына дейінгі балаларды? негізгі іс-?рекеті. С. Торай?ыров «Балалы?ты? ?анына ойын азы?» деп бекер айтпа?ан. ?йткені, ойын ?стінде баланы? бір зат?а бейімділігі, м?мкіндігі ж?не ?ызы?уы аны? бай?алады. Ойын бала ?шін на?ыз ?мір. Олай болса т?рбиеші ойынды а?ылмен ?йымдастыра білу ?ажет. Ол балалар?а жа?ын болу?а, оларды? ойындарыны? с?йікті ?атысушысы болу?а тиіс. Тренинг: Егерде мен.... Ма?саты: ?р т?рбиеші ?зі та?да?ан ?уырша?ты ?иялымен дамытып, оны тірілті, т?рбиешіні? ?иялын ?штау, т?жірибе алмасу. ??рметті ?ріптстер б?гінгі келесі кезекті «Си?ыршы т?рбиеші» та?ырыбым бол?асын жерде, ?алайша шабыт?а жол бермеске деп, алдары?ыз?а дайындал?ан сан алуан ?уырша?тарды? бітпеген т?рлерін ?келіп отырмын ендеше сол бітпеген ?уырша?тар?а ?арап отырып, ?иялдары?ызбен оны ?рі ?арай жетілдіріп, б?гінгі к?ннен ?здері?е сыйлы? ретінде ала отырып, та?да?ан ?уырша?тары?ызды ?алай пайдаланар еді?іздер, сол туралы ойлары?ызды айта отырса?дар деймін. Ендеше «?мір ді? ?зі –бір ?лкен ойын, сол ойынды тек жа?ымды с?ттермен еске алып отырайы?. Ж?мысты? н?тижесі: Ж?мысты ж?йелі ж?ргізу негізінде т?мендегі н?тижелерге ?ол жеткізіледі: - Баланы? ?ызы?ушылы?ы артады; - Белсенді бала алдында т?рбиешіні? ынтасы к?теріледі; - Баланы? ?иялы, елестету ?аблеттері дамиды; - балалар тілі дамиды; - с?здік ?орлары толы?ады; - ?уырша?пен с?йлесу ар?ылы байланыстырып с?йлеуге да?дыланады; - д?рыс дыбыстау, м?нерлеп с?йлеу да?дылары ?алыптасады; - театр ?неріне деген ?ызы?ушылы?тары артады.