Модулдік о?ыту технологиясын балаларды? тілдік белсенділіктерін арттыру ма?сатында ?олдану.
Модулдік о?ыту технологиясын балаларды? тілдік белсенділіктерін арттыру ма?сатында ?олдану.
Бала ба?шада о?у т?рбие ?рдісіне ба?дарламалы? барлы? ?йымдастырыл?ан іс-?рекет мазм?нына модулдік о?ыту технологиясын е?гізу ж?ргізілуде. Себебі б?л технологияны? білім берудегі балалар мен педагогтар?а берері мол. Педагогты? шеберлігі ар?ылы баланы? с?здік ?орын, тілін, байланыстырып с?йлеуін, жалпы тілдік ??зіреттілігін дамыта білуге жол ашады. Орыс ?алымы С.И.Ожегов «Модуль дегеніміз – ?андай да бір ж?йені?, ?йымны? аны?-талатын, біршама дербес б?лігі» деген.
Балаларды? байланыстыра с?йлеуде интелектуалды? дамуында, оны? шы?армашылы? м?мкіндіктерін байыта т?суде-о?у барысында «Модулдік о?ыту» - технологиясын ?олдану ?лкен орын алады. Себебі, с?билер топ балаларыны? с?здік ?оры аз, ата-аналарымен ба?шадан тыс жерлерде ?зге тілде с?йлеседі, ал, естияр, ересек тобында балаларды? тіл байлы?ы нашар, с?здік ?оры аз бол?анды?тан, ?з беттерінше ??гіме ??растыра алмайды. «Модулдік о?ыту» технологиясыны? ?дістері.
Модулдік технологияларды? ерекшелігі: тек білімді ме?герту емес, баланы? танымды? ?абілетін ж?не танымды? процестер; жадыны? алуан т?рлерін есту, к?ру, ?имыл ойлауды, ынтаны ?абылдау ?абілетін дамытып, оны бекіту, шы?армашылы? де?гейін арттырады.
Модулдік технология педагогты? алдында т?р?ан к?птеген м?селелерді шешуге к?мектеседі:
жалпы білім сапасын жо?арылату;
саба?ты? тиімділігін жо?арылату;
жеке т?л?аны? ?зін-?зі реттеуі, ?зін-?зі т?рбиелеуі, ?зін-?зі дамытуы.
Модулдік технология ал?а ?ой?ан ма?сат?а балалармен бірлесе отырып проблемаларды шешуге м?мкіндік береді.
1. Модульдік о?ыту технологиясыны? бір ?дісі ол тірек – сызба ?дісі.
Тірек-сызбалар дегеніміз – тілді ме?герту барысында т?рбиеші мен баланы? уа?ытын ?немдеуге, баланы? тілдік ??зіреттілігін дамыту?а аз к?ш ж?мсай отырып, тере? де к?п білім ме?гертуге жа?дай жасайтын белгілер
Сонымен, ?атар м?нда тілмен ?атар зейін де, еске са?тау, с?здік ?орды, логикалы? ойлаулары да дамиды десек біз ?ателеспейміз. Тірек-сызбаны ?р т?рлі та?ырыпта ?олдану?а болады.
Тірек-сызба тек ертегіні ??гімелеуде ?ана емес, сонымен ?атар ойыншы?ты?, ыдыс-ая?ты?, ??старды? айырмашылы?ын, пішіні?, неден жасал?анын айтып баяндап беру ?шін де тірек-сызбаны? к?мегі ?те н?тижелі екені? бай?ау?а болады.
2. Мнемокесте – белгілі бір м?лімет туралы сызба. Мнемокесте – есте са?тау ?абілетін же?ілдететін ж?не ?осымша ассоциацияларды ??раумен есте са?тау к?лемін ке?ейтетін ?р т?рлі т?сілдерді? ж?йесі. ?дістемені? ерекшелігі – заттарды? бейнесін емес, ал оларды есте са?тау ?шін та?баларды ?олдану.
Мнемокесте т?рлі т?сті та?балардан болуы тиіс, ?йткені балалар т?стерді тез ?абылдап есте са?тайды. Мнемокестені 4-5 жаста?ы с?здік ?оры молай?ан балалармен ?олдан?ан ж?н. Мнемотехнология мектепке дейінгі жаста?ы балалар?а тіл ?йретуде ал?ан білімдерін бекіту, с?здік ?орларыны? белсенділігін арттырып, дыбыстарды д?рыс айту?а жатты?тырады, байланыстырып с?йлеуге ?йретеді. Оларды? тілімен бірге ойын да дамытады, мнемотаблицаларды есте са?тау зейіндік, ?абілеттерін,?иялдарын жетілдіреді, сурет салу да?дыларын ж?не ?зіні? ?абілеттілігіне сенімділігін арттырады.
3. Ресей ?алымы В.К.Воробьеваны? айтуы бойынша «Сенсорлы? – графикалы? с?лба балаларды? сенсорлы? каналдарын оятып, к?ру, есту, сезу м?шелері ар?ылы ша?ын ??іме ??растыру?а ?йретеді. Б?нда затты? белгілері туралы деректерді сенсорлы? каналдар ар?ылы аны?тайды. Б?л сызба ар?ылы, бала ?арап отырып затты зерттейді, сол зат туралы баяндап береді». Осындай графикалы? с?лба ар?ылы бала ?зі ??растыр?ан с?зіні? ма?ынасын т?сініп, ?ажетті жерінде ?олдана ала білу да?дысы дамиды.
5. Пиктограмма – б?л арнайы белгі бейнеленген карточка. Карточка?а ?арап отыр?ан бала ертегіні, заттарды ??гімелеп, баяндап береді. «О?ы?ан кезде жаза, суретін сала, кестесін сыза отыру» - б?л есте са?тауды? ережесіні? бірі екені барлы?ымыз?а м?лім. Пиктограммалар абстрактілі суретте ?р т?рлі дыбысты?, шартты белгілерді ?олдану ар?ылы с?зді? ма?ынасын жеткізуге к?мектеседі. ?деби образды бейнелеу образына айналдыру-бейнелеу ?ызметін ж?не шы?армашылы? ?дебиетті дамытатын продуктивті мнемотехникалы? ?діс.
6. Бала ерте жасынан ??гіме, ертегімен таныса бастайды. Біра?, ол ?з ертегісін ойдан шы?ару?а, авторды? ойын т?сінуге, байланыстырып ??гіме ??растыру?а, мазм?нына с?йкес с?ра??а жауап бере алмайды. Сонды?тан да, балалармен ПРОПП карта ж?мыстарын ж?ргізген ж?н. Пропп карта модульдік о?ыту технологияны? бір элементі. ПРОПП картасын американды? ?алым ПРОПП шы?ар?ан, оны? негізгі схема т?рінде, ?ара т?спен берілген. (9 слайд)
5-7 жасар бала ПРОПП карта ар?ылы мазм?нды анализдеу, сараптама жасау ?рекетін дамыту?а болады. Бала кем дегенде бір ертегімен таныс болмаса, ?з еркімен ертегіні ??растыра алмайды. Жалпы ПРОПП картаны? 31 т?рі бар. Біра? оларды? барлы?ы ертегілерде кездесе бермейді. Владимир Яковлевич Пропп пен Джанни Родари осы карталарды бала ба?ша ж?мысына арнап іріктеп, 20 т?рін ?алдырды.
ПРОПП картасы
?й?арым немесе тыйым салу
Айып немесе б?зу
Зиян келтіру ж?не жетіспеушілік.
Кейіпкерді? кетуі.
?иын м?селе
Сыйлаушымен кездесу
Сый?ырлы сый
Кейіпкерді? пайда болуы
Антагонисті? е? жо?ар?ы ??рамы
К?рес
Же?іс
Оралу
?йге келу
Жал?ан кейіпкер
Сынау
?ай?ымен жетіспеушілік жойылды.
Кейіпкерді? танымал болуы
Той.
Жал?ан кейіпкерді? ?шкерленуі
Жау?а тыйым салынады.
Кез келген технологияны? ж?мыс т?рі баланы? ?ызы?ушылы?ын оятады. Мектеп жасына дейінгі балаларды? с?здік ?орларын дамыту ісінде т?рбиешіні?:
-балаларды? с?здік ?орларын дамыту;
-жа?а с?здерді ме?герту;
-?йренген с?здерін тияна?тап, аны?тап, ?рі байытып отыру басты міндет саналады.
Осы атал?ан міндеттерді ?немі с?здік ж?мысын ж?ргізуде басшылы??а алып отыруы тиіс.
Грамматикалы? ??рылымы жайлы ма?л?мат алады ж?не балалар ?з бетінше к?птеген етістік, есімдік, сын, сан, есім т?л?алалын ?р т?рлі формада ?олдануына ба?ыт береді. Жо?ары модулдік о?ыту ?дісі бойынша балаларды? к?пшілігі о?у жылдын ая?ында к?мекші с?ра?сыз ?з дербестігімен байланыстырып ?нгімелеуге ?йренеді ж?не балаларды? баяндап ?нгіме ??раулурыны? к?лемі ?д?уір ?л?айып, толы? айтылатындары бай?алады Осындай графикалы? сызбалар ар?ылы ??гімелегенде балаларды? с?здік ?оры ке?ейіп, затты? т?р-т?сін, к?лемін, сапасын, ?асиетін білдіретін с?здерді ?йренуге ба?ыт береді.
?орыта келесек «Модулдік о?ыту технологиясын» ж?мыс барысында д?рыс ?олдана алып, ж?мысымызды жа?сартуына тілектеспін.
«?аза?станны? болаша?ы – ?аза? тілінде» с?зімді ая?та?ым келеді.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Модулдік о?ыту технологиясын балаларды? тілдік белсенділіктерін арттыру ма?сатында ?олдану.»
Павлодар қаласы «№16 сәбилер бақшасы»
Аскарова Саяра Ершатовна
Модулдік оқыту технологиясын балалардың тілдік белсенділіктерін арттыру мақсатында қолдану.
Бала бақшада оқу тәрбие үрдісіне бағдарламалық барлық ұйымдастырылған іс-әрекет мазмұнына модулдік оқыту технологиясын еңгізу жүргізілуде. Себебі бұл технологияның білім берудегі балалар мен педагогтарға берері мол. Педагогтың шеберлігі арқылы баланың сөздік қорын, тілін, байланыстырып сөйлеуін, жалпы тілдік құзіреттілігін дамыта білуге жол ашады. Орыс ғалымы С.И.Ожегов «Модуль дегеніміз – қандай да бір жүйенің, ұйымның анық-талатын, біршама дербес бөлігі» деген.
Балалардың байланыстыра сөйлеуде интелектуалдық дамуында, оның шығармашылық мүмкіндіктерін байыта түсуде-оқу барысында «Модулдік оқыту» - технологиясын қолдану үлкен орын алады. Себебі, сәбилер топ балаларының сөздік қоры аз, ата-аналарымен бақшадан тыс жерлерде өзге тілде сөйлеседі, ал, естияр, ересек тобында балалардың тіл байлығы нашар, сөздік қоры аз болғандықтан, өз беттерінше әңгіме құрастыра алмайды. «Модулдік оқыту» технологиясының әдістері.
Модулдік технологиялардың ерекшелігі: тек білімді меңгерту емес, баланың танымдық қабілетін және танымдық процестер; жадының алуан түрлерін есту, көру, қимыл ойлауды, ынтаны қабылдау қабілетін дамытып, оны бекіту, шығармашылық деңгейін арттырады.
Модулдік технология педагогтың алдында тұрған көптеген мәселелерді шешуге көмектеседі:
жалпы білім сапасын жоғарылату;
сабақтың тиімділігін жоғарылату;
жеке тұлғаның өзін-өзі реттеуі, өзін-өзі тәрбиелеуі, өзін-өзі дамытуы.
Модулдік технология алға қойған мақсатқа балалармен бірлесе отырып проблемаларды шешуге мүмкіндік береді.
1. Модульдік оқыту технологиясының бір әдісі ол тірек – сызба әдісі.
Тірек-сызбалар дегеніміз – тілді меңгерту барысында тәрбиеші мен баланың уақытын үнемдеуге, баланың тілдік құзіреттілігін дамытуға аз күш жұмсай отырып, терең де көп білім меңгертуге жағдай жасайтын белгілер
Сонымен, қатар мұнда тілмен қатар зейін де, еске сақтау, сөздік қорды, логикалық ойлаулары да дамиды десек біз қателеспейміз. Тірек-сызбаны әр түрлі тақырыпта қолдануға болады.
Тірек-сызба тек ертегіні әңгімелеуде ғана емес, сонымен қатар ойыншықтың, ыдыс-аяқтың, құстардың айырмашылығын, пішінің, неден жасалғанын айтып баяндап беру үшін де тірек-сызбаның көмегі өте нәтижелі екенің байқауға болады.
2. Мнемокесте – белгілі бір мәлімет туралы сызба. Мнемокесте – есте сақтау қабілетін жеңілдететін және қосымша ассоциацияларды құраумен есте сақтау көлемін кеңейтетін әр түрлі тәсілдердің жүйесі. Әдістеменің ерекшелігі – заттардың бейнесін емес, ал оларды есте сақтау үшін таңбаларды қолдану.
Мнемокесте түрлі түсті таңбалардан болуы тиіс, өйткені балалар түстерді тез қабылдап есте сақтайды. Мнемокестені 4-5 жастағы сөздік қоры молайған балалармен қолданған жөн. Мнемотехнология мектепке дейінгі жастағы балаларға тіл үйретуде алған білімдерін бекіту, сөздік қорларының белсенділігін арттырып, дыбыстарды дұрыс айтуға жаттықтырады, байланыстырып сөйлеуге үйретеді. Олардың тілімен бірге ойын да дамытады, мнемотаблицаларды есте сақтау зейіндік, қабілеттерін,қиялдарын жетілдіреді, сурет салу дағдыларын және өзінің қабілеттілігіне сенімділігін арттырады.
3. Ресей ғалымы В.К.Воробьеваның айтуы бойынша «Сенсорлық – графикалық сұлба балалардың сенсорлық каналдарын оятып, көру, есту, сезу мүшелері арқылы шағын әңіме құрастыруға үйретеді. Бұнда заттың белгілері туралы деректерді сенсорлық каналдар арқылы анықтайды. Бұл сызба арқылы, бала қарап отырып затты зерттейді, сол зат туралы баяндап береді». Осындай графикалық сұлба арқылы бала өзі құрастырған сөзінің мағынасын түсініп, қажетті жерінде қолдана ала білу дағдысы дамиды.
В.К.Воробьеваның құрастырған сенсорлық – графикалық сұлбасы әдісі 6 карточкадан тұрады:
көз – қарау
қол – сипап сезу
ауыз – дәмін ажырату, әңгімелеу
мұрын – иіскеу
? (сұрақ белгісі) – қай топқа жатады
жүрек - өз көңілінді білдіру.
Балалармен сұлба арқылы әңгімелегенде балалардың сөздік қоры молаяды, балалар заттын түр-түсін, көлемін, сапасын, қасиетін білетін сөздерді үйренеді.
5. Пиктограмма – бұл арнайы белгі бейнеленген карточка. Карточкаға қарап отырған бала ертегіні, заттарды әңгімелеп, баяндап береді. «Оқыған кезде жаза, суретін сала, кестесін сыза отыру» - бұл есте сақтаудың ережесінің бірі екені барлығымызға мәлім. Пиктограммалар абстрактілі суретте әр түрлі дыбыстық, шартты белгілерді қолдану арқылы сөздің мағынасын жеткізуге көмектеседі. Әдеби образды бейнелеу образына айналдыру-бейнелеу қызметін және шығармашылық әдебиетті дамытатын продуктивті мнемотехникалық әдіс.
6. Бала ерте жасынан әңгіме, ертегімен таныса бастайды. Бірақ, ол өз ертегісін ойдан шығаруға, автордың ойын түсінуге, байланыстырып әңгіме құрастыруға, мазмұнына сәйкес сұраққа жауап бере алмайды. Сондықтан да, балалармен ПРОПП карта жұмыстарын жүргізген жөн. Пропп карта модульдік оқыту технологияның бір элементі. ПРОПП картасын американдық ғалым ПРОПП шығарған, оның негізгі схема түрінде, қара түспен берілген. (9 слайд)
5-7 жасар бала ПРОПП карта арқылы мазмұнды анализдеу, сараптама жасау әрекетін дамытуға болады. Бала кем дегенде бір ертегімен таныс болмаса, өз еркімен ертегіні құрастыра алмайды. Жалпы ПРОПП картаның 31 түрі бар. Бірақ олардың барлығы ертегілерде кездесе бермейді. Владимир Яковлевич Пропп пен Джанни Родари осы карталарды бала бақша жұмысына арнап іріктеп, 20 түрін қалдырды.
ПРОПП картасы
Ұйғарым немесе тыйым салу
Айып немесе бұзу
Зиян келтіру және жетіспеушілік.
Кейіпкердің кетуі.
Қиын мәселе
Сыйлаушымен кездесу
Сыйқырлы сый
Кейіпкердің пайда болуы
Антагонистің ең жоғарғы құрамы
Күрес
Жеңіс
Оралу
Үйге келу
Жалған кейіпкер
Сынау
Қайғымен жетіспеушілік жойылды.
Кейіпкердің танымал болуы
Той.
Жалған кейіпкердің әшкерленуі
Жауға тыйым салынады.
Кез келген технологияның жұмыс түрі баланың қызығушылығын оятады. Мектеп жасына дейінгі балалардың сөздік қорларын дамыту ісінде тәрбиешінің:
-балалардың сөздік қорларын дамыту;
-жаңа сөздерді меңгерту;
-үйренген сөздерін тиянақтап, анықтап, әрі байытып отыру басты міндет саналады.
Осы аталған міндеттерді үнемі сөздік жұмысын жүргізуде басшылыққа алып отыруы тиіс.
Грамматикалық құрылымы жайлы мағлұмат алады және балалар өз бетінше көптеген етістік, есімдік, сын, сан, есім тұлғалалын әр түрлі формада қолдануына бағыт береді. Жоғары модулдік оқыту әдісі бойынша балалардың көпшілігі оқу жылдын аяғында көмекші сұрақсыз өз дербестігімен байланыстырып әнгімелеуге үйренеді және балалардың баяндап әнгіме құраулурының көлемі әдәуір ұлғайып, толық айтылатындары байқалады Осындай графикалық сызбалар арқылы әңгімелегенде балалардың сөздік қоры кеңейіп, заттың түр-түсін, көлемін, сапасын, қасиетін білдіретін сөздерді үйренуге бағыт береді.
Қорыта келесек «Модулдік оқыту технологиясын» жұмыс барысында дұрыс қолдана алып, жұмысымызды жақсартуына тілектеспін.
«Қазақстанның болашағы – қазақ тілінде» сөзімді аяқтағым келеді.
