Мектеп жасына дейінгі балаларды? логикалы? ойлау ?абілетін дамытуда ойынны? педагогикалы? ма?ызы

Солтүстік Қазақстан облысы

Есіл ауданы Тауағаш ауылы

«Тауағаш орта мектебі» КММ

мектепалды даярлық тобының тәрбиешісі

Кониспаева Альбина Нурлановна

Мектеп жасына дейінгі балалардың логикалық ойлау қабілетін дамытуда ойынның педагогикалық маңызы

Бүгінгі күн талабы - баланың ақыл–ойын дамыту , заман талабына сай ойын жүйрік етіп тәрбиелеу. Сондықтан да баланың танымын алғашқы күннен бастап дамытудың құралы - ойын әрекеті. Ойын - балалардың негізгі іс –әрекеттерінің бір түрі. Бала өмірі ойынға байланысты. Аса ірі психологтердің пікірінше , ойын үстінде бала қандай болса, өскенде еңбек барысында сондай белсенділік таныта алады. Сондықтан ойын - адамның өмір танымының алғашқы қадамы.Бала ойын барысында өздерін еркін сезінеді, ізденімпаздық , тапқырлық әрекеті байқалады. Ойын баланы тек қана қызықтырып қана қоймай , балаға берілетін білім мен тәрбиенің құнды негізі болуы керек. Біздің негізгі міндетіміз – оқыту мен тәрбие жұмысын бағдарламаға сәйкес ойын ретінде ұйымдастыра отырып, баланың логикалық ойлау қабілетін арттыруға жағдай жасау. Ойын негізінде ойлай отырып тапсырмаларды өзінше зерттеп , орындау , өзінше шешім жасау жағдайларына мүмкіндік туғызылса, бала еркін ойлы , өзіне сенімді , сөйлеу тілі жақсы дамыған , болашаққа қызығушылығы оянған дара тұлға ретінде жан – жақты дами алады. Ойлау негізі баланың сөйлеу тілін қалыптастырады.Мектепке дейінгі кезеңдегі балаға алғашқы білім беру барысында әртүрлі әдіс – тәсілдерді ойын түрінде үйлестіре қолдану арқылы баланың логикалық ойлау қабілетін арттыру: а) логикалық ойлау қабілеттеріне арналған тапсырмаларды (жұмбақ суреттер, ситуациялық тапсырмалар, тестік тапсырмалар , ертегі негізіндегі тапсырмалар , т.б.) түрлендіре қолдану;б) балалардың өздерінің талаптану , өзіндік іс –әрекеттерді орындау, бастаған жұмысты аяқтау іскерліктеріне , өз ойын еркін жеткізуге бейімдеу; в ) көмекті қажет ететін балалармен жеке жұмыс түрлерін жүргізу;г ) психологиялық ойындар , жаттығулар қолдану арқылы балаларға жан – жақты жағдай жасау.

Бүлдіршіндердің логикалық ойлау қабілетін дамытуда ойын арқылы математикалық диктант жазудың , заттарды әр түрлі геометриялық пішіндерден құрастырудың , ауызша есеп шығарудың , көзбен көру арқылы салыстырудың, жұмбақ жасыру мен шешудің маңызы зор. Өйткені жасырын тұрған ойдың нені меңзеп тұрғанын ойлап табу бүлдіршіндердің логикалық ойлау сезімін қалыптастырады. Мен өз тәжірибемде мынандай ойын түрлерін қолданамын:

« Жұп заттарды тап » , « Пішіндерге қарап өз сыңарыңды тап » , бұл ойынды пайдаланудағы мақсатым: логикалық ойын тапсырмалар арқылы жұп , тақ таңбаларды қолданып, мысалдар шығару, жұптасып жұмыс істеуге тәрбиелеу. « Көршісін ата », « Сиқырлы тақия » , « Үшінші орында қандай сан болу керек» , « Көршіңді тап та, тұра қал » , « Затты әрі қарай сал » , « Фигураларды түрлендір » бұл ойынды пайдаланудағы мақсатым: түрлі әдіс – тәсілдерді қолданып, қызықты ұйымдастырып, балаларға математикалық ұғымдарды жеткізу. Зейін, байқау, есте

сақтау , ойлау қабілеттерін жаттықтыру. Логикалық ойлау операцияларын меңгерген бала зерек бола бастайды. Анық және нақты ойлауды үйренеді. Уақытында ойын жинақтап, тез арада шешім қабылдап және басқаларды өз ойының дұрыстығына сендіре алады. Математика сабағында баланың ойлау белсенділігін , сабаққа деген қызығушылығын арттыруда логикалық ойындарды қолданудың маңызы зор. Баланың ой – өрісін дамытуда логикалық ойлау оң әсерін береді. Сонымен бірге логикалық тапсырмаларды орындаған кезде ойлау қабілеттері арта түсіп, сабақта баланың зерікпеуіне көмектеседі. Ұлы педагог В.А. Сухомлинский «ойынсыз » , логикасыз , ертегісіз , фантазиясыз толық мәтіндегі ақыл – ой тәрбиесі болмайды » дейді. Логикалық ойлау өз бетінше шешім қабылдауға, түрлі тапсырмаларды орындауға үйретеді. «Ой – ойыннан басталады » десек, баланың ойын жетілдіріп сабаққа қызығуын , белсенділігін арттыру үшін ойынның маңызы зор. Ойынмен ұйымдастырылған сабақ балаларға көңілді, жеңіл келеді.Сондықтан ойынды іріктеп алуға нақтылы сабақтың мақсаты ,мүмкіндіктері мен жағдайларын ескеруге назар аудару керек. Сабақ барысындағы ойын балаларды шабыттандырады. Қиын әдістемелік бөгеттерден өту оңай болады. Мен өз тәжірибемде балалардың логикалық ойлау қабілетін дамытуда ойынның педагогикалық маңызы зор екеніне көз жеткіздім. Әрине ол үшін баланың жас ерекшеліктерін , білім деңгейін ескере отырып жоспарлау керек. Балалардың логикалық ойлау қабілетін дамытатын логикалық ойындар:

• Қоршаудың артында 4 құлағы көрініп тұр. Қоршаудың артында неше қоян тұр?

• Ақ қайыңда 3 алма пісіп тұр, ал еменде 2 алма пісіп тұр. Барлығы неше алма пісіп тұр?

• Мен тастап кеткен санды ата: 1,2,3,5,6,7,8,9,10 (4)

• Мен тастап кеткен апта күнін ата: дүйсенбі, сейсенбі, сәрсенбі, жұма, сенбі, жексенбі (бейсенбі)

• Артық сөзді ата: а ) қыс, көктем, сәрсенбі, жаз ,күз; б ) таңертең, түс, қыс, түн, кеш; 1,2 , шеңбер, 3,4,5 ; г ) алу, қосу, жұма, тең; д ) шеңбер, үшбұрыш, желтоқсан, сопақша.