Та?ырыбы: Бала т?рбиесі баршы?а орта?
Ма?саты: Бала т?рбиесінде ата-ананы? алатын орныны? ерекше екенін т?сіндіру; ата-ана бойына ?здерін т?рбиеші м??алім ретінде ?арауда ?ызы?ушылы?тарын дамыту; баламен д?рыс тіл табысу?а, с?йлеу м?дениетін ?немі ?олдау?а ой салу.
К?рнекілігі: Та?та?а ?ла?атты с?здер жаз?ан пара?шалар ілінеді: «Тая?тау о?ай, т?рбиелеу ?иын», «Бала?ан ?сіру — Балапан ?шыру емес», «Бала нені білсе жастан, ?ядан — ?ле ?лгенше соны таныр ?иядан», кестелер, т.б.
Сауалнама
1. Бала?ыз балаба?ша?а барды ма? (неше жастан)
2. Баланы кім т?рбиелейді?
3. Жан?яда к?н режимі са?талама? (т?руы, жатуы, тама?тануы, демалуы)
4. Бала?ызды? ?иналатын жері бар ма? (киіну кезінде, тама?тануда, жуыну кезінде, ?йы?тау кезінде).
5. Бала?ызды? с?йіп ты?дайтын ертегісі, ??гімесі, телехабары, тама?ы бар ма? (атап к?рсеті?із)
6. Бала?ыз ?й ж?мысына к?мектесе ме ж?не к?нделікті ?андай міндеттемелері бар?
7. Жан?яда кімді ты?дайды? (б?рін, ?кесін, шешесін, ешкімді)
8. Жан?яда баланы т?рбиелеуде ?андай т?сілдерді ?олданасыз? (мада?тау, шара ?олдану, с?гу, т?сндіру, талдау).
9. Жан?яда бала?а ?лкендерден бірдей талап ?ойыла ма? (р??сат беру, тыйым салу?а)
10. Бала?ыз?а айт?ан у?дені ?немі орындау?а тырысасыз ба?
Баяндама «Жан?яда?ы т?рбиені? ерекшеліктері»
Хал?ымызды? сан ?асырдан бергі даналы?ына ??ла? асса?, «Адамны? ба?ыты — балада» деген екен. Кез келген адам ?зі ?мір бойы ?уып жете алмайтын ба?ыт деген ??дыретті с?зді? ?лшемі ?міріні? жал?асы ?рпа?ымен келетініне м?н бермеуі де м?мкін. Біреу ба?ытын байлы?тан тап?ысы келсе, екінші біреуі да?? пен ата?тан, мансап пен ?ызметтен іздестіреді. М?ны? б?рі т?сінген адам?а ?олды? кірі сия?ты н?рсе. Адам?а на?ыз ба?ытты — т?рбиелі ?рпа?ы ?ана сыйлай алады. «Адам ?рпа?ымен мы? жасайды» деген с?з тегін айтылмаса керек. Олай болса адам ?міріні? м?ні — ?з ?рпа?ы.
Шыр етіп с?би д?ниеге келген с?ттен бастап ата-ана алдында н?зік те ?иын, ?ыр-сыры мол ?лкен ?о?амды? міндет т?рады. Ол — бала т?рбиесі. Бала т?рбиесінде ал?аш?ы ?стаз — ата-ана. Бала ?шін ?й ішінен, ата-анадан арты? т?рбиеші жо?. Адамгершілік, бауырмалды?, татулы?, ?айырымдылы?, ?дептілік, инабаттылы? сия?ты ?асиеттер — жан?яда т?рбие бала?а с?збен, теориямен дамымайды, ?лкендерді? ?лгісімен сі?еді. «?кеге ?арап ?л ?сер, шешеге ?арап ?ыз ?сер» дейді халы? даналы?ы. Бала кішкентай кезінен-а? ?р н?рсеге ?уестеніп ?лкендерге к?мектескісі келеді. Б??ан кейбір ?ке-шеше «ж?мысымды б?гейсі?, істеп жат?ан ісімді б?лдіресі?» деп ?рысып жіберуі м?мкін. Б?л ?ате т?сінік. Керісінше, ?зі? ж?мыс істеп ж?ргенде баланы? ?олынан келетін ісіне жа?дай ту?ызып, оны? ?йренуіне к?мектескен орынды. Тіпті бала?а берген тапсырма?ызды? ая?ына дейін орындаулына т?зімділікпен ба?ылау керектігін де ?мытпа?ан ж?н. ?стіп баланы? бірте-бірте е?бекке деген болаша?ына жол ашылады. ?рі істеген ісін ??ыпты да тындырымды орындауына ба?ыт бересіз. Баланы? жа?сы ісін мада?тап, терісін о? етіп т?сіндіріп отырса, ол да ересектерді сыйлап, кез келген тапсырмасын орындау?а ?арсылы? білдірмейді. Орынсыз ?рысу,зеку, с?ра?тарына д?рекі, келте жауап беру немесе ?діл талап ?оя алмау ата-ананы? беделін т?сіреді.
Ата — ана — бала т?рбиесіндегі басты т?л?а. Сонды?тан ?ке де, шеше де балаларыны? жан д?ниесіне ??іліп, мінез-??л?ында?ы ерекшеліктерді жете білгені ж?н. Балалармен ??гімелескенде оларды? пікірімен де санасып отыр?ан орынды. ?з баласымен ашы? с?йлесе алмай, сырласа білмейтін ата — аналар «Екеуміз де ж?мыстамыз, кешкісін ?й шаруасынан ?ол тимейді, баламен с?йлесуге уа?ыт жо?» дегенді айтады. Б?л д?рыс емес. Баламен с?йлесуге тіпті арнайы уа?ыт б?луді? ?ажеті жо?. ?ке мен шеше ?л-?ыздармен ?й шаруасында ж?ріп-а? ??гімелесіп, ой б?лісуге неге болмас?а. Жан?яда?ы жанжал, ?лкендерді? аузына келген с?здерді айтуы, баланы? к?зінше бас?а біреуді с?гуі, біреуді? сыртынан ?сек айтуы бала?а теріс ?сер етеді. Бала алдында ?ке-шеше? ?й ішіні? ?лкендерді? ?дептілік таныт?аны ж?н. Мысалы, ара? пен темекіні? толып жат?ан зиянын біле т?ра, балаларды? к?зінше ара? ішіп, ?сті-?стіне темекі тарт?андар бар. «К?рінген тауды? алысты?ы жо?» дейді, ерте?-а? ?л ?сіп ер жетеді, ?ыз ?сіп бой жетеді. Сонда ара? пен темекіні? зиянын ?алай ??тырамыз.
Негізінен жан?яны? шыр?ы б?зыл?ан, ата-анасы маск?немдікке салын?ан немесе жарамды? жа?ынан аз?ындан?ан ортада бала, жас?спірім ?ашан?ы жиренішті к?ріністі, онда?ы ай?ай-шу мен дау-жанжал?а, ?рыс-керіске шыдап ж?ре бермек. Бас?а ?мір а?сайды немесе теріс т?рбиеге тез бой алдырып ?лгереді, егер осы теріс жол?а м?лде бет б?рып кетсе, онда б?йтеректі? бір б?та?ы ?исы? ?сті дей бері?із. Ба?ытсыз ?ыз, б?за?ы ?л осыдан шы?ады. Сонда негізгі кін?ні кімнен іздейміз?!
Б?за?ылы?ты? басы бос ж?руден басталады. Кейде саба?ты жиі ?алдыру?а ?р т?рлі сылтауларды ?лкендерді? ?зі ?йретіп отырады. Б?л жа?дайда бала?а ?тірік айтуды ?йретіп отыр?ан а??армай да ?алуы м?мкін. Жас шыбы?ты ?алай исе?, солай ?седі ?ой. И?, «?яда не к?рсе? ?ш?анда соны ілерсі?» демекші ата-ана т?рбиесі бала ?мірінде ?лкен із ?алдырады. Баланы? бойына барлы? жа?сы ?асиеттерді дарыту, тіпті жанында ж?рген достарына дейін м?н беру, таби?ат сыйла?ан дарыны болса дамыту, д?рыс білім алуына жа?дай жасау — ата-ананы? басты парызы. Ендеше бала т?рбиесінде ?са?-т?йек дейтін ешн?рсе жо? ж?не сол н?рседен де ?ателесуге ?а?ымыз жо?. Бала — ?р жан?яны? ба?ыты. Олай болса, ?з ба?ытымызды ба?алай білейік.