2 – ші сәбилер топтарындағы шығармашылық білім беру саласы ән-күй бөлімінің ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің дидактикалық ойындары.
« Тауық пен балапандар»
Мақсаты: Жоғарғы және төменгі дыбыстарды ажырата білу қабілетін дамыту.
Ойын құралдары:Үй,қуыршақ,металлофон.Барлығы үстел үстіне қойылады.Балалардың қолында ойыншық құс(тауық және балапандар)
Ойын шарты :Балалар столды айнала отырады.Жетекші қуыршақты алып былай дейді: «Бұл үйде қуыршақ Сәуле тұрады,Сәуледе көп тауық пен балапандар бар.Оларға тамақ берейін десе олар шашырап кетіпті.Сәуле тауықтарды шақырады.Балалар тыңдаңдаршы,Сәуле нені шақырды»Металлофонда екінші октавадағы ре де ойнайды.Қолында балапандары бар балалар қолдарындағы балапандарын жетекшінің алдына әкеліп қояды.Қуыршақ балапандарға тамақ береді.Балалардан «пи-пи-пи»деп жіңішке дауыспен айтуларын сұрайды.Кейін қуыршақ Сәуле тауықтарды шақырады-жетекші металлофонда бірінші октавадағы ре нотасын ойнайды.Қолдарында тауықтары бар балалар жетекшінің алдына келіп тауықтарды қояды,сол нотада «ко-ко-ко»деп әндетеді.
«Қояндар»
Мақсаты:Көңілді көңілсіз әуенді ажырата білу қабілетін дамыту.
Ойын құралдары:Планшетте орман,алаң бейнеленген. Ортасынан екіге бөлінген,қалташа болады«Қояндар билейді», «Қояндар ұйықтап жатыр» суреттерін салуға.
Ойын шарты:Жетекші балаларға суретте салынған алаңға баруларын сұрайды, «Бұл жерде кішкентай қояндар тұрады,олардың не істеп жатқанын музыканы тыңдаған кезде білесіңдер»
Баяу немесе жылдам әуен ойналады.Балалар әуенді ажыратып,жетекшінің сұрауы бойынша балалар планшеттегі қалташаға суреттерді салады.Егерде бала әуенді дұрыс тапса балалар қолпаштайды.
Бізге ойыншықтар әкелді
Мақсаты:Тембрді ажырата білу қабілетін дамыту.
Ойын құралдары:Музыкалық ойыншықтар:қоңырау,сыбызғы музыкалық балға,қуыршақ,қорапша.
Ойын шарты:Жетекші қорапшаның ішінен қуыршақты алып шығып «Қуыршақ»әнін айтады.кейін қорапшада көптеген музыкалық ойыншықтардың жатқанын айтады,егерде дыбысынан тапсаңдар қуыршақ ойыншықтарды береді.Жетекші (ширманың артында)көрсетпей музыкалық ойыншықтарда ойнайды.Балалар дыбысынан таниды. Қуыршақ балаға ойыншықты береді,ол қоңырауды сылдырлатады(музыкалық балға мен тарсылдатады,сыбызғыда ойнайды)Кейін қуыршақ ойыншықты басқа балалаға береді.Бір сыбызғы қайта-қайта берілмейді,бірнеше сыбызғы болуы керек.
Сиқырлы текше
Мақсаты: Текшедегі аңдардың дауысын келтіріп, тембырын өзгерту мүмкіндігінше жоғару көтеру.
Ойын құралдары: Текшеде мысық, ит, үйрек, әтеш, аттың суреті болуы керек.
Ойын шарты: Көңілді қиын емес әуен ойналады. Жетекші және балалар шеңберге тұрады. Текшені бір біріне қолдарына беріп, тақпақ айтады.
- Алма кепті домалап,
- Көше бойын аралап.
- Кім алманы табады,
- Сол ойыннан шығады.
Қай баланың қолында текше қалып қойса, сол бала текшені ортаға лақтырады. Жетекші текшеде қандай сурет екенін балалардан сұрайды. Балалар жауап береді. Егер текшеде мысықтың суреті болса, жетекші ол балаға мысықтың қалай амандасатын көрсетуін сұрайды.Солай ойын жалғасады.
КҮННІҢ КӨЗІ ЖӘНЕ БҰЛТ
Мақсаты: Музыканың,әннің характерін,көңіл күйін ажырата білуге жаттықтыру.
Ойын құралдары: Күннің көзі және бұлт.
Ойын шарты: Балалар пьесаны тыңдайды. Пьесаның мазмұны көңілді болса - күннің көзін шығарады, көңілсіз болса - бұлтты, ал жәй ғана орташа болса - күннің көзімен бұлт арласқан карточканы шығарады.
Мысықай мен мысық
Мақсаты:Жоғары төменгі дыбыстарды ажырата білу қабілетін дамыту.
Ойын құралдары: Музыкалық баспалдақ,ойыншықтар немесе мысықтардың суреті (үлкен және кіші)пайдаланылады.
Ойын шарты:Тәрбиеші әнді орындайды,бір бала текстінің мазмұнына байланысты мысықайдың қимылын баспалдақта жоғары қарай көрсетеді де,биік дыбыспен «мияу» десе,ал мысық (басқа бала)төменде тұрып жуан дауыспен «мияу» дейді.Содан кейін жетекші кімнің әндетіп тұрғанын табуды ұсынады,мысық па,әлде мысықай ма (біресе жоғары,біресе төмен дыбыспен әндетеді),балалар қайталайды.
Ғажайып қап
Мақсаты: Есте сақтау қабілеттерін дамыту.
Ойын құралдары:Әдемі әшекейленген қапшық,оның ішінде:аю,қоян,балапан,мысық ойыншықтары болады.
Ойын шарты: Жетекші:Балалар бізге қонақтар келді.Бірақ олар қайда тығылып қалған екен.Мүмкін мында шығар(қапшықты көрсетеді)Қазір біз әуендер тыңдаймыз да оның ішінде не бар екенін білеміз.Жетекші балаларға таныс әндерді ойнайды. «Қуыршақ», «Машина», «Балапан».Балалар музыканы танып,қаптың ішінен музыкаға сәйкес келген ойыншықты алып шығады да,балаларға көрсетеді.
Құстар мен балапандары
Мақсаты: Әуеннің жоғары төмен өзгеріп отыруын сезінуге дамыту.
Ойын құралдары: Үш сәкіден тұратын музыкалық баспалдақ,металлафон,ойыншықтар(3-4 үлкен құс,3-4 балапандары)
Ойын шарты:Балалардың қолында бір-бір ойыншық болады.Жетекті металлафонда төменгі және жоғары дыбыстарды Мысалы:екінші октавадағы до.Балапан құстарды ұстаған балалар балапандарды баспалдақтың жоғарғы жағына қоюы керек.Кейін бірінші октавадағы до ойналады.Қолында үлкен құстары бар балалар,құстарды баспалдақтың төменгі жағына қоюы керек.
Бағдаршам
Мақсаты:Музыкаға сай қимыл,сипатын анықтау қабілетін дамыту.
Ойын құралдары:Картоннан жасалған жасыл дөңгелекше
Ойын шарты:Ойыншылардың реттеуші (регулировщик)таңдалынып алынады.Қалған балалар екі топқа бөлінеді:Жаяулар және машиналар.Реттеуші жасыл дөңгелекті көтереді – музыканың сипатына байланысты көшеде «машиналар»немесе «жаяулар»жүреді.
Дауыс арқылы таны
Мақсаты: Ойын музыкалық-сезгіштікті дамытуға мүмкіндік туғызады. Балаларда дыбыстарды тембр бойынша айыра білуге
Ойын құралдары: Ойынға жайма-қалқаны және қорапшаға салынған әртүрлі жануарлар бейнеленген карточкалар. Дыбыстандырылған бейнелi ойыншықтардың теру (кім айқайлағанын, дауыстан дауысқа еліктеуін қолдануға болады).
Ойын шарты:Дыбыстандырылған бейнелi ойыншықтардың теруге немесе үлкен адамның дауысын танып, бала лайықты карточканы көрсете отырып, атайды және дауысқа еліктейді («тяв-тяв», «га-га-га», «иго-го», т.б
Анасын тап
Мақсаты: Балаларды тембр бойынша дыбыстарды ажыратуға, есту қабілетін дамытуға жаттықтыру.
Ойын құралдары: 2 бөліктен құрылған, 15*10 см өлшемді карточкалар, бір жағынан – жануарлар-аналар бейнеленген сурет жабыстырылған, басқа жағынан – ашық. Карточкалардан басқа құралға жануарлар-балалар бейнеленген, 10*7 см өлшемді суреттер кіреді.
Ойын шарты:Балалар дауысқа еліктеуі бойынша «кря-кря», «му-му», «мяу», т.б. Ширманың артында тығылған образды ойыншықтардан шыққан дауыстарынан (немесемжетекшінің даусынан) кім айқайлағанын,бірнеше суреттен қажеттісін таңдау керек,берілген сурет бойынша бос торды жабуы керек.
Смайлики
Мақсаты:Кейіпкердің характерін,көңіл күйін бере орындауға жаттықтыру.
Ойын құралдары:Текшенің жан-жағында смайликтердің көңіл күйі бар суреттер салынған
Ойын шарты: Балалар шеңберде тұрады әуен ойнаған кезде текшені балалар кезектесіпбір бір-бріне жібереді,әуен тоқтаған кезде текше қай баланың қолында қалады,сол бала текшені ортаға лақтырады.текшенің үстіңгі жігінде смайликтің қандай көңіл күйі болады,соны бала келтіруі керек.(смайлик күліп тұр, смайлик көзін қысып тұр,смайлик ренжіп тұр)
Балақан мен алақан
Мақсаты: Музыка ырғағына сәйкес бейнелер қимылын бере білуге талпындыру.
Ойын шарты:Балалар жартылай шеңбер жасап тұрады,тәрбиеші алдарында тұрады.Ән орындалады,әннің бірінші шумағында аяқтарымен топылдатып ырғақты соғады.Ал екінші шумағында алақандарымен ырғақты соғады.
Өз орныңды тап
Мақсаты:
Ойын құралдары: Төртбұрыштар
Ойын шарты: Төртбұрыштар ән-күй залында шашыраңқы жатады.Әуеннің ырғағына балалар қимыл қозғалы жасап билеп жүреді,әуен тоқтаған кезде балалар төртбұрыштарға барып тұра қалулары керек.