Баяндама " О?ушыларды? жас ерекшелігіне сай эстетикалы? т?рбиені ?алыптастыра отырып, саба?та жа?ашылды? ?дістерді ?олдану"

№5 орта мектеп

Баяндама

Оқушылардың жас ерекшелігіне сай эстетикалық тәрбиені қалыптастыра отырып, сабақта жаңашылдық әдістерді қолдану

Дайындаған: Рейм К.Қ.

2014-2015 оқу жылы

Оқушылардың жас ерекшелігіне сай эстетикалық тәрбиені қалыптастыра отырып, сабақта жаңашылдық әдістерді қолдану

Білім беру саласының дербестігін жақсарту, білім беру ісін басқаруды демократияландыру еліміздің мектептерінде оқытудың белсенді және инновациялық әдістері мен технологияларды тиімді пайдалануды қажет етеді.Оқытуда жаңашыл әдісті қолдану оқушы үшін де, мұғалімге де шығармашылықпен жұмыс ықпал етеді. Білім беру жүйесіндегі өзгерістер:«педагогикалық технологиялар», «тәсіл», «әдіс» сияқты ұғымдарды терең меңгеруге оқып-үйренуге жетелейді. 
«Инновация» сөзі латынның («жаңашылдық», «өзгеріс») деген ұғымдарына сәйкес келеді.Жалпы жаңашылдық мәселесі туралы ғалымдар өз зерттеулерінде атап көрсетті.Олар Р.А Дюсупова,А.М Саранов және басқада ғалымдар еңбегінде.Бұл үшін еңбастысы мұғалімнің инновациялық даярлығын қалыптастыру керек.Мұғалімнің инновациялық даярлығын қалыптастыруда, инновациялық іс- әрекеттерді төрт бөлікке жіктеуге болады;әдіснамалық, пәндік-теориялық,әдістемелік, технологиялық.Мұғалімнің инновациялық даярлығын қалыптастырудың бірінші әдіснамалық бөліктеріне кіретіндер;ізгілікті филасофия, философия ғылымы,ғылым әдіснамасы, педагогика әдіснамасы, әдіснамадағы жаңа білімдер жиынтығы. Екінші пәндік-теориялық бөліктеріне жататындар; мұғалімнің беретін пәні бойынша теориялық білімі,педагогика,психология,дидактика,педагогикалық инноватика бойынша жаңа білімдері.Үшінші әдістемелік бөліктеріне мұғалімнің өзі беретін оқу пәнінің тарихы мен әдістемесін білуі және тәрбие жұмыстарын,сыныптан,мектептен тыс жұмыстарды өткізу әдістемесін білуі жатады.Төртінші технологиялық бөлігі мұғалімнің өз пәні бойынша нақты педагогикалық технологияларды білуі,меңгеруі және оны өз тәжірибесінде қолдануы жатады.Сондай-ақ мұғалімнің тәрбиелік технологияларды білуі,меңгеруі,пайдалануы да кіреді.Мұғалімнің инновациялық даярлығын қалыптастырудың теориялық мазмұны біртұтас педагогикалық үрдісті ұйымдастыру,ғылыми-зерттеу жұмыстарды жүргізу,педагогикалық рефлексия мен өзіндік рефлексияны жүзеге асыра алуы сияқты жұмыстардың негізін ашуды,үйренуді мақсат етеді.А.М.Саранов «Инновациялық білім беру жүйесін дамытудың теориялық негіздері» атты еңбегінде «инновациялық процесс – жаңаны құру,тарату және қолдануға бағытталған процесс,оның құрылымы жаңаны пайдалану идеяларынан туындайды»-деп атап көрсетеді.(1)Инновация жаңаны ендірудің соңғы нәтижесі немесе практикалық іс-әрекетте пайдаланылатын технологиялық процесті жетілдіру ретінде қарастырылады.Педагогикалық еңбектерде инновациялық процестің мынандай кезеңдері анықталған;

1.Жаңа ұғымды ашу,бұл жаңа идея немесе жаңалықтың тұжырымдамасының пайда болу кезең,ғылыми іргелі немесе қолданбалы зерттеулердіңнәтижесі;

2.Жаңаны ендіру, жасап шығу,яғни нақты материалдық немесе рухани құнды үлгіні ұсыну; 
3.Жаңаны тәжірибеде қолдану кезеңінде жаңа ұсынысты алып,өңдеп,толықтырып,тұрақты,нақты тиімділігі анықталғанша сынақтан өткізу; 
4.Жаңаны тарату кезеңі; 
5.Жаңаны нақты бір аумақта сынақтан өткізу кезеңі,осы кезде жаңа күнделікті әрекет ретінде қолданылады.Осы кезеңде бұдан да тиімді балама,тың жаңалықтың пайда болуына деген қажеттілік аяқталады; 
6.Жаңа сипаттағы өзгерісті талдап, ендіруге байланысты,бұрынғы қалыптасқан процесті пайдалану аясы біртіндеп азая түседі.(1; 2; 3). 
Жаңашыл жүйеге,үрдіске,құбылысқа ілгері бір жаңалық енгізуші адам, көптеген іс шараларды ұйымдастыруда адамдардың өзіндік жаңашылдық іс- әрекетін көрсете алушылығы. Бүгінгі таңдағы,бастауыш сыныптағы пәндер дүниетану,ана тілі,әдебиет сабақтарына; топқа бөліп оқыту,рөлдік ойын элементтерін,пікір сайыс және басқа дәстүрлі емес түрлері,оқытудың жаңа технологиясы тәжірибеге кеңінен ене бастады. Ондағы дәстүрлі емес сабақ түрлері; 
- «саяхат», «мұражайға экскурсия», «концерт», «қойылым»,т.б: 
- кино, теледидар,бейнетаспа сабақтар т.б; 

Дәстүрлі емес сабақтарда оқытудың жаңашыл әдістерін пайдалану жолдарын нақты сабақ жоспары арқылы қарастырайық.

Оқушылар оқулықпен топ құра жұмыс жасайды.Тақырыптағы мәтінді соңына дейін оқып танысады.Осы мәтін төңірегінде мәлімет даярлау тапсырылады. Осы тақырып туралы білетін мәліметті бір топтың балалары бастайды,содан кейін мұғалім өз қалауымен қай топты көрсетсе, сол топтың оқушылары осы мәселе жайлы мәліметті,не әңгімені жалғастырады.Оқушылардың зеректілігін дамыту үшін мұғалім оқиға туралы айтып тұрған оқушының сөзін кез- келген жерінен үзіп,басқа топқа одан әрі жалғастыруды тапсыру керек. Бұл сайыстағы оқушылардың жауаптары мынандай сапа бойынша бағаланады. Оқушылардың назарында болу үшін тақтада мына мәселелер жазылады. 
Оқушылар жауабының сапасы бағаланады: 
- мазмұндылығы; 
- жүйелілігі; 
- ойдың жалғасын табуы; 
- өмірмен байланысы. 
Қорытынды да,әр оқушы берілген тапсырманы дауыстап оқиды,тапсырма бойынша жауап дайындайды,ондағы негізгі ойды тауып,талдау жасалады 
Оқытудың ең көп таралған формасы-шағын топтармен жұмыс істеу.Оқытуды ұйымдастырудың тәсілдері мұғалімнің мақсатын-оқушыларды бірлескен танымдық белсенді танымдық қызметке қатыстырудың қажеттігін анықтайды.Топтардағы жұмыс үш технологиялық қайталаумен сипатталады. 

Бірінші оқыту проблемасын жолға қою және оған кірісу,яғни жұмыс процесін ұйымдастыру.Сол арқылы оқушылардың оқуға белсенділігі артады.Оқушылардың ішкі мақсаттарының алғашқы міндеттері жүзеге асырылады.Екінші туындаған мақсатты орнықтыру үшін дербес іс әрекеттің нақты өрісі ұсынылады. Оқушылар шығармашылық ықшам топтарға бөлінеді де,шағын топтардағы қарым қатынас арқылы өзінің ішкі мақсатын іске асырып мұғалім көтерген оқу проблемасын сезінеді,іздегенін анықтайды,оны шешу үшін бірлескен қызмет тәсілдерін әзірлейді,мақсатын жүзеге асырады.Үшінші жалпы талқылау.Ол бірлескен педагогикалық қызметті келесі кезеңі ретінде қажет, оның процесінде педагог өзінің оқу проблемасын шешудің ақиқатын дәлелдеуге топтарды жұмылдырады.Әр топ өз пазициясын басқа топтардың алдында жариялап, белсенді түрде қорғап шығады.Тараптардың дәлелдерінің негізділігі бойынша пікірсайыста,кейде әр түрлі, қарама-қайшы көзқарастар туындайды,тексеріледі.Негізделген дәлелдердің талап етуі бойынша педагог оқушыларды оқыту проблемасының дұрыс шешіміне алып келеді.Мұғалім оқушыны бағалайтын өлшемдерді әзірлеуі керек.Егер оқушы өзінің жұмыстарының мақсаты қандай екенін және ол жұмыстардың қалай бағаланатынын білсе,онда бұған мақсаттылық пен дайындалып, тапсырманы орындауға мүмкіндік туғызар еді.Мұғалімдер жаттығуларды жиі-жиі және тұрақты пайдалануға болады.Бірақ бұл ретте баға қоймай,оны балалардың білімін тексеруге мүмкіндігі мол сабақтардың үлесіне қалдыра алады.Олар үшін жаттығулар дегеніміз-балаларды дамыту тәсілі ,ұжымда,топтарда жұмыс істеуді үйрету мүмкіндігі,сөйлеуді, аналитикалық қабілеттерді жетілдіру мүмкіндігі. Сонымен бірге оқыту процесін түрлендіріп,оны жандандыратын бір проблеманы шеше отырып, сондай-ақ жаттығулар кезінде балалар көрсеткен білімдер мен икемділікті бағалаудан бас тартып,мұғалім басқа бір проблемаға тап болуы мүмкін. Балалар «ойнауға» дағдыланып,оқытудың «ойынсыз» формаларын ықылассыз қарсы алады,ал өздерінің жұмыстары бағаланбаса,жаттығулар кезінде мұғалімнің нұсқаулары мен тапсырмаларын орындаудыңміндетті емес екені туралы проблема пайда болады.Сондықтан белгілі бір жаттығуды бағалаудың белгілі бір формасын тапқан дұрыс.Қазіргі заманғы білім беру жүйесінің басты қайшылығы-тез өсіп бара жатырған жаңа білімдер қарқынымен жеке тұлғаның оларды игерудегі шектеулі мүмкіндіктері арасында.Бұл қарама –қайшылық теорияны білім берудің абсолютті идеалынан(жан-жақты дамыған тұлға)бас тартып,жаңа идеалға адамның өзін өзі реттеуі мен өздігінен білім алуы қабілеттерін барынша дамытуға көшуіне мәжбүр етті.Сонымен, жаңаша оқытудағы басты нәрсе-бұл білім алу және өздігінен білім алу негізінде адам қабілеттерін, икемділіктерін дамыту.

Қолданылған әдебиеттер:

1. Бабанский Ю.К.. Методы обучения в современной общеобра-зовательной школе. - Москва: Просвещение, 1985. - 208 с.
2. Педагогика. Учебное пособие для студентов педагогических вузов и педагогических колледжей / Под. Ред. П.И. Пидкасистого. - М: Педаг. Общество, 1998. - 640 с.
8. М.Жұмабаев. Педагогика. - Алматы: Ана тілі, 1992. -160 б.
9. Г.Қ.Нұрғалиева. Педагогиканық логикалық-құрылымдық курсы, - Алматы, 1996.
10. Оконь В. Введение в общую дидактику. - Москва: Высшая наука, 1990.

№5 орта мектеп

Баяндама

Оқушылардың сабаққа қызығушылығын арттыра отырып танымдық қабілеттерін арттыру

Дайындаған: Сапарбаева Қ.Ж.

2014-2015 оқу жылы

«Оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын, ынтасын оятып, танымдық белсенділіктерін арттыра отырып, шығармашылық қабілеттерін дамытуға жағдай жасау».
Егеменді еліміздің өсіп келе жатқан ұрпағын ойлы да іскер, өзіне - өзі сенімді, интеллектуалдық деңгейі биік азамат етіп тәрбиелеуде мектептің алатын орны ерекше. Бастауыш саты – білім, дағды, іскерліктің қалыптасуының бастамасы болып табылады. Біздің міндетіміз – жеке тұлғаны дамытып, білімге деген сенімін нығайту, оқуға қызығушылығын оятып, ынтасын арттыру.
Қазіргі заманғы ғылыми - техникалық үрдістің қарқыны білім беру жүйесінің алдына үлкен мақсаттар мен жаңа міндеттер жүктейді. Жас ұрпақты жан - жақты жетілген, ақыл - парасатты, ой - өрісі биік, бәсекеге қабілетті азамат етіп тәрбиелеу – қоғамымыздың ең өзекті мәселесі. Бұл әр мұғалімнің шығармашылық ізденіспен жаңаша істеуін қажет етеді.

МАД тобының оқушыларының танымдық қызығушылығын дамытудың негізгі факторы олардың білімі мен дағдыларының дәрежесі ғана емес, сонымен бірге, баланың маңызды психикалық қызметтерін, ақыл - ой жұмысының тәсілдерін қалыптастыруға мүмкіндік беретін оқу процесін жолға қою керектігі саналады. Оқушының шығармашылық қабілеті де оның ойлау мен практикалық әрекеттері арқылы ғана дамиды. Ойлауға үйренетін сабақтарды дамыта оқыту сабақтары деп білеміз.

Танымдық белсенділік дегеніміз – оқушының оқуға, білімге деген ынта - ықыласының, құштарлығының ерекше көрінісі. Мысалы: мұғалімнің баяндап тұрған материалын түсіну үшін, оқушының оны зейін қойып тыңдауы, алған білімін кеңейтіп толықтыру үшін, өздігінен кітап оқуы, бақылау, тәжірибе жасау, жазу, сызу сияқты жұмыстар істеуі керек. Өйткені өтілген материалды саналы қайталауда, жаңадан білім алуда, оның жолдары мен дағдыларына үйренуде белсенділіксіз мүмкін емес. Яғни оқушылардың белсенділігі ауызша, жазбаша жұмыстарда, бақылау эксперименттер жүргізу жұмыстарында, бір сөзбен айтқанда, оқу үрдісінің барлық кезеңінде қажет.
Ал, «таным – ойдың білмеуден білуге қарай дәл емес, білуден неғұрлым толық дәл білуге қарай ұмтылатын ой - өрісінің күрделі үрдісі».

Танымдық белсенділік көп түрлі тұлғалық қатынастардың қалыптасуымен тығыз байланысты. Танымдық әрекеттің белгілі бір ғылым саласымен таңдаулы қатынасы, танымдық әрекеті, оларға қатысу және қатысушылармен танымдық қарым - қатынасы маңызды келеді. Сонымен бірге, адамның барлық жоғарғы таным процестерінің өзінің даму деңгейінен белсендіруде танымдылық белсенділік тұлғаның шындықты қайта құру әрекеті нәтижесінде ұдайы ізденіске жетелейді.
Баланың жеке тұлғасында танымдық белсенділігінің дамуы бес - алты жас аралығында қарқынды келеді. Бұл әсіресе баланы логикалық тапсырмаларды белсенді орындауы, жауап кілтін табуға ширақ келуі, білуге деген ұмтылысы танымдық ойындар арқылы оқу әрекетінің міндеттерін шешуде айқын көрінеді.
Оқу үрдісінде оқушының белсенділігі, негізінен екі түрлі сипатта болады: сыртқы және ішкі белсенділік.
Сыртқы белсенділік дегеніміз – оқушы әрекетінің сыртқы көріністері (белсенді қимыл қозғалыстары, практикалық әрекеттері, мұғалімге зейін қойып қарауы, әрекеті т. б.) бірақ осы кезде ол басқа нәрсені ойлап отыруы да мүмкін.
Оқушының ішкі белсенділігіне оның белсенді түрде ойлау әрекеті жатады.
Оқушы белсенділігі қандай болғанда да ой дербестігіне сүйенеді.
Оқыту үрдісінде оқушылардың белсенділігін дамытуды мақсат еткен мұғалім сабақтың барлық кезеңдерінде олардың ой дербестігін дамытуға тырысады.
Оқушыда белсенділік бір қалыпта болмайды, оның қарапайым және күрделі шығармашылық т. б. белсенділік түрлері болады.
Соңғысы оқушының логикалық ойлау қабілеті мен дербестігін керек етеді.
Оқушыларда жас ерекшеліктеріне және психикалық даму дәрежесіне қарай белсенділіктің бірнеше түрі қалыптасып дамиды: қимыл, сөйлеу, ойлау, таным, өзін - өзі тәрбиелеу, қызығушылық, шығармашылық т. б. белсенділіктер.
Мұғалімнің шығармашылық ізденісінің ең бастысы – оқушының ойлау қабілетін дамыту және оқуға деген ынтасын қалыптастыру.
Баланы бастауыш сыныптардан бастап шығармашылық ойлауға, қалыптан тыс шешімдер қабылдай алуға, практикалық әрекеттерге дайын болуға әкелудің жолдарын көрсету керек. 
Шығармашылық – бүкіл тіршіліктің көзі. Адам баласының сөйлей бастаған кезінен бастап, бүгінгі күнге дейін жеткен жетістіктері шығармашылықтың нәтижесі. Бұған бүкілхалықтық, жалпы және жеке адамның шығармашылығы арқылы келдік. Әр жаңа ұрпақ өзіне дейінгі ұрпақтың қол жеткен жетістіктерін меңгеріп қана қоймай, өз іс - әрекетінде сол жетістіктерді жаңа жағдайға бейімдей, жетілдіре отырып, барлық салада таңғажайып табыстарға қол жеткізеді.
Оқу материалын терең меңгеруге тек оқушылармен жүргізетін жаттығу жұмыстарының нәтижесінде қол жеткізуге болады. Сондықтан мұғалім оқушылардың танымдық қабілетін дамытуда мына қағидаларға сүйенеді:
1. Жаттығу жұмысы пәннің мәніне, тақырыпқа логикалық байланыста болуы керек.
2. Жаттығуларға сұрақтар жүйесі оқушылардың ойлау қабілетін дамытарлықтай болуы тиіс.
3. Жаттығу жұмысы сабақтың барлық кезінде болуы керек. Жаңа сабақты түсіндіруде, бекіту кезінде, білімді тексеруде, сондай - ақ қайталауда да қолданылады.
Қазіргі таңда білім саласының алдында дайын білімді, дағдыларды меңгеретін, қайталайтын ғана емес, шығармашылық бағытта жұмыс істейтін, тың жаңалықтар ашатын, біртума ойлау қабілетімен ерекшеленетін жеке тұлға қалыптастыру міндетінің тұрғаны баршамызға белгілі. Осы орайда, оқушылардың шығармашылық мүмкіндіктерін дамытудың маңызды мәселе екендігі туындайды.
Ғылыми зерттеулерге сүйенетін болсақ, оқушы шығармашылығын дамытуда «шығармашылық тапсырмалар» үлкен рөл атқарады. Шығармашылық тапсырма ретінде біз оқушыдан ұдайы тек ақпарат өндіру емес, шығармашылықты талап ететін тапсырмаларды қарастырамыз. Себебі тапсырмалар белгісіздіктің кіші және үлкен элементтерінен және бірнеше дұрыс жауаптардан тұруы мүмкін. Шығармашылық тапсырма кез - келген интерактивті әдістің мазмұны мен негізін құрайды. Оның айналасында жариялылық пен ізденімпаздықтың негізі пайда болады. Шығармашылық тапсырмалар оқу барысына үлкен мағына беріп, оқушыларды ынталандырады.
Шығармашылық тапсырма жеке дара күйінде мұғалімдер үшін де шығармашылық тапсырма болып қалады. Шығармашылық тапсырмалар мына төмендегі талапқа сай болуы керек:
1) Бір мағыналы және тым қарапайым жауабы немесе шешімі болмайды;
2) Оқушыларға тәжірибелік тұрғыдан пайдалы болып табылады;
3) Оқушылардың өмірімен байланыста болады;
4) Оқушылардың қызығушылығын тудырады;
5) Оқытудың мақсатына барынша сай келеді.
Оқушы қарастырғанда В. П. Беспальконың ІҮ деңгейіне яғни шығармашылық деңгейге тоқталу қажет. Мұнда әр оқушы өзіндік шығармашылық жұмыспен айналысады. Оқушы ойынға қызығу арқылы шығармашылық тапсырмаларды жеңіл әрі белсенді түрде орындайды.
А. И. Субетто: «Ойын - әркез бақытты өмір үлгісі. Ойын тудырушы, тудыра отырып шығармашылықты өрнектейді, адамды шығармашылыққа даярлағандай өмірге де дайындайды» десе, В. А. Сухомлинский: «Ойын кезінде балалар алдында әлем, дүние айқындалады, жеке тұлғаның шығармашылық қабілеті ашылады. Ойынсыз толық мәнді ақыл - ойдың дамуы болмайды, болуы мүмкін де емес» деген. Ойын - өз алдына оқыту үрдісі, жеткіншектерді еңбекке дайындаудың белсенді құралы. Ойын сабақтары түрлерін таңдап алу, оны жүргізу мұғалімнен үлкен шығармашылық ізденісті талап етеді.
Қоғамдағы өзгерістерге сәйкес оқушыларға бүгінгі таңда тиянақты білім беріп, танымдық қабілетін дамыту, танымдық белсенділігін арттыру үшін олардың әр пәнге қызығушылығын, өздігінен даму дағдыларын қалыптастыру, ізденімпаздыққа, шығармашылыққа тәрбиелеу – мектептің басты міндеті. Бастауыш сынып оқушыларын жан - жақты дамытып, қоғам құрылысына белсене қатысуға әзірлеу мектепте оқыту және тәрбиелеу арқылы жүзеге асады.
Оқушылардың оқу - танымдық іс - әрекеті белсенділігін қалыптастыруда олардың қабілеттерін дамытуға, танымдық жан қуаттарының оянуына ықпал етіп, ізденіс, талабын ұштауға білім деңгейін жетілдірудің маңызы ерекше. Оқушылардың оқу - танымдық іс - әрекеті – күрделі процесс. Ол іс - әрекет мақсатын, мазмұны мен қорытындысын, түрлері мен әдістерін, мотивтерін, деңгейлерін қамтиды.
Оқу үрдісі оқушылардың оқу - танымдық әрекеті негізінде жүзеге асады, ал оқу - танымдық әрекеті негізінде оқушылардың танымдық белсенділігі қалыптасады. Белсенділіктің ең жоғары көрінісі оқушылардың алған білімдерін өмірде пайдалана білуі болып табылады. Танымдық белсенділік оқушының оқуға, білуге деген ынта - ықыласының, құштарлығының ерекше көрінісі.
Сабақ барысында оқушының бойында танымдық белсенділік пайда болса, сонда оқушыларда ақыл - ой қабілеттерінің мынандай элементтері дамиды: зеректік, зейіндік, байқағыштық, ойлау мен сөйлеу дербестігі, қызығушылығы т. б.
Танымдық іс - әрекет оқушылардың негізгі іс - әрекеті болып табылатын күрделі үрдіс бола отырып, ол оқушы міндеттерінің шешіліп, мақсаткерлік, мотив, танымдық ақпаратты қабылдаудан бастап, күрделі шығармашылық үрдістің қалыптасуымен аяқталатын түрлі сезімдік көріністермен т. б. сипатталады.
Бұл қызыға оқыту мен тәрбиелеу нәтижесінде қалыптасады. Оны қалыптастырудың негізгі жағдайлары:
- оқытудың мазмұны, ғылым мен техниканың соңғы табыстары, бұрыннан білетін мағлұматтың жаңа қырынан ашылуы;
- оқушылардың таным әрекетін ұйымдастыру формалары, құралдарын және әдістерін жетілдіру.
Бұған жататындар сабақта қолданылатын көрнекі құралдардың тиімділігін арттыру, танымдық ойындар ұйымдастыру, пәнаралық байланыстарды тудыру, оқушылардың өздігінен орындайтын жұмыстарын тиімді ұйымдастыру, білім тексеру мен бағалаудың алуан түрлерін ұтымды пайдалану арқылы оқытудағы кері байланысты жетілдіру.
- Мұғалім мен оқушы, оқушы мен оқушы арасындағы қарым - қатынасты сыйластық ізеттілік түрінде орнатып, жүрек жылынуының болуын қамтамасыз ету. Оқушыларды шығармашылық жұмысқа баулып, олардың белсенділігін және қызығушылығын арттыру үшін мұғалім келесі әдіс - тәсілдерді қолдануына болады:
1. Тақырыпты мазмұнына қарай жинақтау.
2. Арнаулы бір тақырыпта пікірталас тудыру.
3. Оқушылардың логикалық ойлауын дамытатын ойындармен берілген тапсырмаларды шешу (сөзжұмбақ, құрастырмалы ойындар).
4. Берілген тапсырманы түрлендіру бағытындағы жұмыс (кері есеп құрастыру, мәтін мазмұнын өңдеу, шығарма, шағын әңгіме мәтінін құру т. б.).
5. Әңгіменің ұқсастығын салыстыру бөліктерге бөлу, ат қойғызу.
6. Қиялдау арқылы сурет салғызу, рөлге бөліп оқыту.
7. Ұнатқан кейіпкерлерге мінездеме беру.
8. Мәтін, ертегі, әңгімені өз бетінше аяқтау.
Сондай - ақ тіл дамыту сабақтарында ойланатын ойындар «Қайда, қашан?», «Суретке қарап әңгіме құра», «Ойлан тап?», «Мәтін мазмұнына қарап сурет сал» т. б. ойындар балаларды ауызекі сөйлеуге төселдіріп, сөздік қорын молайтып, тілін дамытуға арналған. Мысалы: «Жайлау» тақырыбына байланысты»Қайда, қашан?» ойынын сабақ барысында сұрақ - жауап әдісін қолдану арқылы оқушылардың танымдық қызығушылығын арттыруға болады.
- Бір жылда неше ай бар?
- Қандай жыл мезгілдерін білесің?
- Жайлау табиғаты қандай? т. б.
Күзге байланысты тарауда «Кім тапқыр?» ойынын жаңа сабақ алдында өткен тақырыппен жаңа сабақты байланыстыру мақсатында қолдануға болады. Өтілген тақырыптар бойынша үзінділер оқылады. Шарты – мәтіннің атын табу, жалғастырып айту, күздің ерекшеліктерін табу. Оқушылар топ бойынша: 1 - топ – күз ерекшеліктерін, 2 - топ – күздегі еңбек, 3 - топ – табиғаттағы өзгерістерді әңгімелеп беруі тиіс.
Оқушылардың ана тілі пәнінде танымдық қызығушылығын арттырудың бір түрі – көркем әдебиетті үнемі оқып отыруға әдеттендіру. Сынып ішінде кітапхана ұйымдастыру және оқушылардың кітапты оқуын қадағалау және оқушыларға көптеген ертегі, әңгіме оқып беріп, сонан соң өздеріне ертегі немесе қысқа мәтіндер оқып келу ұсынылады және оларға хабарлама дайындау тапсырылады. Осылай оқушылардың ана тілі пәніне ықыласы артып, танымдық қызығушылығы қалыптасады. Сонымен қатар сабақ тақырыптарына байланысты мақал - мәтел, жұмбақ - жаңылтпаш пайдаланудың маңызы зор. Баланың танымдық қызығушылығын арттырып, тілін дамытады. Мысалы, ана тілін оқыту барысында мақал - мәтелдермен мынадай жұмыс түрлерін жүргізуге болады:
- тақырып мазмұнына сай мақал - мәтелдер айтқызу мәнін ашып өз ойымен жеткізу;
- суретке қарап тақырыпқа сай жұмбақ, жаңылтпаш айту;
- жұмбақтардың, мәтелдердің жалғасын айтқызу;
- топқа бөліп мақал - мәтелдер жарысын өткізу т. б. мысалы: «Арыстан мен түлкі» ертегісінде арыстан мен түлкінің және тағы да басқа аңдардың іс - әрекеттерін талдап, соған байланысты мақал - мәтелдер айтқызу және оларды оқушыларға мән мағынасын ашып талдату. Ол оқушылардың танымдық қызығушылықтарын арттырып, шығармашылыққа дамытады.
Оқу үрдісіндегі «есеп» оқушылардың танымдық белсенділігін арттыратын маңызды айғақтардың бірі екенін және есепті шешу үшін ондағы берілген шарттары мен талаптарды ескеру тиістілігіне баса назар аудару қажет.
Оқушының математика сабағында шығармашылық қабілетін дамыту.
Шығармашылық: іс - әрекет, зейін, есте сақтауы, интеллекттісі, ойлауы
Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту мақсатында математика сабағын түрлендірудің маңызы зор. Таңертең тұрғанда күн дене жаттығуынан басталатынын сияқты сабақты «ой жаттығуларынан» бастауды әдетке айналдырдым:
- Жылдың бесінші айын ата.
- Бағдаршамның қай түсі жанғанда жолдан өтуге болады?
- Бүгін аптаның қай күні?
- Көз адамға не үшін керек?
- Есік қандай геометриялық фигура?
Қазіргі кезде интерактивті тақталарды оқу үрдісінде қолдану қолға алына бастады. Бұл бастауыш білім беруді жетілдірудің, оның ішінде математикалық білім, дағдыны жетілдірудің келешегі. Сонымен бірге бастауыш мектептерге арналған мультимедиялық оқулықтарды жасау және пайдалану қолға алына бастады.
Міне, осындай танымдық белсенділікке байланысты шығармашылық тапсырмаларды қолдану барысында оқушының сабаққа деген қызығушылығы артып, дамиды.
Қорыта келгенде, Тәуелсіз мемлекетіміздің ертеңі ұрпақтың рухани байлығы, мәдениеті, саналы ұлттық ойлау қабілеті мен біліміне, іскерлігіне байланысты. Осыған орай мектептегі оқу үдерісінде оқушылардың танымдық қызығушылықтарын арттыру, дамыту болашақта білімді өз бетінше жинап алу қабілеттерін дамытуда жетекші рөл атқарады және пәндерді оқыту барысында көзделетін білімділік, дамытушылық, тәрбиелік міндеттерді жүзеге асыруда оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту және қалыптастыруда сабақта әртүрлі әдіс - тәсілдерді қолданудың тиімділігіне көз жеткізуге болады.
Қорытынды: өзімнің баяндамамды қорыта келіп, мынадай түйін түюге болады.
1. Оқушылардың сабаққа деген қызығушылықтары артады.
2. Оқушылардың танымдық белсенділіктері дамиды.
3. Осы шығармашылық тапсырмаларды пәндерге бейімдеп қолданудан, оқушылардың пәнге деген қызығушылығы молаяды.
4. Оқушылардың логикалық ойлауы, шығармашылық іс - әрекетке қабілеті артады.
5. Оқушылардың білім сапасы көтеріледі.
Ол үшін, жалықпай жаңа инновациялық технологияларды өз жұмысымызда пайдаланып, сонымен қатар оқушыларды мадақтап, ынталандырып отырған орынды. Баланың қиялын дамыта отырып, ойын дамытамыз. Ойы дамыған шәкірттеріміздің танымдық қызығушылығы арта отырып, шығармашылық әрекеті жоғары деңгейге көтеріледі.

Қолданылған әдебиеттер:
1. Бастауыш мектеп журналы №5 1998ж
2. Бастауыш мектеп №3, 4 2010ж
3. Дамыта оқыту технологиялары Б. А Тұрғынбаева «Алматы», 2000ж
4. Қазақстан мектебі, Алматы №8 2003ж
5. Мен және бәрі, бәрі, бәрі Алматы «Аруна» 2006ж
6. Бастауыш сыныпта оқыту журналы №1 2006ж

№5 орта мектеп

Баяндама

Дамыта оқыту арқылы оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту

Дайындаған: Уралбаева Г.А.

2014-2015 оқу жылы

Дамыта оқыту арқылы оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту

Қазақстан Республикасының “Білім туралы” заңының 5-тарауындағы 41-баптың 1-бөліміндегі “педагог қызметкерлер өз біліктілігін артыруға міндетті” деп көрсетілуі, “Қазақстан-2050” стратегиялық бағдарламасында елбасының “біз балаларымызға өзіміздің жақын және алыс көршілерімізбен достық қарым-қатынасымызды мұра етіп қалдыруымыз керек” деген сөзі бүкіл ағартушы қауым алдында “Оқу тәрбие үрдісіне жаңа педагогикалық технологияларды енгізу арқылы оқушылардың білім сапасын арттыру, шығармашылық қабілетін дамыту” өзекті мәселелер енгізіп отырғаны белгілі. Осы мақсатты жүзеге асыруда мектеп басшысы, ұжымдағы мұғалімдердің кәсіби шеберлігі мен шығармашылық ізденісін дамытуға аса мән беру қажет.

Мектеп –еліміздің халыққа білім беру жүйесінің – күрделі тармағы. Сондықтан мектебіміздің мақсаты: жеке тұлғаны жан-жақты дамытудың алғы шарты ретінде оқушыларды сараптап оқыту арқылы шығармашылық қабілетін дамыту.

Міндеттері ретінде:

·Оқу –тәрбие үрдісіне диагностикалық талдау жасау

·Оқушының жеке тұлғасының мониторингісін құру

·Оқу –тәрбие үрдісін ізгілендіруді жүзеге асыру

Мектептің алдына қойған мақсаттарын шешуге пән мұғалімдерінің сапалық құрылымы мен әлеуметтік жағдайларын білу мен зерттеуді және қолдауды алдымыздағы бірінші кезекті мәселе етіп қойдық.

Алынған мәліметтер бойынша туындаған проблемалар:

·Мұғалімдердің жоғары білім алуына және ғылыми ізденіспен шұғылдануына жағдай жасау;

· Білім, біліктілігін арттыру;

·еңбектерін әділ бағалай отырып, құрметтеу;

·мұғалімнің әлеуметтік жағдайына көңіл бөлу, көмек көрсету;

Еліміздің жарқын болашағы, өзіміз қызмет істеп жүрген мектеп болашағы біздің ұстаздардың ізденісіне, балаларға деген сүйіспеншілігіне, кәсіптік деңгейіне байланысты екенін жақсы түсінеміз. Шындығында мұғалімнің алдында оқушыларға білім мен тәрбие беруде үлкен жауапкершілік тұр.

1.Оқушылардың дарындылығы мен шығармашылық қабілеттерін арттыру жолдары

Әрбір оқушыны оқытып, тәрбиелеуге байланысты мәселелерді өздігімен және шығармашылық ынтамен шешуге қабілетті жаңашыл мұғалім керек.

Оқушының білім сапасын көтеру негізгі мақсат. Біз соңғы нәтиже сипатын, мектеп түлегінің білімділігі үлгісі арқылы құрдық.

Біздің оқушыға қойған талабымыз:

·қоршаған ортаны сезе білу, құбылыс себептерін іздене білу;

·ақыл парасатты игеріп, ойлау, сезім қабілеттерін арттыру;

·алдына мақсат қоя білу және жетуге ұмтылу;

·өзін — өзі талдауды, өзін — өзі бағалай білуді меңгеру;

·басқа адамдармен қарым-қатынас жасай білу, осы заманға сай технологияларды пайдалана білу (интернет, электронды пошта);

·қоршаған ортада өз орныңды, жеке рөліңді анықтай білу;

Сондықтан, мектеп мұғалімінің сапасын соңғы нәтижеге бағыттау керек. Көздеген мақсатымыздың нәтижесін көреміз, мұғалімнің кәсіби шеберлегін дамытуға қажетті жағдай жасау арқылы білімнің жаңа парадигміне өту тәртібі бойынша ғылыми-әдістемелік жұмысын ұйымдастыру.

Мектеп мұғалімдері шығармашылық жұмыспен айналысуға даяр болуы керек, нәтижеге жетуге ұмтылу қажет.

Ел президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына арналған Жолдауында “Біздің болашақтағы жоғары технологиялық және ғылыми қарымды өндірістері үшін кадрлар қорын жасақтауымыз қажет” деген сөздері бар. Демек, оқушылардың ғылыми зерттеу жұмыстарына қызығуын қалыптастыру, шығармашылық қабілетін дамыту, қазіргі техниканы тиімді пайдалану мәдениетіне тәрбиелеу – мектептің басты бағыттарының бірі. Бұл салада атқарылатын жұмыстар жетерлік.

“Баланың шығармашылық қабілетін ашу, оны алға қарай дамыту үшін ең бастысы жағдайлар жасау қажет”.

Оқушының дарындылығының дамуы, қабілетінің ашылуы көбінесе мұғалімнің кәсіби біліктілігне, және оның тұлғалық қасиетіне байланысты екені айдан анық.

Көбінесе “дарынды оқушы – бұл жақсы оқитын оқушы” деген пікір қалыптасқан. Белгілі ағылшын психологі П.Торранстың зерттеулері бұл пікірдің мұғалімдер арасында жиі кездесетінін анықтады. Оларға оқуда қиыншылық туғызбайтын, тәртіпті, ұйымшыл, білімді, тұрақты, ұғымтал, өз ойын нақты және түсінікті жеткізе алатын оқушылар көбірек ұнайды. Ал қисынсыз сұрақ қоятын, өз жұмысымен ғана айналысатын, тәуелсіз, көбіне түсініспеушілік туғызатын, қияли, әр нәрсеге көзқарасы бөлек оқушылар ұнамайды. П.Торранстың зерттеулері нақ осы қасиеттер оқушының шығармашылық дарындылығын көрсететін және оның нашар оқитын оқушылардың арасында да аз емес екендігін айқындаған. Сондықтан мұғалімдер осы зерттеулердің нәтижесін есте ұстағаны жөн.

Дарынды оқушымен жұмыстың негізгі мақсаты- олардың шығармашылық жұмыста өзінің қабілетін іске асыруға дайындығын қалыптастыру. Ал мақсатқа жету оқу бағдарламасын тереңдетіп оқыту және оқушының танымдық белсенділігін дамыту арқылы жүзеге асады.

Дарынды оқушымен жұмыс жүйесіндегі мұғалім маңызды орын алады. Оқушының болашақтағы мамандығына байланысты, яғни кәсіби тағдыры тек қана жақсы мұғалімге байланысты.

Бұл контексте болашақ мұғалімді жаңашыл педагогтердің инновациялық тәжірибесін шығармашылық ынтамен меңгеру және пайдалану арқылы даярлаудың келешегі зор деп ойлаймыз.

Жаңашыл педагогтер оқушының жеке тұлғалық абыройын барынша құрметтеуге, оның шығармашылық қабілеттері мен бейімділіктерін, өздігімен ойлау қабілетін дамытуға, жағымды эмоциональдық педагогикалық үрдісті қалыптастырып, одан педагогикалық зорлықтың барлық түрін аластатуға бағытталған ізгіліктік стратегиясымен сипатталады.

Олардың тәжірибесі мына ережелерге негізделеді:

·оқытуды мұғалім мен оқушының өзара шығармашылық қарым-қатынасы ретінде қабылдау.

·Күрделі мақсат идеясы (оқушының алдына барынша күрделі мақсат қойылып, оны орындай алатындығына сенімін нығайту);

·Өзіндік талдау (оқушылардың жұмыс нәтижелерін жеке және ұжымдық талдау);

·Ерікті таңдау (мұғалімнің оқу материалының жақсы меңгерілуі мақсатында сабақ уақытын өз бетінше пайдалануы);

·Оқушылардың өзін- өзі шығармашылық басқаруы;

·Тәрбиеге жеке тұлға тұрғысынан қарау;

·Ата- аналармен ынтымақтастық құру;

Сонымен, жаңашыл педагогтердің инновациялық тәжірибесі тұлғаны дамытуда ізгілік және шығармашылық көзқарасқа негізделген әдістер мен жүйесін құрайды.

Мұғалімнің біліміне қойылатын талаптар:

·өзінің сабақ беретін пәнін мемлекеттік стандарт деңгейінен жоғары деңгейде білу;

·оқушы дарындылығының моделін білу;

·қазіргі заманға сай оқытудың жаңа технологияларын білу;

·дарынды оқушыны оқыту, тәрбиелеу үрдісінде үлгірімге ғана көңіл бөлмей оның басқа да көрсеткіштерімен байланысына да көңіл бөлу;

·дарынды оқушылардың ерекшелігін ескере отырып, оларға шығармашылықпен жұмыс жасайтын тапсырмалар дайындай білуі.

Мұғалімнің іскерлігіне қойлатын талаптар:

·дарынды оқушыны анықтау әдістерімен жұмыс жасай алуы;

·дарынды оқушыларды (жекелей және топпен)оқытуға арналған бағдарлама құрастырып, сонымен тұрақты жұмыс істей білуі;

·оқушы дарындылығын дамытуға қажетті зерттеу жұмыстарын жүргізе алуы;

·дарынды оқушыны оқытудың нәтижесін нақты бағалай білуі;

·дарынды оқушының ғылыми –ізденіс жұмыстарымен айналысуына жетекшілік етуі;

·дарынды оқушыны олимпиадалар мен сайыстарға дайындауда жетістікке жете алатындай деңгейде жұмыс жасауы.

Сондай-ақ дарынды оқушылармен нәтижелі жұмыс жасайтын мұғалімнің кәсіби “бейнесі” мынадай қасиеттерден тұрады: жоғары кәсіби біліктілік, даралық қасиет, білімпаздық, ойлап табуға және ғылыми зертеу жұмысына қабілеттілік, кәсіби қызметін өздігінен жетілдіруге ұмтылушылық. Дарынды оқушымен жұмыс мұғалімнің өзіне, қызметіне және кәсіби біліктілігіне жаңа, жоғары талаптар қояды. Тіпті оның кәсіби жетілуіне өзгеше емтихан болып табылады.

Ұлы ойшыл Плутарх кезінде былай депті: “…Көптеген табиғи талант дарынсыз ұстаздардың кесірінен жойылып кетеді. Олар дарынның табиғи құбылысына терең бойлай алмай, тұлпарды есекке айналдырып құртып тынады”. Міне, ұстаз осындай келеңсіздікке жол бермеуі керек.

Оқушылардың шығармашылық қабілетін арттырып, ынталандыру үшін сабақтарды мынадай жолдармен өткізуге болады:

1.Сабақта кең көлемде көрнекі құралдарды пайдалану;

2.Сабақты түрлендіріп өткізу;

3.Сабақта оқушылар өздері жасаған суреттер, схемаларды пайдалану;

4.Техникалық құралдарды тиімді қолдану;

5.Сабаққа қатысты бейнетаспаларды, фильмдерді көрсету.

Қорыта келгенде, О.Бальзактың “ұдай еңбек ету- өнердің де, өмірдің де заңы” дегеніндей, оқушылардың шығармашылық қабілеті мен белсенділігін артыруда мұғалімге үнемі ізденуге, тұрақты еңбек етуді міндеттейді.

Әрине, артқарылған істер аз емес. Дегенмен, әлі де болса бізді ойландыратын, толғандыратын істер жетерлік. Атап айтқанда, олар – білім сапасын арттыру, оқушылардың біліміне, ойлау қабілетіне сай деңгейлеп оқыту, ғылыми-ізденіс қабілеттерін қалыптастыру, т.с.с. Өйткені, ХХІ ғасыр- білімділер ғасыры. Ендеше бізге ой өрісі жоғары дамыған, зерделі, жан-жақты парасатты ұрпақ керек екенін бір сәтте естен шығармағанымыз жөн.

2.Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту

Бүгінгі жас ұрпаққа жан-жақты білім беру, тәрбиелеу әрбір ұстаздың басты міндеті. Білім негізі мектепте қаланатын болғандықтан, оқушының жеке тұлғалық күшін дамыту, оның шығармашылық мүмкіндігінің дамуы басты рөл атқарып отыр. Олай болса, қазіргі ұстаздар қауымының алдындағы үлкен мақсат: өмірдің барлық саласындағы белсенді, шығармашылық іс-әрекетіне қабілетті, еркін және жан-жақты жетілген тұлға тәрбиелеу.
Бұл мақсатқа жетуде ұстаздар терең білімді, әдістемелік жағынан толық қаруланған және жоғары мәдени деңгейі болуы тиіс. Себебі, қазақ тілі пәні мұғалімі оқушылардың оқуға ынтасын оятып, олардың қабілеттерінің дамуына жол ашады. Мұғалім алғашқы сабақтан бастап әрбір оқушының жеке ерекшеліктерін, ынтасы мен бейімділігін, оқу мен еңбекке ұқыптылығын ескере отырып оқу үрдісін жүргізуі керек.
Ертеңіне лайық ұрпақ тәрбиелемеген елдің келешегі жоқ десек, сол ұрпақты тәрбиелеудегі ұстаз еңбегі – ұлы еңбек. «Ұстазын сыйламаған елдің ұрпағы азады», — дейді халық даналығы. Осыған байланысты шығармашылық, ізденіс деген әр ұстаздың алдында тұрған үлкен міндет деп ойлаймын.
Шығармашылық – бұл адамның өмір шындығында өзін-өзі тануға ұмтылу, іздену. Өмірде дұрыс жол табу үшін адам дұрыс ой түйіп, өздігінен сапалы, дәлелді шешімдерқабылдай білуге үйренуі қажет. Адам бойындағы қабілеттерін дамытып, олардың өмірден өз орнын табуға көмектеседі.
«Шығармашылық» ұғымының жалпы теориясын зерттеген С.Л.Рубинштейн «оқушы шығармашылығының ерекшелігі оның сапалы түрде мақсатты әрекет жасауымен анықталады» — дей келе, «шығармашылық, шешімінің нәтижесі баланың өзі үшін жаңалық болса жеткілікті» екендігін айтады, яғни баланың шығармашылық өнімді еңбегі оның жеке тәжірибесімен салыстырылады.
Шығармашылық жұмыста, әсіресе, бала қиялының орны ерекше. Бұл жөнінде М.Жұмабаевтың айтқан тамаша пікірі бар: «Жаратылыстың құшағында, меруерт себіл-
ген көк шатырдың астында, хош иісті жасыл кілем үстінде, күнмен бірге күліп, түнмен бірге түнеріп, желмен бірге жүгіріп, алдындағы малымен бірге өріп, сары сайран далада тұрып өсетін қазақ баласының қиялы жүйрік, өткір, терең болуға тиісті». «… Баланың атаға тартуы рас болса, сиқырлы даланың баласы – қазақ баласы қиялқұмар болуға тисті». Педагог ғалымның айтқанының сөз өнері — әдебиетке тікелей қатысы бар. Өйткені М.Жұмабаевтың сөзімен айтқанда, «қазақ баласының жаратылысы соны тілейді». Сабақтарды түрлендіріп өткізудің маңызы ерекше. Мұндай сабақтардың тиімділігін атап өтсек: сабақ құрлымының ұйымдастырылуы, сыныптағы оқушылардың іс-әрекетін бақылауға қолайлылық, оқу-танымдық тапсырмаларды орындаудағы ұжымдық бірлескен әрекеттің жүзеге асуы, оқу уақытының үнемделуі.
Қорытынды

Заман талабына сай білім бере отырып, оқушы бойында танымдық қабілетін дамыту бүгінгі таңда ұстаз үшін үлкен жауапкершілік іс болып табылады. Бұл туралы Елбасы Н.Ә.Назарбаев: «Ғасырлар мақсаты – қоғамның нарықтық қарым-қатынасқа көшу кезінде саяси-экономикалық және рухани дағдарыстарды жеңіп шыға алатын, ізгіленген ХХІ ғасырды құрушы, іскер, өмірге икемделген, жан-жақты мәдениетті жеке тұлғаны қалыптастыру», – деген тұжырымдамасында ашып көрсеткен.
Қоғамның осындай дарынды адамдарға деген қажеттілігін қанағаттандыру талабы білім беру жүйесінің алдына баланың жеке қабілеті мен әлеуметтік белсенділігінің дамуына жол ашу, шығармашылық қабілеті зор жеке тұлғаны қалыптастыру міндетін қойып отыр. Бұл жердегі мұғалімнің міндеті: әр оқушының бойындағы бейімділікті дер кезінде көре біліп, оны дамыту.
Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытудың өзектілігі төменде көрсетілгендей:
1. Өз бетімен оқуға, жұмыстануға дағдыланады.
2. Шығармашылық ізденіске жетелейді.
3. Өз ісіне деген сенім пайда болады.
4. Әр нәрсеге сын көзбен қарауға үйренеді.
5. Салыстыруға, қорытынды жасауға үйренеді.
6. Шығармашылдық белсенділік артады.
Бүгінгі күні ХХІ ғасырдың ақпараттанған, жан-жақты мәдениетті, іскер, өмірге икемделген, бәсекеге қабілетті дарынды шәкірт тәрбиелеу барша ұстаздың міндеті.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1.ҚР Білім туралы Заңы. Астана. 2004 жыл.

2.Н.Назарбаев “Біздің халқымыз жаңа өмірге бейімделуі керек”.//”Егемен Қазақстан”. 31 мамыр. 2000 ж.

3.Бабаева Ю.Д. Динамическая теория одаренности. Основные современные концепции творчества и одаренности. М. 1997г.

4.Хмель Н.Д. Теоретические основы профессиональной подготовки учителя. – Алматы. “Ғылым”. 1988г

5.Дамыта оқыту технологиялары.Алматы 2000.Б.А.Тұрғынбаева

6.Ұстаздық шығармашылық.Алматы 2007. Б.А.Тұрғынбаева

№5 орта мектеп

Баяндама

Оқушыларға дамыта оқыту арқылы замануи,

жан-жақты білім беру

Дайындаған: Сатаева Б.А.

2014-2015 оқу жылы

Оқушыларға дамыта оқыту арқылы замануи, жан-жақты білім беру

Қазіргі кезеңде бәсекеге қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру, оқыту үрдісін ізгілендіру, дамытушылық функциясын арттыру мақсатында инновациялық технологиялар кеңінен қолданылуда. Барлық жаңа технологияның мақсаты – оқушының жеке басының дара және дербес ерекшелігін ескеріп, олардың өз бетінше ізденуін арттырып, шығармашылықтарын қалыптастыру. Осы орайдағы мұғалімнің шеберлігі оқыту әдістемесін жақсы меңгерумен қатар, педагогика ғылымындағы жаңа әдіс - тәсілдер мен шығармашылық жұмыстарды ұтымды пайдалануынан көрінеді.
Осыған орай қазақ тілі мен әдебиеті пәні оқытушылары алдында бүгінгі күн талабына сай ана тілінің қоғамдық - әлеуметтік мәнін түсінетін, тілді жақсы меңгерген, шығармашылықпен жақсы жұмыс істейтін, қарым - қатынас жасай алатын біліктілігі дамыған тұлға даярлау міндеті тұр. Уақыт талабына сай мен өз сабақтарымды жаңаша ұйымдастыруға талпынып отырамын. Технологиялардың ішінде дамыта оқыту технологиясын дамыта оқыту жүйесі ретінде жүйелі қолдануға тырысамын.
Оқыту мен дамыту арасындағы байланысты Л. В. Выготский, В. В. Давыдов, Д. Б. Эльконин, Л. В. Занков т. б. ғалымдар түбегейлі зерттеп, бала дамуындағы оқытудың рөлін, алар орнын анықтаған. Жүйенің авторлары «дамыта оқыту деп оқыту мақсаты, міндеттері, әдіс - тәсілдері баланың даму заңдылықтарына сәйкестендірілген оқытуды» атайды. Дамыта оқыту – күрделі құрылымды, біртұтас педагогикалық жүйе. Баланы оқыта отырып дамыту, бала бойындағы еркіндік, мақсаткерлік, ар - намыс, мақтаныш сезім, дербестік, адамгершілік, еңбексүйгіштік, белсенділік және т. б. қасиеттерді дамыту.
Дамыта оқыту жүйесінің маңызды ұстанымының бірі – теориялық білімнің жетекші рөлі, ұстанымы теорияны жаттау, терминдерді есте сақтау емес, оқыту барысында түрлі ой операциялары арқылы теориялық ойлауын дамыту болатын болса, оқушылардың келтірілген мысалдардан анықтама, ережелерді өздері шығарып, мысалдармен дәлелдеп, қорытынды, талдау жасауы олардың жаңа білімді меңгергенін байқатады.
Дамыта оқытудың нәтижесі оқушының өзін - өзі бақылауы, өзін - өзі бағалауы, рефлекция. Бұл кезеңде дәстүрлі бекітумен бірге оқушылардың өзіне - өзі қорытынды бағалауы жүргізіледі.
«Нені білдік, нені үйрендік» деген сұраққа бастауыштың қандай сөйлем мүшесі екендігін, бастауыштың жасалуын, кез келген сөз табының бастауыш бола алатынын, бастауыштың өзіндік ерекшеліктерін санамалап атап, қорытындыланады. Сонымен қатар:
1. Бала тәрбиесінде отбасы тәрбиесінің маңызы зор екендігі
2. Өскен ортаның да ықпалы күшті екендігі
3. Адам мінезін түзеуге болатыны
4. Жақсы қасиеттерді бойға сіңіру үшін талаптану, еңбектену, ғылыммен, өнермен айналысу керектігі
5. Халқымыздың Ұлы адамдардың өнегелі, қысқа да нұсқа мағынасы терең сөздерінің тәрбие берудегі рөлі ерекше екенін айтып, тұжырым жасауы.
Өмірдегі сан алуан қиындықты шеше білу тек шығармашыл адамның қолынан келеді. Берілген тапсырма да баланың ойлауын дамытатын, шығармашылық қабілетін шыңдайтындай болу керек.
Ойды көркем, бейнелі жеткізетін, сөздің нәрін де, сәнін де келтіретін тұрақты тіркестер, оның түрлері мен шығу арналарын білгенмен, кейде оқушылардың тұрақты тіркестердің мағыналарын жете түсіне бермейтіндігі қынжылтады. Өйткені олар күнделікті өмірде ондай бейнелі сөздерді қолдана бермейді. Сондықтан күнделікті өмірде, шығармашылық жағдайда халқымыздың осындай асыл сөздерін қолдана біліп, сөз қадірін, сөз құдіретін түсінуіне жағдай жасап, сөздік қорын дамыту үшін жүргізілген жұмыстарға қысқаша шолу.
Оқытушы мен оқушы арасындағы ынтымақтық, өзара сыйластық оқушының өз ойын еркін, сеніммен айтуына жағдай жасайды. Ол үшін оның әрбір жауабын мұқият таңдалынады. Оқушының пікірімен санасу оның дамуына да көп әсері болады.
Дамыта оқыту жүйесіндегі сабақтардың нәтижелігінің басты көрсеткіштері ойлай, пайымдай, нақтылай, жүйелей, қорытындылай, дәлелдей білу болып табылса, қазақ тілі сабақтарында оқушылардың ойланып ізденуіне, өз бетімен жұмыс істеп, қорытынды жасай алатындай, адамгершілікке тәрбиелеуге жетелейтіндей тәрбиелік, танымдық маңызы бар, пайымдауды, ойлануды, жүйелеу және дәлелдеу сияқты операцияларды жүзеге асыруға мүмкіндік беретіндей тапсырмалар әдебиет пен баспасөз материалдарынан, түрлі жаттығу жинақтарынан, не белгілі бір ақын не жазушылардың шығармаларынан сұрыпталып алынады.
Қорыта келгенде, өз пікірін, өз ойын қорғай алатын, шығармашылық қабілетін дамытып, өз бетінше шешім қабылдай алатын дара тұлға тәрбиелеуде дамыта оқытудың өзіндік үлесі болары сөзсіз.

«Развитие познавательной активности у детей дошкольного возраста»

Проблема развития познавательной активности детей старшего дошкольного возраста — одна из важнейших проблем современной педагогики. Она выступает как первостепенное условие формирования у учащихся потребности в знаниях, овладения умениями интеллектуальной деятельности, самостоятельности, обеспечения глубины и прочности знаний.

Реалии сегодняшнего дня требуют ориентации образования старших дошкольников на развитие познавательной активности личности как основы личностного развития, так как в процессе начального обучения закладывается фундамент «умения учиться», который в дальнейшем становится основным условием непрерывного образования. Возрастание вариаций типов учебных заведений не однозначно сказывается на качестве формирования знаний, умений и навыков учащихся, в силу не разработанности организационных, методических и правовых основ их функционирования. Научно не обоснованные попытки активизировать познавательную деятельность за счет увеличения объема изучаемого материала, интенсивности его подачи приводят не только к снижению качества образовательного процесса, но и к возрастанию его негативного воздействия для всех субъектов образования. Несовершенство традиционной системы контроля и оценки знаний учащихся зачастую входит в противоречие с мотивационной сферой учебного процесса.

Развитие познавательной активности у детей дошкольного возраста происходит постепенно, в соответствии с логикой познания предметов окружающего мира и логикой самоопределения личности в окружающей среде.

Для дошкольников противоестественны скука и безразличие. Основная задача педагогов заключается в том, чтобы поддерживать и стимулировать их любознательность и познавательную активность, побуждать интерес к разным сферам действительности, удовлетворять потребность в познании. Интеллектуально-познавательное развитие является основой умственного воспитания. Для обеспечения познавательного развития в ДОУ создана пространственная среда, которая обеспечивает наиболее активное и полноценное развитие старшего дошкольника. 

Условия, необходимые для развития познавательной активности дошкольников в ДОУ:

- создание пространственной разносторонней среды;

- гуманистическая позиция педагога;

- индивидуально-дифференцированный подход;

- взаимодействие с родителями;

- система планирования;

Методические условия для развития познавательной активности детей:

Плановость;

Координированность;

Целенаправленность;

Системность;

Индивидуально-дифференцированный подход и непрерывность повышения квалификации;

Новизна в работе педагогов, умение их адаптировать, изменять имеющийся материал.

Удовлетворение познавательных интересов детей, их обучение строятся с учетом «зоны ближайшего развития». Гуманистическая позиция педагога состоит в том, чтобы принять ребенка таким, каков он есть, с тем опытом, который у него имеется и учетом этого сделать его полноправным участником учебного процесса. На каждом возрастном этапе между детьми существуют индивидуальные различия, которые учитывают педагоги при составлении игр и занятий. Задания могут выполняться как в индивидуальной, так и в групповой форме. Место и время занятий выбирает педагог с учетом возрастных и индивидуальных особенностей детей, сетки занятий. Только индивидуально – дифференцированный подход позволяет создать оптимальные условия для развития каждого ребенка. К детям разного пола, разного типа темперамента нужен особый подход, они нуждаются в дифференцированных воспитательных воздействиях. Нельзя насильно заставлять ребенка делать то, чего он не хочет, к чему он еще не готов.

Задача педагога состоит прежде всего в том, чтобы заинтересовать детей, увлечь их полезным занятием. Необходимо учитывать, что дошкольники не могут учиться по требованию взрослых. Они способны запомнить, понять, усвоить только то, что нужно им самим, в чем они испытывают практическую необходимость, что им интересно. Опыт работы убедительно показывает, что прививать интерес к учебе лучше на игровом, занимательном, обучающем материале, поскольку ведущий вид деятельности в этом возрасте - игра. Игровые приемы, занимательные игры и упражнения, игры - эксперименты, увлекательные задания пронизывают детскую деятельность. Интересная и развивающая направленность содержания позволяет давать знания в процессе творческой познавательной деятельности, когда необходимо выбрать, придумать, отгадать, составить, объяснить, сгруппировать, видоизменить, установить соответствие, изобразить, смоделировать.

Задачами педагога при работе над развитием у детей познавательной активности являются:

- обеспечить активное интеллектуально-познавательное развитие детей;

- развивать психические процессы как основу учебно-познавательной деятельности (восприятие, воображение, память, мышление);

- активизировать познавательные интересы;

- дать знания об окружающем мире;

- формировать знания, умения и навыки в процессе разных видов деятельности;

- развивать речь;

- формировать математическое и конструктивное мышление;

- развивать творческие способности в мыслительной и практической деятельности.

В основу системы развития интеллектуально – познавательной сферы детей старшего дошкольного возраста положены следующие принципы:

- ориентация на основные возрастные новообразования в познавательной сфере детей дошкольного возраста;

- учет основных линий развития интеллектуально – познавательной сферы дошкольников;

- опора на « зону ближайшего развития» и ведущий вид деятельности;

- постепенное усложнение обучающих задач;

- повышение умственной активности детей, которая способствует стремлению самостоятельно справляться с познавательными задачами, в том числе с задачами нового типа;

- органическая связь между внешней (практической) и внутренней (умственной) активностью ребенка и постепенный переход к более интенсивному умственному труду;

- индивидуально-дифференцированный подход к детям в процессе проведения занятий и развивающих игр;

- принцип единства диагностики.

Реализация этих принципов позволит педагогу решить сложные задачи развития у детей дошкольного возраста интеллектуально – познавательной сферы и формирования устойчивой познавательной активности. Необходимо формировать творческие способности ребенка, а не передавать готовые знания. Создать такие условия для учебно-воспитательного процесса, где в комплексе решаются задачи гармонического развития личности.

Важнейшей задачей педагогических работников является определение путей, дидактических условий, педагогической системы стимулирования познавательной активности ребенка дошкольного возраста.

Можно выделить несколько наиболее глобальных путей реализации модели предшкольного образования (Рис 1.):

Рис. 1 Пути реализации модели предшкольного образования

Организация пространственно-предметного компонента предполагает привлекательность данной среды для взрослых и детей.

Большое значение имеет эстетически привлекательное оформление окружающего детей пространства, холла, спортивного зала и т.д. Каждая комната должна иметь свой особый интерьер, эстетически и художественно выдержанный, стимулирующий развитие ребенка (цвет стен, расположение мебели и т.д.). В комнатах для занятий нужны рабочие стенды, где можно вывешивать информацию по проектам, которые выполняют дети или необходимые опорные схемы, карты или рисунки, помогающие осваивать новую информацию, стимулирующую их активность и познавательный интерес, а также выставки индивидуальных и коллективных работ учащихся. Часть помещений, отданная под организацию игрового пространства, должна быть продумана с точки зрения разнообразия различных форм образовательно-игровой деятельности. Здесь каждый ребенок может найти себе игру по душе, любимые игрушки и книги, пространство должно быть организовано таким образом, чтобы детям была предоставлена возможность участвовать в специальных групповых играх развивающего характера. Это пространство регулярно изменяется в соответствии с планом интеллектуального и личностного развития детей. Хорошо, если в каждой игровой комнате создан уголок, где дети заботливо ухаживают за растениями и животными

Особое место занимает оснащение техническими средствами обучения, дидактическими материалами, эстетически привлекательными, интересно художественно оформленными, предоставляющими разнообразные условия для организации самостоятельной образовательно-игровой деятельности, развивающей сенсорно-моторную, художественно-музыкальную сферы, наглядное моделирование и логическое мышление детей.

Можно ли сказать, что репродуктивное, стереотипное воспроизведение «знаний-умений-навыков» изменилось на стремление моделировать, проектировать и создавать образовательную среду, которая способствует раскрытию природной способности ребенка к активному саморазвитию своих познавательных, эмоциональных, духовных и физических способностей?

Реализация социального компонента образовательной среды предполагает организацию атмосферы взаимопонимания, доверия, взаимопомощи и поддержки среди учащихся, их родителей, педагогов и администрации, создание благоприятных в психологическом плане отношений между всеми участниками образовательного процесса.

Развивающий эффект образовательная среда имеет лишь в том случае, если в ней между взрослыми и детьми достаточно устойчиво сохраняются доброжелательные взаимоотношения. Образовательно-игровая деятельность имеет развивающий характер, если ребенок ощущает себя полноценной личностью, если уважают его ценности, интересы, потребности, признают индивидуальность и самобытность, если он сам — полноценный участник процесса, а взрослый рядом — его товарищ, партнер, помощник.

Созданию и сохранению эмоционально позитивного социально психологического климата служит объединение коллектива педагогов на основе принятия концептуальных идей, заинтересованного, неформального творческого подхода к образовательному процессу, и здоровый конструктивный стиль взаимоотношений в педагогическом коллективе. Очень важно, чтобы между педагогами сохранялись доброжелательные отношения, проводились регулярные встречи, совместное обсуждение всех волнующих педагогических проблем, знакомство с новыми идеями и методическими разработками, стимулирующими желание постоянно учиться, повышать свой образовательный уровень и профессионализм.

Сохранению позитивного эмоционального настроя содействует проявляемая администрацией степень доверия коллективу педагогов и демократический стиль управления.

Важную роль играет тесное сотрудничество педагогов и родителей, степень их взаимного доверия и принятия друг друга. Этому способствует свободный выбор родителями данного заведения, а также тот факт, что знакомство родителей с педагогом может произойти во время дня открытых дверей или при индивидуальном посещении семьей дошкольного учреждения или группы подготовки к школе.

Особое место занимает организация и совместное проведение традиционных праздников, игр и спортивных состязаний, в которых участвуют педагоги, дети и их родители, подготовка спектаклей, участие в детских конкурсах, посещение музеев, театров, организация походов и экскурсий. При этом педагоги стремятся подчеркнуть особую ценность и значимость каждого члена коллектива (организация групповых обсуждений различных ситуаций, празднование дня рождения каждого ребенка и т.д.).

Таким образом, создание развивающей во всех ее компонентах образовательной среды является одним из важнейших путей формирования познавательных способностей и познавательной активности.

Положительное отношение к познанию достигается, в первую очередь, созданиемкомфортной атмосферы общения между взрослым и ребенком и в коллективе между детьми, где каждый ребенок признается активным субъектом собственной жизни и деятельности (личностный (индивидуально-ориентированный) подход). Одним из основных факторов, определяющих развитие познавательной активности, является позиция взрослого, который может своей деятельностью вызвать устойчивое неприятие образовательного процесса, а может и пробудить в ребенке скрытый талант, либо просто интерес к получению знаний. Одной из главных движущих сил образовательного процесса является рождение естественного искреннего общения педагога и детей, когда взрослый проявляет живой интерес к жизни ребенка, устанавливает с ним личные доверительные отношения, искренне верит в возможности ребенка, стремится к раскрытию его самобытной природы. Этому способствует отказ от традиционного авторитарно-контролирующего стиля взаимоотношений и обретение взаимоотношений, при которых педагог выступает в роли старшего товарища, стремление  педагога принимать и уважать каждого ребенка, желание дать ему чувство защищенности, признания и одобрения.

 Поэтому старшему дошкольнику так важна поддержка, участие, интерес и внимание взрослого к его делам и проблемам.

Взрослые должны уметь видеть и понимать индивидуальность ребенка, его особенности и возможности, рассматривать его как уникальную личность с присущими ей индивидуальными склонностями и творческим потенциалом.

Необходимо учитывать индивидуальный темп каждого ребенка, наблюдать за его ростом и развитием, сравнивать результаты работы с его собственным продвижением, а не с успехами других детей или групповым уровнем, никогда не позволять себе оценивать личность ребенка, а высказываться только относительно результатов его работы. Ребенка нельзя ругать и наказывать за неуспех в той или иной деятельности, так как это может привести к появлению стойкого отрицательного отношения к процессу познания нового, педагогу, образовательной системе в целом.

Необходимо формировать позитивный микроклимат в группе детей, поддерживающий познавательный интерес. Если ребенку трудно, и у него далеко не все получается, часто ему бывает сложно построить взаимоотношения с другими детьми, и здесь он нуждается в заботливой помощи думающего и тактичного воспитателя, умеющего, нивелируя недостатки, выделять позитивное.  

Соответственно для эффективного развития познавательной активности важно умение видеть и ценить в каждом ребенке единственную, неповторимую, самоценную и свободную личность, с индивидуальными, присущими только ей чертами и особенностями. Все это поможет сохранить самооценку ребенка, будет способствовать сохранению и поддержанию положительного отношения к познавательному процессу.

Культурно-творческий подход позволяет рассматривать образовательное пространство как творческую среду, реализующую содержание образования с позиций ценностей культуры и личностных смыслов ребенка, с одной стороны, и с позиций организации творческой деятельности, с другой. Следующий путь формирования познавательной активности ориентирован на открытие ребенком для себя культурных смыслов окружающего мира и взаимоотношений людей путем вовлечения его в творческую деятельность.

Творческий ребенок, творческая личность - это результат всего образа жизни дошкольника, результат его общения и совместной деятельности с взрослым, результат его собственной активности. Первые ростки творчества могут появляться в различной деятельности детей (в рисовании, лепке, аппликации, конструировании, моделировании, драматизации, игре), если для этого созданы необходимые условия. У ребёнка постепенно формируется сложнейший противоречивый внутренний мир, который придаёт деятельности ребёнка творческий характер и определяет его развитие. И в этом аспекте было бы неверно говорить об обучении творчеству. Обучают, как правило, отдельным приёмам и способам творчества. Но это не ведёт к развитию истинного творчества детей, формированию творческой личности. Внутренний мир ребенка, вся его личность построены в соответствии с законами саморазвития и творчества, задача взрослого помочь раскрытию этого внутреннего потенциала, поддержать этот мощный источник полноценного развития человека.

Вовлеченность в игровую деятельность, выполнение соответствующих возрасту творческих заданий, проектов, построенных взрослым, доступных проблемных ситуаций, решение творческих задач позволяют формировать оригинальные способности ребенка. Все это помогает развитию общей эвристической структуры личности ребенка, которая благоприятствует самостоятельному поиску и выделению ребенком в окружающей действительности незнакомого, формулированию вопросов, проблемных ситуаций и задач.

В основе интегративно-целостного подхода лежит принцип организации персонально адекватной образовательного пространства, предполагающего возможность развития всех взрослых и детей с учетом их возрастных, половых, этнических и других индивидуальных особенностей. Данный принцип реализуется в первую очередь через использование игры как ведущего в дошкольном возрасте вида деятельности.

Игра для ребенка – это своеобразный способ осуществления мечты, достижения желаемого, «воображаемая реализация нереализуемых желаний» (Л.С. Выготский).

Игры помогают ввести детей в учебный процесс, подготовить их к нагрузкам, в том числе и к нагрузкам общения в школе. Ведь в игре дети самостоятельно общаются со сверстниками, их объединяет одна цель, совместные усилия к ее достижению, общие интересы и переживания. В ролевой игре ребёнок часто отождествляет себя со взрослыми и воспроизводит их функции и отношения в специально создаваемых им самим условиях.Игра прививает навыки эффективного общения, развивает чувство общности, внимательность, учит правильно выражать свои мысли, выстраивать общение, развивает речь. Ребенок учится выражать свои мысли, чувства, стремления, учится подчинять свою деятельность строгим правилам, учится быть целенаправленным.

Воспитательное значение игры во многом зависит от мастерства педагога, от знания им психологии детей разного возраста, учета их возрастных и индивидуальных особенностей, от правильного и корректного руководства их взаимоотношениями. Задача воспитателя состоит в том, чтобы сосредоточить внимание играющих на целях, вызывающих общность чувств и действий, способствующих установлению между детьми отношений, основанных на дружбе, справедливости, взаимной ответственности. Взрослый может использовать игровые ситуации для того, чтобы объяснить ребенку, какой из его поступков хорош, а какой плох, формируя тем самым нравственные качества ребенка, помочь ребенку не унывать при проигрыше и не тщеславиться при выигрыше.

Выделяются: физические игры (подвижные, игры-соревнования), эстетические игры (музыкальные, художественные, театральные), нравственные игры (сюжетно-ролевые, игры-драматизации) и интеллектуальные игры (дидактические и сюжетные). В используемой системе организации образовательно-игровой деятельности также важна сочетаемость связи между формами самостоятельной игры, в которых в большой степени проявляется инициативный и творческий характер детей и образовательной деятельностью, протекающей в игровой форме (обучающие игры, в большей степени направленные на усвоение определенной информации, правил).  

Таким образом, в качестве важнейшего пути развития познавательной активности можно выделить использование ведущей в дошкольном возрасте игровой деятельности, деятельности, мотив которой лежит в ней самой.

Посредством дидактической игры естественно, органически развивается познавательная деятельность дошкольников, обладающих разными уровнями познавательной активности.

В построении процесса, разработке учебно-методических материалов приоритет переходит к психологии, ибо развивающее образование должно строится на знании и грамотном использовании психологических закономерностей развития детей и взрослых (развивающий подход).

В качестве важнейших направлений обновления содержания образования можно выделить:

обеспечение преемственности содержания дошкольной и начальной ступеней образовательной системы;

соответствие содержания образовательных программ современным разработкам в области педагогики, психологии, достижениям науки, техники и культуры, с одной стороны, и потребностям и реальным возможностям детей, - с другой;

переход к новым педагогическим технологиям, интерактивным методам, практической направленности обучения в сочетании с фундаментальной теоретической подготовкой;

повышение внимания к воспитанию здорового образа жизни;

активизация использования информационных технологий;

расширение системы и практики работы с одаренными детьми;

обеспечение диагностики, коррекции, поддержки и реабилитации детей различных групп риска. 

Образовательный процесс строится с учетом важнейших принципов организации образования развивающего типа. Обогащение образования происходит также за счет организации экскурсий, посещения музеев, театров и т.д., совместном проведении взрослыми и детьми различных творческих дел, организации различных видов образовательно-игровой деятельности.

В психодидактическом аспекте реализация данного принципа предполагает включение в каждое направление развития ребенка системы продуманных творческих заданий и проектных работ для детей, с обязательным последующим оформлением творческих работ детей в виде выставок - проектов; создания проблемных ситуаций на занятиях, решение которых рождается в процессе совместной групповой деятельности; проведение занятий-путешествий, занятий-открытий, занятий-исследований, занятий-соревнований; организация и проведение конкурсов, концертов, спектаклей, спортивных состязаний.

Соответственно, важнейшими путями развития познавательной активности детей является развитие интересов и потребностей детей, осмысление и осознание ими себя в окружающем мире, своей индивидуальности, а также средства и способы добывания знаний.

Например, некоторые дети довольно быстро усваивают новые знания и присваивают новый практический опыт, а другие — испытывают серьезные трудности, у каждого из них в свой темп. Поэтому одним из путей развития познавательной активности является организация дифференциации образовательно-игровой деятельности дошкольников, позволяющей, с учетом их индивидуальных особенностей, склонностей и желаний, опираясь на специальную развивающую программу, c помощью развивающих материалов, формировать позитивное отношение к познанию нового.

Задача взрослого заключается в том, чтобы попытаться разобраться и понять, что порождает трудности ребенка и постараться ему помочь до того, как разовьются тяжелые последствия этих трудностей. Знание ребенка – сложнейшая наука, а применение этих знаний на практике – высокое искусство, требующее от педагога самоотдачи, терпения, творчества.

Одним из важнейших путей формирования познавательной активности являетсяпомощь ребенку в преодолении его проблем в физической, личностной и познавательной сферах.

Таким образом, можно обозначить следующие важнейшие методологические принципы развития познавательной активности дошкольников:

Принцип уникальности личности ребенка – индивидуально–ориентированное образование, направленное на сохранение индивидуальности ребенка и принцип открытости педагога – способность к уважению и принятию личности ребенка, его свободы.

Принцип природосообразности и творчества – ориентироваться на внутренний мир ребенка, создавать условия для творческого саморазвития, самовыражения каждого участника образовательного процесса.

Принцип деятельностного подхода и общения – ребенок познает мир, приобретает опыт и знания, развивается в процессе образовательно-игровой деятельности и общения.

Принцип развивающего содержания образовательно-игровой деятельности - содержание обучения и воспитания должно быть: развивающим, проблемным, поисково-исследовательским, проектным, предоставлять возможность для свободного творчества ребенка. 

Принцип свободы выбора – право ребенка выбирать содержание и вид образовательно-игровой деятельности, возможность проявлять самостоятельность и инициативу.

Принцип среды развивающего типа – познавательная активность развивается, если ребенка окружает благоприятная в своих пространственно-предметном, социальном и организационно-технологическом компонентах образовательная среда.

Принцип мастерства педагога – его творческий потенциал, профессионализм, умение общаться с детьми, создавать развивающую среду.

Литературные источники

1.Азарова Т.И. «Развитие познавательной активности детей в разных видах деятельности»,http://mdou9nikel.ucoz.org, 2012 г.

2.Масленникова Е.В. «Развитие познавательной активности у детей дошкольного возраста»,  http://ldv.metodcenter.edusite.ru, 2011 г.

3.Прихожан А. «Познавательная активность», http://psy.1september.ru, 2003г.

4.«Развитие познавательной активности детей младшего школьного возраста как научно-педагогическая проблема», http://yuss26.ru, 2011 г.

Средняя школа №5

Доклад

Тема: Развитие познавательной активности у детей дошкольного возраста

Педагог-воспитатель

предшкольного класса «Б»

Тьяглакова Г.М.

2014-2015 учебный год