б) с?йлеу кезінде тыныс алуын ?алыптастыру?а арнал?ан жатты?улар.
3. Дыбыс айту м?дениетін жетілдіруге арнал?ан кейбір т?сілдер.
Дислалия жиі кездесетін ауыт?ушылы?. Зерттеулер бойынша, мектеп жасына дейінгі балаларда 25-30%-нда (5-6ж), мектеп жасында?ы (1-2 сынып) балаларды? 17-20%, ал жо?ар?ы сынып о?ушыларында 1% дыбыс айтуыны? б?зылуы кездеседі
•Дислалияда тек ?ана дауыссыз дыбыстарды? айтылуы б?зылады.
•Дыбыстарды? б?зылуыны? 4 т?рі кездеседі:
1.дыбысты м?лдем айтпауы;
2.дыбысты алмастырып айтуы;
3.дыбысты б?зып айтуы;
4.дыбысты шатастырып айтуы
М. А. Александровская
Chnesrg (Чехия)
Хан Сяньян
(?ытай)
Becker
(ГДР)
Т.Б. Филичева
24%
24%
(18% - 1-ші сынып?а келетін балалар);
63%-?л,
37%-?ыз
35,6%
34%
42%
•Л.Г. Парамонованы? (1990) зерттеулері бойынша б?л к?рсеткіштер ?лде ?айда жо?ары: ротацизм -71,6%; ламбдацизм -54 %; ыс?ыры? дыбыстарды? айтылуыны? б?зылуы - 42 %; ызы? дыбыстарды? айтылуыны? б?зылуы -45,4%.
•?аза? тілі ?алыпты дамы?ан мектеп жасына дейінгі (5-6жас) балаларды? дыбыс айтуын тексеру н?тижесінде келесі к?рсеткіштерді атау?а болады: ызы? дыбыстарды? айтылуыны? б?зылуы – 47,9% (5 жас), 45% (6жас); ыс?ыры? дыбыстарды? айтылуыны? б?зылуы - 38% (5 жас), 33,3% (6жас); Р дыбысыны? айтылуыны? б?зылуы – 30,5% (5 жас), 29,9 % (6жас) (Тулебиева Г.Н., 2010). Осы деректерден мектеп жасына дейінгі балаларды? арасында дыбыстарды? айтылуыны? б?зылуы ?р т?рлі жиілікте к?рінетіні бай?алады.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Дыбыстарды д?рыс айтуын ?алыптастыру?а арнал?ан жатты?улар»
Дыбыстарды дұрыс айтуын қалыптастыруға арналған жаттығулар
Орындаған:
Көпесова Ғ.Т.
Мұғалім-логопед.
ЖОСПАР
1. Дыбыс айтуының бұзылуы.
2. Дыбыс айтуын қалыптастыруда дайындық жаттығулар түрлері:
а) артикуляциялық жаттығулар;
ә) қолдың ұсақ моторикасын дамытуға арналған жаттығулар;
б) сөйлеу кезінде тыныс алуын қалыптастыруға арналған жаттығулар .
3. Дыбыс айту мәдениетін жетілдіруге арналған кейбір тәсілдер.
Дислалия жиі кездесетін ауытқушылық. Зерттеулер бойынша, мектеп жасына дейінгі балаларда 25-30%-нда (5-6ж), мектеп жасындағы (1-2 сынып) балалардың 17-20%, ал жоғарғы сынып оқушыларында 1% дыбыс айтуының бұзылуы кездеседі .
Дислалияда тек ғана дауыссыз дыбыстардың айтылуы бұзылады.
Қазақ тілі қалыпты дамыған мектеп жасына дейінгі (5-6жас) балалардың дыбыс айтуын тексеру нәтижесінде келесі көрсеткіштерді атауға болады: ызың дыбыстардың айтылуының бұзылуы – 47,9% (5 жас), 45% (6жас); ысқырық дыбыстардың айтылуының бұзылуы - 38% (5 жас), 33,3% (6жас); Р дыбысының айтылуының бұзылуы – 30,5% (5 жас), 29,9 % (6жас) (Тулебиева Г.Н., 2010). Осы деректерден мектеп жасына дейінгі балалардың арасында дыбыстардың айтылуының бұзылуы әр түрлі жиілікте көрінетіні байқалады.
Жоғарыда айтылған зерттеулер дыбыс айтудағы бұзылыстардың көрінісінде ортақ заңдылықтары бар екенін көрсетеді, сондықтан бұл түзету жұмысында әртүрлі фонетикалық жүйелерде бірдей әдістемелік қағидаларды қолдануға мүмкіндік береді.
Артикуляциялы қ гимнастика
Мақсаты : артикуляциялық аппарат мүшелерінің толыққанды қимыл - қозғалысын және белгілі қалпын қалыптастыру. Осы қызметтерінің жұмыс нәтижесінде ана тілінің фонетикалық негізін қалайтын дыбыстар пайда болады (Фомичева М.Ф.,1989).
Артикуляциялық жаттығулар
Жеке сабақтар
“Тістерді тазалау”
“тау”
“саңырауқұлақ”
“құбыр”
“сағат”
“кесе”
“тәтті тосап”
“барабанщиктер”
“үйрек”
Қолдың ұсақ моторикасын дамыту
Саусақ қимылдарының қалпы баланың жалпы дамуы мен сөйлеу тілі дамуына оң әсерін тигізеді. Ұсақ моторика сөйлеу моторикасымен тығыз байланыста. Жалпы сөйлеу тілі дамымаған балалар артикуляциялық мүшелерінің қалпын айтылып жатқан дыбысқа тән келтіре алмайды: тіл, ерін қимылдары шектелген. Осының салдарынан баланың дыбыс айтуы бұзылады. Сондықтан, дыбыс айтуын қалыптастыруымен қатар ұсақ моторикасын дамыту қажет.
Көзілдірік
Мақсаты: Баланың сөйлеу тілін, қолдың, саусақтың қимыл-қозғалысын және кеңістікте бағдарлауын дамыту.
Нұсқау: Оң және сол қолдың (үлкен) бас саусағы қалған саусақтармен дөңгелек (сақина сияқты) жасайды.
Дөңгелекті көзге жақындату керек.
Мақсаты: Баланың сөйлеу тілін, қолдың, саусақтың қимыл-қозғалысын және кеңістікте бағдарлауын дамыту. Нұсқау: Оң және сол қолдың (үлкен) бас саусағы қалған саусақтармен дөңгелек (сақина сияқты) жасайды. Дөңгелекті көзге жақындату керек.
Мақсаты: Баланың сөйлеу тілін, қолдың, саусақтың қимыл-қозғалысын және кеңістікте бағдарлауын дамыту. Нұсқау: Оң және сол қолдың (үлкен) бас саусағы қалған саусақтармен дөңгелек (сақина сияқты) жасайды. Дөңгелекті көзге жақындату керек.
Жалау
Мақсаты: Баланың сөйлеу тілін, қолының, саусағының қимыл – қозғалысын, кеңістікте бағдарлауын және зейінін дамыту.
Нұсқау: Төрт саусақ (сұқ, ортаңғы, аты жоқ және кішкентай) бірігіп (үлкен) саусақ астыға қарайды.
Қолдың ұсақ моторикасын дамытуға арналған жаттығулар.
ТЫНЫС АЛУ ЖАТТЫҒУЛАРЫ
ТЫНЫС АЛУ ЖАТТЫҒУЛАРДЫҢ МАҚСАТЫ – балаларды сөйлеу барысында тез, шусыз дем алып, дем шығару кезінде ауаны бір қалыпты, үнемдеп шығаруды үйрету.
Сөйлеу кезіндегі тыныс алуды қалыптастыру жұмысы келесі бағытта жүргізіледі :
Сөйлеу кезінде ұзақ дем шығару дағдыларын қалыптастыру;
Сөйлеу процесінде ауаны үнемді пайдалану дағдыларын
