Классный час на тему: "Тұсау кесер"

«Қуаныш» балалар бақшасы мектеп білім беру комплексі» мекемесі

Тәрбие сағаты

«Қош келдің, Әз Наурыз! «Тұсау кесер - салты»

«Тұмар» ІІ-ші кіші тобы

Дайындаған тәрбиеші:

Тышкамбаева Г.С.

Семей 2017

Тышкамбаева Гульзат Смагуловна

«Қуаныш» балалар бақшасы мектеп

білім беру комплексі» мекемесінің

тәрбиешісі, Семей қаласы.

Санатсыз

Тақырыбы: Қош келдің, Әз Наурыз! «Тұсау кесер» салты.

Мақсаты: Наурыз айының шығыс халықтарында жыл басы саналатындығын сәбилер санасына жеткізу. Наурыздың 22 - сінде күн мен түннің теңелетіндігін, одан кейінгі күндері күннің ұзарып, түннің қысқаратындығын айтып түсіндіру. Балаларға Наурыз мерекесін қалай атап өтетіндігін таныстыру. Ұлттық салт - дәстүрлерді құрметтеп, оларды мақтан етуге тәрбиелеу.

Тәрбиеші: Қазақ халқы «Ұлыстың ұлы күні» деп аса қадірлейтін бұл күн, яғни 22 наурыз бүкіл Шығыс халықтарының бас мерекесі. Наурыз – жаңа жыл тойы, көктем мерекесі, күн мен түннің теңесу сәті, халықтардың ынтымақ күні.

Наурыз мейрам жүректерге нұр сепкен,

Маңдайымнан сүйіп жатыр күн көктем.

Жарығыңмен, шуағыңмен Күн-Ана,

Алып келдің жер бетіне гүл көктем.

Олай болса, бүкіл тіршілік атаулыны жаңартып, жақсартқан Наурызға шын ниетпен «Қош келдің, Әз Наурыз!» деп атайық.

Балалар хормен: «Қош келдің, Әз Наурыз!»

Тәрбиеші: Осындай мереке күні ауылға барып, әжелерімізді Ұлыстың ұлы күні наурыз мерекесімен құттықтап қайтайық.

Тәрбиеші балалармен бірге ауылға музыка ырғағымен кіріп келеді. Онда көже ішіп отырған аталар мен әжелер қонақтарды орындарынан тұрып қарсы алады. (Балаларды орындыққа отырғызу)

Тәрбиеші: Әже наурыз көжені қалай пысырады?

Әже: Қарақтарым. Наурыз көже Наурыз мейрамының негізгі тамағы.

Оған 7түрлі тағам қосылады. Олар: қыстан қалған сүр, айран, сүт, тұз, құрт, тары, бидай. 7саны киелі сан. Ал наурыз көже тоқшылық белгісі.

Тәрбиеші: Әже біздің балалардың сіздерге арнаған тақпақтары бар, соны айтып берсек деп отыр.

Алтынай:

Анамды мен жақсы көрем

Айтқан тілін алып жүрем

Қасында анам жүргенде

Шаттанып ойнап күлем.

Алихан:

Әр сөзімді жаттаған,

Жүрегімде сақтаған.

Анашым деп мақтанам,

Айналайын ақ анам.

Зере:

Мен анамды сүйемін

Құшағына енемін

Мәпелеген анамды

Қуантсам деп келемін.

Амина:

Ақ қабақты анашым

Күн сәулелі анашым

Әлпештеген баласын

Айналайын анашым

Аслан:

Апам мені айым дейді,

Мен мұңайсам уайым жейді.

Апам мені күнім дейді,

Мен қуансам күлімдейді.

Тәрбиеші: Ой балалар жарайсыңдар, бәрекелді.

Тәрбиеші: Балалар, қонақтар сүйінші Қыдыр ата келе жатыр.

Қыдыр ата: Армысыздар халайық. Ұлыстың ұлы күні құтты болсын!

Тәрбиеші: Біз қазақ халқы әулет дәстүрін қастерлеп, дәстүрлік мұраларды насихаттап жүрген халықпыз.

Дәстүрдің озығы бар, жазығы бар,

Өткеннен бізге жеткен асылы бар.

Сәбидің кейбір кезін қызықтайтын,

Қазақта «Тұсау кесер» рәсімі бар.

Әже тұсау кесер деген не?

Әже: Тұсау кесу дегеніміз 1 жасқа толып, еркін жүре бастаған балбөбектің басқан қадамы құтты болып, одан әрі жаны жамандық көрмей, жүріп кетуіне тілек білдіретін салт.

Күлгенің де той сенің,

Жүргенің де той сенің.

Қызықтасын халайық,

Тұсау кескен бұл күнің

Есте қалсын, жарқыным.

Тәрбиеші: Әлбетте, баланың тұсауы ала жіппен, қойдың майлы шегімен немесе өрілген көк шөппен кесіледі: Ала жіп ақтық пен адалдыққа жол ашады, майлы шек байлыққа, тоқтыққа жетелейді, көк шөп көбеюге, өсуге, өнуге шақырады.

Бүгінгі күні Амантай әже өзінің немересі Аружанның «Тұсау кесер» тойын Ұлыстың ұлы күні наурыз мерекесімен тұтастырып, қалың жұрттан бата алу мақсатында осы жерде «Тұсау кесер» тойын өткізбекші.

Әже: Алғашқы немерем Аруна жер-Анаға алғаш аяқ басып, үлкен өмір көшіне ермек, із тастамақ. Сол құлынымның тұсауын кестіремін.

(Осы кезде ақ жайма жайылып, тұсау кесуге қажетті заттар ортаға қойылады.) (баланы көтеріп келе жатып айтатын өлеңі:)

Тәй-тәй балам, тәй балам,

Шақырып тұр айналаң,

Жүруге алғаш талпындық

Құтақандай жан балам,

Қаз-қаз тұрып талпындың,

Қуантасың, күлесің.

Аман болсаң аз-ақ күнде

Алшаң басып жүресің.

(Тұсау кескелі жатқан адам қолына ала жіпті алып жатып)

Ала жіппен тұсайын

Арунаның аяғын

Тұсау жібін кесейін

Жасап баба ырымын.

Сағат сайын есейіп,

Шапқыласын құлыным

Аяқтары талмасын

Айналайын, алтыным.

(аяғын байлайды. Қолына қайшысын алып, тұсауын кеседі.)

Қаз-қаз бала, қаз балам.

Қадам бассаң мәз болам.

Қаз баса ғой, қарағым,

Құтты болсын қадамың.

Алға қарай баса бер,

Асулардан аса бер.

(Арунаны жетектеп жүргізеді.)

Амантай әже:

Ал, қыздар, тәй-тәй-лап

Әлдиді алға бастаңдар.

Шошытпаңдар, айқайлап,

Жалғыз тастап қашпаңдар.

Немеремнің жолына мол ғып шашу шашыңдар

Із қалдырсын соңына,

Алдын кең ғып ашындар!

( Ақ жайманың алдын кең ғып ашып баласына жол ашады, шашу шашылады, құттықтаулар айтылады.)

Тәрбиеші: Әженің немересінің «Тұсау кесер» тойының құрметіне ән-шашу арнаймыз.

Ән: «Көктем»

Әже: Рахмет, айналайын, өркенің өссін. Саған да осындай той жұғысты болсын.

Тәрбиеші: Өзіңізге де рахмет, әже. Енді біздің балалар қазақтың ұлттық биі «Қара жорғаны» билеп береді.

Би: «Қара жорға»

Тәрбиеші:Батаменен ел көгерер, жаңбыр менен жер көгерер,- дегендей аталардан бата күтеміз.

Қыдыр ата бата береді:
Құлыным үлкен жігіт болсын!

Ата-анасына қызық болсын

Жақсылармен қатар болсын,

Жамандармен қатал болсын,

Ата-дәстүр байлығын жалғастырар,

Берік бұтақ болсын.

Наурыздарың құтты болсын!

Ұлыс береке әкелсін

Ақ мол болсын,

Қайда барсаң жол болсын

Осы тойды қызықтаған

Баршаңызда той болсын!

Тәрбиеші: Рахмет сізге Қыдыр ата.

Жыр сыйлаған, нұр сыйлаған тірлікте,

Қастерледік, қадіріңді білдік те.

Құтты болсын, Ұлыс күн жұмылдырған,

Бәрімізді ынтымақ пен бірлікке.

Осыменен бүгінгі тәрбие сағатымыз аяқталды. Сау болыңыздар.