Саба?ты? та?ырыбы: Ж?рек ж?не ?ан тамырлар ж?мысыны? гуморальды? реттелуі. Шамадан тыс б?лшы? ет ?рекетіні? ж?рек пен ?ан тамырларына ?сері. Ж?ректі жатты?тыруды? ма?ызы.
О?ушыларды? ?з денсаулы?тарына нем??райлы ?арамауын, бірінші байлы?-денсаулы? екендігі туралы тере? т?сінік беру.
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік:а?заны? ішкі орта м?шелерін еске т?сіре отырып,ж?рек ?антамыр ж?йесіні? гуморальды реттелуі ж?не ауруларымен таныстыру. Зиянды заттарды? ж?рек ?антамыр ж?йесіне ?сері туралы білімдерін ке?ейту.
Дамытушылы?:жа?а материалды ?абылдай отырып, ойлау, есте са?тау ?абілеттерін дамыту.
Т?рбиелік: ?здігінен ізденімпазды?, білімділік, е?бекс?йгіштік, адамгершілік да?дыларын т?рбиелей отырып, салауатты ?мір салтын ?стану, ?з ойын айта отырып, ?згені де ты?дай білуге, ал?ан білімін ?мірге ?олдана білуге т?рбиелеу.
Оу, ием мені?,
?зі?нен б?рын жарал?ам
Алдымен менмін
Сонан со? – сенсі? жарал?ан
Басы? мен миы?, а?ылы?, есі?, ?имылы?
Ая? пен ?олы? –
Барлы?ы менен н?р ал?ан.
?а?ы? жо? сені? дем алу?а да, со?пау?а
?арсы барамыз оттар?а, ?рі о?тар?а
?а?ым жо? мені? демалыс са?ан беруге
?а?ы? жо? сені? ?алдырып мені то?тау?а!
М?тінмен ж?мыс «Ж?рек ж?мысыны? реттелуі».
Ж?рек автоматизмі дегеніміз- ж?ректі? ?зінде пайда болатын импульс (серпін) ?серінен жиырылу ?абілеті. Импульс екі ж?рекше мен екі ?арыншаны? б?лшы? ет ?абыр?аларына беріледі де оларды? ж?йелі ыр?а?ты жиырылуын ту?ызады. Е? алдымен ж?рекше, содан кейін ?арынша жиырылады.
Ж?рек ж?мысыны? реттелуі. Ж?йкелік Гуморалды?Гуморальды? реттелулат. рег?латіо — реттеу, реттелу; ??мор — с?йы?, ыл?ал) — организмні? ішкі с?йы? ортасына (?ан?а, лимфа?а, ?лпа с?йы?ына) шы?арьш?ан эндокринді бездер немесе жекеленген эндокринді жасушалар гормондары мен биологиялы? белсенді заттарыны? болмаса ?лпа с?йы?ында еріген бас?адай заттарды? ?серіне байланысты м?шелер ?ызметтеріні? реттелуі, я?ни организмні? с?йы? ішкі ортасыны? ?атысуымен м?шелер ?ызметтеріні? реттелуі
Ж?рек аурулары, ?р т?рлі ауруларды? ас?ынуынан немесе ж?рек ж?не?антамыр ж?йесі ?ызметі б?зылуы мен за?ымдануынан пайда болатын аурулар. Ж?рек ауруларыны? жиі кездесетін т?рлері:ревматизм, гипертония, ж?рек а?ауы, ж?рек демікпесі, ж?рек ж?не?ан тамыр неврозы, миокард инфарктысы, гипотония, т.б
Слайд Ж?рек - ?антамырлары ж?йесіні? аурулары.
• Гипертония-?ан ?ысымыны? ?немі немесе жиі к?терілуі
• Ж?рек инфаркті - ж?рек б?лшы?етіні? жансыздану айма?тарыны? ?серінен болатын ж?рек ж?мысыны? б?зылуы
• Атеросклероз – ?анды ?ткізу ?уыстарыны? тарылуы мен ?ызметіні? б?ылуынан болатын артериялы? ?ан тамырларыны? созылмалы ауруы.
• Ж?рек а?аулы?ы –ж?рек ?ызметін б?затын ж?рек пен одан шы?атын ?ан тамырларыны? ??рылысында?ы а?аулы?тар
Просмотр содержимого документа
«Ж?рек ж?не ?ан тамырлар ж?мысыны? гуморальды? реттелуі.»
Күні: 28.01.15. 8сынып
Пән: Биология Ашық сабақ
Сабақтың тақырыбы: Жүрек және қан тамырлар жұмысының гуморальдық реттелуі. Шамадан тыс бұлшық ет әрекетінің жүрек пен қан тамырларына әсері. Жүректі жаттықтырудың маңызы.
Оқушылардың өз денсаулықтарына немқұрайлы қарамауын, бірінші байлық-денсаулық екендігі туралы терең түсінік беру.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:ағзаның ішкі орта мүшелерін еске түсіре отырып, жүрек қантамыр жүйесінің гуморальды реттелуі және ауруларымен таныстыру. Зиянды заттардың жүрек қантамыр жүйесіне әсері туралы білімдерін кеңейту.
Дамытушылық:жаңа материалды қабылдай отырып, ойлау, есте сақтау қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: өздігінен ізденімпаздық, білімділік, еңбексүйгіштік, адамгершілік дағдыларын тәрбиелей отырып, салауатты өмір салтын ұстану, өз ойын айта отырып, өзгені де тыңдай білуге, алған білімін өмірге қолдана білуге тәрбиелеу.
4. - Жүректің құрылысы неден тұрады? (Тапсырманы жазу)
5. Жүрек жұмысы қанша кезеңнен тұрады? Оларды ата(тірек-сызба)
Жүрек жұмысы
6. Тапсырма . Оқушылар тақтаға шығып жазады.
3. Жаңа сабақ «Жүрек және қан тамырлар жұмысының гуморальдық реттелуі.» Балалар бүгінгі сабағымыздың тақырыбы бәріңізге мәлім. Ал жүрек қантамыр жүйесінде ең бастысы – жүрек. Олай болса ақын ағамыз Мұқағали Мақатаевтың «Жүрек арызы» өлеңін тыңдайық.
Оу, ием менің, Өзіңнен бұрын жаралғам Алдымен менмін Сонан соң – сенсің жаралған Басың мен миың, ақылың, есің, қимылың Аяқ пен қолың – Барлығы менен нәр алған.
Қақың жоқ сенің дем алуға да, соқпауға Қарсы барамыз оттарға, әрі оқтарға Қақым жоқ менің демалыс саған беруге Қақың жоқ сенің қалдырып мені тоқтауға!
Мәтінмен жұмыс «Жүрек жұмысының реттелуі».
Жүрек автоматизмі дегеніміз- жүректің өзінде пайда болатын импульс (серпін) әсерінен жиырылу қабілеті. Импульс екі жүрекше мен екі қарыншаның бұлшық ет қабырғаларына беріледі де олардың жүйелі ырғақты жиырылуын туғызады. Ең алдымен жүрекше, содан кейін қарынша жиырылады.
Жүрек жұмысының реттелуі. Жүйкелік Гуморалдық Гуморальдық реттелулат. регұлатіо — реттеу, реттелу; һұмор — сұйық, ылғал) — организмнің ішкі сұйық ортасына (қанға, лимфаға, ұлпа сұйығына) шығарьшған эндокринді бездер немесе жекеленген эндокринді жасушалар гормондары мен биологиялық белсенді заттарының болмаса ұлпа сұйығында еріген басқадай заттардың әсеріне байланысты мүшелер қызметтерінің реттелуі, яғни организмнің сұйық ішкі ортасының қатысуымен мүшелер қызметтерінің реттелуі
Жүрек аурулары, әр түрлі аурулардың асқынуынан немесе жүрек жәнеқантамыр жүйесі қызметі бұзылуы мен зақымдануынан пайда болатын аурулар. Жүрек ауруларының жиі кездесетін түрлері:ревматизм, гипертония, жүрек ақауы, жүрек демікпесі, жүрек жәнеқан тамыр неврозы, миокард инфарктысы, гипотония, т.б
Слайд Жүрек - қантамырлары жүйесінің аурулары. • Гипертония-қан қысымының үнемі немесе жиі көтерілуі • Жүрек инфаркті - жүрек бұлшықетінің жансыздану аймақтарының әсерінен болатын жүрек жұмысының бұзылуы • Атеросклероз – қанды өткізу қуыстарының тарылуы мен қызметінің бұылуынан болатын артериялық қан тамырларының созылмалы ауруы. • Жүрек ақаулығы –жүрек қызметін бұзатын жүрек пен одан шығатын қан тамырларының құрылысындағы ақаулықтар
Тақтада «Жүрек аурулары» - Кластер арқылы орындайды.
Жүрек – қантамыр жүйесіне пайдалы тағамдарлың құрамында алма, апельсин, лимон ынды жемістер бар. Мсыалы алма қандағы гемоглобиннің құрамындағы темірдіің көбеюіне қажет болса. Апельсин шырынын ішу қан тамырлардың жұмысын жақартса цитрусты өсімдіктердің барлығы қан тамырлардың қабырғасын қатайтып,серпімділігін арттырады. Жемістерден қуат алып, жүзіміз жадырай берсін
Сәйкестік тест
№
Мазмұны
Керекті сөздер
1
…дегеніміз—жүректің өзінде пайда болатын импульс әсерінен жиырылу қабілеті.
1.Жүрек циклі
2
Жүрекшелердің бір жиырылуынан екінші жиырылуына дейінгі кезең… деп аталады.
2.Адреналин
3
Жүректің жұмысын бүйрек үсті безінің гармоны-- … күшейтеді .
3. 0,1 сек
4
Жүрекшенің жиырылуы… созылады.
4. 0,3 сек
5
Қарыншаның жиырылуы …созылады.
5. Жүрек автоматизмі
6
Жүректің бір рет соғуына барлығы …уақыт керек.
6. 70-75
7
Жүрек қалыпты жағдайда минутына …рет соғады.
7. 0,8 сек
8
Жүрек жұмысына қалқанша без гармоны …де әсер етеді.
8.Симпатикалық
9
….жүйкелер жиілікті жылдамдатып,жүрек бұлшық етінің жиырылу күшін арттырады.
9.Тироксин
10
Қанның құрамындағы тұздар…жүрек жұмысын баяулатса ,…күшейтеді.
10.Калий,кальций
Есептеп шығар
Адамның жүрегі минутына 60-70 рет жиырылады. Бұл уақытта жүрек өзінен 4 литрден астам қанды айдайды. Жүрек арқылы тәулігіне қанша литр қан өтетінін есептеп шығар?
Қорытынды сұрақтар.
1. Жүрек автоматизмі деген не?
2. Биоэлектрлік сигнал қандай құралмен анықталады?
3.Жүрек жұмысы қанша кезеңнен тұрады?Оларды ата.
4. Дене жүктемесі кезінде жүрек жиырылуының жиілігі мен күші қалай өзгереді?
5.Жүрек жұмысына жүйке жүйесі қалай әсер етеді? Олардың маңызы неде?
6. Гормондар жүрек жұмысына қалай әceр етеді? Оларды атаңдар.
Қорытындылау. «Ақша жоғалтсаң – ештеңе де жоғалтағаның, уақыт жоғалтсан көп нәрсені жоғалтқаның, денсаулығынды жоғалтсаң – бәрін жоғалтқаның» - демекші оқушыалардың өз денсаулықтарына немқұрайды қармауын, бірінші байлық – денсаулық екендігі туралы терең түсінік берілді.
Бағалау. Үйге тапсырма §35,38
Баяндама «Қан айналымының маңызы»
Эссе «Қан - өмір сыйлаушы»
Қорытынды«Жүректерден жүректерге»
Сонымен балалар, бүгін жүрек жұмысыныңгуморальды реттелуі,шамадан тыс бұлшықет әрекетінің жүрек пен қан тамырларына әсері туралы білдік. Бәріміздің деніміз сау, жүрек соғысымыз қалыпты болсын деп қолдарыңыздағы жүрекшеге бір-бірлеріңізге тілек жазып қалдырыңыздар. Сау болыңыздар!
Жүрек жұмысы
