К?ні: 10.09.14
Класс: 9?
Саба?ты? та?ырыбы: Жасушаны? ??рамында?ы органикалы? заттар. К?мірсулар. Липидтер
Саба?ты? ма?саты: Жасушаны? ??рамында?ы органикалы? заттармен танысу
Саба?ты? міндеттері:
1. К?мірсуларды? химиялы? ??рамы мен липидтерді? ?ызметі туралы т?сінік беру.
2. О?ушыларды? п?нге ?ызы?ушылы?ын ояту. О?ушыларды? ?зін-?зі дамытуына жетелеу.
3. Органикалы? заттарды? тіршілік барысында ма?ызы туралы т?сінік беру.
Саба?ты? типі: Жа?а ??ымды ме?геру
О?ытуды? ?дістері: с?здік (т?сіндіру), к?рнекілік ?діс
Саба?ты? к?рнекіліктері: плакаттар, слайдтар, интерактивті та?та
Саба?ты? барысы:
I ?йымдастыру кезе?і:
О?ушыларды т?гелдеп, оларды? назарын саба??а аудару.
II ?й тапсырмасын тексеру:
- Жасушаны? химиялы? ??рамы. Бейорганикалы? заттар та?ырыбын о?ып келу.
- С де?гейдегі с?ра?тар?а жазбаша т?сінік беру.
III Жа?а саба?ты т?сіндіру:
К?мірсулар - химиялы? ??рамы Сn(H2O)n я?ни к?мірсутек+су, аты осыдан шы??ын) формуласымен ?рнектелетін таби?и органикалы? ?осылыстар класы. К?мірсуларды? ?арапайымы – моносахаридтер. Моносахаридке глюкоза, фруктоза, рибоза мен дезоксирибоза жатады.
Моносахаридтер – т?ссіз, т?тті, кристал?а айналатын заттар. Олар ыл?ал тарт?ыш, суда жа?сы ериді. Моносахаридтерді? суда?ы ерітіндісі лакмус?а бейтарап, т?тті д?мі бар. Моносахаридтерді? ерітінділері спиртте ?иын ериді, ал эфирлерде олар ерімейді.
Липидтер — барлы? тірі жасушаларды? ??рамына кіретін ж?не тіршілік процестерінде ма?ызды р?л ат?аратын май т?різді заттар.
Липидтерді? ішіндегі таби?атта к?п тарал?аны—майлар. Майлар — организм тіршілігіндегі негізгі энергия к?зі. Организмге ?ажетті энергияны? 25—30%-ын липидтер береді. Майды? 1 грамы толы? ыдыра?анда, 38,9 кДж энергия б?лінеді, ол н?руыз бен к?мірсудан белінетін энергиядан екі есе к?п.
Май жылуды нашар ?ткізеді. Сонды?тан жануарлар тері астында?ы май ?абатыны? есебінен дене температурасын т?ра?ты са?тайды. ?сімдік т??ымдарында майды? к?п болуы — жа?а дамып келе жат?ан ?сімдікке ?ажет.
IV Жа?а саба?ты бекіту:
- Тоты?у кезінде СО мен Н О -?а ыдыра?ан 1г майдан неше кДж энегия б?лінеді? (38,9 кДж)
- Липидтер дегеніміз не? (Липидтер суда ерімейтін органикалы? заттар)
- Полисахаридтер дегеніміз не? (Полисахаридтер к?птеген моносахарид ?алды?тарынан т?зілген к?рделі к?мірсулар)
- Тоты?уды? н?тижесінде 1г к?мірсудан неше кДж энергия б?лінеді? (17,6 кДж)
V ?йге тапсырма беру:
- «К?мірсулар. Липидтер» та?ырыбын о?у
- Та?ырып со?ында?ы с?ра?тар?а жазбаша жауап беру
VI ба?алау