| Мақсаты: Оқушылардың өткен материалдар бойынша алған білімдерін тексеру І топ 1.Қалқанша безінің құрылысын сипатта 2.Эндемиялық зоб қандай ауру? Белгілерін ата ІІ топ 1.Қалқанша без бөлетін гормон және оның қызметін қандай? 2.Кретинизм ауруларының белгілері қандай? ІІІ топ 1.Миксидема ауруына қай жағдайда душар болады және белгілері қандай? 2.Базедов аурeы және күресу жолдарын ата ІV топ 1.Қалқанша маңыбезінің құрылысы мен атқаратын қызметі қандай? 2.Қалқаншамаңы безі гормонының қызметі артқанда немесе төмендегенде ағзада қандай өзгерістер болады? V топ 1.Тимус немесе жасөспірім безіне сипаттама бер 2.Бүйрекүсті бездеріне сипаттама бер Тест сұрақтарына жауап 1.Қалқанша безі гормонының құрамындағы элемент а) Натрий ә) Йод б) Фтор в) Бром 2.Адреналин бөлетін без а) Бүйрекүсті безі ә) Қалқанша без б) Айырша без в) Сілекей безі 3.Бүйрекүсті безінің қыртыс қабатынан түзілетін гормон а) Тимозин ә) Глюкагон б) Кортизон в) Парат гормоны 4.Тағамның құрамындағы кальций мен фосфордың ішке тез сіңуіне әсер ететін қандай без? а) Қалқанша без ә) Айырша без б) Гипофиз в) Қалқаншамаңыбезі 5.Ішкі секреция бездерінің ауруларын зерттейтін ғылым а) Экология ә) Неврология б) Эндокринология в) Хирургия 6.Ішкі секреция бездерінің қызметін реттейтін орталық а) Гипофиз ә) Гипоталамус б) Тимус в) Нейроглия 7.Қай без ішкі секреция бездеріне жатпайды? а) Гипофиз ә) Айырша без б) Тері безі в) Қалқанша без 8.Қан қысымын жоғарлатып ағзадан судың бөлінуіне тосқауыл болатын гормон а) Тимозин ә) Вазопрессин б) Окситоцин в) Тироксин 9.Орталық жүйке жүйесінің қозғыштығы артып,бұлшықеттердің сіресіп қалуы қандай гормонныңжетіспеуінен болады? а) Тимозин ә) Паратгормоны б) Кортизон в) Адреналин 10.Айырша без дененің қай бөлігінде орналасқан? а) Кеңірдекте ә) Көмейде б) Мида в) Бүйректе (жауаптары : 1-ә, 2-а, 3-б, 4-в, 5-б, 6-ә, 7-б, 8-а, 9-ә, 10-а) (Әр топ жауаптарын алмастырып тексереді,бағасын бағалау парақшасына қояды) Оқушы сұрақтарына жауап беру (топпен) 1. И. С. Тургеневтың “Живые мощи” әңгімесінде мынадай аурудың белгілері суреттелген.
Басы солып қалған, бір түсті денесінің әр жерінде қола түсті дақтар пайда болған, мұрыны жіңішкерген пышақтың қырындай, еріні көрінбейді – тек тісі ағарады, көзінің жүдеулігі байқалады. Тірі аруаққа ұқсайды.Қандай ауру туралы Тургенев суреттеген, бұл аурудың себебі неде? Жауабы: Адиссон ауруы немесе қола ауру деп аталады.
Бүйрекүсті безі сыртқы және ішкі қабаттан тұрады. Ішкі қабаты адреналин гормонын бөледі, ал сыртқы қабатта гормондар көп болады. Соның бірі кортикоидтер. Кортикоидты гормон жетіспегенде адам Адиссон ауруына шалдығады. Тургеневтің “Тірі аруақтар” әңгімесінде суреттелген адам “қола аурумен ” ауырады. 2. Дәрігер күнделігінен : Қара суық күз күнінің 9 қарашасы. Ауруханаға таңғы сағат тоғызда жас әскер ауыр күйде жеткізілді.Оқыс ойламаған жерден 19 жастың ойынан 20-ның қырқасына шығар шағында Ғалымжан опат болар еді. Шұғыл түрде операция бөлмесіне жүгіріп бардым. Әріптестерім жас жігіттің өміріне араша түсуге ешқандай мүмкіндік жоқ дегенде, тұла бойым мұздап кетті. Кенет оның бір саусағы қимылдағанын байқадым.Ғалымжан «клиникалық өлімге» ұшыраған. Әдетте, мұндай өлім бес минутқа дейін болады, осы уақыт аралығында науқасты құтқарып қалмасаң, биологиялық өлімге ұласады. Тез арада жүрегіне екі рет «көңіл-күй» гормонын енгіздім. Ол тірі қалды.Оның өмірін сақтап қалуға бар күш-жігерімді салғаныма өзімді бақытты сезінемін. Сұрақ: Дәрігер науқасқа қандай гормон екті және неліктен деп ойлайсыздар? Жауабы: Адреналин гормоны, себебі ол жүректің соғуын жылдамдатады? «Ой қозғау» Мақсаты: Оқушылардың қызығушылығын ояту (Диалогтік оқыту,түрткі сұрақтар,қайта бағыттау) Мақсаты : Ойды дамытып жинақтау -Адам ағзасында сонымен қандай бездер болады екен? -Аралас бездерге қандай бездер жатады? -Бүйрекүстібезі қандай гормон бөледі? -Ұйқы безі қандай гормон бөледі? -Қант диабеті ауруы туралы естігендерің бар ма? «Мәтінмен жұмыс» Мақсаты:оқығанын түсінуге, өз ойына басшылық етуге, ойын білдіруге үйрету (Тақырыпты оқып шығып топ арасында талқыланады және әр топ көшбасшысы басқа топқа түсіндіреді) Би
(Тақырыпты оқып шығып топ арасында талқыланады және әр топ көшбасшысы басқа топқа түсіндіреді) 1. Кесте толтыру | № | Аралас бездер | Бөлетін гормондары мен қызметі | Пайда болатын ауру түрлері | | 1 |
|
|
| | 2 |
|
|
| 2.Диагноз қоя білесіз бе? (әр топ тақтадағы суреттерге қарап диагноз қояды) 19 ғасырдың соңында неміс физиологтары Минковский және Фон Меринг асқорыту жүйесінің қызметін талдаумен айналысты.
Эксперимент барысында иттің ұйқы безі алынып тасталды. Бір күні, қызметші, ота жасалынған иттің кіші дәретіне шыбындардың көп үймелейтінін байқады. Физиологтарға бұл факт қызық әсер қалдырды.
Соңында физиологтар қандай шешімге келді, өз ойларыңды түсіндіріңдер? «Ой-толғаныс » Мақсаты: Оқушылардың алған білімдерін бекіту 1.Салмағыңызды білу не үшін керек? (дене массасының индексін табу керек.Ол үшін кг-мен есептелген салмағыңызды бойыңыздың квадратына бөлесіз. Мысалы: бойы 170 см,салмағы 100 кг адамның ДМИ 34-ке тең. Ер адамда ДМИ 25-тен, нәзік жандыларда 24-тен аспағаны жөн.) 2.Сәйкестендіру кестесі |
1.Ұйқы безі
2.Жыныс бездері
| -қантты диабет -сақал-мұрттың пайда болуы -инсулин -глюкагон -сүйек және бұлшықеттің дамуының төмендеуі -Ер адамға табандылық,өжеттілік қасиет береді
| 3. Мақалдың жалғасын тап Мақсаты: Оқушылардың логикалық ойлауын, шығармашылығын дамыту 1. Аурудың жақсысы жоқ, Дәрінің тәттісі жоқ. 2. Ауру батпаңдап кіріп, Мысқылдап шығады. 3. Ауру кісі күлкі сүймес, Ауыр жүкті жылқы сүймес. 4. Дауды елемеген төлейді, Ауруды елемеген өледі. 5. Айналдырған ауру алмай қоймас, Бұлттанған күн жаумай қоймас. 6. Денсаулықтың қадірін ауырғанда білерсің. 7. Көзің ауырса қолыңды тый, ішің ауырса аузыңды тый. 8. Жаман ауруға – жақсы ас. 9. Ауру аздырады, Суық тоңдырады. 10. Үшнәрсенің алдынал:
Аурудың алдын ал,
Жаудың алдын ал,
Қайта қозған даудың алдын ал. 11. Қотыр қолдан жұғады Таз тақиядан жұғады 12. Тыйылмаған ауызда пәле бар 13. Ауруын жасырған өледі 14. Денсаулық зор байлық | 
