Тірі а?заларды? ?орша?ан орта?а бейімделуі

Сыныбы: 9

Саба?ты? та?ырыбы: Тірі а?заларды? ?орша?ан орта?а бейімделуі

Саба?ты? ма?саты:

Білімділігі: О?ушылар?а ?ткен саба?тан биологиялы? прогресс туралы ал?ан білімі

негізінде биологиялы? регресті?, биологиялы? прогреске кері процесс

екенін т?сіндіру.

Дамытушылы?ы: Биологиялы? прогресс пен биологиялы? регресті салыстыру ар?ылы

о?ушыларды? ойлау ?абілетін арттыру.

Т?рбиелігі: Таби?атты, ?орша?ан ортаны таза ?стау?а, к?туге т?рбиелеу.

Саба?ты? т?рі: Мультимедиялы?,т?сіндіру.

Саба?ты? ?дісі: шы?армашылы?.

Саба?ты? к?рнекілігі: Слайд: Ароморфоз,идиоадаптация мысалдары,погонофора,асцидия,

протейді? ??рылысы,тіршілік ету формалары,бауырсор?ыш,

сиыр цепені.

Саба?ты? барысы: I ?йымдастыру.

II ?й тапсырмасын с?рау.

1-тапсырма.Ароморфоз. омырт?алы жануарларды? м?шелер ж?йесіні? к?рделенуі.

2-тапсырма. Биологилы? диктант.

1.Биологилы? прогресс _________________________________________________________

2. Организмдер эволюциясыны? басты ба?ыттары __________________________________

_____________________________________________________________________________

деп аталады.

3. Биологиялы? эволюцияны? ?ай т?рі организм топтарыны? ??рылыс де?гейін к?рсетеді.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Индиоадаптация дегеніміз ____________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Биологиялы? прогресте с?т?оректілерді? ??рылыс де?гейінде ?андай к?рделенушілік

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

болады.

О?ушылар жауап пара?ын толтыр?аннан кейін, ?атар отыр?ан о?ушылар біріні?- бірі жауап пара?ын тексереді.

ІІІ. Жа?а саба?.

Биологиялы? прогреске ?шыра?андар:

Паразитті тіршілік етуге к?шкендер.
?оз?алмай бекініп тіршілік ететіндер.
Жер астында ж?не ??гірлерде тіршілік ететін жануарларды? жеке м?шелеріні? ?арапайымдануы.

Паразитті тіршілік етуге к?шкен организмдердегі дегенерация.

А) Жануарларда?ы регресс мысалдары: паразитті тіршілік ететін жануарларда (жалпа? ??рттарда) бауырсор?ыш, сиыр цепенінде сезім, ас?орыту м?шелері жойылып, ж?йке ж?йесіні? ??рылысы ?арапайымданады. Жойыл?ан м?шелерді? орнына ішектерінде, бауырында жабысып бекіну ?шін ауыз айналасында сор?ыштармен жабыс?ыш ?скіндер дамиды.

?) ?сімдіктердегі регресс мысалдары: ?сімдіктердегі регрессте паразиттік тіршілік етумен ты?ыз байланысты. С???ыла (заразиха) – к?нба?ыс, ?арасора, бедені? тамырында болатын паразит ?сімдік. Саба?ы ?о?ыр?ай ре?ді, жапыра?тары ?абырша?тан?ан, хлорофилдері болмайды, сонды?тан емізікшелері ар?ылы ?оректік заттарды дайын к?йінде бас?а ?сімдіктерден сі?іреді.

2. ?оз?алмай бекініп тіршілік ететірі организмдердегі дегенерация мысалдары:

А) погонофора денесі 4 б?ліктен т?рады. Бірінші б?лігінде ?армалауыштар (200-250 ге жетеді) «миы» (ж?йке шо?ыры), ж?регі, б?ліп шы?ару м?шелері бар. Погонофораларда ми мен ж?рек бол?анымен аузы мен ас?азан жолдары жойыл?ан, тыныс алу м?шесі – ?армалауыштары.

?) асцидия хордалылар типіні? бір тип тарма?ы ?абы?тылар?а жататын, те?ізде тіршілік ететін жануар. Табанымен те?із т?бінде бекініп тіршілік етеді.

3. Жер астында ж?не ??гірлерде тіршілік ететін жануарларды? арасында?ы ара?атынас (байланыс).

IV. Бекіту с?ра?тары.

Биологиялы? регрессті? биологиялы? прогрестен ?андай айырмашылы?ы бар?
Жануарды? дегенерация мысалдары ?андай ?
?сімдіктерді? денеграция мысалдары ?андай ?
Паразит ??рт (сиыр цепені) миллиардтан ж?мырт?а салу себептерін ?алай т?сінуге болады?
Арамсояуды? (сары шырмауы?) тамыры мен жапыра?тары не себепті жайыл?ан ? Ол ?алай ?оректенеді ? Органикалы? зат т?зе ме?
?оз?алмай тіршілік ететін погонофорода?ы дегенерация мысалдарын ата ?
Погонофорада ас ?орыту м?шесі болмаса денесінде ас ?алай ?орытылады ?
?оз?алмай тіршілік ететін та?ы да ?андай организмдерді білесі?дер ?

V. ?орытындылау.

Ароморфоз -оганиздерді? жалпы ??рылым де?гейін к?рделендіріп, жо?ары саты?а к?теру. Идиоадаптация – организмдерді? жеке бейімделушілігін арттырады, біра? организм ??рылым де?гейінде еш?андай ?згеріс болмай сол ?алпында са?талады. Дегенерация – дараларды? ??рылым же?гейін т?мендетіп ?арапайымдандырып, биологиялы? регреске ?келеді.

VІ. Ба?алау.

VІІ. ?й тапсырмасы. Тірі а?заларды? ?орша?ан орта?а бейімделуіне мысалдар келтіру

Тілесова Марина

№ 119 орта мектеп

?ызылорда облысы,

Жала?аш ауданы.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Тірі а?заларды? ?орша?ан орта?а бейімделуі »

Сыныбы: 9

Сабақтың тақырыбы: Тірі ағзалардың қоршаған ортаға бейімделуі

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі: Оқушыларға өткен сабақтан биологиялық прогресс туралы алған білімі

негізінде биологиялық регрестің, биологиялық прогреске кері процесс

екенін түсіндіру.

Дамытушылығы: Биологиялық прогресс пен биологиялық регресті салыстыру арқылы

оқушылардың ойлау қабілетін арттыру.

Тәрбиелігі: Табиғатты, қоршаған ортаны таза ұстауға, күтуге тәрбиелеу.

Сабақтығ түрі: Мультимедиялық,түсіндіру.

Сабақтың әдісі: шығармашылық.

Сабақтың көрнекілігі: Слайд: Ароморфоз,идиоадаптация мысалдары,погонофора,асцидия,

протейдің құрылысы,тіршілік ету формалары,бауырсорғыш,

сиыр цепені.

Сабақтың барысы: I Ұйымдастыру.

II Үй тапсырмасын сұрау.

1-тапсырма.Ароморфоз. омыртқалы жануарлардың мүшелер жүйесінің күрделенуі.

2-тапсырма. Биологилық диктант.

1.Биологилық прогресс _________________________________________________________

2. Организмдер эволюциясының басты бағыттары __________________________________

_____________________________________________________________________________

деп аталады.

3. Биологиялық эволюцияның қай түрі организм топтарының құрылыс деңгейін көрсетеді.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Индиоадаптация дегеніміз ____________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Биологиялық прогресте сүтқоректілердің құрылыс деңгейінде қандай күрделенушілік

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

болады.

Оқушылар жауап парағын толтырғаннан кейін, қатар отырған оқушылар бірінің- бірі жауап парағын тексереді.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Биологиялық прогреске ұшырағандар:

Паразитті тіршілік етуге көшкендер.
Қозғалмай бекініп тіршілік ететіндер.
Жер астында және үңгірлерде тіршілік ететін жануарлардың жеке мүшелерінің қарапайымдануы.

Паразитті тіршілік етуге көшкен организмдердегі дегенерация.

А) Жануарлардағы регресс мысалдары: паразитті тіршілік ететін жануарларда (жалпақ құрттарда) бауырсорғыш, сиыр цепенінде сезім, асқорыту мүшелері жойылып, жүйке жүйесінің құрылысы қарапайымданады. Жойылған мүшелердің орнына ішектерінде, бауырында жабысып бекіну үшін ауыз айналасында сорғыштармен жабысқыш өскіндер дамиды.

Ә) Өсімдіктердегі регресс мысалдары: Өсімдіктердегі регрессте паразиттік тіршілік етумен тығыз байланысты. Сұңғыла (заразиха) – күнбағыс, қарасора, беденің тамырында болатын паразит өсімдік. Сабағы қоңырқай реңді, жапырақтары қабыршақтанған, хлорофилдері болмайды, сондықтан емізікшелері арқылы қоректік заттарды дайын күйінде басқа өсімдіктерден сіңіреді.

2. Қозғалмай бекініп тіршілік ететірі организмдердегі дегенерация мысалдары:

А) погонофора денесі 4 бөліктен тұрады. Бірінші бөлігінде қармалауыштар (200-250 ге жетеді) «миы» (жүйке шоғыры), жүрегі, бөліп шығару мүшелері бар. Погонофораларда ми мен жүрек болғанымен аузы мен асқазан жолдары жойылған, тыныс алу мүшесі – қармалауыштары.

Ә) асцидия хордалылар типінің бір тип тармағы қабықтыларға жататын, теңізде тіршілік ететін жануар. Табанымен теңіз түбінде бекініп тіршілік етеді.

3. Жер астында және үңгірлерде тіршілік ететін жануарлардың арасындағы арақатынас (байланыс).

IV. Бекіту сұрақтары.

Биологиялық регресстің биологиялық прогрестен қандай айырмашылығы бар?
Жануардың дегенерация мысалдары қандай ?
Өсімдіктердің денеграция мысалдары қандай ?
Паразит құрт (сиыр цепені) миллиардтан жұмыртқа салу себептерін қалай түсінуге болады?
Арамсояудың (сары шырмауық) тамыры мен жапырақтары не себепті жайылған ? Ол қалай қоректенеді ? Органикалық зат түзе ме?
Қозғалмай тіршілік ететін погонофородағы дегенерация мысалдарын ата ?
Погонофорада ас қорыту мүшесі болмаса денесінде ас қалай қорытылады ?
Қозғалмай тіршілік ететін тағы да қандай организмдерді білесіңдер ?

V. Қорытындылау.

Ароморфоз -оганиздердің жалпы құрылым деңгейін күрделендіріп, жоғары сатыға көтеру. Идиоадаптация – организмдердің жеке бейімделушілігін арттырады, бірақ организм құрылым деңгейінде ешқандай өзгеріс болмай сол қалпында сақталады. Дегенерация – даралардың құрылым жеңгейін төмендетіп қарапайымдандырып, биологиялық регреске әкеледі.

VІ. Бағалау.

VІІ. Үй тапсырмасы. Тірі ағзалардың қоршаған ортаға бейімделуіне мысалдар келтіру

Тілесова Марина

№ 119 орта мектеп

Қызылорда облысы,

Жалағаш ауданы.