Taмыр ж?не тамыp ж?йесі.

Caбaқ тaқырыбы: Taмыр және тамыp жүйесі.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Өсімдіктердің өсімді (вегетативті) мүшелерінің бірі тамырдың құрлысын , түрлерін , маңызын түсіндіріп , тамыр өсімдіктің топырақтан қоректену мүшесі жайында білімдерін нығайту, оқушылардың білімін нақтылап, өздігінше ізденуге жетелеу мен жан-жақты өсімдіктерді тануға ойлау қабілеттерін жетілдіру.

Дамытушылық: Тамырдың түрлері мен маңызын оқыта келе,өсімдіктер дүниесін дұрыс бағалауға және өздігінен тұжырымдай білуге , саралауға, талдауға,ой ұшқырлығының дамыту.

Тәрбиелік: Сабақтағы оқушылардың ауызша, жазбаша жұмыстарын орындай отырып, оқушыларды іздемпаздыққа, өз бетінше ой қорыта білуге, есте сақтауға,еңбектенуге, тиянақтылыққа,қоршаған ортадағы өсімдіктерді қорғауға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Технология: Деңгейлеп оқыту.

Сабақтың әдісі: Ауызша, жазбаша, сұрақ– жауап, топпен жұмыс, модулдік технологиясының элементтерін пайдалану.

Құрал– жабдықтар: интерактивті тақта, тірек-сызба, үлестірмелі қима қағаздар,перфокарта,суреттер, слайттар, плакат,қосымша әдебиет 6-сынып-Н.И.Сонин.

Пән аралық байланыс: география, химия .

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

А)Сәлемдесу

Ә)Сабаққа қажетті құрал-жабдықтарды түгендету

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

І.Зымыран сұрақтар.

1.Микраскопты ойлап тапқан ғалымдар.(әкелі балалы Янсендер 1590-1610ж)

2.Жасушаны ашқан ғалым .(1665ж Роберт Гук)

3.Өсімдік жасушасының құрлысы.(жасушақабықшасы,цитоплазма,

ядро,пластиттер,вакуоль)

4.Өсімдік ұлпалары дегеніміз не?

5.Өсімдік ұлпаларының неше түрлері бар.(6-түрі бар)

6.Микраскоптың құрлысын ата(окуляр,көру түтігі,объектив,заттық үстелше,айна,табан,тұтқа,бұранда)

7.Жабын ұлпасының қызметі мен түрлері.(өң,тоз,қыртыс)

8.Жасуша ішіндегі сұйықтықтың қысымын реттейтін бөлігі.(вакуоль)

9. Өсімдіктерге түрлі түс беретін пластидтерді ата?

10.Қазақстанда қызыл кітап тұңғыш рет қай жылы шықты.?(1978ж)

11.Бізде неше қорық бар.(9)

12.Қызыл кітаптың маңызы неде?

(осы сұрақтардан жылдам жауап берген оқушылар іріктеліп,өз деңгейлеріне отырғызылады)

ІІІ.Жаңа сабақ.

Жаңа сабақ барысы алты кезеңнен және 3-топ бойынша сабақ өтіледі.

1)Кіріспе сөз кезеңі.

Оқушылардың оқу қызметінің мативациясын және сыныптағы оқушыларды бәсекелестікке,топпен жұмыс жасауға жағдай туғызу.Әрбір топтың деңгейіне байланыста тапсырма беріп сабақтың тақырыбын ашу.

І- деңгей.

1.Жасушаның ашылу тарихы мен қай жылы,кім ашты?

2.Жасуша дегеніміз не?

3.Жасушаның құрлысы мен қызметі.

ІІ-деңгей.

1.Ұлпалар дегеніміз не?

2.Ұлпалардың түрлері мен маңыздылығы?

3.Ұлпалардың атқаратын қызметі.

ІІІ-деңгей.

1. Мүше дегеніміз не?

2.Өсімдік мүшелерін ата?

Мүше-өзіндік құрлысы бар белгілі бір қызмет атқаратын ағзаның.бір бөлігі

Тамыр дегеніміз- өсімдіктің өсімді мүшесі. Олардың түрлері негізгі,шашақ, қосалқы, сабақ

2)Тірек сызбамен жұмыс кезеңі.

Әр топ өздеріне берілге тамырға қатысты суреттерді талдап,түсіндіру.

ІІІ-деңгей.

1.Тамыр типтерін атау .

2.Перфокартамен жұмыс.

ІІ-деңгей.

1.Тамыр жүйесін атап көрсету.

2.Кіндік және шашақ тамырларға түсінік беру.

3.Тамырлардың қызметтерін атап көрсету.

І- деңгей.

1.Тамыр бөлімдерін және оларға түсінік беру.

2.Кесте толтыру.

Тамырдың бөлімдері	Атқаратын қызметтері

Кесте арқылы тамырдың ішкі бөлімдеріне түсініктеме беру.

3.Тамырдың өсу барысы.

3)Қызығушылықты ояту кезеңі.

Әр топ өздеріне берілге бүктеме қағаздағы жазуға қарап,тыңайтқыштарға түсінік бере отырып,түсіндіріп өту.

ІІІ-деңгей

1.Топырақ түрлерін атау.

ІІ-деңгей

1.Тыңайтқыштарға түсінік беру.

А)Органикалық тыңайтқыштар- Маған қи, шымтезек,қарашірік,құс саңырығы жатады.Менің тыңайтқыштарымдыәбден шіріткен соң ғана өсімдіктер оңай сіңіреді.Қиды топыраққа күзде шашса, келесі көктемге дейін шіріп ,қарашірігі мол топырақтыңөсімдіктері жақсы өседі.

Б)Минералды тыңайтқыштар-азот,фосфор,калий(күл) жатады.Мені белгілі мерзімде,өсімдіктердің өсуі мен дамуының әр кезінде шашады.

Осындай түсінікпен тыңайтқыштардың маңыздылығын ашады.

4) Мағыныны ашу.

І-деңгейлі топ .

Минералды қоректену-өсімдіктердің тамыр арқылы керекті элементтерді топырақтан сіңіріп қоректік заттарды өсімдіктің жер үсті мүшелеріне минералды тұздардың ертіндісі ретіндежеткізеді.

(көренкілікпен химиялық элементтерді түсіндіріп,маңыздылығын көрсетеді)

5) Ой ұшқырлығын дамыту кезеңі.

Қорытынды.

Әр топ өздеріне қатысты биологиялық диктанттарды жазып көрсетеді.

І-деңгейлі.

1.Тамырлар шығу тегіне қарай ..., ..., ..., деп бөлінеді. 2.Жануардағы біркелкі жанама немесе қосалқы тамырлар .... ұқсап топталыптұрады.3.Өсімді жүйелер екі түрлі жүйе құрайды: ... ...(сабақ,жапырақ), ... .... (тамыр).4. .... .... тамыр бөлімдеріне кірмейді.5.Өсімдіктердің жақсы өсіп, дамуы үшін топырақтарда ... ,... , ... болуы өте қажет.

Жауабы.

Шашаққа,негізгі,жанама,қосалқы,өркендер жүйесі, тамырлар жүйесі,тамыр оймақшасы, азот,фосфор, калий.

ІІ-деңгейлі.

1.Өсімдіктің өсімді мүшелеріне- ... , ..., ... жатады.

2.Тамыр ұзындығына ,атқаратын қызметіне қарай ... ... , ... (өсу),... , ... деп бөлінеді.

3. Органикалық тыңайтқыштарға .., ... , ... , құс саңғырығы жатады.

4..... бөлімінің жас жасушалары бөлінбейді.

5.Минералды тыңайтқыштарға ... , ..., .... күл жатады.

Жауабы.

Азот,фосфор,калий,қи ,өсу, шымтезек,қарашірік,тамыр оймақшасы,бөліну, созылу, сору,өткізгіш,тамыр,сабақ, жапырақ.

ІІІ- деңгейі.

1.....- өсімдіктің жер асты мүшесі.2. ... ... деп бір өсімдікте болатын әр түрлі тамырлардың жиынтығын айтады. 3. Тамыр бөлімдері: Бөліну, ... ,сору, ... . 4. .... жасуша қабықшасын түзеді. 5. Тамырдың ... типтері болады.

Жауабы.

Фосфор, 5, өсу, өткізу, тамыр, тамыр жүйесі.

6)Білімді тиянақтау.

Әрбір деңгей немесе топ өздерінің жинаған ортақ балдарын шығарып даму маниторингіне салып өз деңгейлерін көрсету.

Мұғалім:

Табиғатсыз адамдардың күні жоқ,

Табиғаттың мұны айтуға тілі жоқ.

Үйге тапсырма.

&7-9 .Мазмұндау,2-кестені сызу. А,В,С сұрақтарына жауап беру.

Бағалау.

45
40
35
30
25
20
15
0
І-дең ІІ-дең ІІІ-дең

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

І.Зымыран сұрақтар.

1.Микраскопты ойлап тапқан ғалымдар.(әкелі балалы Янсендер 1590-1610ж)

2.Жасушаны ашқан ғалым .(1665ж Роберт Гук)

3.Өсімдік жасушасының құрлысы.(жасушақабықшасы,цитоплазма,

ядро,пластиттер,вакуоль)

4.Өсімдік ұлпалары дегеніміз не?

5.Өсімдік ұлпаларының неше түрлері бар.(6-түрі бар)

6.Микраскоптың құрлысын ата(окуляр,көру түтігі,объектив,заттық үстелше,айна,табан,тұтқа,бұранда)

7.Жабын ұлпасының қызметі мен түрлері.(өң,тоз,қыртыс)

8.Жасуша ішіндегі сұйықтықтың қысымын реттейтін бөлігі.(вакуоль)

9. Өсімдіктерге түрлі түс беретін пластидтерді ата?

10.Қазақстанда қызыл кітап тұңғыш рет қай жылы шықты.?(1978ж)

11.Бізде неше қорық бар.(9)

12.Қызыл кітаптың маңызы неде?

(осы сұрақтардан жылдам жауап берген оқушылар іріктеліп,өз деңгейлеріне отырғызылады)

Биологиялық диктант.

І-деңгейлі.

1.Тамырлар шығу тегіне қарай ..., ..., ..., деп бөлінеді. 2.Жануардағы біркелкі жанама немесе қосалқы тамырлар .... ұқсап топталыптұрады.3.Өсімді жүйелер екі түрлі жүйе құрайды: ... ...(сабақ,жапырақ), ... .... (тамыр).4. .... .... тамыр бөлімдеріне кірмейді.5.Өсімдіктердің жақсы өсіп, дамуы үшін топырақтарда ... ,... , ... болуы өте қажет.

Жауабы.

Шашаққа,негізгі,жанама,қосалқы,өркендер жүйесі, тамырлар жүйесі,тамыр оймақшасы, азот,фосфор, калий.

Биологиялық диктант.

ІІ-деңгейлі.

1.Өсімдіктің өсімді мүшелеріне- ... , ..., ... жатады.

2.Тамыр ұзындығына ,атқаратын қызметіне қарай ... ... , ... (өсу),... , ... деп бөлінеді.

3. Органикалық тыңайтқыштарға .., ... , ... , құс саңғырығы жатады.

4..... бөлімінің жас жасушалары бөлінбейді.

5.Минералды тыңайтқыштарға ... , ..., .... күл жатады.

Жауабы.

Азот,фосфор,калий,қи ,өсу, шымтезек,қарашірік,тамыр оймақшасы,бөліну, созылу, сору,өткізгіш,тамыр,сабақ, жапырақ.

Биологиялық диктант.

ІІІ- деңгейі.

1.....- өсімдіктің жер асты мүшесі.2. ... ... деп бір өсімдікте болатын әр түрлі тамырлардың жиынтығын айтады. 3. Тамыр бөлімдері: Бөліну, ... ,сору, ... . 4. .... жасуша қабықшасын түзеді. 5. Тамырдың ... типтері болады.

Жауабы.

Фосфор, 5, өсу, өткізу, тамыр, тамыр жүйесі.

2.Кесте толтыру.

Тамырдың бөлімдері	Атқаратын қызметтері

Өсімдіктің өсімді (вегетативті) мүшелері.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

І.Зымыран сұрақтар.

1.Микраскопты ойлап тапқан ғалымдар.(әкелі балалы Янсендер 1590-1610ж)

2.Жасушаны ашқан ғалым .(1665ж Роберт Гук)

3.Өсімдік жасушасының құрлысы.(жасушақабықшасы,цитоплазма,

ядро,пластиттер,вакуоль)

4.Өсімдік ұлпалары дегеніміз не?

5.Өсімдік ұлпаларының неше түрлері бар.(6-түрі бар)

6.Микраскоптың құрлысын ата(окуляр,көру түтігі,объектив,заттық үстелше,айна,табан,тұтқа,бұранда)

7.Жабын ұлпасының қызметі мен түрлері.(өң,тоз,қыртыс)

8.Жасуша ішіндегі сұйықтықтың қысымын реттейтін бөлігі.(вакуоль)

9. Өсімдіктерге түрлі түс беретін пластидтерді ата?

10.Қазақстанда қызыл кітап тұңғыш рет қай жылы шықты.?(1978ж)

11.Бізде неше қорық бар.(9)

12.Қызыл кітаптың маңызы неде?

(осы сұрақтардан жылдам жауап берген оқушылар іріктеліп,өз деңгейлеріне отырғызылады)

Тамыр типтері.