Тамыр ?зынды?ына, ат?аратын ?ызметіне ?арай: тамыр ойма?шасы, б?ліну, сору(?су), сору, ?ткізгіш деп б?лінеді.
Тамыр ойма?шасы: тамыр б?ліміне кірмейді. Тамыр ?шында?ы ?су н?ктесіне кірмейді. Тамыр ?шында?ы ?су н?ктесіні? сыртын ?аптап т?рады.
Б?ліну: айма?ы ат?аратын ?ызметіне ?арай сырт?ы, орта??ы, ішкі болып 3 ?абаттан т?рады.
?су-б?ліміні? жас жасушалары б?лінбейді. ?зыннан созылып, ?зарып, тамыр ?шыны? топыра??а тере? енуіне ?сер етеді.
Сору - ?су б?лімінен кейін орналасады. ?алы? т?тіктері бар б?лік. Тамыр т?тіктері тамырды? сыртын ?аптап жат?ан ж??а ?? ?абы?шасы жасушаларыны? созылуынан пайда болады. Ол ал?аш жай ?сінді т?рінде 1-3 к?нде б?ртиып шы?ады. ?абы?шасы тез созылып, т?к ?шынан ?зарып ?се бастайды. 10-20 к?ннен со? ?урап т?сіп, орнына жа?а т?ктер шы?ып, жа?арып отырады.
?ткізу-су мен онда еріген ?оректік заттарды тамырдан ?сімдікті? жер ?сті м?шелеріне ?ткізеді. Б?л б?лімде тамыр т?ктері болмайды, жанама тамырлар дамиды.
Тамырды? ?суі. Тамырлар а?аш т?рлеріне байланысты жылды? ?р мезгілінде ?р?алай ?седі. К?ктемде тамыр ?ар?ыны (жылдам) ?седі. Жапыра?тар мен ?ркендер тез ?седі.
?суі ая?тал?анан кезде тамырларды? біраз б?лігі ?урайды. Тамырлар ?ар?ынды ?су кезінде ?оректік заттар ?оры мен суды бір?алыпты толы? пайдаланады.
№7-зертханалы? ж?мыс.
Та?ырыбы: Тамырды? ?су (созылу) айма?ын тауып аны?тау.
Ма?саты: Тамыр б?лімдерін бір-бірінен ажыратып, ?зіндік ерекшеліктерін аны?тау.
Ж?мысты? барысы:
1. Саба? ?терден 10-15 к?н б?рын т??ымынан ?ндірілген асб?рша? пен бидайды? ?скіндеріні? жас тамырларын салыстырып, ?андай тамыр ж?йесіне жататынын ажырату.
2. Бидайды? жас ?скініні? тамырын ?л?айт?ыш ?йнекпен ?арап, тамыр б?лімдерін (айма?тарын) аны?тау.
3. Тамыр т?кшелері бар айма?ты тауып, алып жат?ан аума?ын ?арау.
2) Тамыр б?лімдерін атап, ?рбір б?лімні? ат?аратын ?ызметін жаз:
Просмотр содержимого документа
«Тамыр б?лімдері (айма?тары): б?ліну, ?су, сору, ?ткізу. Тамырды? ?шы – тамыр ойма?шасы. Тамырды? ?суі. Зертханалы? ж?мыс№7 »
Сынып:6 күні:14.10 сабақ саны:13 І тоқсан
Сабақтың тақырыбы: Тамыр бөлімдері (аймақтары): бөліну, өсу, сору, өткізу. Тамырдың ұшы – тамыр оймақшасы. Тамырдың өсуі. Зертханалық жұмыс№7
Сабақтың мақсаттары:
Білімділігі – тамыр, тамыр бөлімдері деген ұғымдардың мәнісін ашып, олардың атқаратын қызметін оқушы тұлғасына жете түсіндіру
Дамытушылығы – пәнге, тақырыпқа байланысты қызығушылықтарын дамыту
Тәрбиелілігі – түрлі тәрбиелік шаралардың әсерімен оқушы тұлғасында жағымды өзгерістерге жету
Сабақ түрі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндіру, сұрақ-жауап.
І Ұйымдастыру кезеңі
Сәлеметсіздер ме оқушылар
Кім кезекші?
ІІ Үй жұмысын тексеру
1. мүше деген не?
2.тамыр қандай мүше?
3. тамыр жүйесі қалай бөлінеді?
4. кіндік тамыр жүйесі
5. шашақ тамыр жүйесі
ІІІ жаңа тақырыпты түсіндіру
Тамыр ұзындығына, атқаратын қызметіне қарай: тамыр оймақшасы, бөліну, сору(өсу), сору, өткізгіш деп бөлінеді.
Тамыр оймақшасы: тамыр бөліміне кірмейді. Тамыр ұшындағы өсу нүктесіне кірмейді. Тамыр ұшындағы өсу нүктесінің сыртын қаптап тұрады.
Бөліну: аймағы атқаратын қызметіне қарай сыртқы, ортаңғы, ішкі болып 3 қабаттан тұрады.
Өсу-бөлімінің жас жасушалары бөлінбейді. Ұзыннан созылып, ұзарып, тамыр ұшының топыраққа терең енуіне әсер етеді.
Сору - өсу бөлімінен кейін орналасады. Қалың түтіктері бар бөлік. Тамыр түтіктері тамырдың сыртын қаптап жатқан жұқа өң қабықшасы жасушаларының созылуынан пайда болады. Ол алғаш жай өсінді түрінде 1-3 күнде бұртиып шығады. Қабықшасы тез созылып, түк ұшынан ұзарып өсе бастайды. 10-20 күннен соң қурап түсіп, орнына жаңа түктер шығып, жаңарып отырады.
Өткізу-су мен онда еріген қоректік заттарды тамырдан өсімдіктің жер үсті мүшелеріне өткізеді. Бұл бөлімде тамыр түктері болмайды, жанама тамырлар дамиды.
Тамырдың өсуі. Тамырлар ағаш түрлеріне байланысты жылдың әр мезгілінде әрқалай өседі. Көктемде тамыр қарқыны (жылдам) өседі. Жапырақтар мен өркендер тез өседі.
Өсуі аяқталғанан кезде тамырлардың біраз бөлігі қурайды. Тамырлар қарқынды өсу кезінде қоректік заттар қоры мен суды бірқалыпты толық пайдаланады.
№7-зертханалық жұмыс.
Тақырыбы: Тамырдың өсу (созылу) аймағын тауып анықтау.
Мақсаты: Тамыр бөлімдерін бір-бірінен ажыратып, өзіндік ерекшеліктерін анықтау.
Жұмыстың барысы:
1. Сабақ өтерден 10-15 күн бұрын тұқымынан өндірілген асбұршақ пен бидайдың өскіндерінің жас тамырларын салыстырып, қандай тамыр жүйесіне жататынын ажырату.
2. Бидайдың жас өскінінің тамырын ұлғайтқыш әйнекпен қарап, тамыр бөлімдерін (аймақтарын) анықтау.
3. Тамыр түкшелері бар аймақты тауып, алып жатқан аумағын қарау.
2
) Тамыр бөлімдерін атап, әрбір бөлімнің атқаратын қызметін жаз:
