К?ні
Саба?ты? та?ырыбы: Химиялы? элементтерді? салыстырмалы атомды? массалары.
Саба? ма?саты: О?ушылар?а химиялы? элементтерді? салыстырмалы атомды? массаларын есептеуге ж?не салыстыруды ?йрету.
К?рнекіліктер: Д.И.Менделеевті? периодты? кестесі. О?улы?тан 2-кестені ?олдану.Электронды? о?улы?. Саба?ты? т?рі: аралас саба?. ?дісі-т?сілдері: с?ра?-жауап, ж?йемен ж?мыс.
Тірек білім мен біліктер: атом, салыстырмалы атомды? масса, химиялы? элемент, массаны? атомды? бірлігі.
Саба? барысы: ?йымдастыру кезе?і.
О?ушыларды? білім мен біліктерін тексеру ?шін тапсырмалар беру: Химиялы? диктант ж?ргізу. О?ушылар?а біршама элементтерді? латынша айтылуын айтамын, ал олар д?птерге та?баларын жазады:плюмбум,аурум,силициум,цинк,гидраргирум,купрум,гидрогениум, оксигени- ум, ферум,карбонеум,нитрогениум,станнум,аргентум т.б. Содан со? кейбір элементтерді? о?ылуын айтамын: эн,це,эс,о,аш,пэ,мыс,т.б
- Химиялы? элементтерді? та?басын латынша белгілеуді ?сын?ан ?ай ?алым?
- Химиялы? элемент ??ымын ал?аш химия?а енгізген ?алым?
- Химиялы? элемент дегеніміз не?
- Молекула ж?не атом дегеніміз не?
- Химиялы? элементтерді неше топ?а б?леміз?
Жа?а материалды о?ыту: Салыстырмалы? атомды? масса. Vl сыныпты? физика курсынан масса ??ымы белгілі екенін ескеріп, оларды мынадай с?ра??а жауап беруін с?раймыз.
Атомдарды? массасын граммен не килограммен ?лшеуге бола ма?
Атомдарды? массасы ?те кіші бол?анымен оларды? санды? м?ні д?лдікпен аны?тал?ан. Мысалы е? же?іл атом атом сутегіні? атомды? массасы:
mа (H)=1.66*10-24 г немесе 1,66*10-27кг Оттегіні? массасы одан 16 есе ауыр:
mа (O)=2.66*10-23 г немесе 2,66*10-26 кг-?а те?.
Мынадай сандарды пайдалану ы??айсыз. Сонды?тан атомды? массаны ?лшеу ?шін арнайы ?лшем бірлігі, массаны? атомды? бірлігі (м.а. б) ?олданылады.
Массаны? атомды? бірлігі (м.а. б.) б?л к?міртегіні? 1/12 атомды? массасына те?. К?міртегі атомны? массасы:
2,0*10-26г немесе2,0*10-26кг,ал м?ны? 1/12 б?лігі
20*10-26kг =1.66*10-27кг =1,66*10-24г.
Осы м?ндір м.а.б. деп аламыз. Бір атомды? масса бірлігіне те? санды? м?нді салыстырмалы атомды? масса деп аны?тама беріледі. Салыстырмалы атомды? масса ?лшемсіз шама екенін ж?не оны (индексі а?ылшын тілінде relative- “салыстырмалы ” деген ма?ына береді ).
Мысалы оттегі ?шін:
Ar=2.66*10-23 = 16
0.66*10-23
массасыны? атомды? бірлігімен (м.а.б.) алын?ан атомдар массасынан салыстырмалы атомды? массаны? ?лшемсіз шамасын ажырата білу керек.
мысалы; mа (H)=1м.а.б. Аr (H) =1
та (O)=16 м.а.б. Ar (O ) =16
та (S)=32 м.a.б. Ar (S) =32
Демек сутегі атомны? массасы к?міртегі атомны? массасына 1/12 б?лігіне те? екенін, ал оттегі ал оттегі атомны? массасы 16 есе, к?кірт 32 есе б?л масадан ауыр екенін к?рсетеді.
Жа?а материалды ?орытындылау:
1. Мыс атомыны? оттегінен,к?кірттен,сутегінен ?анша есе ауыр екенін есепте.