Просмотр содержимого документа
«Саба?ты? та?ырыбы: Гидраны? ішкі ??рылысы. Денесіні? ?ос?абаттылы?ы. Эктодерма ж?не энтодерма. Жасушаларыны? ?рт?рлілігі.»
Сабақ жоспары
Пән: Биология 7 сынып
Сабақ №11 Күні , айы, жылы:
Сабақтың тақырыбы: Гидраның ішкі құрылысы. Денесінің қосқабаттылығы. Эктодерма және энтодерма. Жасушаларының әртүрлілігі.
Сабақтың мақсаты: Оқушыларға гидраның ерекшеліктеріне тоқталу, гидраның дене құрылысымен таныстыру
Міндеті: а)білімділік: гидраның ерекшеліктеріне тоқталу, гидраның дене құрылысымен таныстыру
ә)дамытушылық: суретпен жұмыс,сұрақ тапсырмаларын орындату арқылы алған білімдерін дамыту б)тәрбиелік: білімділік пен дамытушылықты бере отырып, жылдамдыққа, ұқыптылыққа, тазалыққа,үлкенді сыйлай білуге тәрбиелеу Сабақтың түрі: Өздік сабақ түрінде Сабақтың әдісі:әңгіме,пікір айту,еркін сөйлей білу,топтастыру
Сабақтың көрнекілігі:плакаттар
Сабақтың барысы І) Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен сәлемдесіп,түгелдеп,олардың назарын,зейінін сабаққа аудару ІІ)Үй тапсырмасын сұрау: Сөз топтастыру
Ішекқуыстылар
ІІІ жаңа сабақ . Ішекқуыстылар типі.
Гидра –ішекқуыстылар типі. Көпжасушалы жәндік 1. Гидраның атпа жасушаларының шоғырланған жері; ауыз, қармалауышында 2. Гидра денесін қаптайтын жасуша; жүйке 3. Гидра денесіндегі сөл бөлінетін талшықсыз жасуша-безді жасуша 4. Гидра жазда қалай көбеді?бүршіктену арқылы 5. Гидра құрылысының басқа қарапайымдылардың құрылысынан қандай айырмашылығы бар?денесі 2 қабаттан тұрады, жасушалардың сыртқы және ішкі қабатты 6. Гидра тыныс алады; бүкіл денесімен 7. Гидраның аралық жасушалары; денесінің зақымданған жерін қайта қалпына келтіреді. 8. Гидраның асқорытуы; қуыстық, жасушаішілік 9. Гидра дене қуысының саны; 1 10. гидраның жыныс жасушалары неден түзіледі?эктодермадан 11. Гидраның жыныссыз көбеюі; бүршіктенуі 12. Гидраның жынысты көбеюі; күзде 13. Гидраның қорегі; майда су омыртқасыздармен 14. Гидраның сыртқы ортамен байланысы тек:сыртқы қабатындағы клеткалар арқылы 15. Гидраның тіршілік ететін мекені; тұщы суда 16. Гидраның шекаралық және қозғалыс қызметін атқаратын жасуша?тері бұлшықет жасушалары 17. Гидраның эктодермасында бар жасушалар; асқорыту, бұлшықет 18. Сулы ортада, дене мөлшері ұсақ тіршілік ететін көп жасушалы жәндік:гидра 19. Ішекқуыстардың жалпы саны; 9000 астам 20. Гилраның орын ауыстырып қозғалуы; адымдап қозғалуы 21. Гидраның ішкі қабаты; эндодерма
Гидраның денесі эктодерма және энтодерма қабатынан кұралған. Олардың арасындағы мезоглея қабаты өте жұка құрылымсыз қоймалжың заттан тұрады. Денесінің алдыңғы жағында 6-12 қармалауышпен қоршалған ауыз тесігі орналаскан. Ол, энтодермалық клеткаларымен астарланған гастральдык куысына ашылады.
Гидраның эктодерма қабаты алты түрлі клеткалардан құралған.
Олар: 1.жабынды эпителиальды клеткалары,
2. эпителиальды-бүлшықет клеткалары,
3. аралық,
4. атқыш,
5. жыныс
6. нерв клеткалары
Гидраның энтодерма клеткалары ауыз шетінен бастап гастральды қуысын түгел іштей астарлап жатады. Энтодерманың негізін үш түрлі клеткалар түзейді, олар эпителиальды-бүлшықет, талшықты және без клеткалары. Эпителиальды-бұлшықет клеткаларының құрылысы эктодерма қабатындағы эпителиальды-бұлшықет клеткаларына ұқсас, тек олардың жиырылғыш өскіншелері сақина тәрізді көлденең орналасқан, олар жиырылғанда гидраның денесі жіңішкеріп созылады. Эпителиальды- бұлшықет жасушалары гастральды қуысына бағытталып, жалған аяқтарының немесе 2-3 талшығының жәрдемімен гастраль қуысына түскен ұсак жәндіктерді ұстап, клетканың ішінде қорытады..
Ішекқуыстылардың денесінде ең көп кездесетін жасушалары тері-бұлшықет жасушалары.Олардың әрқайсысының түбінде жиырыла алатын бұлшықетті талшық болғандықтан гидра бірде табанымен ,бірде қармалауыштарымен “адымдап” және “тоңқаңдай” қозғалады.Ал еркін жүзетін медуза барлық бұлшықет жасушаларын бір мезгілде қысқартып,қайта қалпына келтіру арқыл суда еркін қозғала алады
Яғни суда еріген оттегіні бүкіл денесімен сіңіреді,
қажетсіз көмірқышқыл газды сыртқа шығарады. Зәр шығаруы да бүкіл денесі арқылы жүзеге асады
Ішекқуыстылардыңденесінің сыртқы қабатында ірі ядролы ,домалақ жасу-шалар болады.Бұлар аралық жасушалар деп аталады
.Ішекқуыстылардың денесі зақымданған кезде жараға жақын орналасқан аралық жасушалар екіге бөлініп көбейе бастайды .Олардан тері-бұлшықет, жүйке және басқа жасушалар пайда болып жарақаттанған жер тез өсіп жетіледі. Егер гидра денесін көлденең кесіп екіге бөлсе ,оның бір жартысынан қармалауыштар өсіп шығып,ауыз пайда болады да ,екінші жартысынан сабақша қалыптасады .
Дененің зақымданған немесе жойылған бөлігінің қайта қалпына келу құбылысы регенерация деп аталады
ІV Сабақты қорытындылау
Тұщысу гидрасының сыртқы құрылысы және тіршілігімен танысу. Сабақты қорытындылау үшін әр топқа жаңа тақырып бойынша жаңа тақырыптан түсінгендерін топтастыру әдісімен жинақтап, жазып, айтып шығады. V Бағлау Соңынан жеке-жеке оқушылардың бағаларын айтып, бағалау.
