Разработка урока на тему"?й?ы безіні? инсулин гормоныны? ?анда?ы глюкоза м?лшерін реттеудегі р?лі".

12 жылды? білім беруге к?шу жа?дайында о?ушы т?л?асыны?

т?рлі??зіреттілігін дамыту –?азіргі заман талабы.

Осы орайда ??ндылы?ты –ба?дарлы ??зіреттілігін дамытуар?ылы

т?л?аны? жа?а жа?дайда белсенді іс-?рекет пен сали?алы д?ниетаным,

азаматты? ?станым к?рсетуі ?шін ?скеле? ?рпа?ты? салауатты ?мір салтын та?дау

?ажеттігін сезінудеміз.

Жуы?та 8 сыныпо?ушыларымен біріге ?ткізген іс-шараны? да ма?саты-

денсаулы?ты? ?адірін білу,т?рлі ауруларды? алдын-алу?а ?йрету болды.Аталмыш іс-шараны? жоспарын назарлары?ыз?а ?сынамын.\ Іс-шара газет редакциясы ойыны т?рінде ?ткізіледі.

Редакцияда «Редакциялы? ал?а», «Жарнама», «А?паратты?», «М?селелі» б?лімдерді?/4 топ/ ж?мыс істеді.?р топ де?гейленген тапсырмалар орындау ар?ылы бірт?тас ?жым болып,ортаны а?паратпен толтырып,пікір алмасады.?й?ы безіні? ас?орыту: н?руыз,май,к?мірсуларды алмастыруда?ы ж?не эндокриндік ?ызметін:инсулин,глюкогон,липокаин гормондарыны? ма?ызын топтарда жеке-жеке талдай келе,д?рыс тама?тану мен салауатты ?мір физикалы? ж?не психологиялы? денсаулы?ты? кепілі екені насихатталады.

«БИОЛОГИЯ ЖАРШЫСЫ» газеті.

Б?гінгі номерде: ?й?ы безі гормоны- инсулинні? ?анда?ы глюкоза м?лшерін реттеудегі ролі.

Ж?МЫС ЖОСПАРЫ.

1.Редакторда?ы жоспарлау.

2.?ндірістік ке?ес.

3.Тілші ізкесуі.

Ба?алау к?рсеткіштері.

«5»тік ба?а ?ойылады:

«3»тік ба?а?ойылады:

1.Т?сініктерді,за?дылы?тарды,теориялардытолы? т?сіндіре алса.

2.?з бетімен о?ып,?орытындылап ,

таныс емес ,кез келген жа?дайда білімін терминдер ар?ылы ?олдана алса.

3.Болмашы ?атені ?зі тауып, т?зетсе.

«4»тік ба?а ?ойылады: 1.Толы? немесе 1-2 болмашы ?атемен жауап берсе.

2.Білімін т?рі ?згерген к?йде ?олданса.

1.О?у материалын ??ып, ?з бетімен ме?гере алмаса.

2.Жауабы ж?йесіз,?зік-?зік болса,

таныс емес ,кез келген жа?да білімін ?орытындысы жеткіліксіз,д?лелсіз

3.За?дылы?тарды ,ережелерді ??ына алмаса.

«2»лік ба?а ?ойылады:

1.О?у материалын ??паса,т?сіндіреберсе,терминдерді ?олдануда ?ате жіберсе.

2.Білімін на?ты ?олдана алмаса.да?дысын жетілдіру керек болса

3.Бір с?ра??а 1-2 ?ате жауап берсе.

?й?ы безі – аралас бездерді? е? ірісі. Без екі типті жасушалардан т?рады: біреулері- гормондар ?ндіреді, екіншілері- ішекке ас?орыту с?лі – панкреатинді б?леді. Оны? ??рамында ас?орыту ферменттері-трипсин, липаза, амилаза бар.

Трипсин - н?руыздарды амин ?ыш?ылдарына дейін,

Липаза-майларды глицеринге ж?не май ?ыш?ылына дейін,

Амилаза-?ал?ан полисахаридтерді глюкоза?а дейін ыдыратады.

?й?ы безіні? ішкі секрециялы? ?ызметін Лангерганс аралшы?тары ат?арады. Аралшы?тар альфа-, бета ж?не дельта торшалардан ??ралады. Альфа-торшалар глюкагон гормонын, бета-торшалар — инсулин гормонын, ал делъта-торшалар —липокаин гормонын б?леді»(?р топ?а ?р гормонны? ?сері мен к?мірсуды?,майды?,н?руызды? алмасуында?ы ауыт?у салдарлары талданады.)

С?йкестік тесті. /топты? ж?мыс/

1.?й?ы безіні? ?ызметі: 1.Панкреатин

2.?й?ы безіні? ас?орыту с?лі: 2.Ас?орыту с?лін,гормондар б?лу.

3.Инсулинні? ?ызметі: 3.К?мірсуларды? май?а айналуын тежеу

4.Глюкогонны? ?ызметі: 4.?анда?ы ?ант м?лшерін к?бейтеді.

5.Липокаинны? ?ызметі: 5. ?анда?ы ?ант м?лшерін азайтады.

6. Ал?аш жасанды инсулинді ал?ан: 6. Амилаза

7.Н?руызды ыдыратады: 7.Липаза

8.К?мірсуды ыдыратады: 8.Бантинг пен Бест

9.Майды ыдыратады: 9.Трипсин

10. Трипсин: 10. ?антты? несеппен шы?уы.

11.Глюкозурия: 11.Несепті? к?п б?лінуі.

12.Полиурия: 12.?анны? шамадан тыс ?анттануы.

13.Полидипсия: 13.Н?руыз ?алды?тарыны? жиналуы.

14.Азотемия: 14 .Ш?лдеу сезімі.

15.Булемия: 15.?анда?ы майды? к?беюінен улану.

16.Диабетті талы?су: 16.К?п тама? жеу.

Сіз білесіз бе?

?азір б?кіл ?лемде ?ант диабетімен ( сусамыр) ауыратын 150 млн. адам тіркелген.Е? жо?ар?ы к?рсеткіш Латын Америкасында (14-15% ).
?аза?станда 207 935 адам - сусамыр ауруы.
15 жастан ас?ан балаларды? осы дертпен ауруы 20 есеге артып отыр. Ал 50 жастан ас?ан ?р 2-ші, (3-ші адам) осы дертке шалды??ан.
Жер бетінде ?рбір 7 секунд сайын ?мірден 4,6 млн адам ?теді, соларды? біреуі сусамыр ауруы салдарынан.
Ауруды? туындау себептері: 1. Т??ым ?уалаушылы?

3.?мір с?ру салты (ішімдік, темекі т.б.)

6. Сусамыр ауруы келесі ауруларды ту?ызады:

1. Инсульт, инфаркт-4-7% 3. Нефропатия -12 %

2. Со?ырлы? - 11% 4. Ая? с?йектері ампутациясы (кесу)

7.?ант диабеті 2 типті болады: І –ші-ас?ын?ан, ерекше к?тімдегі аурулар.,

ІІ типті-отбасымен бірге тама?тану?а болатын,д?рігер ба?ылауында?ы аурулар.

8.Б?кіл?лемдік диабетшілер Ассоциациясы д?рі-д?рмекті тегін таратады.

9.?антты емес диабет ауруы да болады, ол гипофизді? диурет гормонына байланысты.

?орытынды:

1.?й?ы безі гормондарыны? к?п б?лінуінен немесе жетіспеуінен адамда пайда болатын ауруды? т?рі:?ант диабеті. Оны? салдары:гипергликемия,глюкозурия,полиурия,полидипсия...

2. Инсулин гормоныны? физиологиялы? ма?ызы:

1. Бауырды? гликоген т?зу ?ызметін к?шейту, б?лшы?еттердегі ?орын арттыру: .
2.Жасушаларды? ?антты ?алыпты пайдалануына ?ада?алау.
3.К?мірсуларды? май?а айналуына ?сер ету.
4.Глюконегенез:к?мірсуды? май мен н?руыздан т?зілуін реттеу.

3.Тыйым салын?ан та?амдар:

?ант, бал тосап, к?мпит, кондитерлік ж?не ?нды д?мдер, т?тті жеміс — жидектер, семіз сиыр, ?ой, шош?а, балы?, ?йрек, ?аз еті, шош?а майы, ?йытыл?ан с?т, балм?зда?, шарап .

4. ?ант диабетімен емделу кезінде ма?ызды:

-кешке 30 минут таза ауада серуендеу.

- Ауасы тазартыл?ан б?лмеде ?йы?тау.

- т?ла бойды еркін ?стау.

Газеттерді ілу.

1.Сауы?тыру тренингі.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Разработка урока на тему"?й?ы безіні? инсулин гормоныны? ?анда?ы глюкоза м?лшерін реттеудегі р?лі". »

Мукушева.Н.С, биология пәні мұғалімі,

Семей қаласы, №22 жалпы орта білім беретін мектеп

12 жылдық білім беруге көшу жағдайында оқушы тұлғасының

түрліқұзіреттілігін дамыту –қазіргі заман талабы.

Осы орайда құндылықты –бағдарлы құзіреттілігін дамытуарқылы

тұлғаның жаңа жағдайда белсенді іс-әрекет пен салиқалы дүниетаным,

азаматтық ұстаным көрсетуі үшін өскелең ұрпақтың салауатты өмір салтын таңдау

қажеттігін сезінудеміз.

Жуықта 8 сыныпоқушыларымен біріге өткізген іс-шараның да мақсаты-

денсаулықтың қадірін білу,түрлі аурулардың алдын-алуға үйрету болды.Аталмыш іс-шараның жоспарын назарларыңызға ұсынамын.\ Іс-шара газет редакциясы ойыны түрінде өткізіледі.

Редакцияда «Редакциялық алқа», «Жарнама», «Ақпараттық», «Мәселелі» бөлімдердің/4 топ/ жұмыс істеді.Әр топ деңгейленген тапсырмалар орындау арқылы біртұтас ұжым болып,ортаны ақпаратпен толтырып,пікір алмасады.Ұйқы безінің асқорыту: нәруыз,май,көмірсуларды алмастырудағы және эндокриндік қызметін:инсулин,глюкогон,липокаин гормондарының маңызын топтарда жеке-жеке талдай келе,дұрыс тамақтану мен салауатты өмір физикалық және психологиялық денсаулықтың кепілі екені насихатталады.

«БИОЛОГИЯ ЖАРШЫСЫ» газеті.

Бүгінгі номерде: Ұйқы безі гормоны- инсулиннің қандағы глюкоза мөлшерін реттеудегі ролі.

ЖҰМЫС ЖОСПАРЫ.

1.Редактордағы жоспарлау.

2.Өндірістік кеңес.

3.Тілші ізкесуі.

4.Іссапар.

Бағалау көрсеткіштері.

«5»тік баға қойылады:

«3»тік бағақойылады:

1.Түсініктерді,заңдылықтарды,теориялардытолық түсіндіре алса.

2.Өз бетімен оқып,қорытындылап ,

таныс емес ,кез келген жағдайда білімін терминдер арқылы қолдана алса.

3.Болмашы қатені өзі тауып, түзетсе.

«4»тік баға қойылады: 1.Толық немесе 1-2 болмашы қатемен жауап берсе.

2.Білімін түрі өзгерген күйде қолданса.

1.Оқу материалын ұғып, өз бетімен меңгере алмаса.

2.Жауабы жүйесіз,үзік-үзік болса,

таныс емес ,кез келген жағда білімін қорытындысы жеткіліксіз,дәлелсіз

3.Заңдылықтарды ,ережелерді ұғына алмаса.

«2»лік баға қойылады:

1.Оқу материалын ұқпаса,түсіндіреберсе,терминдерді қолдануда қате жіберсе.

2.Білімін нақты қолдана алмаса.дағдысын жетілдіру керек болса

3.Бір сұраққа 1-2 қате жауап берсе.

Ұйқы безі – аралас бездердің ең ірісі. Без екі типті жасушалардан тұрады: біреулері- гормондар өндіреді, екіншілері- ішекке асқорыту сөлі – панкреатинді бөледі. Оның құрамында асқорыту ферменттері-трипсин, липаза, амилаза бар.

Трипсин - нәруыздарды амин қышқылдарына дейін,

Липаза-майларды глицеринге және май қышқылына дейін,

Амилаза-қалған полисахаридтерді глюкозаға дейін ыдыратады.

Ұйқы безінің ішкі секрециялық қызметін Лангерганс аралшықтары атқарады. Аралшықтар альфа-, бета және дельта торшалардан құралады. Альфа-торшалар глюкагон гормонын, бета-торшалар — инсулин гормонын, ал делъта-торшалар —липокаин гормонын бөледі»(Әр топқа әр гормонның әсері мен көмірсудың,майдың,нәруыздың алмасуындағы ауытқу салдарлары талданады.)

Сәйкестік тесті. /топтық жұмыс/

1.Ұйқы безінің қызметі: 1.Панкреатин

2.Ұйқы безінің асқорыту сөлі: 2.Асқорыту сөлін,гормондар бөлу.

3.Инсулиннің қызметі: 3.Көмірсулардың майға айналуын тежеу

4.Глюкогонның қызметі: 4.Қандағы қант мөлшерін көбейтеді.

5.Липокаинның қызметі: 5. Қандағы қант мөлшерін азайтады.

6. Алғаш жасанды инсулинді алған: 6. Амилаза

7.Нәруызды ыдыратады: 7.Липаза

8.Көмірсуды ыдыратады: 8.Бантинг пен Бест

9.Майды ыдыратады: 9.Трипсин

10. Трипсин: 10. Қанттың несеппен шығуы.

11.Глюкозурия: 11.Несептің көп бөлінуі.

12.Полиурия: 12.Қанның шамадан тыс қанттануы.

13.Полидипсия: 13.Нәруыз қалдықтарының жиналуы.

14.Азотемия: 14 .Шөлдеу сезімі.

15.Булемия: 15.Қандағы майдың көбеюінен улану.

16.Диабетті талықсу: 16.Көп тамақ жеу.

Сіз білесіз бе?

Қазір бүкіл әлемде қант диабетімен ( сусамыр) ауыратын 150 млн. адам тіркелген.Ең жоғарғы көрсеткіш Латын Америкасында (14-15% ).
Қазақстанда 207 935 адам - сусамыр ауруы.
15 жастан асқан балалардың осы дертпен ауруы 20 есеге артып отыр. Ал 50 жастан асқан әр 2-ші, (3-ші адам) осы дертке шалдыққан.
Жер бетінде әрбір 7 секунд сайын өмірден 4,6 млн адам өтеді, солардың біреуі сусамыр ауруы салдарынан.
Аурудың туындау себептері: 1. Тұқым қуалаушылық

2.Семіздік

3.Өмір сүру салты (ішімдік, темекі т.б.)

6. Сусамыр ауруы келесі ауруларды туғызады:

1. Инсульт, инфаркт-4-7% 3. Нефропатия -12 %

2. Соқырлық - 11% 4. Аяқ сүйектері ампутациясы (кесу)

7.Қант диабеті 2 типті болады: І –ші-асқынған, ерекше күтімдегі аурулар.,

ІІ типті-отбасымен бірге тамақтануға болатын,дәрігер бақылауындағы аурулар.

8.Бүкіләлемдік диабетшілер Ассоциациясы дәрі-дәрмекті тегін таратады.

9.Қантты емес диабет ауруы да болады, ол гипофиздің диурет гормонына байланысты.

Қорытынды:

1.Ұйқы безі гормондарының көп бөлінуінен немесе жетіспеуінен адамда пайда болатын аурудың түрі:қант диабеті. Оның салдары:гипергликемия,глюкозурия,полиурия,полидипсия...

2. Инсулин гормонының физиологиялық маңызы:

1. Бауырдың гликоген түзу қызметін күшейту, бұлшықеттердегі қорын арттыру: .
2.Жасушалардың қантты қалыпты пайдалануына қадағалау.
3.Көмірсулардың майға айналуына әсер ету.
4.Глюконегенез:көмірсудың май мен нәруыздан түзілуін реттеу.

3.Тыйым салынған тағамдар:

Қант, бал тосап, кәмпит, кондитерлік және ұнды дәмдер, тәтті жеміс — жидектер, семіз сиыр, қой, шошқа, балық, үйрек, қаз еті, шошқа майы, ұйытылған сүт, балмұздақ, шарап .

4. Қант диабетімен емделу кезінде маңызды:

-кешке 30 минут таза ауада серуендеу.

- Ауасы тазартылған бөлмеде ұйықтау.

- тұла бойды еркін ұстау.

Газеттерді ілу.

1.Сауықтыру тренингі.