kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

Открытый урок К?п жасушалы балдырлар

Нажмите, чтобы узнать подробности

открытый урок К?п жасушалы балдырлар   

Биология 7 сынып
Саба?ты? та?ырыбы: «К?п жасушалы балдырлар»
Ма?саты: К?пжасушалы балдырлар туралы т?сінік беру.
Білімділік: К?пжасушалы балдырларды? т?рлері, ??рылыс ерекшеліктері, тіршілік ?рекеті, ма?ызы туралы т?сінік беру.
Дамытушылы?: Балдырлар туралы т?сініктерін дамыту. Суды? т?сіні? жасыл, сары - жасыл т?сті болуы балдырлар?а байланысты екендігі туралы т?сінік ?алыптастыру.
Т?рбиелілік: Экологиялы? сауаттылы??а т?рбиелеу. Таби?атты с?юге, о?ан ?з бетінше ба?ылау жасап, ?орытындылау?а да?дыландыру.
Саба?ты? типі: аралас саба?.
Саба?ты? т?рі: Ізденіс саба?ы
Саба?ты? ?дісі: С?ра? - жауап, СТО, проблемалы?.
К?рнекілігі: слайд материалдары, суреттер.
П?наралы? байланыс: экологиямен.

Саба?ты? барысы: 1. ?йымдастыру. ?й тапсырмасын тексеру.
Саба??а кіріспе. «Ж?лдызша артында не бар?
1. Т?менгі сатыда?ы ?сімдіктерді ата?ыздар / бактериялар, са?ырау??ла?тар, балдырлар, ?ыналар
2. Суретте бейнеленген ?сімдікті ата?ыз / Т?менгі сатыда?ы ?сімдіктер – ?ыналар. Олар са?ырау??ла?тар мен балдырларды? селбесіп ?суінен пайда бол?ан.
3. Суретте бейнеленген ?сімдікті ата?ыз /Са?ырау??ла?тар. Са?ырау??ла?тар жіпшума?тан,
сирек жеке жасушалардан т?рады/
4. Оттегін б?летін е? ал?аш?ы ?сімдіктерді ата?ыздар:
/ Е? ал?аш пайда бол?ан ежелгі бактериялар ж?не балдырлар: К?кжасыл балдырлар,
Фотосинтездеуші бактериялар, Бактерия тая?шалары, Хемосинтездеуші бактериялар /
І. Ой – маржан.
1. Жалпы ?сімдіктер ?алай жіктеледі? / т?менгі сатыда?ы ж?не жо?ары сатыда?ы /
2. Оларды? орта? белгілері ?андай?
3. Жо?ары сатыда?ы споралы ?сімдіктерді ата: /м?к, ?ыры?буын, плаун, ?ыры?жапыра?/
4. ?сімдіктерге к?беюді? ?андай т?рі т?н? /?сімді, жынысты, жыныссыз /
5. Балдырлар туралы не білесі?дер? /Балдырлар – ертеден келе жат?ан т?менгі сатыда?ы біржасушалы ж?не к?пжасушалы споралы ?сімдіктер. Жасушаларында хлорофилі болады, суда тіршілік етеді./
6. Балдырларды зерттейтін ?ылым ?алай аталады? /альгология /
7. Таллом дегшеніміз не? балдырды? м?шелерге б?лінбейтін ?сімді б?лігі /
8. Балдыр жасушасында?ы хлоропластар ?алай аталады? /хромотофор /
9. Жыныс жасушалары ?алай аталады? гаметалар /
10. Зооспора дегеніміз не? / талшы?ы бар спораны? ?оз?алатын т?рі /

ІІ. «Ма?ынаны тану» /де?гейлік тапсырмалар /
І де?гей: тапсырма:
?сімдіктерді ж?йелеуді? сатыларын ретімен д?рыс орналастырып, оны кестеге жаз.
?сімдіктерді ж?йелеу сатылары: Д?ние, Класс, Т??ымдас, Б?лім, Т?р, Туыс, ?атар.

ІІ де?гей:
Жасыл балдырды? бір ?кілі хламидомонада?а сипаттама беріп, салыстыр.

ІІІ де?гей:
Салыстыру?а арнал?ан кесте.

ІІІ. «Кім жылдам» /сызбаны ая?та?ыз /
І?. «Ой ша?ыру:» Тапсырма: Мына суреттен балдырлар туралы не айту?а болады? ?андай т?рлері бейнеленгенін топтастыры?дар ж?не ??састы?ы мен айырмашылы?тарын ажыраты?дар
балдыр:

• біржасушалы /хломидоманада хлорелла. хлоракокк/
• шо?ырлы /вольвокс /
• к?пжасушалы / спирогира, улотрикс, кладофора /

Жа?а саба?ты? та?ырыбы: «К?п жасушалы жасыл балдырлар»
Тірек с?здер: спирогира, улотрикс, жалпа? білезік, зооспора, кладофора, ульва, ризойд
Тапсырма: 1. К?пжасушалы балдырлар ?айда тіршілік етеді ж?не оларды? т?рлері ?андай?

Жер бетінде тіршілік ететін балдырлар топыра?ты? ыл?алды беткі ?абатында, а?аш ?абы?ында, тіпті ?арлы, м?зды жерлерде кездеседі.
Бентосты (су т?біндегі) балдырлар су ?оймасыны?, те?іздерді? т?бінде 30 - 50, кейбір т?рлері 200 м тере?дікке дейін субстрат?а бекініп тіршілік етеді.
- К?пжасушалы, жіп т?різді жасыл балдыр а?ын су т?біндегі заттар?а бекінеді
- Бір?атар ?ыс?а жасушалардан т?зілген, жіп т?різді, т?семікке бекініп ?седі.
- Улотриксті? спирогирадан айырмашылы?ы ?рбір жасушасында?ы жасыл т?сті хроматофоры жалпа? білезік т?різді.
2. К?пжасушалы жасыл балдырларды? жыныссыз к?беюі ?алай ж?реді?
- Жынысты ж?не жыныссыз жолмен к?бейеді.
- Жыныссыз к?бейгенде кез келген жасыл жасушаларында екі, т?рт талшы?ты зооспоралар
т?зіледі. Олар ?оз?алып т?семікке бекінеді. Талшы?ын жойып, жа?а жасушалар т?зей бастайды. Біртіндеп улотрикс жіпшесі пайда болады.
3. К?пжасушалы жасыл балдырларды? жынысты к?беюі ?алай ж?реді
- Жынысты к?бейгенде кез келген жасушасы б?лшектерге б?лінеді. Зооспоралардан кіші екі талшы?ты гаметалар т?зіледі. Олар екі екіден ?осылып, зигота пайда болады. Сырты ?алы? ?абы?пен апталып, б?йы?ы спора?а айналады. Олар бірнеше б?лшекке б?лініп, ?р?айсысы зооспора?а айналады. Олардан жа?а улотрикстер ?сіп жетіледі.

4. Балдырларды? ?андай ма?ызы бар?
Спирогира мен улотрикс бас?а жасыл балдырлар т?різді к?н с?улесіні? ?атысуымен хроматофорларында суда еріген к?мір?ыш?ыл газын сі?іріп, а?залы? зат т?зеп, ?оректенеді. Сонымен бірге су?а оттегін б?ліп шы?арады. Ол оттегімен суда?ы тірі а?залар тыныс алады.
?. «Арты? болмас білгені?»
Спирогира балдырды? туыс аты, жер ж?зінде ке? тарал?ан 340 - тан астам т?рлері кездеседі. Спирогира балдырыны? туыс атын ?ылым?а 1820 жылы неміс ?алымы Х. Линк енгізген.
Балдырларды? тіршілік циклінде жынысты ж?не жыныссыз к?бею алмасып отырады. Н?тижесінде гаплоидты (n) ж?не диплоидты (2n) фазалар ауысып ж?ріп отырады. Гамета т?зетін организм гаметофит деп, ал спора т?зетін организм спорофит деп аталады. Кейбір балдырларда спорофит пен гаметофит бір мезгілде болады.
1. Балдырларды? айырмашылы?тары.
- Вегетативтік бітімі м?шелерге ж?не ?лпалар?а жіктелмеген ?абаттан (талломнан) т?рады
- Негізгі ?оректену т?сілі автотрофты, сонымен ?атар гетеротрофты ?оректену де болады.
- Оларды? к?беюі жынысты? ж?не жыныссыз
- Жынысты к?бею м?шесі бір жасушалы
- Олар ?сімдіктер ?леміні? е? ерте заманда?ы ?кілдері, 1, 5 млрд жыл б?рын пайда бол?ан
- Таллом пайда бол?ан жасуша целлюлоза ж?не пектинді заттардан т?ратын берік ?абы?пен жабыл?ан
- Балдырлар жасушасы бір немесе бірнеше ядросы мен пигменті бар хроматофордан т?рады.
2. Балдырларды? к?беюі
3. Жынысты к?беюді? ?ш типі
4. Балдырларды? ма?ызы.
Су бетінде тіршілік ететіндер планктонны? т?зілуін ?амтамасыз етеді. Балдырлар ар?ылы т?зілген фитопланктон су ?оймасында?ы барлы? тіршілік иелеріні? ?мір с?руіне ?ажетті органикалы? заттарды? негізгі б?лігін ??райды.
1. Топыра?ты ??нарландырады
2. 1 г ?ара топыра?та 50 000 балдыр болады
3. Суда?ы балдырлар суды тазартады
4. Суда оттегін б?леді
5. Суда?ы балы?тар мен ж?ндіктерге азы? болады
6. Тау жыныстарын ыдыратып топыра? т?зуге ?атысады
7. Озон ?абатыны? пайда болуы да балдырларды? тіршілік ?рекетімен байланысты.
8. ??рамында витаминдер к?п м?лшерде, адамдар оларды тама??а пайдаланады.

?І «Тол?аныс»
1 - тапсырма: Біржасушалы ж?не к?пжасушалы балдырларды? ??састы?тары мен айырмашылы?тарын салыстыр.
• Біржасушалы балдырларды? ерекшеліктері
Тіршілігі - то?тау суларда
Жыныссыз, жынысты жолмен к?бейеді.

• ??састы?тары
Хромотофорлары бар
• К?пжасушалы балдырларды? ерекшеліктері
Т?щы су ?оймаларында, те?із суында.

2 - тапсырма: К?пжасушалы жасыл балдырларды? екі ?кілі спирогира мен улотриксті салыстыр, оларды? ??рылысыны? белгілеріне с?йкес келетін сандарды торк?зге жаз.

1. а?ынды суды? т?бінде ?седі
2. бір ?атар жасушалардан т?зілген жіп т?різді балдыр
3. талшы?ты зооспоралар т?зе отырып, жыныссыз жолмен к?бейеді
4. жыныссыз жолмен к?беймейді
5. хромотофоры жалпа? білезік т?різді болып келеді
6. хромотофоры ширатылып келген таспа пішінді
7. баяу а?атын суларда ?ал?ып ?седі
8. жынысты к?беюі жіптеріндегі екі жасушаны? цитоплазмасыны? ?осылуы ар?ылы ж?реді
9. жынысты к?беюі екі талшы?ты гаметалар т?зіліп, оларды? ?осылуынан зигота пайда болу ар?ылы ж?реді.
10. ?сімді жолмен к?беюге ?абілетті

3 - тапсырма: Суретке назар аудар. Балдырларды? атаулары мен ??рылысын жаз.
А. спирогира 1 - ядро, 2 - цитоплазма, 3 - жасуша ?абы?шасы, 4 - хромотофорлары
?. улотрикс. 1 - жасуша ?абы?шасы,, 2 - хромотофоры, 3 - ядро, 4 - цитоплазма

?ІІ. «Биологиялы? тренажер»
Берілген балдырларды? бір т?рі ?шін д?рыс жауапты тауып, жауап кодын кестеге т?сірі?дер.
1. Балдыр атаулары: (т?рі)
1. хломидоманада
2. хлорелла
3. спирогира
4. улотрикс
2. Балдырлар б?лімі:
2. 1. Біржасушалы балдар
2. 2. к?п жасушалы балдыр
3. Балдырды? сипаттамасы:
3. 1. шо?ырлан?ан организм
3. 2. біржасушалы организм
3. 3. к?пжасушалы организм
4. сырт?ы ??рылысы:
4. 1. жібі бір ?атар?а орналас?ан, ?зын жасушалардан ??рал?ан.
4. 2. денесі ж??а, жіп т?різді ?аптама
4. 3. денесі сопа?ша пішінді, ?шы ?шкірлеу, екі талшы?ы бар.
4. 4. денесі шар т?різді, талшы?ы бар.
4. 5. денесі ?зын, таспа т?різді ?аптама
5. Тіршілік формасы:
5. 1. субстракт?а ризоиды ар?ылы бекініп т?рады.
5. 2. талшы? ар?ылы ?оз?алып тіршілік етеді.
5. 3. су а?ысымен пассивті ?оз?алады.
5. 4. т?щы су?оймалары мен те?із суында тіршілік етеді.
6. хромотофорыны? немесе хлоропласыны? ??рылыс ерекшелігі:
6. 1. таспа пішінді хромотофоры жасушада оралма т?різді орналас?ан.
6. 2. хромотофор сопа?ша т?різді, жасыл пигменті бар
6. 3. хромотофоры жасыл, жартылай са?ина пішінді

?ІІІ «Сен білесі? бе?»
?арыш?а адаммен бірге ?шырыл?ан балдырды білесі?дер ме? Ол - хлорелла. Пішіні шар т?різді, бір жасушалы, хромотофорында бір ядросы бар. ?алымдар неліктен «космос?а тек хлорелла балдырын ?шыру керек деп шешекен?»
1. Хлорелла балдыры ?те жылдам к?бееді.
2. Ол аквариумда ?сететіндіктен к?п орын ?ажет емес.
3. ??рамында ?ор заты мол.
Хлорелла - е? ал?аш 1960 жылы тамызда ?арыш ке?істігінде болып ?айт?ан.

- Е? ?лкен Саргасс те?ізі, Атлант м?хитыны? Солт?стік Америка жа?алауында орналас?ан, б?л те?ізді? Саргасс деп аталуы оны? су бетін саргасс балдыры жауып жатыр.

ІХ: ?орытынды: «С?йлемді ая?та»
1. Балдырлар - ?сімдікке жатады, себебі,./ жасушасында жасыл пластидтері /хромотофор /болады. Жасыл пластидтеріндефотосинтез процес ж?ру ар?ылы органикалы? зат т?зіледі.
2. Балдырлар т?менгі сатыда?ы ?сімдіктерге топтастырылады, себебі./?сімді ж?не к?бею м?шелері болмайды. /
3. Балдырларды? жасыл, ?ызыл, сары, ?о?ыр т?стілері болады, себебі./хромотофорында хлорофилден бас?а пинменттерді? болуына байланысты. /
4. Балдырларды? денесі таллом деп аталады, себебі,./денесінде ?лпалар болмайды ж?не м?шелерге б?лінбейді. Балдырлар денесі бір ?ана жасушадан т?рса да к?пжасушалылар сия?ты онда тірі а?залар?а т?н тіршілік ?асиеттері са?та?ан.
5. Балдырларды? кездеспейтін жері жо?, себебі,./олар суда да, топыра?та да, ??р?а? жерлер мен жартастарда да, м?здар мен ?арда да т. б жерлерде тарал?ан.

Х. «Есі?де са?та!»
Балдырларды? ма?ызы к?п. Оларды? пайдасын біле т?ра оны ?ор?ай білу ?р адамны? міндеті. ?сіресе, балдырлар ?сетін суды ластамау ?ажет. Су?а т?гілген м?най, тастал?ан ?о?ыстар тек балдырлар?а ?ана емес суда?ы барлы? тірі а?заларды жояды. «Балдырлы к?лде - балы? к?п» деген халы? м?теліні? м?нін естен шы?армайы?!

?орытынды: ?йге тапсырма: «К?пжасушалы балдырлар»

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«Открытый урок К?п жасушалы балдырлар»

Биология 7 сынып
Сабақтың тақырыбы: «Көп жасушалы балдырлар»
Мақсаты: Көпжасушалы балдырлар туралы түсінік беру.
Білімділік: Көпжасушалы балдырлардың түрлері, құрылыс ерекшеліктері, тіршілік әрекеті, маңызы туралы түсінік беру.
Дамытушылық: Балдырлар туралы түсініктерін дамыту. Судың түсінің жасыл, сары - жасыл түсті болуы балдырларға байланысты екендігі туралы түсінік қалыптастыру.
Тәрбиелілік: Экологиялық сауаттылыққа тәрбиелеу. Табиғатты сүюге, оған өз бетінше бақылау жасап, қорытындылауға дағдыландыру.
Сабақтың типі: аралас сабақ.
Сабақтың түрі: Ізденіс сабағы
Сабақтың әдісі: Сұрақ - жауап, СТО, проблемалық.
Көрнекілігі: слайд материалдары, суреттер.
Пәнаралық байланыс: экологиямен.

Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру. Үй тапсырмасын тексеру.
Сабаққа кіріспе. «Жұлдызша артында не бар?
1. Төменгі сатыдағы өсімдіктерді атаңыздар / бактериялар, саңырауқұлақтар, балдырлар, қыналар
2. Суретте бейнеленген өсімдікті атаңыз / Төменгі сатыдағы өсімдіктер – қыналар. Олар саңырауқұлақтар мен балдырлардың селбесіп өсуінен пайда болған.
3. Суретте бейнеленген өсімдікті атаңыз /Саңырауқұлақтар. Саңырауқұлақтар жіпшумақтан,
сирек жеке жасушалардан тұрады/
4. Оттегін бөлетін ең алғашқы өсімдіктерді атаңыздар:
/ Ең алғаш пайда болған ежелгі бактериялар және балдырлар: Көкжасыл балдырлар,
Фотосинтездеуші бактериялар, Бактерия таяқшалары, Хемосинтездеуші бактериялар /
І. Ой – маржан.
1. Жалпы өсімдіктер қалай жіктеледі? / төменгі сатыдағы және жоғары сатыдағы /
2. Олардың ортақ белгілері қандай?
3. Жоғары сатыдағы споралы өсімдіктерді ата: /мүк, қырықбуын, плаун, қырықжапырақ/
4. Өсімдіктерге көбеюдің қандай түрі тән? /өсімді, жынысты, жыныссыз /
5. Балдырлар туралы не білесіңдер? /Балдырлар – ертеден келе жатқан төменгі сатыдағы біржасушалы және көпжасушалы споралы өсімдіктер. Жасушаларында хлорофилі болады, суда тіршілік етеді./
6. Балдырларды зерттейтін ғылым қалай аталады? /альгология /
7. Таллом дегшеніміз не? балдырдың мүшелерге бөлінбейтін өсімді бөлігі /
8. Балдыр жасушасындағы хлоропластар қалай аталады? /хромотофор /
9. Жыныс жасушалары қалай аталады? гаметалар /
10. Зооспора дегеніміз не? / талшығы бар спораның қозғалатын түрі /

ІІ. «Мағынаны тану» /деңгейлік тапсырмалар /
І деңгей: тапсырма:
Өсімдіктерді жүйелеудің сатыларын ретімен дұрыс орналастырып, оны кестеге жаз.
Өсімдіктерді жүйелеу сатылары: Дүние, Класс, Тұқымдас, Бөлім, Түр, Туыс, Қатар.

ІІ деңгей:
Жасыл балдырдың бір өкілі хламидомонадаға сипаттама беріп, салыстыр.

ІІІ деңгей:
Салыстыруға арналған кесте.

ІІІ. «Кім жылдам» /сызбаны аяқтаңыз /
ІҮ. «Ой шақыру:» Тапсырма: Мына суреттен балдырлар туралы не айтуға болады? Қандай түрлері бейнеленгенін топтастырыңдар және ұқсастығы мен айырмашылықтарын ажыратыңдар
балдыр:

• біржасушалы /хломидоманада хлорелла. хлоракокк/
• шоғырлы /вольвокс /
• көпжасушалы / спирогира, улотрикс, кладофора /

Жаңа сабақтың тақырыбы: «Көп жасушалы жасыл балдырлар»
Тірек сөздер: спирогира, улотрикс, жалпақ білезік, зооспора, кладофора, ульва, ризойд
Тапсырма: 1. Көпжасушалы балдырлар қайда тіршілік етеді және олардың түрлері қандай?

Жер бетінде тіршілік ететін балдырлар топырақтың ылғалды беткі қабатында, ағаш қабығында, тіпті қарлы, мұзды жерлерде кездеседі.
Бентосты (су түбіндегі) балдырлар су қоймасының, теңіздердің түбінде 30 - 50, кейбір түрлері 200 м тереңдікке дейін субстратқа бекініп тіршілік етеді.
- Көпжасушалы, жіп тәрізді жасыл балдыр ағын су түбіндегі заттарға бекінеді
- Бірқатар қысқа жасушалардан түзілген, жіп тәрізді, төсемікке бекініп өседі.
- Улотрикстің спирогирадан айырмашылығы әрбір жасушасындағы жасыл түсті хроматофоры жалпақ білезік тәрізді.
2. Көпжасушалы жасыл балдырлардың жыныссыз көбеюі қалай жүреді?
- Жынысты және жыныссыз жолмен көбейеді.
- Жыныссыз көбейгенде кез келген жасыл жасушаларында екі, төрт талшықты зооспоралар
түзіледі. Олар қозғалып төсемікке бекінеді. Талшығын жойып, жаңа жасушалар түзей бастайды. Біртіндеп улотрикс жіпшесі пайда болады.
3. Көпжасушалы жасыл балдырлардың жынысты көбеюі қалай жүреді
- Жынысты көбейгенде кез келген жасушасы бөлшектерге бөлінеді.. Зооспоралардан кіші екі талшықты гаметалар түзіледі. Олар екі екіден қосылып, зигота пайда болады. Сырты қалың қабықпен апталып, бұйығы спораға айналады. Олар бірнеше бөлшекке бөлініп, әрқайсысы зооспораға айналады. Олардан жаңа улотрикстер өсіп жетіледі.

4. Балдырлардың қандай маңызы бар?
Спирогира мен улотрикс басқа жасыл балдырлар тәрізді күн сәулесінің қатысуымен хроматофорларында суда еріген көмірқышқыл газын сіңіріп, ағзалық зат түзеп, қоректенеді. Сонымен бірге суға оттегін бөліп шығарады. Ол оттегімен судағы тірі ағзалар тыныс алады.
Ү. «Артық болмас білгенің»
Спирогира балдырдың туыс аты, жер жүзінде кең таралған 340 - тан астам түрлері кездеседі. Спирогира балдырының туыс атын ғылымға 1820 жылы неміс ғалымы Х. Линк енгізген.
Балдырлардың тіршілік циклінде жынысты және жыныссыз көбею алмасып отырады. Нәтижесінде гаплоидты (n) және диплоидты (2n) фазалар ауысып жүріп отырады. Гамета түзетін организм гаметофит деп, ал спора түзетін организм спорофит деп аталады. Кейбір балдырларда спорофит пен гаметофит бір мезгілде болады.
1. Балдырлардың айырмашылықтары.
- Вегетативтік бітімі мүшелерге және ұлпаларға жіктелмеген қабаттан (талломнан) тұрады
- Негізгі қоректену тәсілі автотрофты, сонымен қатар гетеротрофты қоректену де болады.
- Олардың көбеюі жыныстық және жыныссыз
- Жынысты көбею мүшесі бір жасушалы
- Олар өсімдіктер әлемінің ең ерте замандағы өкілдері, 1, 5 млрд жыл бұрын пайда болған
- Таллом пайда болған жасуша целлюлоза және пектинді заттардан тұратын берік қабықпен жабылған
- Балдырлар жасушасы бір немесе бірнеше ядросы мен пигменті бар хроматофордан тұрады.
2. Балдырлардың көбеюі
3. Жынысты көбеюдің үш типі
4. Балдырлардың маңызы.
Су бетінде тіршілік ететіндер планктонның түзілуін қамтамасыз етеді. Балдырлар арқылы түзілген фитопланктон су қоймасындағы барлық тіршілік иелерінің өмір сүруіне қажетті органикалық заттардың негізгі бөлігін құрайды.
1. Топырақты құнарландырады
2. 1 г қара топырақта 50 000 балдыр болады
3. Судағы балдырлар суды тазартады
4. Суда оттегін бөледі
5. Судағы балықтар мен жәндіктерге азық болады
6. Тау жыныстарын ыдыратып топырақ түзуге қатысады
7. Озон қабатының пайда болуы да балдырлардың тіршілік әрекетімен байланысты.
8. Құрамында витаминдер көп мөлшерде, адамдар оларды тамаққа пайдаланады.

ҮІ «Толғаныс»
1 - тапсырма: Біржасушалы және көпжасушалы балдырлардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын салыстыр.
• Біржасушалы балдырлардың ерекшеліктері
Тіршілігі - тоқтау суларда
Жыныссыз, жынысты жолмен көбейеді.

• Ұқсастықтары
Хромотофорлары бар
• Көпжасушалы балдырлардың ерекшеліктері
Тұщы су қоймаларында, теңіз суында.

2 - тапсырма: Көпжасушалы жасыл балдырлардың екі өкілі спирогира мен улотриксті салыстыр, олардың құрылысының белгілеріне сәйкес келетін сандарды торкөзге жаз.

1. ағынды судың түбінде өседі
2. бір қатар жасушалардан түзілген жіп тәрізді балдыр
3. талшықты зооспоралар түзе отырып, жыныссыз жолмен көбейеді
4. жыныссыз жолмен көбеймейді
5. хромотофоры жалпақ білезік тәрізді болып келеді
6. хромотофоры ширатылып келген таспа пішінді
7. баяу ағатын суларда қалқып өседі
8. жынысты көбеюі жіптеріндегі екі жасушаның цитоплазмасының қосылуы арқылы жүреді
9. жынысты көбеюі екі талшықты гаметалар түзіліп, олардың қосылуынан зигота пайда болу арқылы жүреді.
10. өсімді жолмен көбеюге қабілетті

3 - тапсырма: Суретке назар аудар. Балдырлардың атаулары мен құрылысын жаз.
А. спирогира 1 - ядро, 2 - цитоплазма, 3 - жасуша қабықшасы, 4 - хромотофорлары
Ә. улотрикс. 1 - жасуша қабықшасы,, 2 - хромотофоры, 3 - ядро, 4 - цитоплазма

ҮІІ. «Биологиялық тренажер»
Берілген балдырлардың бір түрі үшін дұрыс жауапты тауып, жауап кодын кестеге түсіріңдер.
1. Балдыр атаулары: (түрі)
1. хломидоманада
2. хлорелла
3. спирогира
4. улотрикс
2. Балдырлар бөлімі:
2. 1. Біржасушалы балдар
2. 2. көп жасушалы балдыр
3. Балдырдың сипаттамасы:
3. 1. шоғырланған организм
3. 2. біржасушалы организм
3. 3. көпжасушалы организм
4. сыртқы құрылысы:
4. 1. жібі бір қатарға орналасқан, ұзын жасушалардан құралған.
4. 2. денесі жұқа, жіп тәрізді қаптама
4. 3. денесі сопақша пішінді, ұшы үшкірлеу, екі талшығы бар.
4. 4. денесі шар тәрізді, талшығы бар.
4. 5. денесі ұзын, таспа тәрізді қаптама
5. Тіршілік формасы:
5. 1. субстрактқа ризоиды арқылы бекініп тұрады.
5. 2. талшық арқылы қозғалып тіршілік етеді.
5. 3. су ағысымен пассивті қозғалады.
5. 4. тұщы суқоймалары мен теңіз суында тіршілік етеді.
6. хромотофорының немесе хлоропласының құрылыс ерекшелігі:
6. 1. таспа пішінді хромотофоры жасушада оралма тәрізді орналасқан.
6. 2. хромотофор сопақша тәрізді, жасыл пигменті бар
6. 3. хромотофоры жасыл, жартылай сақина пішінді

ҮІІІ «Сен білесің бе?»
Ғарышқа адаммен бірге ұшырылған балдырды білесіңдер ме? Ол - хлорелла. Пішіні шар тәрізді, бір жасушалы, хромотофорында бір ядросы бар. Ғалымдар неліктен «космосқа тек хлорелла балдырын ұшыру керек деп шешекен?»
1. Хлорелла балдыры өте жылдам көбееді.
2. Ол аквариумда өсететіндіктен көп орын қажет емес.
3. Құрамында қор заты мол.
Хлорелла - ең алғаш 1960 жылы тамызда ғарыш кеңістігінде болып қайтқан.

- Ең үлкен Саргасс теңізі, Атлант мұхитының Солтүстік Америка жағалауында орналасқан, бұл теңіздің Саргасс деп аталуы оның су бетін саргасс балдыры жауып жатыр.

ІХ: Қорытынды: «Сөйлемді аяқта»
1. Балдырлар - өсімдікке жатады, себебі,.../ жасушасында жасыл пластидтері /хромотофор /болады. Жасыл пластидтеріндефотосинтез процес жүру арқылы органикалық зат түзіледі.
2. Балдырлар төменгі сатыдағы өсімдіктерге топтастырылады, себебі..../өсімді және көбею мүшелері болмайды. /
3. Балдырлардың жасыл, қызыл, сары, қоңыр түстілері болады, себебі.../хромотофорында хлорофилден басқа пинменттердің болуына байланысты. /
4. Балдырлардың денесі таллом деп аталады, себебі,.../денесінде ұлпалар болмайды және мүшелерге бөлінбейді. Балдырлар денесі бір ғана жасушадан тұрса да көпжасушалылар сияқты онда тірі ағзаларға тән тіршілік қасиеттері сақтаған.
5. Балдырлардың кездеспейтін жері жоқ, себебі,.../олар суда да, топырақта да, құрғақ жерлер мен жартастарда да, мұздар мен қарда да т. б жерлерде таралған.

Х. «Есіңде сақта!»
Балдырлардың маңызы көп. Олардың пайдасын біле тұра оны қорғай білу әр адамның міндеті. Әсіресе, балдырлар өсетін суды ластамау қажет. Суға төгілген мұнай, тасталған қоқыстар тек балдырларға ғана емес судағы барлық тірі ағзаларды жояды. «Балдырлы көлде - балық көп» деген халық мәтелінің мәнін естен шығармайық!

Қорытынды: Үйге тапсырма: «Көпжасушалы балдырлар»


Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Биология

Категория: Уроки

Целевая аудитория: 7 класс

Скачать
Открытый урок К?п жасушалы балдырлар

Автор: Ходжамуратова Гулмира Суийнбековна

Дата: 17.05.2016

Номер свидетельства: 327570


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства