Саба?ты? та?ырыбы: Ал?аш жер бетінде тіршілікті? пайда болуы
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: о?ушылар?а тіршілікті? ал?аш пайда болуын, оны? дамуын, тірі организмдерді?
негізгі ?асиеттерін - мысал келтіру ар?ылы т?сіндіру;
Дамытушылы?: о?ушыларды? жеке т?л?асын жан - жа?ты дамыту, ?з бетінше ж?мыс істеу да?дысын ?алыптастыра отырып, ойлау ?абілетін арттыру, о?ушыларды? шы?армашылы? ізденісін жетілдіру, п?нге ?ызы?ушылы?ын арттыру;
Т?рбиелік: ?з - ?зіне сенімділікке, ізденімпазды??а, таби?атты аялау?а т?рбиелеу.
Саба?ты? типі: аралас саба?.
Саба?ты? ?дісі: сын т?р?ысынан ойлау технологиясы стратегиялары, т?сіндірмелі – иллюстративті,
баяндау,тірек - сызба ?дісі, к?рнекілік ?діс, ??гімелесу, озы? тапсырма беру.
К?рнекіліктері: суреттер, тірек - сызба
П?н аралы? байланыс: ?дебиет, эволюция негіздері, жаратылыстану, экология.
Саба?ты? жоспары:
І. ?йымдастыру кезе?і.
а) О?ушылармен амандасып, т?гелдеп, сынып о?ушыларын саба??а
психологиялы? дайындау.
б) ма?сат ?ою.
ІІ. ?й ж?мысын тексеру
«Жан ?иналмай ж?мыс бітпес,
талап ?ылмай м?рат?а жетпес» с?ра? - жауап ?дісі.
«Сен білесі? бе?» танымды? ойын к?мегімен ?й тапсырмасын бекіту.
1. Биология ?андай ?ылым?
2. Биологияны? ?андай салаларын білеміз?
3. Тіршілікті? де?гейлері.
4. Таби?атта?ы экологиялы? факторлар.
5. Популяция дегеніміз не?
IІІ. Жа?а саба?ты т?сіндіру
«Білгенге маржан» баяндау, сипаттау, салыстыру, т?йіндеу.
Жоспар
1. Тіршілікті? аны?тамасы.
2. Тірі организмдерді? негізгі ?асиеттері.
3. Тірі организмдерді? химиялы? ??рамыны? біркелкі болуы.
4. Тірі организмдерге заттар мен энергияны? алмасуы.
Тіршілік дегеніміз - ??рылымы н?руыздар мен нуклеин ?ыш?ылдарыны? к?рделі биологиялы? полимерлерінен т?ратын, ?зін - ?зі реттейтін, ?зінен кейін ?зі тектес ?рпа? ?алдыратын тірі организмдерді? жиынты?ыны? ашы? ж?йесі.
?лі таби?аттан тірі а?заларды ?здеріне т?н негізгі ?асиеттері ар?ылы бірден ажырату?а болады. Тірі а?залар?а т?н негізгі ?асиеттер:
• химиялы? ??рамыны? біркелкілігі,
• заттар мен энергияны? алмасуы,
• ??рылымды? де?гейіні? ??сас болуы,
• к?бею,
• т??ым куалаушылы?,
• ?згергіштік,
• ?су мен даму,
• тітіркенгіштік,
• дискреттілік (о?шаулану),
• ?зін - ?зі реттеу,
• ыр?а?тылы? ?асиеттер де т?н.
Тірі а?заларды? химиялы? ??рамыны? біркелкі болуы. Тірі а?заларды? ??рамында таби?атта кездесетін 70 - тен астам химиялы? элементтер болады. Тірі а?залар мен ?лі таби?атты? ??рамында?ы химиялы? элементтерді? м?лшері ?р т?рлі. Мысалы, ?лі таби?атты? ??рамында оттектен бас?а кремний, темір, магний, алюминий, т. б. элементтер к?бірек кездеседі. Тірі а?заларды? химиялы? ??рамыны? 98%- ын, негізінен, 4 химиялы? элемент ??райды. Ондай элементтерге — к?міртек, оттек, азот ж?не сутек жатады. Тірі а?заларда б?л элементтер к?рделі органикалы? молекулаларды? т?зілуіне ?атысады. ?лі таби?атта б?л элементтер бас?аша м?лшерде ж?не ?згеше сапада болады. ?лі таби?атта кездесетін органикалы? ?осылыстар, негізінен, тірі а?заларды? тіршілік ?рекеттерінен пайда бол?ан. Тірі а?залар ??рамында?ы органикалы? молекулаларды? ?здеріне т?н ерекшеліктері бар ж?не олар тірі а?заларда белгілі бір ?ызмет ат?арады.
Тірі а?заларда?ы ондай органикалы? ?осылыстарды? негізгі тобына — нуклеин ?ыш?ылдары — ДН?, РН? жатады. б?л ?осылыстар тірі а?заларды? т??ым ?уалаушылы? ж?не ?згергіштік ?асиеттері ар?ылы ?рпа?тарына беріліп, тірі а?залар тіршілігін ?немі жал?астырып отырады.
ІV. Білімді бекіту.
Семантикалы? карта.
Рефлекс ------- Тіршілік -- Гомеостаз -- Метаболизм -- Онтогенез
??рылым н?руыздар мен
нуклеин ?ыш?ылдарынан т?рады.
Зат алмасу процесі
Орта жа?дайларына
жауап ?айтару
Т?рлерді? жекелей дамуы
Организмні? ішкі
ортасыны? т?ра?тылы?ы
Ол кім? Б?л не?
1. Тіршілік ??ымына ал?аш аны?тама берген?
2. Тіршілік дегеніміз не?
3. РН?, ДН? дегеніміз не?
4. Тірі организмдерді? негізгі ?асиеттері.
5. Метобализ дегеніміз не?
6. Дискреттілік дегеніміз не?
VI. О?ушыларды ба?алау.
VII. ?йге тапсырма.§1 о?у, мазм?ндау.
