К?рделіг?лділер т??ымдасы

Саба?ты? та?ырыбы: К?рделіг?лділер т??ымдасы
Саба?ты? ма?саты: 
К?рделіг?лділер т??ымдасыны? ??рылысы, т?рлері ж?не ма?ызы туралы т?сіну.
Саба?ты? міндеті:
Білімділік. К?рделіг?лділер т??ымдасына жататын ?сімдіктер т?рлеріні? биологиялы? ерекшеліктері туралы т?сінік ?алыптастыру. 
Дамытушылы?. О?ушыларды ж?пты? ж?йемен ж?мыс жасау?а да?дыландыру. 
Т?рбиелік. ?сімдіктерді? адам ?міріндегі ма?ызын еске т?сіре отырып, оларды ?ор?ау?а ?йрету. Экологиялы? т?рбие беру.Адамгершілікке, ?йымшылды??а, имандылы??а, адалды??а т?рбиелеу. 
Саба?ты? т?рі: Т?рлендірілген саба?. 
Саба?ты? к?рнекілігі:  слайд,?лкейтілген ?сімдіктер суреті, ?лестірмелі материалдар, тірек-сызба н?с?асы. 
П?наралы? байланыс: Экология,
Саба?ты? барысы: 
1. ?йымдастыру
2. ?й тапсырмасын текеру (биологиялы? диктант) 
3. Жа?а саба? т?сіндіру (сызба) 
4. Бекіту ж?мыстары 
5. ?орытынды 
6. ?йге тапсырма 
2-кезе?. ?й тапсырмасын тексеруге арнал?ан

Биологиялы? диктант

1.Б?рша? т??ымдасыны? -- т?рі бар. 2. Оны? - жуы? т?рі -?седі.3.Жапыра?ы -- т?різді  немесе-к?рделі жапыра?ты,кейде- жапыра?ты болып келеді.

4.Е? ірі ??лтежапыра?ша- “--”, к?лтені? екі б?йіріндегі 2 к?лтежапыра?ша  “--” деп аталады.Ал т?менгі т?тасып ?скен екеуін- “--” деп атайды.5.Жемісі ??р?а?--.

                                              Жауабы

1.Б?рша? т??ымдасыны? 12000 т?рі бар. 2. Оны? 650 жуы? т?рі ?аза?станда ?седі.3.Жапыра?ы ?ауырсын т?різді  немесе сауса?салалы к?рделі жапыра?ты кейде жай жапыра?ты болып келеді.

4.Е? ірі ??лтежапыра?ша- “ желкен”, к?лтені? екі б?йіріндегі 2 к?лтежапыра?ша  “ескек” деп аталады.Ал т?менгі т?тасып ?скен екеуін- “?айы?ша” деп атайды.5.Жемісі ??р?а? б?рша??ап.

                                        С?йкестендір

1.Та?ам                                                       1.Сары б?ріб?рша?

2.Мал азы?ы                                               2.Но?ат

3.Д?рілік                                                     3.А?бас т?йежо?ыш?а

4.С?ндік                                                      4.Сиыржо?ыш?а 

5.Улы                                                          5.Асб?рша?

                                                                    6.Жанта?

                                                                    7.Тентекмия

                                                                    8. соя

                                                                    9.Жасымы?

                                                                   10.Жержа??а?

                                                                   11.Беде

                                                                   12.Жала? ?ызыл мия

                                                                   13.?ара?ан

                                                                   14.?рмеб?рша?

          Жауабы:

1.Та?ам                  2,6,7,8,5,14.

2.Мал азы?ы          3,4,6,1,11.

3.Д?рілік                12

4.С?ндік                 13

5.Улы                      7

3-кезе?. Жа?а саба?. 

К?рделiг?лдiлер т??ымдасыны? 20 мы?дай т?рi бар. Олар?а бiр жылды?, к?п жылды? ш?птесiн ?сiмдiктер, жартылай б?талар, кiшiгiрiм а?аштар жатады. Жапыра?тары кезектесiп немесе ?арама-?арсы орналасады, б?бешiк жапыра?тары болмайды. Т?кымдасты? негiзгi белгiсi: г?лшо?ыры себет. М?ндай г?лдер шетiнен, ортасына карай бiртiндеп ашылады. Себеттi сырт жа?ынан к?птеген орама жапыра?шалар ?оршап, бiрiнi? шетiн бiрi жауып т?рады. Жалпа? немесе д??естеу келген себеттi? бетiнде, жекелеген ?са? г?лдерi орналасады. Г?лдерi алуан т?рлi. Оларды? бiреуi ?лкен ж?не ?аны? боял?ан, екiншiсi ?са?, к?рiксiз болады. Г?лдерiнi? б?рi 4 ше?бер т?зiп орналасады. Тоста?аншасы  ?лпек айдарша?а  айналып кеткен немесе жойыл?ан. К?лтелерi 5, аталы?тарыны? саны 5, ал аналы?ы 2 жемiс жапыра?шасынан т?рады. Т?менгi жатынды. Жемiсi — т??ымша.                                     

К?рделiг?лдiлердi? к?пшiлiгiнi? т??ымшасында айдарша (желайдары) болады. Ол жемiстердi? желмен таралуын ?амтамасыз етедi.

К?лтелерiнi?  ??рылысына ?арай, к?рделiг?лдiлер : т?тiкше, тiлше, жал?ан тiлше, ??й?ы т?рiздi деп б?лiнедi.

К?рделiг?лдiлер т??ымдасына жататын кейбiр ?сiмдiктердi?, мысалы, ба?ба? (одуванчик - Taraxacum) себетiндегi г?лдердi? барлы?ы бiрдей. Г?лдi? к?лтесi т?п  жа?ынан бiрiккен, ал оны? жо?ары б?лiгi ?зын тiлшеге ??сайды. Сонды?тан м?ндай г?лдi тiлше г?л деп атайды. (31 сурет)

 Тiлшенi?  ?шы 5 тiсшелi болып келедi. Б?л бiрiккен к?лте санын к?рсетедi. Аталы?ты? 5 тоза?ды?ы т?тiкке бiрiгедi. Оны? iшiнде аузы ?ос телiмдi аналы? мойны озып к?рiнiп т?рады. Тоста?аншасы ?лпек т?кшеге айнал?ан. ?лпек айдаршаларыны? (желайдарыны?) к?мегiмен жемiстерi алыс?а таралады.

Тiлше г?лдi? формуласы:      Т(5-0) К(5) А(5)Ж(2)  

К?рделіг?лділерді ?р т?рлі ма?сатта пайдаланылады

?сімдік майы      К?к?ністік     Д?рілік     Малазы?ты?   С?ндік     Арамш?п

К?нба?ыс     Асс?ттіген    Дермене       Жералм?рт   Ба?ытг?л       Ойранш?п

Ма?сыр        Б?ріг?л          Т?ймеда?                            Нар?ызг?л     ?аулен

                                             Ба?ба?                                                       Г?лкекіре

                                             Итоша?ан                                                 Т?йетікен

                                             ?ырмызыг?л

4 кезе?

1 топ   Ма?сырды?  т?рі

2 топ    ??рылысы

3 топ    ?гейш?п

3.?й?асын тап. 
О?ушылар ?й?ас с?здерді жа?ылыспай тауып ?ле? шума?ын толы?тыруы ?ажет. Б?л кезе?де о?ушыларды поэзия тіліне жа?ындату ма?сатында ?арастыру. 
1. К?з алмай к?нге алыс, 
?арайды...... (к?нба?ыс). 

2. ?зіне шап-ша? 
Киген ?алпа?ы аппа? 
Ба?та ?сіп т?р.... (ба?ба?). 
5-кезе?. Зертханалы? ж?мыс №26
6- кезе?. ?ортындылау              тест

1.К?рделіг?лділерді? ?анша т?рі бар?

а) 30000  б)20000   в)10000

2.Май алынатын ?сімдік

а)?аулен   б)ма?сыр   в)б?ріг?л

3.Малазы?ты? да?ыл

а)г?лкекіре  б)жералм?рт   в)ба?ба?

4.Г?лдерінде болмайды

а)к?лте  б)тоста?анша  в)аналы?

5.К?рделіг?лділерді? аналы? саны

а)3     б)4    в)1

7-кезе?. ?йге тапсырма