К?рнекі саба? "?анайналымны? ?лкен ж?не кіші ше?бері"

Просмотр содержимого документа
«К?рнекі саба? "?анайналымны? ?лкен ж?не кіші ше?бері"»

Cексенов Бексултан Рамазанович

СШ.№15

Город Актобе

Сынып: 8 «а» К?ні:

Саба?ты? та?ырыбы: ?ан айналымны? ?лкен ж?не кіші ше?берлері.

Саба?ты? ма?саты:

1.білімділігі: О?ушылар?а ?ан тамырлары ж?не ?лкен кіші ?анайналымны? ше?берлері туралы т?сініктер беру.
2.дамытушылы?ы: О?ушыларды? белсенділігін арттыру, ?рекетін бас?ару, о?у материалдарыны? мазм?нын ?мірмен байланыстыру ар?ылы о?ушыларды? білім біліктігін дамыту.
3. т?рбиелілігі. О?ушыларды денені жетілдіру ?ажеттігін сезінуге ж?не салауатты ?мір с?руге т?рбиелеу.

Саба?ты? к?рнекілігі: дидактикалы? сурет, кесте, ж?рек макеті, интерактивті та?та

Саба?ты? т?рі:аралас саба?

Саба?ты? ?дісі: т?сіндіру, топпен ж?мыс, к?рсетілім,?ойылымды?

Саба?ты? барысы:

І. ?йымдастыру кезе?і: Амандасу, о?ушыларды т?гендеу,о?ушыларды? саба??а дайынды?ын тексеру, сынып б?лмесіні? саба??а даярлы?ы, о?ушыларды? назарын ?йымдастыру.

Сыныпты ?ш топ?а б?ліп, топ басшыларын сайлаймыз.

1 топ «Эритроциттер»

2 топ «Лейкоциттер»

3 топ «Тромбоциттер»

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру:

Конкурс «Модельдер»Физиологиялы? ?дерістерінін модельдерін к?рсету 1 о?ушы ?з тобыны? ?имылын айтып т?рады.

1 топ: «Ж?рек ж?мысы»

?атысады 6 адам, т?ртеуі ж?рек б?лімдері (о? ж?не сол жа? ж?рекшелер мен ?арыншалар, екеуі – ?ан)

?атысушылар 1-4 ж?п пен т?рады, ше?бер ??рады. Ж?рек циклі 0,8с бол?анды?тан «1» деген де ?ан (5-6 ?атысушылар) 1 ?адам жасап ж?рекшеге (1,2) т?седі, 2-3-4 деген де «?ан» ?арынша?а ауысады (3-4), 5-6-7-8 деген де «?ан» «ж?рекшеден» шы?ып, бастап?а орына т?рады.

2 топ: «Тромб т?зелуі» 5-6 о?ушы ?атысады: екуі – тамыр ?абыр?асы, ?ал?андары –?ан элементтері

Ж?ргізуші: Елестетіндер, ?олдарынды кесіп алдындар (1-2 ?атысушы ?олдарын ?зеді) кесілген ?антамыр ар?ылы ?ан а?ады (3,4,5 ойыншы ?айта- ?айта ?зілген жерден ж?гіріп ?теді) Ал, енді жара?аттан?ан жерде фибрин н?руызыны? жіпшелері т?зіледі (1-2 ойыншы ?олдарын созып, ?осады.) Осы тор?ан ?ан жасушалары ?телмай т?рып ?алады (3,4,5 ойыншы ?ол торында (1-2). осылай тромб т?зіледі.

3 топ: «Иммунитет т?зелуі»

?атысушылар: екі ?ыз (екі жасуша) б?за?ы (ауыр?ан а?за), полицейскии (лейкоцит) ж?не спецназ (антитело). ?ыздар асы?пай ?ыдырып ??гімелесіп ж?реді, б?за?ы келіп оларды теуіп тастайды (ауыр?ан а?за жасушаны жою?а кіріседі), н?тижесінде ?ыздарды? біреуі есінен танады (жасуша ?леді) ал екіншісі ?ашып кетіп, полицияны (лейкоцит) ертіп келеді. Полиция б?за?ы?а ?арап, протокол жазады (инфекция т?рін аны?тайды) ж?не спецназды (антитело) ша?ырады, ол б?за?ыны алып кетеді.

IІІ. Жа?а материалды ме?герту:

К?рсетілім:

Сфигмоманометр ж?не фонендоскопты? к?мегімен артериялы? ?ысымды ?лшеу; б?рауышты пайдалануды? т?сілдері.

А?зада?ы ?антамырлар екі т?йы? ж?йе кіші ж?не ?лкен ?анайналым ше?берлерін ??райды.

?лкен ?анайналым ше?берлері дегеніміз- ?анны? сол жа? ?арыншадан шы?ып, б?кіл м?шелерге таралып, о? жа? ж?рекшеге ?айтып келуі. Б?л ж?йе а?заны оттегі мен ?оректік заттармен ?амтамасыз етеді.

Сол жа? ?арынша жиырылып, оттегіге бай артериялды ?анды адамны? е? ірі артериясы ?ол?а?а айдайды. Одан барлы? м?шелерде, ж?ректі? ?зінде ?анмен ?амтамасыз ететін артериялар тарма?талады. Артериялар ?рбір м?шеде біртіндеп тарма?тала отырып, к?птеген ?са? артериолдар мен капиллярлар торын т?зеді. ?лкен ?ан айналым ше?беріні? ?ылтамырларынан денені? барлы? ?лпаларына оттегі мен ?оектік заттар ?келеді, ал жасушадан капиллярлар?а к?мір?ыш?ыл газы ?теді. Б?л кезде артерия ?аны вена ?анына айналады. Капиллярлар алдымен ?са?, одан со? ед?уі ірі вена?а бірігеді, с?йтіп ?анды ж?рекке жеткізіп, о? жа? ж?рекшеге ??яды.

?ан ?лкен ?анайналым ше?берін 23 секундта айналады.

?лкен ?ан айналым ше?беріні? сызбан?с?асы:

Сол жа? ?арынша ?ол?а артериялар м?шелерді? капиллярлары о? жа? ж?рекше

Кіші ?анайналым ше?бері – ?лкен ?анайналым ше?берінен о? ж?рекшеге келген веналы? ?ан ?ш жа?таулы ?а?па?шалар ар?ылы о? ?арынша?а келеді. О? ?арыншадан кіші ?анайналым ше?бері басталады. Веналы? ?анны? о? жа? ?арыншадан шы?ып, ?кпе артериясы ар?ылы ?кпені торлап жат?ан капиллярлар?а жетіп, артериялы ?ан?а айналып, ?айта ?кпе венасы ар?ылы ж?ректі? сол жа? ж?рекшесіне дейінгі ж?ретін жолы ?кпелік, немесе кіші ?анайналым ше?бері деп аталады. Сол жа? ж?рекшеден артериялы ?ан сол жа? ?арынша?а екіжа?таулы ?а?па?шалар ар?ылы кіреді. Сол ?арыншадан артериялы ?анды м?шелерге тарататын ?лкен ?анайналым ше?бері басталады. Кіші ?анайналым ше?бері 4 секундта айналады.

Кіші ?анайналым ше?беріні? сызбан?с?асы:

О? ?арынша ?кпе артериясы ?кпе капиллярлары ?кпе венасы сол ж?рекше

1 тапсырма. «Дискуссиялы? ?рнек»

1 топ.

№

Мазмуны

Келісемін

Келіспеймін

?анны? коз?алуы ж?ректі? ыр?а?ты? ж?мысына байланысты.

Дені сау ауамны? ?ан ?ысымыны? артуы гипотония деп аталады.

?алыпты к?йде барлы? ?ан айналым?а т?спейді, белгілі бір б?лігі ?ан ?орында болады.

№

Мазмуны

Келісемін

Келіспеймін

?лкен ?анайналым ше?бері он жа? ж?рекшеден басталады

Тамырды? со?у жиілігі ересек адамда тынышты? кезінде 60-70 со??ыны ??райды.

?анны? венада а?у жылдамды?ы артерия?а ?ара?анда т?мен

2 топ.

№

Мазмуны

Келісемін

Келіспеймін

Капиллярда?ы ?ан ?ысымы 22мм сын. ба?. к?рсетеді

Артерия ?аны ал?ызыл т?сті.

Тамырды? со?уын тонометр ар?ылы ?лшейді

3 топ.

2 тапсырма. Зертханалы? ж?мыс №12 «Тамырды? со?уын к?рі жілік артериясынан ?лшеу. Ж?рек ?антамырлар ж?мысына байкау ж?ргізуді м?лшерлі ж?ктемеге дейінгі ж?не кеінгі тамыр со??ыларын салыстыру ар?ылы аны?тайды (20 рет отырып т?ру)»

VІ.Сергіту с?ті:

Дауысты дауыстарды
?олды? ыр?а?ымен т?меннен жо?ары ?арай ?збей айту.Б?л ?анайналым ж?йесі,ж?йке ж?йесі ж?не ас?орыту ж?йесіне жа?сы ?сер етеді. Сергіту с?тін жасайды.

3 тапсырма. Есептер шы?ару.

1 топ. ?алыпты жа?дайда ж?рек 1 минут ішінде орта есеппен 6л. ?анды тамырлар?а айдаса, 1 са?атта ж?не 1 т?улікте ?анша м?лшерде ?ан айдайды?

2 топ. ?алыпты жа?дайда ж?рек орта есеппен 1 минутта 70 рет жиырылып ке?ейетін болса, 1т?улікте ?анша рет со?ады?

3 топ. 1 минут ішінде денедегі ?ан ж?рек ар?ылы екі рет ?теді. Сонда т?улігіне ?анша рет ?теді?

4 тапсырма. Жа?а саба?ты талдау кезіндегі топтар?а арнал?ан тапсырмалар

1 топ. ?анайналым м?шелері та?ырыбын о?ып,ж?ректі? ??рылысын зертте?із. Кластер ??ры?ыз.

2 топ. ?ан ж?не ?антамырларын «Венн диаграммасы» бойынша сипаттап жазы?ыз.

3 топ. ?анайналым. ?анайналымны? ?лкен ж?не кіші ше?берлері та?ырыбын о?и отырып, «Кубизм » т?сілімен с?ра?тар даярла.

V.Жа?а саба?ты бекіту:

C?йкестік тест

Иммунитет

Эритроциттер

Лейкоциттер

Тромбоциттер

Гематолог

Гемофилия

Гемоглобин

Фагоциттер

Глобулин

а. оттекті тасымалдайды.

?. ?ан ?йымайтын ауру

б. ?анны? ?ызыл т?сті жасушалары

в. а? т?сті ядролы жасушалары

г. А?заны? ауру?а ?арсы т?ру ?абілеті

?. ?ан ауруын емдейтін д?рігер

д. плазмада?ы н?руыз

ж. ?анны? ?йы?ышты?ын ?амтамасыз ететін жасушалар

з. обыр жасушалар

VI.Саба?ты ?ортындылау:

Не білдік? Саба?тан ал?ан ?серлерін?

?орытындыны стикерге жазып та?та?а ж?рек бейнесінше іледі.

VII. ?йге тапсырма: §36.37.38 о?у

VIII. Ба?алау: Топ басшылары саба??а жа?сы ?атыс?ан о?ушыларды ?здері ба?алау бойынша м??алімге тапсырады.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Келіспеймін

Үлкен қанайналым шеңбері он жақ жүрекшеден басталады

Тамырдың соғу жиілігі ересек адамда тыныштық кезінде 60-70 соққыны құрайды.

Қанның венада ағу жылдамдығы артерияға қарағанда төмен

Cексенов Бексултан Рамазанович

СШ.№15

Город Актобе

Сынып: 8 «а» Күні:

Сабақтың тақырыбы: Қан айналымның үлкен және кіші шеңберлері.

Сабақтың мақсаты:

1.білімділігі: Оқушыларға қан тамырлары және үлкен кіші қанайналымның шеңберлері туралы түсініктер беру.
2.дамытушылығы: Оқушылардың белсенділігін арттыру, әрекетін басқару, оқу материалдарының мазмұнын өмірмен байланыстыру арқылы оқушылардың білім біліктігін дамыту.
3. тәрбиелілігі. Оқушыларды денені жетілдіру қажеттігін сезінуге және салауатты өмір сүруге тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: дидактикалық сурет, кесте, жүрек макеті, интерактивті тақта

Сабақтың түрі:аралас сабақ

Сабақтың әдісі: түсіндіру, топпен жұмыс, көрсетілім,қойылымдық

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, оқушыларды түгендеу,оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру, сынып бөлмесінің сабаққа даярлығы, оқушылардың назарын ұйымдастыру.

Сыныпты үш топқа бөліп, топ басшыларын сайлаймыз.

1 топ «Эритроциттер»

2 топ «Лейкоциттер»

3 топ «Тромбоциттер»

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

Конкурс «Модельдер»Физиологиялық үдерістерінін модельдерін көрсету 1 оқушы өз тобының қимылын айтып тұрады.

1 топ: «Жүрек жұмысы»

Қатысады 6 адам, төртеуі жүрек бөлімдері (оң және сол жақ жүрекшелер мен қарыншалар, екеуі – қан)

Қатысушылар 1-4 жұп пен тұрады, шеңбер құрады. Жүрек циклі 0,8с болғандықтан «1» деген де қан (5-6 қатысушылар) 1 қадам жасап жүрекшеге (1,2) түседі, 2-3-4 деген де «қан» қарыншаға ауысады (3-4), 5-6-7-8 деген де «қан» «жүрекшеден» шығып, бастапқа орына тұрады.

2 топ: «Тромб түзелуі» 5-6 оқушы қатысады: екуі – тамыр қабырғасы, қалғандары –қан элементтері

Жүргізуші: Елестетіндер, қолдарынды кесіп алдындар (1-2 қатысушы қолдарын үзеді) кесілген қантамыр арқылы қан ағады (3,4,5 ойыншы қайта- қайта үзілген жерден жүгіріп өтеді) Ал, енді жарақаттанған жерде фибрин нәруызының жіпшелері түзіледі (1-2 ойыншы қолдарын созып, қосады.) Осы торған қан жасушалары өтелмай тұрып қалады (3,4,5 ойыншы қол торында (1-2). осылай тромб түзіледі.

3 топ: «Иммунитет түзелуі»

Қатысушылар: екі қыз (екі жасуша) бұзақы (ауырған ағза), полицейскии (лейкоцит) және спецназ (антитело). Қыздар асықпай қыдырып әңгімелесіп жүреді, бұзақы келіп оларды теуіп тастайды (ауырған ағза жасушаны жоюға кіріседі), нәтижесінде қыздардың біреуі есінен танады (жасуша өледі) ал екіншісі қашып кетіп, полицияны (лейкоцит) ертіп келеді. Полиция бұзақыға қарап, протокол жазады (инфекция түрін анықтайды) және спецназды (антитело) шақырады, ол бұзақыны алып кетеді.

IІІ. Жаңа материалды меңгерту:

Көрсетілім:

Сфигмоманометр және фонендоскоптың көмегімен артериялық қысымды өлшеу; бұрауышты пайдаланудың тәсілдері.

Ағзадағы қантамырлар екі тұйық жүйе кіші және үлкен қанайналым шеңберлерін құрайды.

Үлкен қанайналым шеңберлері дегеніміз- қанның сол жақ қарыншадан шығып, бүкіл мүшелерге таралып, оң жақ жүрекшеге қайтып келуі. Бұл жүйе ағзаны оттегі мен қоректік заттармен қамтамасыз етеді.

Сол жақ қарынша жиырылып, оттегіге бай артериялды қанды адамның ең ірі артериясы қолқаға айдайды. Одан барлық мүшелерде, жүректің өзінде қанмен қамтамасыз ететін артериялар тармақталады. Артериялар әрбір мүшеде біртіндеп тармақтала отырып, көптеген ұсақ артериолдар мен капиллярлар торын түзеді. Үлкен қан айналым шеңберінің қылтамырларынан дененің барлық ұлпаларына оттегі мен қоектік заттар әкеледі, ал жасушадан капиллярларға көмірқышқыл газы өтеді. Бұл кезде артерия қаны вена қанына айналады. Капиллярлар алдымен ұсақ, одан соң едәуі ірі венаға бірігеді, сөйтіп қанды жүрекке жеткізіп, оң жақ жүрекшеге құяды.

Қан үлкен қанайналым шеңберін 23 секундта айналады.

Үлкен қан айналым шеңберінің сызбанұсқасы:

Сол жақ қарынша қолқа артериялар мүшелердің капиллярлары оң жақ жүрекше

Кіші қанайналым шеңбері – үлкен қанайналым шеңберінен оң жүрекшеге келген веналық қан үш жақтаулы қақпақшалар арқылы оң қарыншаға келеді. Оң қарыншадан кіші қанайналым шеңбері басталады. Веналық қанның оң жақ қарыншадан шығып, өкпе артериясы арқылы өкпені торлап жатқан капиллярларға жетіп, артериялы қанға айналып, қайта өкпе венасы арқылы жүректің сол жақ жүрекшесіне дейінгі жүретін жолы өкпелік, немесе кіші қанайналым шеңбері деп аталады. Сол жақ жүрекшеден артериялы қан сол жақ қарыншаға екіжақтаулы қақпақшалар арқылы кіреді. Сол қарыншадан артериялы қанды мүшелерге тарататын үлкен қанайналым шеңбері басталады. Кіші қанайналым шеңбері 4 секундта айналады.

Кіші қанайналым шеңберінің сызбанұсқасы:

Оң қарынша өкпе артериясы өкпе капиллярлары өкпе венасы сол жүрекше

1 тапсырма. «Дискуссиялық өрнек»

1 топ.

№	Мазмуны	Келісемін	Келіспеймін
1	Қанның козғалуы жүректің ырғақтық жұмысына байланысты.
2	Дені сау ауамның қан қысымының артуы гипотония деп аталады.
3	Қалыпты күйде барлық қан айналымға түспейді, белгілі бір бөлігі қан қорында болады.

2 топ.

№	Мазмуны	Келісемін	Келіспеймін
1	Капиллярдағы қан қысымы 22мм сын. бағ. көрсетеді
2	Артерия қаны алқызыл түсті.
3	Тамырдың соғуын тонометр арқылы өлшейді

3 топ.

2 тапсырма. Зертханалық жұмыс №12 «Тамырдың соғуын кәрі жілік артериясынан өлшеу. Жүрек қантамырлар жұмысына байкау жүргізуді мөлшерлі жүктемеге дейінгі және кеінгі тамыр соққыларын салыстыру арқылы анықтайды (20 рет отырып тұру)»

VІ.Сергіту сәті:

Дауысты дауыстарды
Қолдың ырғағымен төменнен жоғары қарай үзбей айту.Бұл қанайналым жүйесі,жүйке жүйесі және асқорыту жүйесіне жақсы әсер етеді. Сергіту сәтін жасайды.

3 тапсырма. Есептер шығару.

1 топ. Қалыпты жағдайда жүрек 1 минут ішінде орта есеппен 6л. Қанды тамырларға айдаса, 1 сағатта және 1 тәулікте қанша мөлшерде қан айдайды?

2 топ. Қалыпты жағдайда жүрек орта есеппен 1 минутта 70 рет жиырылып кеңейетін болса, 1тәулікте қанша рет соғады?

3 топ. 1 минут ішінде денедегі қан жүрек арқылы екі рет өтеді. Сонда тәулігіне қанша рет өтеді?

4 тапсырма. Жаңа сабақты талдау кезіндегі топтарға арналған тапсырмалар

1 топ. Қанайналым мүшелері тақырыбын оқып,жүректің құрылысын зерттеңіз. Кластер құрыңыз.

2 топ. Қан және қантамырларын «Венн диаграммасы» бойынша сипаттап жазыңыз.

3 топ. Қанайналым. Қанайналымның үлкен және кіші шеңберлері тақырыбын оқи отырып, «Кубизм » тәсілімен сұрақтар даярла.

V.Жаңа сабақты бекіту:

Cәйкестік тест

Иммунитет

Эритроциттер