Осы саба? ар?ылы ж?зеге асырылатын о?у ма?саттары
Жасушада ?андай бейорганикалы? заттар ?оректік затпен енетінін білу.
Жасуша ??рамында ?андай зат к?бірек кездесетінін аны?тау.
Тірі ж?не ?лі таби?атта ?андай заттарды? басымыа? болатынын салыстыру.
Бейорганикалы? заттарды органикалы? заттардан ажырата білу, олады? ма?ызын ай?ындау.
Саба?ты? ма?саты
О?ушылар:
- Жасушада?ы макро ж?не микро, -ультрамикроэлементтерді ажырата білуі тиіс.
- Электронды о?улы? ар?ылы жасушада кездесетін элементтерді топ?а б?ле алады ж?не осы топ?а ?ай элементтерді? жататынын ажырата алуы керек .
- Жасуша ??рылымы ?ызметтерінеосы элементтерді? ?алай байланыстынды?ына сипаттамасын жазады
Тілдік ма?саттар
О?ушылар жа?а с?здерді т?сініктерін к?рсету ?шін ж?не макро-, микро, ультрамикроэлементтер атаулары мен позицияларын к?рсету ж?не оларды сызбада белгілеу ?шін пайдалана алады. Олар ауызша ж?не жазбаша т?рде микро-, макро-, ультрамикроэлементтерді? жасуша??рылымдарыны? ?ызметін ж?зеге асыру?а ?алай ы?пал ететіндіктерін т?сіндіре алады. Кесте ??рып, олар осы элементтер арасында?ы айырмашылы?тарды сипаттай алады.
Арнайы п?ндік лексика мен терминология:
Макроэлементтер, микроэлементтер, ультрамикроэлементтер, органогендер, диполь, гидрофильдік, гидрофобты?.
Диалог ??ру?а / жазылым?а ?ажетті с?здер топтамасы :
К?птеген бейорганикалы? ж?не а?залы? заттар суда жа?сы ериді. Оларды гидрофильділер деп атайды. Ерімейтіндер гирофобтылар деп атайды.
Алды??ы білім
О?ушылар:
Жасушада?ы элементтерді? ма?ызын т?сіндіре алулары керек . (G6)
Жасуша?а ма?ызды элементтер жетіспеген жа?дайда не болатынын т?сіндіре алулары керек (G6)
Жасуша?а ма?ызды химиялы? заттарды? ?алай келетінін білулері керек.(G6).
Саба? барысы
Саба? ?езе?дері
Саба?та орындалуы тиіс іс - ?рекеттер
О?ыту ресурстарыЫнтыма?тастыру атмосферасын ?йымдастыру.
Бейорганикалы? заттар та?ырыбына ассоцация ??ру.
Бейнеролик к?рсете отырып та?ырыпты тал?ылау.
Білу мен т?сіну ма?сатында ауызша с?ра?тар беріледі..
- Макроэлементтер дегенімізді ?алай т?сінесі? ?
- Микроэлементтер дег не?
- Ультрамикроэлементтер дегеніміз не?
- Гидрофобты деген не?
- Гидрофильді деген не?
?олдану ма?сатында м?тіндік тапсырма беру.
Жасушаны? ??рамында?ы бейорганикалы? заттар
Д, И. Менделеев жаса?ан химиялы? элементтерді? периодты? ж?йесіндегі кездесетін 110 элементті? 80-ге жуы?ы тірі жасушаны? ??рамында болатынды?ы д?лелденді. Олар жасушада?ы м?лшеріне ?арай ?ш топ?а белінеді. Бірінші топ?а: оттек, сутек, к?міртек ж?не азот сия?ты органикалы? ж?не бейорганикалы? заттарды? молекулаларыны? негізін ??райтын элементтер жатады. Б?ларды? жасушада?ы м?лшері 98%-?а жуы? бол?анды?тан, олар макроэлементтер деп аталады. Сонымен ?атар б?л топ?а н?руыз (белок) бен нуклеин ?ыш?ылдарыны? ??рамына кіретін к?кірт пен фосфор да кіреді. Б?ларды биоэлементтер деп атайды.
Екінші топ?а: ион т?рінде кездесетін калий, натрий, кальций, магний, темір, хлор сия?ты ж?не т.б. элементтер жатады. Б?ларды? жасушада?ы жалпы м?лшері 1%-?а жуы?. Б?л элементтерді? ?ыс?аша жасушада ерекше ?ызметтер ат?арады. Мысалы, кальций мен фосфор с?йек ?лпасыны? ??рамына кіреді, оны? беріктігін арттырады. Сонымен ?атар кальций элементі ?анны? ?юына ?атысады. Ал гемоглобин н?руызыны? ??рамында темір болады, ол оттекті ?кпеден ?лпалар?а тасымалдайды. ?сімдік жасушасында?ы хлорофилл пигментіні? ??рамында?ы магний элементі фотосинтез процесін тездетеді. ?шінші топ?а: жасушада ?те аз м?лшерде кездесетін элементтер жатады. Оларды? жасушада?ы м?лшері 0,02% болатынды?тан микроэлементтер деп аталады. Микроэлементтер ?сімдіктер мен жануарлар жасушаларында ж?ріп жат?ан биохимиялы? процестерге тікелей ?атысады.
Топыра?ты? ??рамында?ы микроэлементтерді? ?сімдіктер мен жануарлар тіршілігіндегі ма?ызы ерекше. ?сімдіктер мен жануарлар белгілі бір микроэлементтерді таби?аттан алып, ?з жасушаларында жина?тайды. Мысалы, те?із балдырлары судан йодты сі?ірсе, ал кейбір ?сімдіктер суда?ы кобальтты жина?тайды. Жануарлар жасушаларында да ?р т?рлі элементтер жина?талады. Мысалы, никель — ?й?ы безінде, молибден — миды? а? затында, ?алайы — тілді? сілемейлі ?абы?шасында, кадмий — б?йректе, барий — к?зді? торлы ?абы?ында, бор — май ?лпаларында, хром— гипофиз безінде ж?не т.б. жина?талатынды?ы аны?тал?ан. ?йткенмен де, топыра?ты? ??рамында?ы микроэлементтерді? м?лшеріні? кемуі немесе арту
Электронды? о?улы?
http://kk.wikipedia.org/wiki
www/goggle.kz.
www/yotube.
Грин.Стаут.Тейлор.
Биология.
Л.?. ?бшенова.Биология.
Саба? ?езе?дері
Саба?та орындалуы тиіс іс - ?рекеттер
О?ыту ресурстары
Жасушаны? химиялы? ??рамы.
М?тінмен ж?мыс.
Жасушаны? химиялы? ??рамы т?рлерін ?р топ?а бере отырып. 1-топ м?тнмен танысады. Т?сінгенін тірек сызба кестесін ??ра отырып баяндайды.
2-топ м?тінмен танысады с?ра? дайындайды. 3-топ м?тінмен танысады суретпен бейнелейді. 4-топ м?тінмен танысады презентация дайындайды. 5-топ м?тінмен танысады ?рт?рлі тапсырмалар дайындайды.
Сосын о?ушылар 2-3 адамнан т?ратын ж?мыс жасап, ж?мыстарын орта?а шы?ып ?ор?айды.
Со?ы
?орытынды. Ба?алау.