Қолға үйретілген аңдар. Қолтұқымдарының әртүрлілігі және оларды адамның пайдалануы.

Күні:

Пән: Биология

Сынып: 7

Сабақ тақырыбы: Қолға үйретілген аңдар. Қолтұқымдарының әртүрлілігі және оларды адамның пайдалануы.

Жабайы ата-тектерден шығуы.

Сабақ мақсаты: 1.Қолға үйретілген жануарлардың жабайы ата-тектен шығуы жөнінде түсіну.

2. Қолтұқымдардың әртүрлілігі мен олардың адамның пайдалануы туралы білімді тереңдетіп, танымдық және шығармашылық қабілетті дамыту.

3. Тәрбиелік. Сүтқоректілердің табиғатқа, адамға тигізетін пайдасын әңгімелеу арқылы оларды қорғауға тәрбиелеу; оқушыларды топтағы іс-әрекетін жоспарлап ұйымдастыруға ,бірін-бірі тыңдай білуге тәрбиелеу

Көрнекілігі: Интерактивті тақта, слайдтар, сүтқоректілердің көрінісі,сурет,окулық.

Сабақ типі: аралас сабақ

Сабақ әдісі: Сұрақ-жауап

Сабақ түрі: Түсіндірмелі

Сабақ барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі.Оқушыларды тугендеу.Сабаққа назарлығын аудару.Оқушылармен амандасу.

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау :

1.Сүтқоректілердің негізгі экологиялық топтары: ормандардың, ашық кеңістіктердің (даланың), су қоймалары мен олардың жағалауларының сүтқорек тілері.

2.Топырақ астында мекендейтін сүтқоректілер.

ІІІ.Жаңа тапсырма. Қолға үйретілген аңдарға үйқояны, бұғы, андатр, қара күзен, шошқа, түлкілер жатады. Үйқоянның арғы тегі-жабайы інқоян. Олар Испания, Марокко елдерінде қолға үйретілген. Қояндарды еті, терісі және түбіті үшін өсіреді. Қазір дүние жүзінде үйқоянның 60 жақын қолтұқымы өсірілуде. Үй қояны 7-10 жыл өмір сүреді.Қоянның баласын көжек деп атайды. Бұғыны екі бағыт бойынша өсірген. Бірінші Солтүстік бұғысын өсіру мініс көлік ретінде, екіншісі мүйізіне байланысты. Олардың сүйектенбеген мүйізінен өте бағалы пантокрин дәрісі жасалады. Шығыс Қазақстан облысында Катон Қарағай ауданында бұғыларды мүйіз алу үшін өсіреді. Шошқа үй хайуанаттарының негізгі саласы. Шошқаның етін, майын тағам ретінде қолданады. Шошқаның арғы тегі доңыз. Үлбірлі бағалы аңдар арнайы темірден жасалған торларда қолдан өсіріледі. Оларға қаракүзен, түлкілер, сазқұндыз, ондатра жатады. Жабайы жануарлар бұдан 10-15 жыл бұрын қолға үйретіле бастаған.Ең алғаш қолға үйретілген жануар –ит. Оның арғы тегі жабайы қасқыр.Жабайы жануарларды қолға үйрету орталықтарын анықтап,ғылыми пікір ұсынған орыстың атақты ғалымы, академик Николай Иванович Вавилов. Н. В. Вавилов еңбектерінің негізінде қолға үйретілген үй хайуанаттарының негізгі 6 мәдени орталықтары анықталды. Жылқы- сүтқоректілер класы тақтұяқтылар отрядының өкілі.Жылқы тұқымдасына Африкада кездесетін жолат,домбай,құлан,тарпан, түзат жатады.қолға үйретілген жылқының арғы тегіжабайы жылқылар тарпан мен түзат.

4.Қорытынды Жылқының алғаш қолға үйретілген жері Казақстан даласы деп саналады. Қой—сутқоретілердің жұптұяқтылар отрядына жатады. Қой бұдан 10-11 мың жыл бұрын қолға үйретілген. Қойдың жабайы аргы тегі- жабайы муфлон және арқар Сиырдың арғы тегі-жабаиы тур,пірі-Зенгі баба,Қазақстанда кездесетін қолтұқым- казақтың ақбас сиыры.

5.Бекіту кезеңі.

Қолға үйретілген аңдар.

Қолтұқымдарының әртүрлілігі және оларды адамның пайдалануы.

Жабайы ата-тектерден шығуы.

Үйге тапсырма §57, 2 бөлім дәптеріндегі тапсырмалар