Қалқанша бездің құрылысы мен қызметі. Қалқаншамаңы бездері, тимус және бүйрекүсті бездері.

Тойшыбаева Салтанат Бейбітқызы

БҚО. Қаратөбе ауданы

Мұхит атындағы ЖОББМ

Бекітемін

                                                   Оқушы саны 17                            Қатысқан оқушы

Сабақ №      

биология       8  сынып                                                       күні:  13.10.2016

Сабақтың тақырыбы

     Қалқанша бездің құрылысы мен қызметі. Қалқаншамаңы бездері, тимус және бүйрекүсті бездері.  Қалқанша бездің қызметі бұзылуының аурулары: кретинизм, шырыштық ісік, базед ауруы т.б. Қазақстан Республикасында қалқанша без ауруларының алдын алу  шаралары.  

Ресурстар, сілтеме  

    Жоспар, арнайы суреттер, «Биология» оқулығы, желідегі бейнефильм, Power Point (слайд), үлестірме материал, «Биология» жұмыс дәптері (Құрманғалиева Ж.), мұғалімдерге арналған нұсқаулық

Негізгі мақсаты

Қалқанша безі, қалқаншамаңы бездері, бүйрекүсті бездерінің құрылысы мен қызметімен таныстыру, миксидема, жемсау ауруларының алдын алу шаралары туралы білімдерін тереңдету

Міндеттері

1. Ішкі секреция бездерінің ауруларының алғашқы белгілерімен және олардың алдын алу шараларын түсіндіру
2. Оқушылардың танымдық қабілеттерін дамыту, ой-өрісін кеңейту, есте сақтау дағдысын қалыптастыру. Еркін сөйлеп, ойын жеткізуге, салыстыра білуге үйрету. Пәнге деген қызығушылығын ояту;
3. Жаңа білімді игерте отырып, салауатты өмір сүруге тәрбие беру

Түйінді идея

Ішкі секреция бездерінің құрылысы мен олардан туындайтын аурулардың алғашқы белгілерімен, аурудың  алдын алуымен  танысу

Сабақтың түрі

Саяхат сабақ

Нәтиже: 

Қалқанша безі туралы білімдерін толықтырады.

Қалқанша без ауруларының алдын алу туралы ұғынады, үйренеді.

Ұйымдастыру

Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер

      Көшбасшы болу, топқа бөлу, амандасу рәсімі, ынтымақтастық атмосфераны құру, сынып оқушыларын түгендеу, оларға бағалау ерекшеліктерін түсіндіру (өзін өзі, топтық)

Психологиялық сәт

 Ұраны:  «Ауырып ем іздегенше, ауырмаудың жолын ізде»                                                            

Қолданылған модульдер

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Ресурс

Ыңтымақтастық атмосферасы

(2 минут)

Оқушыларды топқа бөлу

Ішкі секреция бездері: қалқанша без,қалқаншамаңы безі, гипофиз, бүйрекүсті безі,айырша без

Сыртқы секреция бездері: тер, жас,сілекей, сүт бездері

Ішкі секреция бездерінен бөлінетін ерекше сұйықтық – гормондар

Қиынды қағаздар

Басталуы

Конверт – сұрақ

4 минут

І.  Қызығушылықты ояту       

Үй тапсырмасын қайталау

Конверт – сұрақ

І топ

1. Бездер
2. Әрі ішкі, әрі сыртқы секрециялық қызмет атқаратын бездер (ұйқыбез және жыныс)
3. Гормондар
4. Гормондар қызметі ( зат алмасу,өсу,ағзаның физиолог проц. Реттейді)

ІІ топ

1. Гипоталамус
2. Ең кіші секрециялық без (гипофиз)
3. Гипофиздің пішіні (үрмебұршақ )
4. Гипофиздің салмағы ( 0,5-0,6 г)

ІІІ топ:

1. Тері пигменті меланиннің түзілуін күшейтеді ( гипофиз ортанғы бөлігі)
2. Аяқ, қол, маңдай сүйектерінің ұзарып өсуі (акромегалия)
3. Гипофиз, бүйрекүсті бездері, қалқанша бездерінің зақымдануынан п.б ( ергежейлік )
4. Пішіні домалақ, салмағы 0,2 г ( эпифиз )

Үй тапсырмасы бойынша оқушылар жұптасып жұмыс жасау

Конверт

Ортасы

20 минут

Сәйкестік сынақ

5 минут

Жаңа сабақ                                                                           І топ: Қалқанша бездің құрылысы мен қызметі

( Дәрігермен кеңес)

ІІ топ: Қалқаншамаңы, айырша без, бүйрекүсті бездері

( Тыңдайтын үшбұрыш )

ІІІ топ: Қазақстан Республикасында қалқанша без ауруларының алдын алу  шаралары.  

(ТВ шоу )

«Артық болмас білгенің, көкірекке түйгенің»  Қалқанша бездің алдын алуы (бейнеролик )

1

Қалқанша без інін гормоны

Ойлау және жыныстық жетілуінің тежелуі

2

Базедов

Тироксин

3

Аддисон

Иммундық қасиеті төмендейді

4

Критенизм

Тамақты көп ішеді, салмағы кемиді

5

Тимозин

Қола ауруы

Оқушылар жаңа тақырыпты өз топтарында талқылап, таныстырылым жасайды.

АКТ, А3 формат, түрлі түсті қаламсап, ресурстар, маркер

Кері байланыс «2жұлдыз, 1ұсыныс», тамаша, бәрекелді, жақсы

Аяқталуы

8 минут

ІІ Дұрыс, бұрыс

1. Қалқанша бездің массасы 15 – 30 г   Д
2. Су мен тағамда калий мен фосфор жетіспесе адам жемсау ауруымен аурады Б
3. Қалқаншамаңы безінің  жұмысы бұзылса сүйек қисайып, сынғыш болып келеді.Д
4. Айырша бездін гормоны тимозин. Д
5. Күшті көңіл күйдін әсерінен  тироксин гормоны түзіледі. Б
6. Балаларда қалқанша бездің қызметі жеткіліксіз болғанда ойлау процесі баяулайды.Д
7. Бадырақкөз ауруын ағылшын дәрігері Т.Аддиссон сипаттады. Б
8. Адам тәулігіне  0,35-0,40 мг йод алуы керек. Б
9. Бүйрек үсті бездері 3 қабаттан тұрады. Б
10. Бүйрекүсті безінің қыртысты қабатынан  түзілген гормон кортикоидтар  деп аталады. Д

 

Бағалау         ОүБ

3минут

Кері байланыс

2 минут

Үй тапсырмасы

Тақтадан бағалау кестесін көрсетеді

15 -12 ұпай – «5»

11-8 ұпай – “4”

7-3  ұпай – “3”

2 ұпайдан төмен – “2”

Бағалау парағы

№

                                                  Критерий  

Оқушының

аты-жөні

Сәйкестік сынақ

1 дұрыс жауап – 1 ұпай

Максималды ұпай 5 ұпай

Дұрыс, бұрыс

1 дұрыс жауап – 1 ұпай

Максималды ұпай 10 ұпай

Ұпайы

Бағасы

1

2

Сұрақтары бар қорап

Аддисон туралы мәлімет

Топ басшылары өз топтарындағы оқушыларды бағалайды

бағалау парағы

Оқушылар тақырып бойынша сұрақтарын қалдыра алады. Бұл сұрақтар келесі сабақтың басында талқыланады.

Бағалау парағы

Қорап

Бағалау парағы

№

                                                  Критерий  

Оқушының

аты-жөні

Сәйкестік сынақ

1 дұрыс жауап – 1 ұпай

Максималды ұпай 5 ұпай

Дұрыс, бұрыс

1 дұрыс жауап – 1 ұпай

Максималды ұпай 10 ұпай

Ұпайы

Бағасы

1

2

3

4

5

6

7

Бағалау парағы

№

                                                  Критерий  

Оқушының

аты-жөні

Сәйкестік сынақ

1 дұрыс жауап – 1 ұпай

Максималды ұпай 5 ұпай

Дұрыс, бұрыс

1 дұрыс жауап – 1 ұпай

Максималды ұпай 10 ұпай

Ұпайы

Бағасы

1

2

3

4

5

6

7

Бағалау парағы