?орша?ан ортаны? химиялы? ластануы

?орша?ан ортаны? химиялы? ластануы

?ызылорда облысы

Жа?а?ор?ан ауданы

С?тті??ды? ауылы

№52 Б Аралбаев атында?ы орта мектебіні? биология п?ні м??алімі Ашимова Мая Турмаханбетовна

Химиялы? ластану — ?орша?ан ортаны? таби?и химиялы? ?асиеттеріні? ?арастырылып отыр?ан уа?ыт кезе?і ?шін ?айсыбір заттектерді? к?пжылды? орташа ауыт?уларынан асып т?сетіндей болып ?згеруі.Химиялы? ластану?а ?орша?ан ортада таби?и, таби?и – антропогенді ж?не антропогенді немесе тіршілік ортада болып жат?ан физикалы? – химиялы? процестер кезінде зиянды, улы заттарды? пайда болуын жат?ызамыз. Дамуы жо?ары елдерде со??ы екі – ?ш онжылды?та ?олданыл?ан шаралар?а байланысты ?орша?ан ортаны? химиялы? ластануы екінші орын?а т?сіп, бірінші орын?а радиактивті ластану шы?ып отыр. Бізді? елімізді ?орша?ан ортаны? химиялы? ластану ?аупі ?лі де жо?ары болып т?р.
?зіргі кезде химиктерге химиялы? заттарды? 4 – 5 млн т?рі белгілі. Оларды? саны жыл сайын 10% ?сіп отырады. Адам организміне ?р т?рлі жолдармен (тама?пен, ауамен, сумен) т?сіп т?ратын организмге жат химиялы? ластаушы заттарды ксенобиотиктер (грек. ксенос – жат, биос - ?мір) деп айтады.
Жерді? геосферасы бойынша атмосфераны?, гидросфераны? ж?не литосфераны? ластануын айтады. ?орша?ан ортаны? компоненттері мен ластану орындары бойынша химиялы? ластануды келесі т?рлерге б?леді:
1) ауаны? ластануы (мысалы, адамдар т?ратын айма?тар, ж?мыс істейтін жерлер);
2) т?рмысты? ж?не ?ндірістік б?лмелерді?;
3) жербетілік ж?не жерасты суларыны?;
4) топыра?ты?;
5) тама?ты? ж?не т.б.
Ортаны? химиялы? ластаушы к?здерін мынадай ?лкен топтар?а б?леміз:
1) ?орша?ан орта?а с?йы?ты?, газды ж?не ?атты т?рдегі ?ндірістік ?алды?тарын шы?аратын техникалы? ?ондыр?ылар;
2) ластанушы заттар шы?аратын немесе оларды жина?тап, са?тайтын шаруашылы?тар;
3) ластаушы заттар келіп т?ратын (трансшекаралы? жылду) айма?тар;
4) планетарлы? ластану?а ?келетін атмосфералы? жауын – шашын, т?рмысты?, ?ндірістік ж?не ауылшарушылы? ?алды?ты сулар.

Аутэкология (грек autos-?зім) жеке организмдерді? ?орша?ан ортамен ?арым- ?атынасын зерттейтін экология б?лімі. Аутэкология ??ымын ал?аш рет 1896ж Шретер особьтар экологиясы ?шін ?олданды.

Демэкология немесе популяциялар экологиясы – ?орша?ан орта факторларыны? популяция?а ?серін, популяция саныны? ?згеруін зерттейді.

Синэкология (грек syn-бірге) н/е ?ауымдасты?тар экологиясы(биоценология)- биоценоз т?зетін ?р т?рге жететін ?сімдіктер, жануарлар ж/е микроорганизмдер популяцияларын, олрды? т?зілуін, дамуын ?арым- ?атынасын зерттейді.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«?орша?ан ортаны? химиялы? ластануы»

Қоршаған ортаның химиялық ластануы

Қызылорда облысы

Жаңақорған ауданы

Сүттіқұдық ауылы

№52 Б Аралбаев атындағы орта мектебінің биология пәні мұғалімі Ашимова Мая Турмаханбетовна

Химиялық ластану — қоршаған ортаның табиғи химиялық қасиеттерінің қарастырылып отырған уақыт кезеңі үшін қайсыбір заттектердің көпжылдық орташа ауытқуларынан асып түсетіндей болып өзгеруі .Химиялық ластануға қоршаған ортада табиғи, табиғи – антропогенді және антропогенді немесе тіршілік ортада болып жатқан физикалық – химиялық процестер кезінде зиянды, улы заттардың пайда болуын жатқызамыз. Дамуы жоғары елдерде соңғы екі – үш онжылдықта қолданылған шараларға байланысты қоршаған ортаның химиялық ластануы екінші орынға түсіп, бірінші орынға радиактивті ластану шығып отыр. Біздің елімізді қоршаған ортаның химиялық ластану қаупі әлі де жоғары болып тұр.
Қзіргі кезде химиктерге химиялық заттардың 4 – 5 млн түрі белгілі. Олардың саны жыл сайын 10% өсіп отырады. Адам организміне әр түрлі жолдармен (тамақпен, ауамен, сумен) түсіп тұратын организмге жат химиялық ластаушы заттарды ксенобиотиктер (грек. ксенос – жат, биос - өмір) деп айтады.
Жердің геосферасы бойынша атмосфераның, гидросфераның және литосфераның ластануын айтады. Қоршаған ортаның компоненттері мен ластану орындары бойынша химиялық ластануды келесі түрлерге бөледі:
1) ауаның ластануы (мысалы, адамдар тұратын аймақтар, жұмыс істейтін жерлер);
2) тұрмыстық және өндірістік бөлмелердің;
3) жербетілік және жерасты суларының;
4) топырақтың;
5) тамақтың және т.б.
Ортаның химиялық ластаушы көздерін мынадай үлкен топтарға бөлеміз:
1) қоршаған ортаға сұйықтық, газды және қатты түрдегі өндірістік қалдықтарын шығаратын техникалық қондырғылар;
2) ластанушы заттар шығаратын немесе оларды жинақтап, сақтайтын шаруашылықтар;
3) ластаушы заттар келіп тұратын (трансшекаралық жылду) аймақтар;
4) планетарлық ластануға әкелетін атмосфералық жауын – шашын, тұрмыстық, өндірістік және ауылшарушылық қалдықты сулар.

Аутэкология (грек autos-өзім) жеке организмдердің қоршаған ортамен қарым- қатынасын зерттейтін экология бөлімі. Аутэкология ұғымын алғаш рет 1896ж Шретер особьтар экологиясы үшін қолданды.

Демэкология немесе популяциялар экологиясы – қоршаған орта факторларының популяцияға әсерін, популяция санының өзгеруін зерттейді.

Синэкология (грек syn-бірге) н/е қауымдастықтар экологиясы(биоценология)- биоценоз түзетін әр түрге жететін өсімдіктер, жануарлар ж/е микроорганизмдер популяцияларын, олрдың түзілуін, дамуын қарым- қатынасын зерттейді.