Дала ?сімдіктері мен жануарлары. 4 сынып д?ниетану саба?ы

Қош келдіңіздер!

4 “б” сынып

Дүниетану сабағы

Психологиялық ахуал

Үй тапсырмасын сұрау: “Конверт – сұрақ “ әдісі

СҰРАҚТАР:

• 1топ :1)ылғалды жеткілікті шағын үлескілерді қалай атайды? 2)шалғындарды қай жерден кездестіруге болады ?
• 3)шалғында қандай гүлдер өседі ,ата?

• 2 топ: 1)пішен дайындалатын шалғынды қалай атайды?
• 2)шалғында өсетін улы өсімдіктерді қалай атайды?
• 3)шалғында қандай бунақденелілер кездеседі, ата.

• 3 топ: 1)шалғында кездесетін бөдене құсты сипатта?тағы қандай құстар кездеседі?
• 2)шалғынды не үшін қорғау керек?
• 3) табиға бірлестік дегеніміз не?
• Сұрақтарға 3 топта тобымен жауап береді кезектесіп.

ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҒЫН ОЯТУ

Жаңа сабақ :

• Дала өсімдіктері мен жануарлары

Мәтінмен жұмыс:

• «Ойлан, бірік, топтас»
• Жеке жұмыс :Парақшада оқулықтағы мәтіндер 3 бөлікке бөлініп жазылған.3 топ осы мәтінді оқып, өз түсінгендерін дәптерлеріне түсіріп жазады.
• Жұптық жұмыс: Қасындағы көршісімен бірігіп түсінгендерін толықтырып жазады .
• Топтық жұмыс:
• Әр топ бірігіп өз жазғандарын толықтырып А3 ге жазып шығады және 3 топта топпен өз жазбаларын қорғайды.

«Анықта, жікте, топта »

• 1.топ:
• А)даланың түрлерін ата
• Ә) кеміргіштерді топта
• 2.топ:
• а) бұталар мен өсімдіктер топта
• 3.топ:
• а)құстар мен жануарларды ата

Дала :1:ылғалды2.Қуаң 3 шөл

Кеміргіштер: тышқан,қосаяқ,саршұнақ

Бұталар: жатаған изен, бұтақараған, көкпек пен теріскен,

Өсімдіктер :қаражусан,боз бетеге, жусан,қазжуа,ботагөз,мыңжапырақ, сарыбас жоңышқалар,сары гүлді қазжуа,жауқазындар. жуашықтар.

Құстар : бозторғай,бүркіт.

Жануарлар: суырлар, борсықтар, дала тасбақасы,түлкі,қасқыр, қарсақ, ор қоян,ақбөкен

Сергіту сәті

«Ой қорыту»

• Қуаң дала – жылудың көбеюімен, жауын – шашынның азаюымен ерекшеленеді.Қуаң даланың көрікті кезі – көктем. Топырағы көктемгі қар суымен ылғалданып, шөбі көк – майса болып, көз тартады.Далалы аймақ үшін ауа рай қатаң, қысы суық, ұзақ, аяз, қардың қалыңдығы 20см болып, 140-160 күн жатады. Жазы керісінше ыстық, құрғақ болады

Өсімдіктері:

• Бұталар: жатаған изен, бұтақараған, көкпек пен теріскен,

• Өсімдіктер :қуаң далада қаражусан,
• Далада боз бетеге, жусан, қазжуа, ботагөз, мыңжапырақ, сарыбас жоңышқалар,сары гүлді қазжуа,жауқазындар. жуашықтар

Жануарлары:

• Суырлар, борсықтар, дала тасбақасы, түлкі,
• қасқыр, қарсақ,
• ор қоян,ақбөкен.

ТОПТЫҚ ЖҰМЫС:

Дала

Өсімдік

қазжуа

Дала

Дала құстары

тері

Жау

Жануар

құндыз

қазын

Жатаған изен

бозторғай

лары

Дала

тасба

қасқыр

Шалғындық жоңышқа

бүркіт

бөдене

қасы

Ор қоян

Шымшық торғай

СӘЙКЕСТЕНДІР:

• Суырлар, борсықтар, дала тасбақасы, түлкі,
• қасқыр, қарсақ,
• ор қоян,ақбөкен.

ВЕНН ДИАГРАММА

Шалғын дала

Қуаң дала

Анықтама :

• Қуаң дала – жылудың көбеюімен, жауын – шашынның азаюымен ерекшеленеді.Қуаң даланың көрікті кезі – көктем. Топырағы көктемгі қар суымен ылғалданып, шөбі көк – майса болып, көз тартады.Далалы аймақ үшін ауа рай қатаң, қысы суық, ұзақ, аяз, қардың қалыңдығы 20см болып, 140-160 күн жатады.
• Жазы керісінше ыстық, құрғақ болады.
• Қосаяқ  – сүтқоректілер класы кеміргіштер отрядының бір тұқымдасы. Қазақстанда 9 туыстың 16 түрі мекендейді. Көптеген түрлері бірқатар індеттерді, оба ауруларын таратады.
• Саршұнақ  – Қазақстанда 6 түрі бар. Астық тұқымдарымен қоректенеді, Қазақстанда жылына 2млн – ға жуық саршұнақ терісі дайындалады.  
• Қаражусан  – жусан туысына жататын көп жылдық өсімдік. Шөбі мен тамырының тұнбалары тәбет ашады, асқазан, ішек бездерінің қызметін күшейтеді, жүйке жүйесін тыныштандырады.  
• Көкпек  – көп жылдық шөп тектес өсімдік. Көкпекті далалы жерлерде ел отынға пайдаланады, күзде түйе жейді. Теріскен  – көп жылдық шөп тектес өсімдік. Аласа бұта көкпек пен теріскен көп өседі. Бұлардың барлығының  ботаникадағы ғылыми аты – алабота тұқымдастар.
• Боз бетеге   - көп жылдық өсімдік. Жақсы мал азығы. Қазақстанда 20 түрі өседі.  Жаңбырлы жылдарда оны екі рет оруға болады.  
• Жусан  – жусан көрмеген, жусан иісін иіскемеген, жусан жеген малдың сүтін ішпеген бала кемде- кем болар. Өйткені жерімізде жусан көп, оның Қазақстанда 81 түрі бар.  Жусан – көп жылдық шөптесін өсімдік. Оның құрамында қоректік заттар мол,    эфир майы бар.  Әсіресе қой, ешкінің жақсы азығы.
• Қазжуа  – лалагүл тұқымдасына жататын көп жылдық өсімдік.  Қазақстанның далалы аймақтарында 37 түрі бар.  Қазжуаның қайнатыныдысы сары ауру мен демікпеге қарсы ішеді.  
• Ботакөз  – екі және көп жылдық өсімдік. Қазақстанда 12 түрі бар. Ботакөздер – хош иісті, әдемі гүлді әсемдік өсімдіктер.  
• Мыңжапырақ  – күрделігүлділер тұқымдасына жататын көп жылдық өсімдік. Мыңжапырақ – дәрілік өсімдік.
• Бозторғай  – жыл құсы.  Торғайлар тобына жататын сайрағыш құстар тұқымдасы. Жылына екі рет жұмыртқалайды.
• Бүркіт  – қырандар туысына жататын ірі жыртқыш құс. Бүркітті қолға үйретіп, баптап, саятшылыққа пайдалану қазақ халқының ертеден келе жатқан өнері.
• Дала суыры  – Қазақстандағы суыр туысының 4 түрінің бірі. Суырлар 20жылға дейін  өмір сүреді. Бұлардың жауы -  қасқыр, түлкі және бүркіт. Бірақ бұларға үлкен қауіп адамнан туады, себебі оның майы және терісі үшін көптеп аулайды.
•   Борсық  - жыртқыш  аң. Терісі мен майы үшін ауланады. Борсықтың май витаминге бай. Сондықтан халық медицинасында  оны буын ауруларына, туберкулез және іріңді жараны емдеуге қолданады.
• Дала тасбақасы  – қазіргі кезде көбіне орта азиялық тасбақа деп атайды. Қауіпті жағдайда басы мен аяқтарын жинап тығылатын сүйекті сауыты болады, ол төрт аяқты жыртқыштардан берік қорғайды

БАҒАЛАУ:

• Даланың неше түрі бар?
• Қуаң даланы көбіне не үшін пайдаланады?
• Қысқы дала мен көктемгі даланың айырмашылығы барма?
• Ауа –рай жағынан жағынан?
• Даланы қалай қоғауға болады?

КЕРІ БАЙЛАНЫС:

• Мен сабақты өте жақсы түсіндім
• Мен сабақты орташа түсіндім
• Мен сабақты мүлдем түсінбедім.

Кейінгі оқу:

• “ Көктемгі қуаң даланың көрінісін сипаттап жазу»
• Мазмұндау.

Бағалау:

Сабаққа қатысқан оқушыларды бағалау.