Жер ?аламшарыны? ?алыптасуы туралы теориясы да Эволюциялы? ілімні? дамуына ы?пал жасады. 1859 жылы Ч.Дарвинні? эволюция теорияны ?алыптастыруы Эволюциялы? ілімні? ?ылым негізін салды. Ол организмдер эволюциясыны? ?оз?аушы к?шін ашты, я?ни эволюция т??ым ?уалаушылы? ?згергіштікті? негізінде, тіршілік ?шін к?рес таби?и с?рыпталуды? н?тижесінде ж?зеге асатынын атап к?рсетті. Осыны? н?тижесінде дарвиндік теория ?алыптасты (?. Дарвиншілдік). Эволюция теорияны Э.Геккельді? белгілі бір жа?ын т?рлерді? тарихи дамуын аны?тауда ?штік параллелизм ?дісін (палеонтология, салыстырмалы анатология ж?не салыстырмалы эмбриология) ?олдануы толы?тыра т?сті. Эволюциялы? ілімні? дамуына биогенетикалы? за?ны? ашылуы зор ?сер етті. 20 ?асырды? басында Г.Мендельді? т??ым ?уалаушылы? за?дары ашыл?аннан кейін Дарвинні? Эволюциялы? ілімне сын айтулар к?бейді. Б?л кезе?де т?рді? пайда болуы біртіндеп емес, кейде секірмелі т?рде ж?ретіндігі туралы болжамдар айтыла басталды. Дарвиннен кейін молекула биология мен генетиканы? жетістіктеріне байланысты жа?а деректер Эволюциялы? ілімге ?штасып, барлы? органика д?ние туыстас деген пікір ай?ындала т?сіп, жа?аша талдаулар жасала бастады. Мысалы, орыс ?алымы С.Четвериков (1880 – 1954) популяцияда мутантты гендер (гетерозиготалы) к?п болады, б?л т??ым ?уатын ?згергіштікті жина?тайды, осы?ан байланысты жеке белгілер бейімдеуші болуы м?мкін деген пікір айтып, ?ылым?а “Тіршілік тол?ыны” деген ??ым енгізді. Ал америкалы? ?алым С.Райт (1889 – 1959) гендерді? дрейфі деген ??ым?а ерекше м?н берді. 20 ?асырды? 30-жылдарында микро- ж?не макроэволюция туралы ?алыптас?ан кешенді к?з?арастар – эволюцияны? жасанды теориясы деп аталды. Оны? негізгі ?а?идалары: т??ым ?уалаушылы? ?згергіштікті? бірден-бір к?зі болып саналатын – мутация эволюцияны? материалы болады; эволюция факторлар – тіршілік тол?ыны, о?шаулану, гендерді? дрейфі кездейсо?ты? ж?не ба?ытталма?ан сипатта болады; эволюцияны? ?оз?аушы к?ші – таби?и с?рыпталу; ж?йелік топтарды? эволюциясыбиология прогресс ж?не биология регресс жолдарымен ж?руі м?мкін; биология прогресс арогенез, идиоадаптация ар?ылы ?згеруі н?тижесінде ж?зеге асады; эволюция ?за? уа?ыт ар?ылы ба?ытталма?ан ?рі алдын ала ойлама?ан сипатта болады