Ч. Дарвин іліміні? негізгі ?а?идалары

Биология 11 сынып 14-сабақ

Сабақтың тақырыбы: Ч. Дарвин ілімінің негізгі қағидалары

Сабақтың мақсаты:

БІЛІМДІЛІК: Ч. Дарвин ілімінің негізгі қағидалары эволюциялық күштер жөнінде түсінік қалыптастыру

ДАМЫТУШЫЛЫҚ: Тірек-сызбамен жұмыс істей отырып жергілікті жер жануарлары мысалында эволюциялық күштер жөніндегі ой - өрісін дамыту, өз бетінше жұмыс істей білуге дағдыландыру.

ТӘРБИЕЛІК: Қазақтың салт-дәстүрін насихаттау арқылы ұлттық тәрбие бере отырып, қоршаған ортаның адамға, жануарларға әсері арқылы экологиялық тәрбие беру.

Сабақтың типі: Жаңа білімді меңгерту.

Сабақтың түрі: Ішінара ізденіс сабағы.

Сабақтың әдісі: тестпен жұмыс.

Үлестірме тапсырмалар.

Сабақтың көрнекілігі: Ч. Дарвин портреті, жануарлар әлемі даму шежіресі стендісі, тірек – сызбалар, оқушыға көмекші материалдар топтамасы

Ұйымдастыру кезеңі:

1. Жаңа сабақты меңгерту. Электрондық оқулықпен жұмыс

2. Үй тапсырмасын тексеру

Бекіту. Тестпен жұмыс

Ғылыми систематиканың классификациясының негізін салушы: 

А) Дж. Рей; Б) К. Линней; В) Ж.Б. Ламарк; Г) Ч. Дарвин.

2.     Ғылымда «түр» деген ұғымға алғаш рет анықтама берген:

 А) Дж. Рей; Б) К. Линней; В) Ж.Б. Ламарк; Г) Ч. Дарвин.

3.     К. Линнейдің көзқарасы бойынша табиғатта тіршілік ететін организмдер негізінен ......... нәтижесінде пайба болады: 

А) эволюция барысында біртіндеп күрделенудің;

Б) қоршаған орта жағдайларының өзгерістеріне тікелей бейімделудің;

В) құдайдың жарату әрекеті мен бір-бірімен будандасудың;

Г) бір-бірімен будандасу және қоршаған орта жағдайларының үнемі әсерінен. 

4.Алғашқы эволюциялық ілімнің авторы: 

А) Дж. Рей; Б) К. Линней; В) Ж.Б. Ламарк; Г) Ч. Дарвин  

5.   Ж.Б. Ламарк көзқарасы бойынша эволюцияның қозғаушы күштері (шарттары): 

А) градиация барысында организмдердің біртіндеп күрделенуі;

Б) организмдерде күрделенуі, пайда болған белгілерінің тұқым қуалау;

В) қоршаған орта жағдайларының әсері және организмдердің жетілуге ұмтылысы;

Г) эволюция барысында организмдердің мүшелерді жаттықтыру және жаттықтырмау; 

6.Ж.Б. Ламарк көзқарасы бойынша табиғатта байқалатын организмдердің өзгеру себебі, жирафтың ұзын мойнының дамуы ...... нәтижесі:

А) қоршаған орта жағдайларының ықпалына бейімделу;

Б) қоршаған орта жағдайларының ықпалымен мүшелердің жаттығуы;

В) мүшелер құрылысының мақсатына сәйкестік;

Г) оргнаизмнің жетілуге ұмтылуы.

7.   Ж.Б. Ламарк көзқарасы бойынша табиғатта байқалатын организмдердің өзгеру себебі, стрелолистің (оқжапырақ) су алатындығы, жүзетін және әуе жапырақтарының дамуы ...... нәтижесі:

А) қоршаған орта жағдайларының ықпалына бейімделу;

Б) қоршаған орта жағдайларының ықпалымен мүшелердің жаттығуы;

В) мүшелер құрылысының мақсатына сәйкестік;

Г) оргнаизмнің жетілуге ұмтылуы.

 

8.  Ч. Дарвиннің негізгі еңбегі «Табиғи сұрыпталу жолымен түрлердің пайда болуы немесе тіршілік үшін күресте қолайлы жағдайға ұшыраған тұқымдардың сақталуы» қай жылы жарыққа шықты? 

А) 1809 ж; Б) 1859 ж; В) 1868 ж; Г) 1871 ж; 

1. Ч. Дарвин бойынша эволюцияның қозғаушы күштері: 

А) өзгергіштік, тіршілік үшін күрес және табиғи сұрыптау;

Б) тұқымқуалаушылық, тіршілік үшін күрес және табиғи сұрыпталу;

В) қоршаған орта жағдайларының өзгеруі, тұқымқуалаушылық, тіршілік үшін күрес және табиғи сұрыпталу;

Г) тұқымқуалаушылық, өзгергіштік, тіршілік үшін күрес және табиғи сұрыптау; 

10.   Ч. Дарвин бойынша эволюцияның негізгі бағыттаушы шарты:

А) тұқымқуалаушылық ;Б) өзгергіштік; В) табиғи сұрыпталу, Г) тіршілік үшін күрес 

11.  Ч. Дарвиннің көзқарастары бойынша эволюцияға маңызы жоқ өзгергіштік: 

А) комбинативті; Б) коррелятивті; В) белгілі немесе топтық; Г) белгісіз немесе жекеше;

12. Ч. Дарвин көзқарастары бойынша табиғатта организмдердің тіршілік үшін күресуінің себебі:

А) қоршаған орта қорларының шектеулігі мен түрлердің шексіз көбеюінің сәйкессіздігі;

Б) қоршаған орта қорларының шектеулігі мен табиғи сұрыптаудың үнемі әрекеті;

В) түрлердің қоршаған орта қорларын толығымен пайдалану қасиеттерінің жоқтығы;

Г) қоршаған орта қорларын пайдалануға ең ыңғайланғандарды анықтайтын табиғи сұрыпталудың үнемі әрекеті.

13.    Тіршілік үшін күрестің ең күрделі түрі: 

А) түраралық; Б) түрішілік; В) түраралық және түрішілік; Г) бейорганикалық табиғат жағдайларымен

Үйге тапсырма:   §8 тестпен жұмыс

Тексерілді:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. 7.     Ч. Дарвиннің көзқарастары бойынша табиғи сұрыптаудың мәні:

 

А) жеке даралардың қоршаған орта жағдайларына бейімделудің қалыптасуында;

Б) қоршаған орта жағдайларына аса бейімделген жеке даралардың ұрпақтарының тірі қалуында;

В) жеке даралар арасында қоршаған ортада жүріп жатқан тіршілік үшін күрестің түрлі формаларында;

Г) қоршаған орта жағдайларына бейімделген жеке дараларда жаңа түраралық белгілердің пайда болуында.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. 8.     Ч. Дарвиннің көзқарастары бойынша табиғи сұрыпталудың нәтижесі:

 

А) жақсы бейімделген даралардың ұрпақтарының тірі қалуында;

Б) бейімделмеген даралардың ұрпақтарының жойылуында;

В) организмдердің тіршілік жағдайларына бейімделудің пайда болуында;

Г) бейімделуге материал беретін өзгергіштікте.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. 9.     Ч. Даривннің көзқарастары бойынша табиғатта жаңа түрлердің түзілуі қалай жүреді?

 

А) тек бір ғана ортақ негіз қалаушы ата-тектен (монофиллия);

Б) тек негіз қалаушы форманың екі немесе одан көп түрлерге бөлінуімен (дивергенция);

В) туыстас түрлердің шағылысып бір түрге қосылғанға дейінгі жақындауымен (конвергенция);

Г) бір ортақ негіз қалаушы ата-тектен (монофилия) немесе негіз қалаушы түрдің екі немесе одан көп түрлерге бөлінуімен;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. 10. Эволюцияның элементарлы бірлігі:

 

А) жеке түр;

Б) туыстық негізінде біріккен түрлердің жиынтығы;

В) қандай-да бір жеке түрдің популяциясы;

Г) қандай да бір жеке дараның генотипі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. 10. Ж.М. Ламарктің эволюцияға деген көзқарасы бойынша организмдерде пайдалы белгілердің пайда болуы ......... нәтижесі:

 

А) организмдердің жетілуге ұмтылуы;

Б) эволюция барысында пайда болған белгілердің тұқым қуалау;

В) қоршаған орта жағдайларына тікелей бейімделу, эволюция барысында мүшелердің жаттығуы мен жаттықпауы;

Г) эволюция барысында үнемі өзгеріп отыратын орта жағдайларының ықпалы.