Б?йрек ?сті бездері, гипофиз, ?ал?анша без ж?не жыныс бездері гармондарыны? жынысты? жетілуді реттеудегі р?лі.

1 Саба?ты? та?ырыбы

Б?йрек ?сті бездері, гипофиз, ?ал?анша без ж?не жыныс бездері гармондарыны? жынысты? жетілуді реттеудегі р?лі.

2 Cілтеме

Биология о?улы?ы  8 сынып, ?аламтор к?здері

3 Ма?саты

 1.О?ушылар?а ?й?ы безіні? инсулин гормондары? ?анда?ы глюкоза м?лшерін реттеудегі р?лі,?ант диабеті,б?йрек ?сті безі, гипофиз ж?не ?ал?анша без ж?не жыныс бездері гормондарыны? жынысты? жетілуді реттеудегі р?лі туралы білім беру.

2.?з ойларын еркін жеткізе алатындай биологиялы? с?здік ?орларын дамыту  

3.О?ушыларды топты?  ж?мыс ар?ылы бірін-бірі ты?дай білуге,еркін  с?йлеуге, ?йымшылды??а, ізденімпазды??а т?рбиелеу      

4 ?олданылатын модульдер

1.Диалог

2.СТО

3.АКТ

4.Жас ерекшеліктеріне с?йкес о?ыту мен ба?алау

5.О?ыту ?шін ба?алау ж?не о?уды ба?алау

6. О?ытуды бас?ару ж?не к?шбасшылы?    

5 О?ыту н?тижесі

О?ушылар ?й?ы безіні? инсулин гормоныны? ?анда?ы глюкоза м?лшерін реттеудегі р?лін біледі ж?не бездерді? ж?мысы б?зыл?анда ?андай ауру?а ?шырайтынын т?сінеді. Ауруды? алдын алу шараларын ?мірде пайдалана алады

6 Т?йінді идея

Аралас бездерді? ?ызметін білу

7 К?рнекіліктер

Электронды о?улы?, слайдтар,  смаиликтер,?р т?рлі жапыра?тар,ба?алау пара?шалары

8 О?ыту ?дістер

Топтастыру, бір ?адам арт?а, ой ?оз?ау, диалогтік о?ыту, суретпен ж?мыс, кесте толтыру, ма?ал-м?телдер

Психологиялы? ахуал

Топ?а б?лу

(жапыра? т?стеріне ?арай)

Ма?саты: Сыныпта ынтыма?тасты? атмосферасын ?алыптастыру

-О?ушылармен амандасу

-«?ріптер с?йлейді» тренингі ар?ылы ?р о?ушы?а ?зіні? атыны? бірінші ?рпіне с?йкес ?асында?ы о?ушы тілек айтады
Сары жібек к?йлегін желбіретіп

Жапыра?ын а?аштарды? селбіретіп-дегендей балалар ?азір к?з мезгілі. К?зде айналаны? б?рі ?р т?рлі жапыра?тар?а толады. Б?гін осы жапыра?тарды мен сендерге сый?а тарт?ым келеді. ?ане мені? ж?мыс столыма келіп ?здері?е ?на?ан жапыра?ты та?дап алы?дар.

?й тапсырмасын с?рау

1.«Бір ?адам арт?а»

2.« Білімдіге д?ние жары?, білімсізді? к?ні к?ріп! »

3.« А?ылдасса?  шешерсі?,  а?ылдаспаса?

 кем к?серсі? !»

Тапсырмалар

(Блум токсономиясы бойынша )

«Тілі?мен ж?гірме, білімі?мен ж?гір!»

Ма?саты: О?ушыларды?  ?ткен материалдар бойынша ал?ан білімдерін тексеру

 І топ

1.?ал?анша безіні? ??рылысын сипатта

2.Эндемиялы? зоб ?андай ауру? Белгілерін ата

3.?ал?анша без б?летін гормон ж?не оны? ?ызметін ?андай?

ІІ топ

1.Кретинизм   ауруларыны? белгілері ?андай?

2.Миксидема ауруына ?ай жа?дайда душар болады ж?не белгілері ?андай?

3.Базедов  ауруы ж?не к?ресу жолдарын ата

ІІІ топ

1.?ал?анша ма?ыбезіні? ??рылысы мен ат?аратын ?ызметі ?андай?

2.?ал?аншама?ы безі гормоныны? ?ызметі арт?анда немесе т?мендегенде а?зада ?андай ?згерістер болады?

3.Тимус немесе жас?спірім безіне сипаттама бер

ІV топ

1.Б?йрек?сті бездеріне сипаттама бер

2.Ішкі секреция бездеріні? ауруларын зерттейтін ?ылым

3.?ал?анша безі гормоныны?  ??рамында?ы элемент

 Тест с?ра?тарына жауап

1.?ал?анша безі гормоныны?  ??рамында?ы элемент

 а) Натрий

?)  Йод

б)  Фтор

в)  Бром

2.Адреналин б?летін без

а)  Б?йрек?сті безі

?)  ?ал?анша без

б)  Айырша без

в)  Сілекей безі

3.Б?йрек?сті безіні? ?ыртыс ?абатынан т?зілетін гормон

а)  Тимозин

?)  Глюкагон

б)   Кортизон

в)  Парат гормоны

4.Та?амны? ??рамында?ы кальций мен фосфорды? ішке тез сі?уіне ?сер ететін ?андай без?

а)  ?ал?анша без

?) Айырша без

 б) Гипофиз

в)  ?ал?анша ма?ы безі

5.Ішкі секреция бездеріні? ауруларын зерттейтін ?ылым

а)  Экология

?)  Неврология

б)  Эндокринология

в)   Хирургия

6.Ішкі секреция бездеріні? ?ызметін реттейтін орталы?

а)  Гипофиз

?)  Гипоталамус

б)  Тимус

в)   Нейроглия

7.?ай без ішкі секреция бездеріне жатпайды?

а)  Гипофиз

?)  Айырша без

б)   Тері безі

в)  ?ал?анша без

8.?ан ?ысымын жо?арлатып а?задан суды? б?лінуіне тос?ауыл болатын гормон

а)  Тимозин

?)  Вазопрессин

б)  Окситоцин

в)  Тироксин

9.Орталы? ж?йке ж?йесіні? ?оз?ышты?ы артып,б?лшы?еттерді? сіресіп ?алуы ?андай гормонны?жетіспеуінен болады?

а)  Тимозин

?)  Паратгормоны

б)  Кортизон

в)  Адреналин

10.Айырша без денені? ?ай б?лігінде орналас?ан?

а)  Ке?ірдекте

?)  К?мейде

б)  Мида

в)  Б?йректе

(жауаптары : 1-?, 2-а, 3-б, 4-в, 5-б,

6-?, 7-б, 8-а, 9-?, 10-а)

(?р топ жауаптарын алмастырып тексереді,ба?асын ба?алау пара?шасына ?ояды)

«Ой ?оз?ау»

Ма?саты: О?ушыларды? ?ызы?ушылы?ын ояту

(Диалогтік о?ыту,т?рткі с?ра?тар,?айта ба?ыттау)

Ма?саты : Ойды дамытып жина?тау

-Адам а?засында сонымен ?андай бездер болады екен?

-Аралас бездерге ?андай бездер жатады?

-Б?йрек?стібезі ?андай гормон б?леді?

-?й?ы безі ?андай гормон б?леді?

-?ант диабеті ауруы туралы естігендері? бар ма?

«М?тінмен ж?мыс»

Ма?саты:о?ы?анын т?сінуге, ?з ойына басшылы? етуге, ойын білдіруге ?йрету

(Та?ырыпты о?ып шы?ып топ арасында тал?ыланады )

О?ушы с?ра?тарына жауап беру (топпен)

1. И. С. Тургеневты? “Живые мощи” ??гімесінде мынадай ауруды? белгілері суреттелген.
Басы солып ?ал?ан, бір т?сті денесіні? ?р жерінде ?ола т?сті да?тар  пайда бол?ан, м?рыны жі?ішкерген пыша?ты? ?ырындай, еріні к?рінбейді – тек тісі а?арады, к?зіні? ж?деулігі бай?алады. Тірі аруа??а ??сайды.?андай ауру туралы Тургенев суреттеген, б?л ауруды? себебі неде?

Жауабы: Адиссон ауруы немесе ?ола ауру деп аталады.
Б?йрек?сті безі сырт?ы ж?не ішкі ?абаттан т?рады. Ішкі ?абаты адреналин гормонын б?леді, ал сырт?ы ?абатта гормондар к?п болады. Соны? бірі кортикоидтер. Кортикоидты гормон жетіспегенде адам Адиссон ауруына шалды?ады. Тургеневті? “Тірі аруа?тар” ??гімесінде суреттелген адам “?ола

аурумен ” ауырады.

2. Д?рігер к?нделігінен : ?ара суы? к?з к?ніні? 9 ?арашасы. Аурухана?а та??ы са?ат то?ызда жас ?скер ауыр к?йде жеткізілді.О?ыс ойлама?ан жер­ден 19 жасты? ой­ы­нан 20-ны? ?ыр?асына шы?ар ша?ында ?алымжан опат бо­лар еді. Ш??ыл т?рде опе­ра­ция б?лмесіне ж?гіріп бар­дым. ?ріптестерім жас жігітті? ?міріне ара­ша т?суге еш?андай м?мкіндік жо? де­ген­де, т?ла бой­ым м?здап кетті. Ке­нет оны? бір сауса?ы ?имылда?анын бай?адым.?алымжан «клиникалы? ?лімге» ?шыра?ан. ?детте, м?ндай ?лім бес минут?а дейін бо­ла­ды, осы уа?ыт аралы?ында нау?асты ??т?арып ?алмаса?, биологиялы? ?лімге ?ласады. Тез ара­да ж?регіне  екі рет «к??іл-к?й» гормонын енгіздім. Ол тірі ?алды.Оны? ?мірін са?тап ?алу?а бар к?ш-жігерімді сал?аныма ?зімді ба?ытты сезінемін.

С?ра?: Д?рігер нау?ас?а ?андай гормон екті ж?не неліктен деп ойлайсыздар?

Жауабы: Адреналин гормоны, себебі ол ж?ректі? со?уын жылдамдатады?

3. 19 ?асырды? со?ында неміс физиологтары Минковский ж?не Фон Меринг ас?орыту ж?йесіні? ?ызметін талдаумен айналысты.
Эксперимент барысында итті? ?й?ы безі алынып тасталды. Бір к?ні, ?ызметші, ота жасалын?ан итті? кіші д?ретіне шыбындарды? к?п ?ймелейтінін бай?ады. Физиологтар?а б?л факт ?ызы? ?сер ?алдырды.
Со?ында физиологтар ?андай шешімге келді, ?з ойлары?ды т?сіндірі?дер?

4 Мысалы: «Маша мен аю» мультфильмінде Машаны? к?зі шектен тыс ба?ырай?ан, о?ан ба?ша?к?з ауруы диагнозын ?ою?а болады.

Кесте толтыру

№

Аралас бездер

Б?летін гормондары мен ?ызметі

Пайда болатын ауру т?рлері

2.Диагноз ?оя білесіз бе?

(?р топ  та?тада?ы суреттерге ?арап диагноз ?ояды)

 «Ой-тол?аныс »

Ма?саты: О?ушыларды? ал?ан білімдерін бекіту

1.Салма?ы?ызды білу  не ?шін керек?

(дене массасыны? индексін табу керек.Ол ?шін кг-мен есептелген салма?ы?ызды бойы?ызды? квадратына б?лесіз. Мысалы: бойы 170 см,салма?ы 100 кг адамны? ДМИ 34-ке те?. Ер адамда ДМИ 25-тен, н?зік жандыларда 24-тен аспа?аны ж?н.)

2.С?йкестендіру кестесі

1.?й?ы безі

2.Жыныс бездері

-?антты диабет

-са?ал-м?ртты? пайда болуы

-инсулин

-глюкагон

-с?йек ж?не б?лшы?етті? дамуыны? т?мендеуі

-Ер адам?а табандылы?,?жеттілік ?асиет береді

3. Ма?алды? жал?асын тап

Ма?саты: О?ушыларды? логикалы? ойлауын, шы?армашылы?ын дамыту

1. Ауруды? жа?сысы жо?,

    Д?ріні? т?ттісі жо?.

2. Ауру батпа?дап кіріп,

    Мыс?ылдап шы?ады.

3. Ауру кісі к?лкі с?ймес,

    Ауыр ж?кті жыл?ы с?ймес.

4. Дауды елемеген т?лейді,

    Ауруды елемеген ?леді.

5. Айналдыр?ан ауру алмай ?оймас,

    Б?лттан?ан к?н жаумай ?оймас.

6. Денсаулы?ты? ?адірін ауыр?анда білерсі?.

7. К?зі? ауырса ?олы?ды тый, іші? ауырса

    аузы?ды тый.

8. Жаман ауру?а – жа?сы ас.

9. Ауру аздырады,

    Суы? то?дырады.

10. ?шн?рсені? алдынал: 
       Ауруды? алдын ал, 
       Жауды? алдын ал, 
       ?айта ?оз?ан дауды? алдын ал. 

11. ?отыр ?олдан ж??ады

      Таз та?иядан ж??ады

12. Тыйылма?ан ауызда п?ле бар

13. Ауруын жасыр?ан ?леді

14. Денсаулы? зор байлы?

10.Ба?алау

1.Ынталандыру

2.Сыныпты ж?не ?зін-?зі ба?алау

(ба?алау пара?шасы)

3.Формативті ба?алау

11 ?йге тапсырма

§ Ж?йке ж?йесіні? ма?ызы

1.Ж?йке ж?йесіні? орталы? ж?не шеткі б?лімдері

12 Кері байланыс

1.Смайликтер ар?ылы

Ба?алау

1.Ынталандыру

2.Сыныпты ж?не ?зін-?зі ба?алау

(ба?алау пара?шасы)

3.Формативті ба?алау

11. ?йге тапсырма

§ Ж?йке ж?йесіні? ма?ызы

1.Ж?йке ж?йесіні? орталы? ж?не шеткі б?лімдері

12.Кері байланыс

1.Смайликтер ар?ылы