Биология фанида методлар

“ SOUS” masalasi

Siz salat uchun sous tayyorlamoqchisiz. Quyidagi jadvalda 100 ml sous tayyorlash uchun kerak bo‘ladigan mahsulotlar ro‘yxati berilgan.

  150 ml sous tayyorlash uchun necha millilitr o‘simlik yog‘i kerak bo‘ladi?

Mahsulot nomi

O‘simlik yog‘i

Miqdori

Sirka

60 ml

30 ml

Soya sousi

10 ml

FERRIS CHARXPALAGI

Quyidagi rasm va chizmaga qarang.

• Ulkan charxpalakning tashqi diametri 140 metrga, uning daryo tubidan to cho‘q-qisigacha bo‘lgan balandligi esa 150 metrga teng. U strelka yo‘nalishi bo‘ylab, rasmda tasvirlanganidek aylanadi.

1-savol

Charxpalakning markazi M bilan belgilangan. Daryo tubidan charxpalakning markazi M gacha necha metr?

2-savol Quyida berilgan javoblarning qaysi biri to‘g‘ri?

• Ferris charxpalagi doimiy tezlik bilan aylanadi. U taxminan 40 daqiqada bir marta to‘liq aylanib chiqadi.
• Jasur charxpalakning chiqish joyidan, charxpalakka o‘tirdi. 30 daqiqadan so‘ng Jasur charxpalakning qaysi nuqtasida bo‘ladi?

• R nuqtada
• R va S nuqtadalar oralig‘ida
• S nuqtada
• S va P nuqtadalar oralig‘ida

QAYSI MASHINA?

Mashina rusumi

Alfa

Ishlab chiqarilgan yili

E’lon qilingan narxi(zed)

Betta

Gamma

2003

Bosib o’tilgan masofa(km)

4800

Dvigatel sig’imi(litr)

Delta

2000

105 000

2001

4450

4250

1.79

1999

115000

1.796

128 000

3990

1.82

109 000

1.783

1- savol

Karim quyidagi barcha talablarga javob beradigan mashina sotib olishni xohlaydi:

Qaysi mashina Karimning talabiga to‘liq javob beradi?

• Mashinaning bosib o‘tgan masofasi 120 000kilometrdan oshmasligi kerak.
• U 2000 - yilda yoki undan keyinroq ishlab chiqarilgan bo‘lishi kerak.
• Mashinaning e’lon qilingan narxi 4500 zeddan yuqori bo‘lmasligi kerak.

• Alfa
• Betta
• Gamma
• Delta

2- savol

Eng kichik dvigatel sig‘imiga ega bo‘lgan mashina qaysi?

• Alfa
• Betta
• Gamma
• Delta

Mashina rusumi

Alfa

Ishlab chiqarilgan yili

E’lon qilingan narxi(zed)

Betta

Gamma

2003

Bosib o’tilgan masofa(km)

4800

Dvigatel sig’imi(litr)

2000

Delta

105 000

4450

2001

4250

1.79

1999

115000

1.796

128 000

3990

1.82

109 000

1.783

3-savol

• Karimdan mashinaning e’lon qilingan narxining 2,5 % miqdorida qo‘shimcha soliq talab etiladi. Alfa mashinasi qo‘shimcha soliq miqdori qancha bo‘ladi?

Mashina rusumi

Alfa

Ishlab chiqarilgan yili

Betta

E’lon qilingan narxi(zed)

Gamma

2003

Bosib o’tilgan masofa(km)

4800

Dvigatel sig’imi(litr)

Delta

2000

105 000

2001

4450

4250

1.79

1999

115000

1.796

128 000

3990

1.82

109 000

1.783

PINGVINLAR

Hayvonlarni suratga olish bilan shug‘ullanadigan fotosuratkash Karim Azizov bir yillik ekspeditsiyaga bordi va u yerda bir necha pingvinlar va ularning polaponlarini suratga oldi. Ayniqsa, u turli xil pingvinlar to‘dasini kattalashib borishiga qiziqib qoldi.

1-savol

• Odatda, pingvin juftligi yiliga ikkita tuxum qo‘yadi. Mazkur ikkala tuxumning hajmi kattarog‘idan yorib chiqqan polapon, odatda, yashab qoladi.
• Kokildor pingvinlarning birinchi tuxumi taxminan 78 g, ikkinchisi esa taxminan 110 g tosh bosadi .

Ikkinchi tuxum birinchisidan necha foizga og‘irroq?

A 29%

B 32%

C 41%

D 71%

2-SAVOL

Karim bir necha yil o‘tib, pingvinlar to‘dasining o‘lchami qanchaga kattalishishi mumkinligiga qiziqmoqda. Buni aniqlash maqsadida, u quyidagicha farazlarni ilgari suradi:

• Yil boshida, pingvin to‘dasi 10000 tadan iborat bo‘ladi

(5 000 ta juftlik). 

• Har bir pingvin juftligi har yil bahorda bittadan polaponni katta qiladi.
• Yil oxiriga kelib, barcha pingvin polaponlarining 20% o‘ladi.
• Birinchi yilning oxiriga kelib, (yosh va katta pingvinlar bilan hisoblaganda) to‘dada qancha pingvin bo‘ladi?

3-savol

Karim pingvinlar to‘dasi quyidagi tarzda kattalashadi deb tahmin qiladi:

Ilgari surilgan farazlardan kelib chiqib, aytingchi, 7 yildan keyin pingvinlarning umumiy soni, P , qancha bo‘lishini anilab beradigan formula qaysi?

• Har yilning boshlanishida, to‘da juftlik hosil qilgan teng sonli erkak va urg‘ochi pingvinlardan iborat bo‘ladi. 
• Har yilning bahorida har bir pingvinlar juftligi bittadan polapon katta qiladi.
• Har yilning oxiriga kelib, (yosh va katta pingvinlar bilan hisoblaganda) barcha pingvinlaning 20% o‘ladi.
• Bir yoshga to‘lgan pingvinlar ham polapon katta qiladi.

A. P = 10 000 (1,5 0,2) 7

B. P = 10 000 (1,5 0,8) 7

C. P = 10 000 (1,2 0,2) 7

D. P = 10 000 (1,2 0,8) 7

4-savol

• Ekspeditsiyadan qaytgach Karim internet orqali bitta pingvin juftligi o‘rtacha nechta polapon katta qilishini bilmoqchi bo‘ldi.
• U uch turdagi, Gentu, Kokilli va Megellan, pingvinlar haqida ma’lumot beradigan quyidagi gistogrammani topdi

Yuqoridagi grafikka qarab, mazkur uchala pingvin turlari haqida aytilgan tasdiqlar to‘g‘ri yoki to‘g‘ri ekanligini ayting?