Биологиядан "??стар класы.??старды? тіршілік ортасы" атты саба? ?лгісі.

Саба?ты? та?ырыбы: ??стар класы.??старды? тіршілік ортасы.
Жалпы ма?саты:
- ??стар класына жалпы сипаттама жасай отырып, оларды? тыныс алуы мен ?ауырсындарыны? т?рлері ж?не ?ауырсындарыны? ат?аратын ?ызметтері жайлы білу сонымен бірге оларды? тіршілік ортасы жайлы т?сінік ?алыптастыру.
Саба?та орындалатын тапсырмалар:
1 тапсырма. «Ой т?йін»
1 - топ.
Е? ал?аш?ы жор?алаушылар ?ай кезде пайда бол?ан? Олар ?ай жануарлардан тарал?ан?
2 - топ.
Ертедегі жор?алаушыларды? ?кілдері ?андай жерлерде мекендеді ж?не немен ?оректенді?
3 - топ.
Неліктен ертедегі алып жор?алаушыларды? к?пшілігі суда ж?не жартылай суда тіршілік етті? Ертедегі жор?алаушыларды? ?ліп біту себептері неде?
М??алімні? электронды? м?лімдемесі:
??стар
Уикипедия — ашы? энциклопедиясынан алын?ан м?лімет
??стар (лат. Aves)[1] – омырт?алы жануарлар тип тарма?ыны? бір класы. ??старды? эволюциялы? даму сатысы 4 кезе?ге б?лінеді:
1. ал?аш?ы ??стар – археоптерикс;
2. тісті ??стар;
3. ?ырсыз жалпа? т?стілер – т?йе??стар, киви, пингвиндер;
4. ?ырлы т?сті ??стар.
??стар – жылы?анды омырт?алы жануарлар (омырт?асы бар жануарлар). Оларды? ?ауырсындары жылуды са?тау?а ж?не ?шу?а к?мектеседі. Олар арт?ы екі ая?тарымен ж?реді, ал алды??ы ая? - ?олдары ?анаттар?а айнал?ан. ??старды? барлы?ы ж?мырт?а салады. ??старды? денелері же?іл бол?анымен, мы?ты ж?не ?шу?а ы??айлы болады. Дегенмен ?шпайтын ??стар да кездеседі.
??стар 2 класс тарма?ына: бір ?ана отряды бар кесіртке??йры?тылар (жойылып кеткен) ж?не 34 отряд?а бірігетін 9 мы?дай т?рі (оны? 28 отряды осы кезде де кездеседі) желпуіш??йры?тылар немесе на?ыз ??стар деп б?лінеді. ??стар Арктикадан Антарктика жа?алауларына дейінгі барлы? таби?и белдемдерде тарал?ан.
?аза?станда ??старды? 18 отряд?а жататын 489 т?рі бар. Оларды мекен ететін орындарына ?арай орман, ашы? дала, батпа?ты - шалшы?ты ж?не су ??стары деп б?леді. Ал?аш?ы ??старды? дене т?р?ы 1, 8 м - ге дейін жеткен, тістері жа?сы жетілген, ?ша алма?ан. Тіссіз, жа?сы ?шатын ихтиорнистер ?азіргі ??стар?а ?те жа?ын бол?ан. ??старды? бас?а омырт?алы жануарлардан айырмашылы?ы – оларды? ауада ?ша алатынды?ы. Атап айт?анда, алды??ы ая?ы ?анат?а айнал?ан, т?с, сан ж?не мойын б?лшы? еттері жа?сы жетілген, с?йектері ж??а, к?біні? іші ауа?а толы ?уыс бол?анды?тан ж?не бір - бірімен жіксіз т?тасатынды?тан, ?а??асы же?іл ?рі берік. ??старда тек ??йымша? безі ?ана болады (ол су ??старында жа?сы жетілген). Ж?регі 4 камералы. Зат алмасу процесіні? тез ж?не ?ар?ынды ж?руі – оларды? ?шуына ?ажетті энергия б?лінуін ж?не дене температурасыны? т?ра?ты ?рі жо?ары болуын (38 – 41°С) ?амтамасыз етеді. ??с ?анаты, ?ауырсыны ?шу, ?оз?алу ??ралы ?ана емес, денедегі жылылы?ты? бір?алыпты болуын ?амтамасыз етеді ж?не шамадан тыс сал?ындаудан немесе ?ызып кетуден са?тайды. Ас ?орыту органдары ?оректі к?п м?лшерде ?абылдап, тез ?орыту?а бейімделген. ?шу кезінде ??стардан к?п энергия б?лінетіндіктен, жо?ары калориялы ?оректі ?ажет етеді. Тыныс алу ж?йесі ?шу?а байланысты ерекше ?згеріске ?шыра?ан. ??старды? ішкі органдары мен б?лшы? еттері арасында ж?не тері астында жалпы к?лемі ?кпеден ед?уір ?лкен 9 – 10 ауа ?апшы?тары болады. Олар ?кпемен ке?ірдек ар?ылы байланыс?ан. Сонды?тан ??стар ?шу кезінде ?анатын жай?анда кеуде ?уысы ке?ейіп, ?кпеге енген ауа осы ауа ?апшы?тарына ?теді. Ал ?анатын ?омда?анда кеуде ?уысы кішірейіп, ауа ?апшы?ында?ы ауа ?кпе ар?ылы сырт?а шы?ады. ??старды? ?кпесінде ?ан оттегімен екі рет (дем ал?ан кезде ж?не дем шы?ар?ан кезде де) тоты?ады. Оны ?осарлы тыныс алу деп атайды. Б?л тек ??стар?а ?ана т?н ?асиет. ??старды? ж?йке ж?йесі жа?сы дамы?ан, миы ?лкен, ми сы?арлары, к?ру орталы?ы, мишы?ы жа?сы жетілген. ??старды? сезім органдарыны? дамуы ?р т?рлі. Тез ?шатын ?кі, жапала?, бас?а да жырт?ыш ??старды? к?зі жа?сы жетілген. Иіс сезу к?п ??старда жетілмеген, ал дыбыс есту ?абілеттілігі жа?сы дамы?ан. ??старды? к?ру ж?не есту органдарыны? жа?сы дамуы, оларды? алыс ж?не жа?ын ке?істіктерді игеруіне, мезгілімен ?оныс аударып, т?рішілік ж?не т?раралы? ?атынас жасауына ?сер етіп, ??с тіршілігінде ма?ызды р?л ат?арады. ??стар 1 - ден 20 – 25 - ке дейін ж?мырт?а салады. Оны 12 к?ннен 80 к?нге дейін басады. ??стар ?сімдіктерді тоза?дандырып, оларды? т??ымдарын таратады, зиянды ж?ндіктер мен кемірушілерді ??ртып, оларды? таби?атта?ы санын реттеуге ?атысады. Кейбір т?рлері бау - ба?ша?а, егістікке зиянын тигізіп, ?р т?рлі ж??палы, паразиттік ауруларды? ?оздыр?ыштарын таратады.
1868 ж. Вена ?аласында (Aвстрия) ал?аш рет ??старды ?ор?ау туралы ресми шешім ?абылдан?ан. 1922 ж. ??старды ?ор?ауды? Халы?аралы? ке?есі ??рылды. Халы?аралы? таби?ат ?ор?ау ода?ыны? “?ызыл кітабына” ??старды? 209 т?рі мен 83 т?р тарма?ы, ал ?аза?станны? “?ызыл кітабына” 56 т?рі енгізілген.

2 тапсырма. Барлау стратегиясы.
1 топ.
??стар?а жалпы сипаттама. Оны? ерекшеліктері. (??гімелеу немесе постер ар?ылы ?ор?ау)
2 - топ.
??старды? тыныс алу ж?йесі мен ?шу?а бейімделген белгілері ж?не ?ан айналым ж?йесі.
3 - топ.
??с ?анаты ж?не ?ауырсындарыны? т?рлері мен ат?аратын ?ызметтері.

Сергіту с?ті «?а??алар биі»

3 тапсырма. «Биологиялы? диктант»
??старды зерттейтін ?ылым саласы - * (орнитология). Оларды? денесі *,* ж?не* б?лімдеріне б?лінген.
(бас, мойын, т?л?а). ??старды? жа? с?йектері т?тас м?йізді та?ташалармен ?аптал?ан. Оны ??старды? * деп атайды. (т?мсы?ы). ??ст?мсы?ы *,* б?лімдерден ??ралады. (т?мсы??сті, т?мсы?асты). ?нешті? ке?ейген б?лігі* деп аталады.(жемсау)
4 тапсырма. «Шы?армашылы? стратегиясы» Топта?ы ?р топ м?шелері та?ырып?а байланысты т?йіндеме, ?ле?, с?зж?мба?, ребус, ж?мба? ??рап топ болып ?ор?айды.
1 - топ. ??стар ж?не біз.
2 - топ. ??стар ж?не таби?ат.
3 - топ. ??стар?а ?ам?ор болайы?.

5 тапсырма. «Лидерді аны?та» Берілген бірнеше ?ріптерден та?ырып?а сай с?йлем ??рау.
Топтар ?здері топ арасынан лидерлерін аны?тап, сыныптан саба? лидерін шы?арады.
1 - топ лидеріне – А - Ы - Н - Д - Ш - З - У
2 - топ лидеріне - С - Р - Н - Д - Л - Б - У - И
3 - топ лидеріне – Д - П - Е - Н - Г - Р - А - У
Ба?алау. О?ыту ?шін ба?алау ж?не о?у ?шін ба?алау.
Кейінгі тапсырмалар: ?йге та?ырып со?ында?ы тапсырмаларды орындау ж?не интернеттен м?ліметтер жина?тау.
Кері байланыс: ИНСЕРТ кестесі.
Не білемін? Не білдім? Не білгім келеді? О?ушылар кестеге саба?тан ал?ан ?серлерін с?ра?тар?а жауап беру ар?ылы кері байланыс жасайды.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Биологиядан "??стар класы.??старды? тіршілік ортасы" атты саба? ?лгісі. »

Сабақтың тақырыбы: Құстар класы.Құстардың тіршілік ортасы.
Жалпы мақсаты:
- Құстар класына жалпы сипаттама жасай отырып, олардың тыныс алуы мен қауырсындарының түрлері және қауырсындарының атқаратын қызметтері жайлы білу сонымен бірге олардың тіршілік ортасы жайлы түсінік қалыптастыру.
Сабақта орындалатын тапсырмалар:
1 тапсырма. «Ой түйін»
1 - топ.
Ең алғашқы жорғалаушылар қай кезде пайда болған? Олар қай жануарлардан таралған?
2 - топ.
Ертедегі жорғалаушылардың өкілдері қандай жерлерде мекендеді және немен қоректенді?
3 - топ.
Неліктен ертедегі алып жорғалаушылардың көпшілігі суда және жартылай суда тіршілік етті? Ертедегі жорғалаушылардың өліп біту себептері неде?
Мұғалімнің электрондық мәлімдемесі:
Құстар
Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Құстар (лат. Aves)[1] – омыртқалы жануарлар тип тармағының бір класы. Құстардың эволюциялық даму сатысы 4 кезеңге бөлінеді:
1. алғашқы құстар – археоптерикс;
2. тісті құстар;
3. қырсыз жалпақ төстілер – түйеқұстар, киви, пингвиндер;
4. қырлы төсті құстар.
Құстар – жылықанды омыртқалы жануарлар (омыртқасы бар жануарлар). Олардың қауырсындары жылуды сақтауға және ұшуға көмектеседі. Олар артқы екі аяқтарымен жүреді, ал алдыңғы аяқ - қолдары қанаттарға айналған. Құстардың барлығы жұмыртқа салады. Құстардың денелері жеңіл болғанымен, мықты және ұшуға ыңғайлы болады. Дегенмен ұшпайтын құстар да кездеседі.
Құстар 2 класс тармағына: бір ғана отряды бар кесірткеқұйрықтылар (жойылып кеткен) және 34 отрядқа бірігетін 9 мыңдай түрі (оның 28 отряды осы кезде де кездеседі) желпуішқұйрықтылар немесе нағыз құстар деп бөлінеді. Құстар Арктикадан Антарктика жағалауларына дейінгі барлық табиғи белдемдерде таралған.
Қазақстанда құстардың 18 отрядқа жататын 489 түрі бар. Оларды мекен ететін орындарына қарай орман, ашық дала, батпақты - шалшықты және су құстары деп бөледі. Алғашқы құстардың дене тұрқы 1, 8 м - ге дейін жеткен, тістері жақсы жетілген, ұша алмаған. Тіссіз, жақсы ұшатын ихтиорнистер қазіргі құстарға өте жақын болған. Құстардың басқа омыртқалы жануарлардан айырмашылығы – олардың ауада ұша алатындығы. Атап айтқанда, алдыңғы аяғы қанатқа айналған, төс, сан және мойын бұлшық еттері жақсы жетілген, сүйектері жұқа, көбінің іші ауаға толы қуыс болғандықтан және бір - бірімен жіксіз тұтасатындықтан, қаңқасы жеңіл әрі берік. Құстарда тек құйымшақ безі ғана болады (ол су құстарында жақсы жетілген). Жүрегі 4 камералы. Зат алмасу процесінің тез және қарқынды жүруі – олардың ұшуына қажетті энергия бөлінуін және дене температурасының тұрақты әрі жоғары болуын (38 – 41°С) қамтамасыз етеді. Құс қанаты, қауырсыны ұшу, қозғалу құралы ғана емес, денедегі жылылықтың бірқалыпты болуын қамтамасыз етеді және шамадан тыс салқындаудан немесе қызып кетуден сақтайды. Ас қорыту органдары қоректі көп мөлшерде қабылдап, тез қорытуға бейімделген. Ұшу кезінде құстардан көп энергия бөлінетіндіктен, жоғары калориялы қоректі қажет етеді. Тыныс алу жүйесі ұшуға байланысты ерекше өзгеріске ұшыраған. Құстардың ішкі органдары мен бұлшық еттері арасында және тері астында жалпы көлемі өкпеден едәуір үлкен 9 – 10 ауа қапшықтары болады. Олар өкпемен кеңірдек арқылы байланысқан. Сондықтан құстар ұшу кезінде қанатын жайғанда кеуде қуысы кеңейіп, өкпеге енген ауа осы ауа қапшықтарына өтеді. Ал қанатын қомдағанда кеуде қуысы кішірейіп, ауа қапшығындағы ауа өкпе арқылы сыртқа шығады. Құстардың өкпесінде қан оттегімен екі рет (дем алған кезде және дем шығарған кезде де) тотығады. Оны қосарлы тыныс алу деп атайды. Бұл тек құстарға ғана тән қасиет. Құстардың жүйке жүйесі жақсы дамыған, миы үлкен, ми сыңарлары, көру орталығы, мишығы жақсы жетілген. Құстардың сезім органдарының дамуы әр түрлі. Тез ұшатын үкі, жапалақ, басқа да жыртқыш құстардың көзі жақсы жетілген. Иіс сезу көп құстарда жетілмеген, ал дыбыс есту қабілеттілігі жақсы дамыған. Құстардың көру және есту органдарының жақсы дамуы, олардың алыс және жақын кеңістіктерді игеруіне, мезгілімен қоныс аударып, түрішілік және түраралық қатынас жасауына әсер етіп, құс тіршілігінде маңызды рөл атқарады. Құстар 1 - ден 20 – 25 - ке дейін жұмыртқа салады. Оны 12 күннен 80 күнге дейін басады. Құстар өсімдіктерді тозаңдандырып, олардың тұқымдарын таратады, зиянды жәндіктер мен кемірушілерді құртып, олардың табиғаттағы санын реттеуге қатысады. Кейбір түрлері бау - бақшаға, егістікке зиянын тигізіп, әр түрлі жұқпалы, паразиттік аурулардың қоздырғыштарын таратады.
1868 ж. Вена қаласында (Aвстрия) алғаш рет құстарды қорғау туралы ресми шешім қабылданған. 1922 ж. Құстарды қорғаудың Халықаралық кеңесі құрылды. Халықаралық табиғат қорғау одағының “Қызыл кітабына” құстардың 209 түрі мен 83 түр тармағы, ал Қазақстанның “Қызыл кітабына” 56 түрі енгізілген.

2 тапсырма. Барлау стратегиясы.
1 топ.
Құстарға жалпы сипаттама. Оның ерекшеліктері.. (әңгімелеу немесе постер арқылы қорғау)
2 - топ.
Құстардың тыныс алу жүйесі мен ұшуға бейімделген белгілері және қан айналым жүйесі.
3 - топ.
Құс қанаты және қауырсындарының түрлері мен атқаратын қызметтері.

Сергіту сәті «Қаңқалар биі»

3 тапсырма. «Биологиялық диктант»
Құстарды зерттейтін ғылым саласы - *** (орнитология). Олардың денесі ***,*** және*** бөлімдеріне бөлінген.
(бас, мойын, тұлға). Құстардың жақ сүйектері тұтас мүйізді тақташалармен қапталған. Оны құстардың *** деп атайды. (тұмсығы). Құстұмсығы ***,*** бөлімдерден құралады. (тұмсықүсті, тұмсықасты). Өнештің кеңейген бөлігі*** деп аталады.(жемсау)
4 тапсырма. «Шығармашылық стратегиясы» Топтағы әр топ мүшелері тақырыпқа байланысты түйіндеме, өлең, сөзжұмбақ, ребус, жұмбақ құрап топ болып қорғайды.
1 - топ. Құстар және біз.
2 - топ. Құстар және табиғат.
3 - топ. Құстарға қамқор болайық..

5 тапсырма. «Лидерді анықта» Берілген бірнеше әріптерден тақырыпқа сай сөйлем құрау.
Топтар өздері топ арасынан лидерлерін анықтап, сыныптан сабақ лидерін шығарады..
1 - топ лидеріне – А - Ы - Н - Д - Ш - З - У
2 - топ лидеріне - С - Р - Н - Д - Л - Б - У - И
3 - топ лидеріне – Д - П - Е - Н - Г - Р - А - У
Бағалау. Оқыту үшін бағалау және оқу үшін бағалау.
Кейінгі тапсырмалар: Үйге тақырып соңындағы тапсырмаларды орындау және интернеттен мәліметтер жинақтау.
Кері байланыс: ИНСЕРТ кестесі.
Не білемін? Не білдім? Не білгім келеді? Оқушылар кестеге сабақтан алған әсерлерін сұрақтарға жауап беру арқылы кері байланыс жасайды.