Сабақтың әдіс- тәсілі: әңгімелеу,баяндау ,көрнекілік, сұрақ- жауап т.б.
Сабақ барысы:І.Ұйымдастыру кезеңі (5 мин)
Оқушылар стикерлер арқылы 4 топқа бөлінеді.
1топ- Зерттеушілер
2 топ- Оқырмандар
3 топ- Тәжірбиешілер
4 топ- Ұсыныс жасаушылар
ІІ. Жаңа сабақ
Мақсаты: 1.Ас қорытудың маңызын түсіну.
2.Қоректік заттар дегеніміз не, түсіну.
3.Тамақ өнімдері дегеніміз не, түсіну.
Тапсырма: Оқушылар оқулықтан тақырыпты оқып шығады.
1- топ. Қоректік заттар дегеніміз не,суретті кестемен жұмыс.(оқулықтан оқып, мағлұматты суретті кесте арқылы береді)
Қоректік заттардегеніміз- нәруыздар, көмірсулар, майлар, минералды тұздар, су мен витаминдер.Оларды организм күнделікті пайдаланылатын тамақ өнімдерінен алады.Витаминдер, минералды тұздар мен су өзгеріссіз дереу қанға сіңіріледі.Нәруыздар, көмірсулар, майлар күрделі органикалық қосылыстарға жатады, бұл күйінде организмге сіңбейді.Олар ас қорыту жүйесінде күрделі өңдеуге ұшырайды.Алдымен олар едәуір қарапайым қосылыстарға айналып, содан кейін адам организмінде соған тән органикалық қосылыстар түзіледі.
Тамақ өнімдерінің едеуір қарапайым, организмге сіңірілетін заттарға ұсақталу және ыдырау процестері ас қорыту деп аталады.Тамақтың ыдырау процесінде құрамында әр түрлі ферменттер бар ас қорыту сөлі маңызды рөл атқарады.
Ферменттер-нәруыз текті заттар.Олар ас қорыту жолында заттарды ыдырататын химиялық реакцияларды тездетеді.Бұл кезде әрбір фермент белгілі бір затқа әсер етеді.Ас қорыту нәтижесінде суда еритін қарапайым қосылыстар түзіледі.Олар ерітінді түрінде қанға, лимфаға өтіп, организмге сіңеді.Тотығу мен ыдыраудың қажет емес өнімдері организмнен шығарылады.
Тамақ өнімдері мен қоректік заттар.Тамақ – адам рационының (белгілі бір мерзімдік, тәуліктік азық) құрамына кіретін өсімдіктекті және жануартекті өнім. Өсімдіктекті өнімдер көмірсулар есебінен, ең алдымен, энергия көі болып табылады.Оларға нан, тоқаш өнімдері, жармалар, көкөністер, жемістер, жидектер жатады.Бұлар витаминдер, ферменттер, микроэлементтер және басқа заттарға өте бай.
Жануар текті өнімдер құрамында , негізінен, нәруыздар, майлар мен кейбір витаминдер болады.Оларға: ет,сүт, сүт өнімдері, жұмыртқа, балық т.б. жатады.Адам организмінде орташа алғанда-15-20% нәруыз, 0,6% көмірсу,
19% майлар, 5,8% минералды тұздар және 60-65% су болатыны есептелген.Осы заттар тіршілік әрекеті процесінде үнемі толықтырылуы тиіс.
2 -топ. Қоректік заттарға сипаттама беріңіздер, кестемен жұмыс (оқушылар өздері кесте сызады)
Нәруыздар
Көмірсулар
Майлар
Витаминдер
Минералды тұздар
-Адам организмінде орташа алғанда-15-20% нәруыз
Организмнің құрылыс материалы.
Ет, балық, жұмыртқа, сүзбе, бұршақтарда болады.
Тәуліктік қажеттілік-100 гр.құрайды.
-0,6% көмірсу
Картоп, ұн, жарма, қызылша,, көкөністерде т.б. болады.
Өсімдік өнімдерінде крахмал түрінде болады.
Организмде көмірсулардың артық мөлшері гликоген түрінде қорға жиналады да, ал бір бөлігі майға айналады.
Тәуліктік қажетсіну-400-500г.
-19% майлар
Құрылыс материалы ретінде жасуша мембранасының құрамына кіреді.Кейбір майлар энергия көзі ретінде пайдаланылады
Кейб. Майлар құрамында А,Д,Е,К витаминдері болады.
Тәуліктік мөлшері-80-90г.
Алмасу процестеріне белсене қатысады. Витаминдердің жеткіліксіздігі
нен-авитаминоз пайда болады.
Организмге миллиграммен өлшенетін шамалы мөлшерде витамин қажет.
-5,8% орт.а
Минералды тұздар сүйек пен тісқұрамына кіреді, зат алмасуға қатысады, тіршілікке маңызды әртүрлі қызмет атқарады.
3 -топ. Терминмен жұмыс, тірек сөздермен жұмыс.
Тамақ өнімдері мен қоректік заттар, нәруыздар, көмірсулар, майлар, минералды тұздар, су мен витаминдер.
4 -топ. Ұсыныс жасаушылар, ұсыныс жасайды.
Су адам организмінде дене массасының 60-65% құрайды.Су көп мөлшерде қан плазмасында, лимфада, ас қорыту сөлінде болады. Тәулігіне адамға- 1,5-2,5 л су қажет.Қорытынды: тамақ адам үшін энергия көзі және құрылыс материалы.Бұлардан организм соған тән органикалық заттар түзеді, олардың бір бөлігі өз денесін құруға, ал бір бөлігі олар ыдырағанда түзілетін энергияны түзуге жұмсалады.
ІII. Бекіту.
Видеоролик көрсетіледі.Оқулықпен жұмыс. Оқушылар оқулықтан тақырыпты оқып шығады.1-тапсырма кесте құру, 5 бөлікке бөлу нәруыз, көмірсу, майлар,витамин, минералды заттар, су деп жазып толтырады.
