Биалогия п?нінен "Те?із ішек?уыстыларыны? к?пт?рлілігі ж?не ма?ызы" атты ашы? саба?

?арасу мемлекеттік тілде о?ытатын негізгі мектебі

Та?ырыбы: Те?із ішек?уыстыларыны? к?пт?рлілігі ж?не ма?ызы. Маржан полиптер ж?не медузалар. Ішек?уыстыларды? таби?атта?ы ж?не адам  ?міріндегі ма?ызы.

Сыныбы: 7

М??алім: ?тегенова А.А.

2015-2016 о?у жылы

П?ні: Биология

К?ні: 8.10.2015ж

Сыныбы: 7

Саба?ты? та?ырыбы: Те?із ішек?уыстыларыны? к?пт?рлілігі ж?не ма?ызы. Маржан полиптер ж?не медузалар. Ішек?уыстыларды? таби?атта?ы ж?не адам  ?міріндегі ма?ызы.

Саба?ты? ма?саты:

Білімділік:Ішек?уысты ж?ндіктерді? ??рлысы,сан алуанды?ы, тіршілік жа?дайы, ішек?уыстыларды? таби?атта?ы ж?не адам ?міріндегі р?лі туралы т?сінік беру.

Т?рбиелік: ішек?уыстыларды? пайда – зияны, са?тану шараларын т?сіндіру, ?семдікті сезіне білуге, таби?атта?ы ?йлесімділікті са?тай білуге т?рбиелеу.

Дамытушылы?: д?ниетанымдарын ке?ейту, логикалы? ж?не аналитикалы? ойлау ?абілеттерін дамыту

Т?рі: аралас

?діс – т?сілі:СТО, де?гейлік тапсырмалар.

К?рнекілік:?лестірмелі ?а?аздар, плакаттар, ба?алау пара?ы.

П?наралы? байланыс: ?аза? тілі, география.

Сба?ты? барысы:

І. ?йымдастыру кезе?і( 3')

1. О?ушылармен амандасу, т?гендеу.

2. Психологиялы? дайынды? ( орта?а шы?ып жа?сы тілектер айту).

3. Саба?ты? барысында?ы е?бектерін ба?алау. ( т?сіндіріп кету).

   ІІ. ?й тапсырмасын с?рау( хаттар ар?ылы).(7')

4. Биологиялы? диктант

   Жалпы т?р саны 9000 жететін ішек?уыстыларды? к?пшілігі те?іздер мен м?хиттарда мекендейді. Еркін немесе бекініп ?мір с?реді. Ішек?уыстыларды? барлы?ыны? денесі екі ?абаттан т?рады, дене ішінде ?уыс болады.

   Гидралар (Hydrozoa) – ішек?уыстылар типіні? омырт?асыз жануарлар отрядына жататын жырт?ыштар. ?азір гидраларды? 10-нан астам т?рі белгілі.

5. Суреттерде с?йлейді

   2.2 Суретке ?арап, с?ра?тар?а жауап бері?іздер:

   Б?л реакция ?алай аталады?

   Тітіркендіргіш ретінде не ?олданылды?

   Гидраны? ?ай жасушаларында ?озу туады, содан со? жиырлады?

   2.3 Суреттегі регенерация ??былысынт?сіндірі?із

   ІІІ. ?й тапсырмасын ?орытындылау( Ия, Жо? стратегиясы)(1')

6. Жануарлар д?ниесі біржасушалы ж?не к?пжасушалы болып екі тарма??а жіктеледі (Ия)

7. Оларды?арапайымдардеп те атайды (Жо?)

8. Жасыл эвгленаны? екі талшы?ы болады ( Жо?)

9. Тамырая?тыларды? дене пішіні т?ра?ты (Жо?)

10. Кірпікшелі кебісшені? пішіні кебіске ??сайды (Ия)

11. Амеба протей амебаларды? ірі т?ріні? бірі (Ия)

12. Вольвоксты? ?рбір дара?ы шо?ыр болып тіршілік етуге бейімделген (Жо?)

13. < > (Жо?)

    Арцелланы? ба?алша?ы болмайды (Ия)

14. Кірпікшелі кебісшені? алды??ы жа?ы до?ал, арт?ы жа?ы с?йір болады(Ия)

IV. Ж?п?а б?лу( жемістер ар?ылы) (алма ж?не апельсин,) (1')

Жа?а саба??а дайынды? кезе?і( адас?ан ?ріптер, жа?а саба?ты? та?ырыбы маржандар ж?не медузалар)

V. Жа?а саба? ( видео)(10')

Ішек?уыстыларды?тере?судаж?зіпж?ріптіршілікететіндет?рлерібар, соларды?бірі – медуза. Медузалар – м?лдірденелі, ?олшатырт?різдіж?ндіктер. Медузаны?аузы?олшатырт?різдік?мбезді?асты??ыжа?ындаболады. Ауызды?айналасынанатпажасушаларыбарк?птеген?армалауыштарбай?алады. Жапонте?ізі?детіршілікететіншаршылымедузаны?атпажасушасынанадамны?денесіндеед?уірк?йікпайдаболып, оданденеауырсынады.

Медуза – жырт?ышж?ндік, ?олшатыржиегіндет?мен?арайсалбырапт?р?ан?армалауыштарыменатпажасуша?лсіреткенж?ндіктіаузынасалып, ішек?уысында?орадыда, ?орытылма?ан?алды?ты?айтаданаузыар?ылысырт?ашы?арады.

Ішек?уыстыларжекеде (гидра, медуза, актиния), шо?ырланыпта (обелия, шо?ырлы?ызылмаржын) тіршілікетеді. Отыры?шыішек?уыстыларбелгілібірзат?ат?менгіжа?ыменбекінеді. Денені?олб?лігітабандепаталады. ?армалауыштар?орша?анаузыжо?арыжа?ындаорналас?ан. Медузаны?денесіндетабанб?лігіжо?. Аузымен?армалауыштарыт?мен?арайба?ытталадыда, денені??сті?гіжа?ыашыл?ан?олшатыр?а??сайды.

 Медузаны?ішкі??рылысы

Медузаны? ?о?ырау т?різді жалпа?б?лігітері-б?лшы?етжасушаларында?ыетталшы?тарыны?жиырлуыар?ылы?оз?алады. Оны?ішкі  ас ?орыту?уысы к?п тарма?тар?а б?лінген. Ж?йкежасушаларыденесіні?жалпа?б?ліміні?жиегіндеорналас?ан. Медузаны?сезімм?шелеріжа?сыжетілген.

Медузаны?ішкі??рылысы:

1. Сырт?ы ?абаты (эктодерма)

2. Ішкі?абаты (энтодерма)

3. Ішек?уысы

4. Аузы

К?п?армалауыштымаржандар (полиптер) класы.

Б?лар – тек те?іздерде ?ана ?мір с?ретін отыры?шы ж?ндіктер.

Актиниялардыте?ізг?лідеп те атады. Актинияларлартабанынжиырып – созыпбояу?оз?алады, шо?ыр??рмай, жеке?мірс?реді.

Актиниялар – ?са?ж?ндіктерді, балы?шаба?тарын, медузаларж?нек?п?армалауыштымаржан?са?ж?ндіктердікорекетеді. Сонды?тан б?лар – жырты?ыш ж?ндіктер.

К?п?армалауыштымаржандард?ниеж?зілікте?іздердеке? тарал?ан. Оларды? ?ктент?зілген?а??аларынантропиктікте?іздерде су астында?йіндіпайдаболады. ?а??алар?йіндісіненжартас – риф ж?неше?берліжартас – атолл т?зіледі.Б?ларды??шт?рі: тос?ауыл риф, жа?алы? риф, ше?берлі риф немесе атолл.

 Актинияны? т?рлері

 Маржанполиптері

Маржандарды?актинияларданайырмашылы?ы – б?ршіктенуар?ылык?бейіп, шо?ырланыптіршілікетеді. Маржандарды?жасушаларынанб?лінгензаттарданізбесті ?атты “?а??а” т?зіледі. Маржаншо?ырларыдамылсыз?сіп, су астында?рт?рліжартастар мен кедертастыаралдарт?зеді.

?орытынды с?ра?тар:

• Маржандар дегеніміз не?

• Медузалар дегеніміз не?

• Маржандарды? ??рылыстары?

  VI. 1.Тапсырмалар ( постер ж?птасып орындау) (5')

  І ж?п– Ішек?уыстыларды? таби?атта?ы ма?ызы.

  IІ ж?п– Ішек?уыстыларды? адам ?міріндегі ма?ызы.

  VII. Cергіту с?ті: Тренинг « Айна» (1')

  2.Тапсырма « ??пия сурет». О?ушылар берілген суреттерге 4с?ра? ??растырады. Тек ?ана б?л не деп с?ра? ?оймайды.(4')

  3. Тапсырма « Латын с?здермен ж?мыс». ?здік ж?мыс. (?осымша тапсырма )(2')

  3.1 Маржан Полиптері (Anthozoa) – омырт?асыз жануарларды? ішек?уыстылар типіні? бір класы.

  1. < >егізс?улелімаржандар(Octocorallіa)< >

     А

     Б

     З

     М

     А

     Г

     И

     І

     О

     А

     В

     ?

     Ж

     Т

     Р

     Н

     Т

     Ш

     Ю

     В

     Л

     ?

     Н

     А

     Ж

     Ш

     Е

     М

     Ь

     Е

     К

     Ф

     Х

     Й

     Ц

     Л

     Э

     К

     Т

     Н

     З

     М

     Е

     А

     У

     О

     Ю

     ?

     П

     Ш

     ?

     Л

     Д

     У

     З

     А

     Ы

     У

     А

     Т

     Ь

     Р

     А

     Л

     Ы

     Т

     С

     Х

     Н

     Л

     Е

     О

     Щ

     Ы

     Я

     Ч

     Т

     Д

     ?

     Ш

     ІХ. Саба?ты ?орытындылау (1')

     1. «Ойлан тап»(шатыстырмалы с?ра?тар)

     2. Ішек?уыстыла?а т?рт т?лік жатады.

     3. Маржандар біржылды? ?сімдіктер.

     4. Медузаларды? т?рлері жо?.

     5. Ішек?уыстылар адам?а зиянды ж?ндіктер.

     Х. Ба?алау.(1')

     ХІ. Рефлексия(Берілген суреттерді? арт?ы жа?ына ?з ойларын жазу).(1')

     ХІI. ?йге тапсырма:

     1.Те?із ішек?уыстыларыны? к?пт?рлілігі ж?не ма?ызын о?ып келу.(1')

     ?осымша тапсырма:

     1. Эйлер-Веен диаграммасы

      

     Биологиялы? ж?мыс

     Жалпы т?р саны _______ жететін ішек?уыстыларды? к?пшілігі _______мен ________мекендейді. Еркін немесе бекініп ?мір с?реді. Ішек?уыстыларды? барлы?ыны? денесі____________, дене ішінде ?уыс болады.

     Гидралар (Hydrozoa) – __________типіні? _________ жануарлар отрядына жататын жырт?ыштар. ?азір гидраларды? __________астам т?рі белгілі.

     Биологиялы? ж?мыс

     Жалпы т?р саны _______ жететін ішек?уыстыларды? к?пшілігі _______мен ________мекендейді. Еркін немесе бекініп ?мір с?реді. Ішек?уыстыларды? барлы?ыны? денесі____________, дене ішінде ?уыс болады.

     Гидралар (Hydrozoa) – __________типіні? _________ жануарлар отрядына жататын жырт?ыштар. ?азір гидраларды? __________астам т?рі белгілі.

     2.2 Суретке ?арап, с?ра?тар?а жауап бері?іздер:

     Б?л реакция ?алай аталады?

     Тітіркендіргіш ретінде не ?олданылды?

     Гидраны? ?ай жасушаларында ?озу туады, содан со? жиырлады?

     2.3 Суреттегі регенерация ??былысынт?сіндірі?із

      

          3.1 Маржан Полиптері (Anthozoa) – омырт?асыз жануарларды? ішек?уыстылар типіні? бір класы.

     1. < >егізс?улелімаржандар(Octocorallіa)

        3.3Алтыс?улелімаржандар(Hexacorallіa).

             3.4Жасылгидралар(Chlorohudravіrіdіssіma).