Бекітемін:
Сабақтың тақырыбы:
Білім беру мақсаты:
Балықтар түрлерімен, құрылысын ерекшеліктерімен, кәсіптік маңызымен таныстыру.
Ой-өрісін дамыту мақсаты:
Таралу аймақтарын таныстырып, ой-өрістерін дамыту.
Тәрбиелік мақсаты:
Оқушыларға табиғаттағы, адам өміріндегімаңызы туралы түсінік бере отырып, балықтарды сақтауға, қамқорлық жасауға төрбиелеу.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.
Сабақтың әдісі: Жаңа технологиялық әдіс-тәсілдерді пайдалану.
Пәнаралық байланыс: география, медицина, математика,әдебиет.
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру бөлімі
2. Үй тапсырмасын сұрау
«Ең, ең, ең» ойыны
-Дүние жүзіндегі ең үлкен балық
-Ең ауыр қылтанақты,300 млн уылдырық шашатын балық
-Сүт қоректі балық
-Ең ұзын қылтанақты балық
-Ең сүйегі көп балық
-Салмағы 14 автокөлікке тең балық
«Ойлан, тап!»
- Сүйекті балықтардың сыртқы құрылысы
-Шеміршекті балықтардың сыртқы құрылысы
-Сүйекті балықтардың ішкі құрылысы
-Шеміршекті балықтардың құрылысы
«Венн диаграммасы» Сүйекті балықтар мен шеміршекті балықтардың ұқсастығы және айырмашылығы.
3. Жаңа сабақ
50 млн т балық – 650 млн бас ірі қара табынына сай келеді.
Балықтың пайдасы:
-Балықтан май, дәрумендер алынады.
-Ірі малдарды бордақылауға қажетті азықтық ұн алынады.
-Балықтың қалдық өнімдерінен тыңайтқыш дайындайды.
-Қабыршағынан інжу жасалады.
-Майынан ыстыққа төзімді бояулар дайындалады.
-Торсылдағынан бағалы желім қайнатылады.
-Акула терісінен егеу дайындайды.
-Треска,акула бауырынан дәрі жасалады.
-Балық майын сабын, май шам, маргарин, лак, су жұқпайтын қосылыстар
әзірлеуде қолданады.
-Балықтағы амин қышқылдары адам ағзасына сіңімді.
-Балықты қолдану арқылы бауыр ауруларының алдын алуға болады.
-Балық белогында бой өсіруге ықпал ететін лизин қышқылы да мол.
-Балық пен сүт ақуыздары қосылған кезде адам ағзасына қажетті ең құнарлы заттар түзіледі.
-Майлы балық және кит пен итбалық етін жиі қолданатындар жүрек ауруына
мүлдем шалдықпайды, миға қан кетудің, диабеттің және бас ауруларының алдын алады.
Балықтарды тағам ретіндепайдалану жолдары:
Балық сорпасы, котлет, салат жасау, қуыру, консерві дайындау.
4. Сабақты бекіту
Ой толғаныс кезеңі:
Балықтың пайдасы
Миға шабуыл :
1.Тұқы балығының қаңқасында 4386 сүйек, адам қаңқасында 206 сүйек бар.
Балық қаңқасындағы сүйектер адам қаңқасындағы сүйектен неше есе артық ?
2. Тұқы балығының қаңқасында 4386 сүйек, мысық қаңқасында 230 сүйек бар. Балық қаңқасындағы сүйектер мысық қаңқасындағы сүйектерден неше есе артық ?
«Балық аулау ойыны»
-Ағаштарға өрмелеп шығатын балық: тұнба шаршығышы.
-Жыртқыштарды үркіту үшін сәуле шашатын балықтар:теңіз сайтандары,
жарқырауық акула, теңге балықтар.
-Сәуле шашу арқылы олжасын өзіне тартып алатын балық: жарқырауық
анчоус.
-Су шашу арқылы өзінің жемін атып алатын балық:қармақшы балық.
-Әкесі қамқоршы балық:шаншар балық.
-Ұзындығы жарты метр,салмағы 200 грамм, тамақ ретінде пайдаланатын балық: Каспий тілтісі.
Қызықты мәлімет
-Калифорнияда 52 градус ыстық суда мекендейтін балық: лукания.
-Чукотка мен Аляскада судың шегенделіп қалған мұздарымен бірге қатып,
ерігенде қайта тірілетін балық: даллия балығы.
-Металмен қапталған кемені тұмсыұымен тесіп өтетін балық:семсер балық.
-Аңшы иттер ажырата алмаған иісті ажырататын балық:жыланбалық.
Семантикалық карта
| Р/с | атауы |
Каспий |
тұқы |
кит акуласы | көк кит |
лукания |
күн алабұғасы |
Қызыл итбалық |
| сандар |
|
1 |
52
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
150 т |
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
4386 |
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
15 т |
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
97 |
|
|
|
|
|
|
|
|
7 |
17 |
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
300млн |
|
|
|
|
|
|
|
Сәйкестігін тап:
| 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 | Шеміршекті балықтардың дене жабыны Тұлға мен құйрық бөлімдерін бөліп тұрады Жылдам жүзу әрекетін реттейтін ми бөлімі Шеміршекті балықтардың ұрықтануы Балықтардың тыныс алу мүшесі Скаттардың ең ірі түрі Албырт балықтарынан алынады Cүйекті балықтардағы ерекше мүше Өрістегіш балық Ең жүзгіш жүйрік балық | Желкенді балық Бекіре Желбезек Торсылдақ Іштей Қызыл уылдырық Плакойдты қабыршақ Клоака Мишық Манта
|
«Кім көп біледі»
Мақал-мәтел сайысы:
Бақа көлінде – патша, балық суында патша.
Балдырлы көлде балық көп.
Балық басынан шіриді.
Балықтың жаны суда.
Ой қорыту. Тест сұрақтары
1.Зоология ғылымының балықтарды зерттейтін саласы:
А) маммология Ә) герпетология Б)ихтиология
2.Иіс сезу мүшесі жақсы дамыған балық:
А) акула Ә) скат Б)аратұмсық
3.Қызыл кітапқа тіркелген балық:
А)балқаш алабұғасы Ә)бекіре Б)еділ майшабағы
4.Сүйекті балықтарда алғаш пайда болған мүше:
А)бүйрек Ә)несепағар Б)қуық
5.Желбезек саңылаулары 5-7 жұп болатын балық.
А)сүйекті балық Ә)шеміршекті балық Б)сазан
6.Балықтың көбеюі қандай сатылардан тұрады?
А)уылдырық-балық Ә)дернәсіл-балық
Б)уылдырық-дернәсіл-шабақ
7.Су түбінде өмір сүретін балықтың қандай дене мүшесі болмайды?
А)жүрегі,қантамыры Ә)торсылдақ Б)өкпе,желбезек
8.Қара уылдырық алынатын балық:
А)албырттектестер Ә)бекіре Б)саусаққанатты
9.Қызыл уылдырық алынатын балық:
А)албырттектестер Ә)бекіре Б)саусаққанатты
10.Еті, бауыр майы қымбат бағаланатын балық:
А)майшабақтар Ә)албырттар Б)сетінектер
Жауабы:1-Б, 2-А, 3-Б, 4-Б, 5-Ә, 6-Б, 7-А, 8-Ә, 9-А, 10-Б.
Үйге тапсырма: Балықтардың кәсіптік маңызы бойынша жоба қорғау.
