Ма?саты: Бактерияларды? таби?атта?ы орны ж?не халы? шаруашылы?ында?ы ма?ызы туралы о?ушыларды? білімдерин ке?ейту.
Міндеттері:
Білімділік: Бактерияларды? таби?атта?ы ма?ызы мен оларды? к?пт?рлілігімен танысу
Дамытушылы?: О?ушыларды? бактериялар туралы пайдасы мен зияны туралы ?р т?рлі тапсырмалар мен практикалы? ж?мыс орындату ар?ылы п?нге деген ?ызы?ушылы?ын арттыру.
Т?рбиелігі: пайдалы бактерияларды? халы? шаруашылы?ында?ы ма?ызын ескере отырып,оларды тиімді пайдалану?а ?йету
Саба? т?рі: Аралас саба?
П?наралы? байланыс: экология,химия
К?рнекілігі: Бактериялары? суреттері?,с?зж?мба?
Саба?ты? барысы:
І.?йымдастыру б?лімі
О?ушылармен амандасу,т?гелдеу
?й тапсырмасын тексеру:
Ауру ту?ызатын бактериялар ж?не олармен к?ресу жолдары
Жа?а саба? т?сіндіру
Тіршілік ?рекетіне байланысты бактериялар алуан т?рлі болады ж?не оларды? таби?атта?ы ма?ызы зор.Сапрофитті бактерияларды? к?пшілігі ?сімдіктер мен жануарлардан, са?ырау??ла?тардан ?ал?ан а?залы? заттарды ыдыратып шірітеді.
Шіріту бактериялары- бізді? ?аламшарымызды? тазалаушысы.Себебі оларды? ?сімдіктерді? ?алды?тары мен жануарларды? ?лескелеріндегі к?рделі а?залы? заттарды ыдыратады.
Топыра?та ?ара шірікті? т?зілуіне себепші болады.Топыра? бактериялары ?сімдіктерге ?орек дайындайды.Топыра?та?ы ?ара шірікті минералды заттармен байытып ?ана ?оймай, сонымен бірге топыра?ты? ??рамын жа?сартады.
Топыра? не??рлым ??нарлы болса, онда бактериялар саны со??рлым к?п болады.
1 г ?ара топыра?та 5-6 млрд бактерия болады. Топыра? бактериялары ?сімдікті?
б?рша?г?лдер т??ымдасына жататын ?сімдіктермен селбесіп, тіршілік етеді.Жер ?ойнауында?ы селитраны?,темір кеніні?.те?іздегі к?кіртті сутегіні?,шымтезек пен к?мірді? т?зілуі де бактерияларды? тіршілік ?рекетіне байланысты. С?йтіп,бактериялар зат айналымына ?атыса отырып,жер бетінде ?дайы тіршілікті? болуына себепші болатынына к?з жеткіздік.Бактериялар с?тті? ??рамында?ы ?антпен ?оректеніп,с?т ?ыш?ылын т?зеді.Ал с?т ?ыш?ылы с?тті ашытып,айран?а айналдырады.С?т ?ыш?ылы бактериясын орамжапыра? ашыту?а,ш?птерден с?рлем жасау?а пайдаланады.Т?зілген с?т ?ыш?ылы орамжапыра? пен с?рлемді б?зылудан са?тайды.Сірке ?ыш?ылы бактерияларыны? к?мегімен тама??а пайдаланатын сірке суы алынады.Оны ?ияр,са?ырау??ла?,алма,?арбыз т.б жемістерді т?здау ?шін ?олданады.
Цианобактериялар – жер бетіні? барлы? жерінде, тіпті еш?андай топыра?ы жо? жартастардада ?се береді.жанартау ат?ыла?ан со? суын?ан лаваларды? бетінде ал?аш ?сетін де осы цианобактериялар.Себебі олар ауада?ы бос азотты синтездеп,н?руыз?а айналдырып,?оректенеді.Оларды? ?алды?тары шіріп,топыра??а айналады.
Жа?а саба?ты бекіту:
«Бактериялар с?зж?мба?ы»
1.К?зге к?рінбейтін ?са? тірі а?заларды? ??рылысын,?асиеттерин зерттейтін ?ылым?
2.Бактерия грекше
3.?са? а?заларды ал?аш аш?ан голландиялы? ?алым?
4.?лі а?заларды? денесінде тіршілік ететіндер
5.Ауру ту?ызатын бактериялармен адамдарды? жаппай ауруы?
6.Ауру ту?ызатын бактериялар бар екендігін т?жірибе ж?зінде д?лелдеген француз ?алымы?
7.?сімдіктерде бактериялар ту?ызатын ауру ?алай аталады?
8.Фотосинтез ??былысы ж?ретін к?к жасыл ?ызыл т?сті бактерия ?кілі?
Просмотр содержимого документа
«Бактерияларды? таби?атта?ы, халы? шаруашылы?ында?ы ма?ызы. »
Пәні: биология
Класс -7
Сабақтың тақырыбы: Бактериялардың табиғаттағы, халық шаруашылығындағы маңызы.
Мақсаты: Бактериялардың табиғаттағы орны және халық шаруашылығындағы маңызы туралы оқушылардың білімдерин кеңейту.
Міндеттері:
Білімділік: Бактериялардың табиғаттағы маңызы мен олардың көптүрлілігімен танысу
Дамытушылық: Оқушылардың бактериялар туралы пайдасы мен зияны туралы әр түрлі тапсырмалар мен практикалық жұмыс орындату арқылы пәнге деген қызығушылығын арттыру.
Тәрбиелігі: пайдалы бактериялардың халық шаруашылығындағы маңызын ескере отырып,оларды тиімді пайдалануға үйету
Сабақ түрі: Аралас сабақ
Пәнаралық байланыс: экология,химия
Көрнекілігі: Бактерияларың суреттерің,сөзжұмбақ
Сабақтың барысы:
І.Ұйымдастыру бөлімі
Оқушылармен амандасу,түгелдеу
Үй тапсырмасын тексеру:
Ауру туғызатын бактериялар және олармен күресу жолдары
Жаңа сабақ түсіндіру
Тіршілік әрекетіне байланысты бактериялар алуан түрлі болады және олардың табиғаттағы маңызы зор.Сапрофитті бактериялардың көпшілігі өсімдіктер мен жануарлардан, саңырауқұлақтардан қалған ағзалық заттарды ыдыратып шірітеді.
Шіріту бактериялары- біздің ғаламшарымыздың тазалаушысы.Себебі олардың өсімдіктердің қалдықтары мен жануарлардың өлескелеріндегі күрделі ағзалық заттарды ыдыратады.
Топырақта қара шіріктің түзілуіне себепші болады.Топырақ бактериялары өсімдіктерге қорек дайындайды.Топырақтағы қара шірікті минералды заттармен байытып қана қоймай, сонымен бірге топырақтың құрамын жақсартады.
Топырақ неғұрлым құнарлы болса, онда бактериялар саны соғұрлым көп болады.
1 г қара топырақта 5-6 млрд бактерия болады. Топырақ бактериялары өсімдіктің
өсуі мен дамуына ықпал жасайды.
Түйнек бактериялары-жоңышқа,бөде,асбұршақ,сиыржоңышқа ,соя, шеңгел сияқты
бұршақгүлдер тұқымдасына жататын өсімдіктермен селбесіп, тіршілік етеді.Жер қойнауындағы селитраның,темір кенінің.теңіздегі күкіртті сутегінің ,шымтезек пен көмірдің түзілуі де бактериялардың тіршілік әрекетіне байланысты. Сөйтіп,бактериялар зат айналымына қатыса отырып,жер бетінде ұдайы тіршіліктің болуына себепші болатынына көз жеткіздік.Бактериялар сүттің құрамындағы қантпен қоректеніп,сүт қышқылын түзеді.Ал сүт қышқылы сүтті ашытып,айранға айналдырады.Сүт қышқылы бактериясын орамжапырақ ашытуға,шөптерден сүрлем жасауға пайдаланады.Түзілген сүт қышқылы орамжапырақ пен сүрлемді бұзылудан сақтайды.Сірке қышқылы бактерияларының көмегімен тамаққа пайдаланатын сірке суы алынады.Оны қияр,саңырауқұлақ,алма,қарбыз т.б жемістерді тұздау үшін қолданады.
Цианобактериялар – жер бетінің барлық жерінде, тіпті ешқандай топырағы жоқ жартастардада өсе береді.жанартау атқылаған соң суынған лавалардың бетінде алғаш өсетін де осы цианобактериялар.Себебі олар ауадағы бос азотты синтездеп,нәруызға айналдырып,қоректенеді.Олардың қалдықтары шіріп,топыраққа айналады.
Жаңа сабақты бекіту:
«Бактериялар сөзжұмбағы»
1.Көзге көрінбейтін ұсақ тірі ағзалардың құрылысын,қасиеттерин зерттейтін ғылым?
2.Бактерия грекше
3.ұсақ ағзаларды алғаш ашқан голландиялық ғалым?
4.Өлі ағзалардың денесінде тіршілік ететіндер
5.Ауру туғызатын бактериялармен адамдардың жаппай ауруы?
6.Ауру туғызатын бактериялар бар екендігін тәжірибе жүзінде дәлелдеген француз ғалымы?
7.Өсімдіктерде бактериялар туғызатын ауру қалай аталады?
8.Фотосинтез құбылысы жүретін көк жасыл қызыл түсті бактерия өкілі?
9.Ауру қоздырғыш бактерияларға қарсы қолданатын дәрі?
10.Тығыз қабықпен қапталған ерекше жасуша?
5.Үй тапсырмасы:
Бактериялардың табиғаттағы , халық шаруашылығындағы маңызы
Бағалау :
Сабаққа белсене қатысқан ,сабақ айтқан оқушыларды бағалау
