АТФ, оларды? ??рылысы ж?не жасушада?ы р?лі

Пәні

Биология

Сынып

10Ә

Тақырыбы:

АТФ, олардың құрылысы және жасушадағы рөлі

Мақсаты:

АТФ -тің құрылысы туралы мағлұмат беру арқылы білімдерін нығайту .ДНҚ және РНҚ айырмашылығын түсіндіре отырып ой өрісін дамыту.

Міндеттері:

• АТФ - тің құрылысы туралы білім қалыптастыру

• ДНҚ және РНҚ туралы түсініктерін тереңдету

• Жасушадағы ақпараттықРНҚ , тасымалдаушы РНҚ, рибосомалық РНҚ ұқсастығы мен айырмашылығы туралы түсінктерін кеңейту

Күтілетін нәтиже:

• АТФ - тің құрылысын түсіндіре алады

• ДНҚ және РНҚ туралы туралы түсіндіреді.

• Жасушадағы ақпараттықРНҚ , тасымалдаушы РНҚ, рибосомалық РНҚ анықтап, жеке жіктей біледі.

Түйінді түсініктер

Аденозинтрифосфор қышқылы;Дезоксирибонуклеин қышқылы;Рибонуклеин қышқылы;

Сабақ кезеңдері, модульдер

Мұғалім әрекеті

Тапсырма мазмұны

Оқушы әрекеті

Бағалау

Ресурстар

І. Ұйымдастыру

1.Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер

Оқушылармен амандасу, түгелдеу, сабаққа даярлығын қадағалау. Бүгінгі сабақтың мақсат, міндеттерін қою. Стикерлердің түсіне байланысты топқа бөлу.

І топ. «Ақпаратты»

ІІ топ. «Тасымалдаушы»

ІІІ топ. «Рибосомалық»

Стикерлердің түсіне байланысты әр оқушы өзінің тобын табады.Сабаққа даярланады, жинақталады, сабаққа кіріседі. Әр топқа топ ережесін бекіттіру

Оқыту үшін бағалау

Оқу құралдары. Топқа бөлінуге стикерлер

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру

1.Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер

2.Сыни тұрғыдан ойлауға оқыту

3.Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

4.Оқытуда АКТ пайдалану

5.Талантты және дарынды балаларды оқыту

6.Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және оқу

7.Оқытудағы басқару және көшбасшылық

Дидактикалық үлестірме материалдарын таратады, қажет болған жағдайда тапсырма мазмұнын түсіндіреді.

І топ.

Нуклеотидтердің комплементарлық принциперіне сүйене отырып, және түсіндіріңдер

Г Ц А Т

І І І І

Г А А Т

І І І І

Ц Г Ц А

І І І І

А А А Ц

ІІ топ.

ДНҚ -ның екі еселенуі нәтижесінде екі жаңа ДНҚ молекуласы түзіледі. Жаңа молекулалардың қайсысында комплементарлық принцип сақталғанын анықтап дәлелдеңдер.

1 2

А –Т А – Т

Т –А Т– А

Г– Г Г – Ц

Ц –Ц Ц – Г

А– А Ц – Г

Г – Т А– Т

Ц – Ц Г – Ц

Ц – Г

ІІІ топ.

ДНҚ мынандай ретпен: ТАЦГАЦЦАТТАЦГААТЦЦАА орналасқан 20 мономерден тұратындығы анықталған Осы бөлікке сай келетін ДНҚ- ның екінші тізбегінің құрылысын анықтап, жеке жіктеп түсіндіріңдер

Топтық жұмыс.

Топта ақылдаса отырып бір жүйеге келтіреді. Нәтижелерін өзге топтардың алдына ұсынады. Жауаптарын кесте түрінде түсіндіреді.

Критерилер арқылы бағаланады.

Дидактикалық үлестірме материалдар.

ІІІ Жаңа тақырыпты оқушылар өздігінен оқып үйрену

(Оқу бағдарламасын анықтау: балалар нені оқып-үйренеді және сабақта жоспарланған жұмыс формаларының нәтижесінде қандай әрекеттерді игереді)

1.Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер

2.Сыни тұрғыдан ойлауға оқыту

3.Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

4.Оқытуда АКТ пайдалану

6.Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және оқу

7.Оқытудағы басқару және көшбасшылық

Дидактикалық үлестірме материалдарын таратады, қажет болған жағдайда тапсырма мазмұнын түсіндіреді.

І топ. «Ақпаратты»

АТФ-тің құрылысын түсіндіріңдер

ІІ топ. «Тасымалдаушы»

ДНҚ және РНҚ туралы туралы сипаттама беріңдер

ІІІ топ. «Рибосомалық»

Жасушадағы ақпараттық РНҚ, тасымалдаушы РНҚ, рибосомалық РНҚ анықтап, жеке жіктеп дәлелдеңдер

Әртүрлі әдістер арқылы мәтінді зерттейді. Ойларын қорытып флипчарт бетіне түсіреді.

Формативті бағалау: уәж, ынталандыру т.б.

Интербелсенді тақта,элоктронды оқулық, оқулық

ІІІ. Негізгі бөлім

(оқушылардың тарау бойынша оқып-үйренген білімдерін қорыту)

1.Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер

2.Сыни тұрғыдан ойлауға оқыту

3.Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

4.Оқытуда АКТ пайдалану

5.Талантты және дарынды балаларды оқыту

6.Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және оқу

7.Оқытудағы басқару және көшбасшылық

Тақырыпқа қызықтырып бағыттайды. Тапсырманы орындауға үлестірме материалдар таратады.

І тапсырма.

АТФ - тің құрылысы туралы білім қалыптастырады

ІІ тапсырма

ДНҚ және РНҚ туралы түсініктерін тереңдетеді

ІІІ тапсырма.

Жасушадағы ақпараттық РНҚ тасымалдаушы РНҚ, рибосомалық РНҚ ұқсастығы мен айырмашылығын әр топ өздерінің топтарының атын сәйкес РНҚ- ның қызметтері туралы өзге топтар алдында түсіндіре отырып білімдерін нығайтады.

«Тасымалдаушы»

Бұл топ аттарына сәйкес тРНҚ ның бір бірімен байланысы туралы түсіндіреді

«Ақпаратты»

аРНҚ ДНҚ молекуласынан көшіріп алған тұқым қуалау ақпаратын рРНҚ - ға жеткізетіні туралы мәлімет береді.

«Рибосомалық»

рРНҚ үш құрылымнан тұратындығын түсіндіре отырып ,жасуша тіршілігінде ДНҚ мен РНҚ үйлесімді қызмет атқарғанымен , бір бірініен айырмашылықтары бар екенін алты қағидасына тоқтала отырып дәлелдеп түсіндіреді.

Жеке жұмыс.

Қосымша материалдар, оқулықтардағы мәліметтерге сүйене отырып берілген кестені толтырады.

Топтық жұмыс.

Кесте бойынша ДНҚ мен РНҚ сипаттама береді

Интербелсенді тақтадағы сипаттамалар бойынша ДНҚ мен РНҚ сипаттайды.

Жеке жұмыс.

«Жетелеу сұрақ» әдісі бойынша сұрақтарға жауап береді.

Топтық жұмыс.

Қосымша материалды пайдаланып өз топтарын РНҚ- ның қызметтері бойынша таныстырады.

Жеке және топтық жұмыстар орындайды.

Әр топтан топ басшысы «Таңғажайып алаң» дөңгелегін айналдыру арқылы сұрақ таңдайды. Топпен жұмыс жасай отырып мәтінмен өздері танысады. Әр түрлі әдістер арқылы мәтінді зерттейді. Ойларын қорытып флипчарт бетіне түсіреді. Өз тұжырымдамасын жасайды. Дайындаған флипчарттарын электронды кадаскоп арқылы интербелсенді тақтада көрсетіп қорғайды. Тасымалдаушылар тРНҚ сызбанұсқасын көрсету арқылы РНҚ ның ядросында да, протоплазмасында да кездеседі. тРНҚ мөлшері – 10 пайыздай. Қызметі – нәруыз молекуласының синтезі кезінде рибосомаларға аминқышқылдарын тасымалдау. Молекуласы 70-80 нуклеотидтен тұратын тізбегі сутектік байланыстар арқылы әрекеттесіп, ұзын жіпше түзеді – ол бірінші реттік құрылым. Жоңышқа жапырағына ұқсайтын байланыстары – екінші реттік құрылым екенін түсіндіреді. Ақпаратты Рибосоманың 5 пайызын құрайды. Молекулалық массасы 300 мыңнан 2-4 млн. дейін. аРНҚ ДНҚ молекуласының белгілі бір бөлігінде РНҚ полимераза ферментінің әсерімен синтезделеді. ДНҚ молекуласынан көшіріп алған ақпаратты рРНҚ ға жеткізіп отырады

Рибосомалық

Жасушадағы РНҚ ның 85 пайызын құрайды. Молекулалық массасы – 7000 000-300 000. Нәруыз синтезіне қатысады. Құрылысы 3 құрылымды.

1-ші реттік құрылым – нуклеотид қалдықтарының белгілі ретпен орналасуы;

2-ші реттік құрылым – полинуклеотидтік тізбегінің орамдалған түрі;

3-ші реттік құрылым – сыртқы орта жаңдайларына байланысты бір тізбектің кеңістікте ретсіз, шар немесе таяқша тәрізді орналасуы

Дидактикалық материалдар. Электронды оқулық.

Үлестірме материалдар. Плакат.

Қосымша ресурстар. Флипчарт, маркер, түрлі түсті қағаздар, қайшы, интербелсенді тақта т.б.. электронды кадаскоп

ІV Сабақты қорытындылау

(оқушылардың оқып үйренгендерінің нәтижесін бағалау)

1.Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер

2.Сыни тұрғыдан ойлауға оқыту

3.Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

4.Оқытуда АКТ пайдалану

5.Талантты және дарынды балаларды оқыту

6.Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және оқу

7.Оқытудағы басқару және көшбасшылық

Бүгінгі сабақты қорытындылау, оқушыларды бағалау, үйге тапсырма беріледі.

Сабақтан алған әсерін жазып көрсетуге стикер таратады.

Үйге тапсырма:

§ 11 АТФ, олардың құрылысы және жасушадағы рөлі

Шығармашылық жұмыс:

«АТФ, олардың құрылысы және жасушадағы рөлі» тақырыбынада өз топтары бойынша презинтация дайындайды.

Рефлексия: «Бүгінгі сабақтан алған әсерім».

Стикерге сабақтан алған әсерін жазып тақтада көрсетілген үш түрлі кейіптегі смайлик тұсына жапсырады.

Әр топ оқушылары өзара бағалау парағы арқылы бағаланады, талданады. Бағалау парағында бағалау крийтерилері көрсетілген. Сабақ соңында бағалаушы бағалау дәптерін тапсырады, қажет болған жағдайда талданады.

Бағалау парағы, смайлик, стикер.