Асты? ас?азанда ?орытылуы

Сабақ жоспары

Күні сыныбы: 8

Cабақтың тақырыбы: Астың асқазанда қорытылуы

Сабақтың мақсаты: 

Астың асқазанда қорытылуның физиологиялық маңызын түсіну ;

Күтілетін нәтиже:

• Ас қорыту жүйесінің құрылысы мен қызметін білеуі

• зерттеген ғалым  еңбегін біледі;

• Астың асқазанда қорытулыуның физиологиясын түсіну арқылы өмірде пайдалана

алуы.

Табыс критерийі

• Астың асқазанда қорытылу физиологиясын білді

• Тірек сөздермен жұмыс жасап білді

• Өмірмен байланыстыра білді
  Көрнекіліктер: Ас қорыту мүшелерінің құрылысы суреттері, слайдтар,
  Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.  Психологиялық дайындық
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. Конверттерге сұрақтар салынып оқушыға үлестіру. 
1. Ересек адамның тісінің саны қанша? (32) 
2. Үстіңгі жақ сүйекте неше күрек тіс бар? (4) 
3. Астыңғы жақ сүйекте неше ит тістер болады? (2) 
4. Астыңғы жақ сүйекте неше кіші азу тістер болады? (4) 
5. Астыңғы жақ сүйекте неше үлкен азу тістер болады? (6) 
6. Жас балаларда неше сүт тіс болады? (20) 
7. Астыңғы жақ сүйектегі үлкен азу тістердің неше түбірі болады ? (2) 
8. Үстіңгі жақ сүйектегі үлкен азу тістердің неше түбірі болады? (3 
9. Тістің құрылыс қандай ? (қаптамасы, мойыны, түбірі) 
10. Тістің сүйекке ұқсас тығыз затын не дейді ? (дентин) 
11. Сілекей бездерінің қандай түрлері бар? (2 шықшыт, 2 тіл асты, 2 жақ асты) 
12. Ауыз қуысында шықшыт, тіл асты, жақ асты бездерінен басқа бездер бола ма? 
(микроскопиялық бездер) 
13. Тістің қандай ауруларын білесің? (тісжегі) 
14. «Баланың тісі жетіде түседі» деген нақыл сөз нені аңғартады? (6-7 жастан бастап 
15. сүт тістері түсіп, орнына (тұрақты тістер шығады) 
16. Тіс қаптамасы немен қапталған? (жылтыр кіреукемен немесе эмальмен) 
17. Шайнау дегеніміз не? (тағамды механикалық өңдеу) 
18. Шайнау қандай әрекет? (рефлекстік) 
19. Тістің түбір аймағы немен жабылған? ( цементпен) 
20. Эмаль қандай қызмет атқарады? (тісті үйкеленуден сақтайды, бактериялардың енуінен сақтайды) 
21. Шықшыт безінің өзегі қай жерге ашылады? (ұрттың сілемейлі қабығына) 
22. Жақ асты және тіл асты бездерінің өзегі қай жерге ашылады? (тіл астына) 
23. Жануарлардың сілекей бездерінің қызметін кім зерттеген? (И.П.Павлов) 

Кері байланыс Нені білдім?
ІІІ. Жаңа сабақ

Асқазан. Асқазан сөлінің құрамы мен қызметі. Иісі жоқ, түссіз сұйықтық Мөлшері мен құрамы тағамға,оның химиялық құрамына байланысты. 
2. Күрделі рефлекстік сөл бөліну 1,5-2 сағатқа созылады. Қалыпты жағдайда асқазан секрециясы тамақ ішкеннен кейін 4-11 сағат бойы жүреді. 

Сурет бойынша түсінік беру.

Түсін, есіңде сақта оқушымен бірігіп сөздермен жұмыс

Асқазан сөлі- Химозин- Пепсин- Тамақ температурасы- Қышқыл орта –

Шартты рефлекс- Шартсыз рефлекс- Тәбет ашатын сөл- Рефлекстік кезең-

Гастрин- Нейрогуморальдық кезең-

Шартты рефлекс. Шартсыз рефлекс . 
1.Тамақ ішуге дайындалу. 1 . Тамақ ауыз қуысына түскенде тілде 
2. Тағам туралыәңгімелеу. және ауыздың сілемейлі қабығында 
3. Тамақтың иісін сезу. орналасқан дәм сезу жүйкелерінің 
4. Тамақты көргенде. ұшын тітіркендіреді. 
2. Қозу сопақша мидың ас қорыту 
орталығына өтеді. 
3. Ол жерден асқазан бездеріне өтеді. 
Қатпарлар түзеді, Ә Әрбір мм2 –неде, асқазанның жалпы 100 қарын бездері 
ауданын ұлғайтады. орналасады. Тамақтың оның қабырғасымен 
жақсы жанасуына әсер етеді. Қарын бездерінің түрлері. 
Ең басты бездер- қоршайтын бездер- қосымша бездер- 
асқазан сөлінің тұз қышқылын сілемей ферменттерін бөледі 
ІҮ. Сабақты бекіту Мен не білдім...
1. Астың қорытылуы қай мүшеден басталады? (ауыз қуысында) 
2. Асқазанда ас қанша уақыт болады? (4-11 сағат) 
3. Астың қорытылуына қандай сөл әсер етеді? (асқазан сөлі) 
4. Тәулігіне асқазан сөлінің қанша мөлшері бөлінеді? (2-2,5 л.) 
5. Асқазан сөлі қандай зат? ( иіссіз, түссіз сұйықтық) 
6. Асқазан сөлінде қандай ферменттер болады? (пепсин, химизин) 
7. Пепсин қандай қызмет атқарады? (нәруыздарды ыдыратады) 
8. Химозин қандай қызмет атқарады? ( сүтті ірітеді) 
9. Пепсин,химозиннен басқа тағы қандай ферменттер болады? (ана сүтінің майын ыдырататын ферменттер ) 
10. Ферменттер белсенді әсер ету үшін тамақтың температурасы қанша болу керек? (370 С болу керек) 11. Асқазан сөлі дегеніміз не? (асқорыту бездерінен бөлінетін сұйықтық) 
12. Пепсин дегеніміз не? (асқазан сөлінің ферменті) 
13. Химозин дегеніміз не? ( фермент) 
14. Тұз қышқылы неден түзіледі? ( бездерден) 

Менің ойымша

Бағалау

Рефлекс Сабақты түсіндім- оң қолыңды көтер,

Жартылай түсіндім- сол қолыңды көтер,

Сабақтан көп нәрсе үйрендім сәтті болды -шапалақта

Үйге тапсырма п-47 48-қосымша

1. Асқазан сөлінің бөлінуінің қандай жолдары бар? (рефлекстік, нейрогуморальдық) 
2. Рефлекстік сөл бөліну жолдары неше түрге бөлінеді? ( шартсыз, шартты) 
3. Асқазанның шартты сөл бөлуі дегеніміз не? (тағамды көргенде, иісін сезгенде) 
4. Асқазанның сілемейлі қабығында қандай гормон түзіледі? ( гастрин) 
5. Сілемейлі қабық қандай қызмет атқарады? ( асқазанның жалпы ауданын едәуір ұлғайтады) 
1. Асқазан неше қабаттан түзілген? (3 қабат: сыртқы-дәнекер, ортаңғы- бұлшық ет, ішкі- сілемейлі) 
2. Асқазан сөлінің көп бөлінуі гастрин гормонына әсер ете ме? (гормонның тез түзілуіне әрі сіңуіне әсер етеді) 
3. Неліктен асқазан сөлі асқазанды қорытып жібермейді? (асқазанның сілемейлі қабығының жасушаларында –антипепсин деген ерекше зат өндіріледі, ол пепсиннің сілемейлі қабықпен жанасқан кезінде әсерін басып тастайды ) 
1. Асқазан сөлі дегеніміз не? (асқорыту бездерінен бөлінетін сұйықтық) 
2. Пепсин дегеніміз не? (асқазан сөлінің ферменті) 
3. Химозин дегеніміз не? ( фермент) 
4. Тұз қышқылы неден түзіледі? ( бездерден) 
5. Тұз қышқылы қандай қызмет атқарады? (Талшықты асты жұмсартады, 
ферменттердің белсенділігін арттырады, микробтарды залалсыздандырады) 
6. Тәбет ашатын сөл деген не? (шартты рефлекске байланысты сөл бөліну) 
7. Тәбет ашатын сөл деп кім атаған? (И.П.Павлов) 
8. Гастрин дегеніміз не? (асқазанның сілемейлі қабығындағы гормон) 
9. Сілемейлі қабықтың әрбір мм2 қанша қарын безі орналасқан? (100) 
10.Қарын безінің басты безі не бөледі? (асқазан сөлінің ферменттерін) 
11. Қоршайтын безден не бөлінеді? ( тұз қышқылы) 
12.Қарын безінің қосымша безінен не түзіледі? (сілемей) 
Бағалау парағындағы топтардың қорытынды ұпайлары шығарылады. Ең көп дұрыс жауап берген топ жеіске жетеді. 
Ә) 5 топқа жекелеген тапсырмалар таратылады. 
А тобына. Асқазан сөлі сызбакестесін толтырыңдар. 
В тобына. Тұз қышқылының ытқаратын қызметі сызбакестесін толтырыңдар. 
5. Бағалау парағы бойынша жеңіске жеткен топты анықтау, бағалау 
6. Үйге тапсырма беру. 
§ 47 оқу. Тақырып бойынша «Бас қатырғылар базары» ойынына тапсырмалар дайындау. Ас қорыту жүйесіне байланысты кез келген тақырыпта реферат жазу.Сабақ түрлері және оның құрылымы


Түсіндіру сабақтары: жаңа, біріккен, панорамалық, зерттеу т.б.

Пысықтау сабақтары: бекіту, саяхат, семинар, қайталау, жарыс, конференция, талқылау т.б.

Сынау сабақтары: сынақ, диспут, ойын, сахналау, жұмбақ т.б.


Жаңа сабақ – жаңа білім беру мақсатында.

Біріккен сабақ – жаңа білім мен өткенді және пәндер арасындағы байланысты көрсету мақсатында.

Зерттеу сабағы – іздендіру мақсатында.

Панорамалық сабақ – сабақ элементтерінің көрінісін іске асыру мақсатында.

Бекіту сабағы – білімді меңгеру деңгейін байқау.

Саяхат сабақ – танымдық қабілетін дамыту.

Семинар сабақ – оқушының білімін тереңдету.

Қайталау сабағы – пәндерден алған білімді толық қалыптастыру.

Жарыс сабақ – оқушылар ойларының жетіктігін байқау.

Конференция сабақ – іскерлігі мен танымдық белсенділігін қалыптастыру.

Сынақ сабақ – білім мен дағдысын бір жүйеге келтіру.

Диспут сабақ – білімі мен дағдысын қалыптастыру.

Ойын, жұмбақ – оқушылар зейінін дамыту.

Сахналау сабағы – оқушылар шығармашылығын дамыту.

Сабаққа қатысу парағы

Күні ------- Пәні----------------сыныбы------- Мұғ.аты-жөні-------------------------------------------

Сабаққа қатысу мақсаты---------------------------------------------------------------------------------- 

Сабақтың тақырыбы---------------------------------------------------------------------------------------- 

Сабақ  түрі------------------------------------------------------------------------------------------------------

Көрнекілік  құралдар-----------------------------------------------------------------------------------------

1.Сабақтың  басталуы:

Сынып сабаққа дайын                          сабақ  тақырыбы:                     берілді

                     дайын емес                                                                   берілген жоқ

Сабақтың  мақсаты:----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.Сабақтың  барысы:---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.Үй жұмысы: көлемі өте көп  -  жеткілікті-жеткіліксіз-тиімді-тиімсіз

Берілді: қоңырауға дейін                сабақтың  мөлшері  түсініктеме болды

              қоңыраудан соң                  түсініктеме болған жоқ

4.Сабақта алған бағалар:                 «5»             «4»                  «3»                        «2»

                                                     түсіндірілді                      түсініктеме болған  жоқ  

5. Сабақ  қорытындысы:     қорытылды                       қорытындыланбады

6.Сабақ  барысында  жұмыстың мына түрі мен әдісі пайдаланылды:

а) дәріс                                                                            з) зерттеу қорытындылау

ә) әңгіме                                                                         и) ролдік ойын

б)лабораториялық                                                         к( іздену

в)тәжірибелік                                                                 л) тақтамен  жұмыс 

г) жеке жұмыс (карточка)                                             м) дәптермен  жұмыс  

д) фронталдық жұмыс                                                   н) әдебиетпен жұмыс      

е) топпен жұмыс                                                            о) көрнекіліктер

ж) жұппен  жұмыс   

7.Сынып белсенділігі ,  сабақтағы  психологиялық  атмосфера:  ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 

8.Нашар оқитындармен жұмыс:

а) жекелей  жұмыс

б)дифференциалдық  жұмыс

в)болған  жоқ

9.Сабаққа  қойылатын  тапсырмалардың  сәйкестігі:-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

10. Қорытынды: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

11.Ұсынысы:---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

12.Сабаққа қатысатын  мұғалім:----------------------------------------------------------------------------

Сабақ мақсаттары.

1.Бiлiмдiлiк.

Жаңа айғақтарды хабарлау(алғашқы танысу).Жаңа түсiнiк,терминдердi кiрiстiру. Жаңа құбылыс, заң, оның түрлерiн оқыту.

-Iс-әрекеттiң жаңа тәсiлiн меңгеру.

-Бiлiм және дағдыларды жалпылауды қалыптастыру

-Бiлiмдi бекiту, iс-әрекет тәсiлдерi, шешiмдi пайдалана бiлу, қолдану.

-Игерiлген бiлiмдi жаңа байланысқа кiргiзе отырып жалпылау, тереңдету. Меңгерiлген түсiнiктердiң қосымша белгiлерiн оқыту.

-Тiлдiк дағдылар мен лексикалық жұмыстардың орындалуы.

-Бiлiмдi жүйелеу, оқытылған материалды реттеу және пысықтау.

-Бiлiм көздерiнiң жұмыс дағдыларын меңгеру: оқу кiтаптары, анықтамалық әдебиеттер.

2.Дамытушылық:

-Ақыл-ой iс-әрекетiнiң дамуы:талдау,себебiн анықтау,тергеулiк байланыс, салыстыру, дәлелдеу, нұсқа және ұсыныстарды шығару, бiлiмдi жаңа жағдайларға көшiру т.б.өз iс-әрекетiн жоспарлау(жауапты құрастыруда, есептi шешуде, тапсырманы орындауда,iздену iс -әрекетiнде,бақылауды ұйымдастыруда,есеп формуласы мен шартын қайта құрастыруда, мәлiметтердi естен, мәтiннен, хабарландырудан алуда).

-Психологиялық үрдiс:естi жаттықтыру, ойды жинақтау, ойлау, елестету ассоциациясы.

-Өзiне, қоршаған ортаға, мектепке, қоғамдық пайдалы еңбекке, Отанға, әлемге, жалпы адамзат құндылығына нақты сезiм мен қарым-қатынастың дамуы.

3.Тәрбиелiк:

- Орындаушылық , тәртiпшiлiк, көңiл аударушылық, шыншылдық, сенiмдiлiк, жауапкершiлiк, нәтижелiк, эмоциональды бiрқалыптылық, еңбекшiлдiк, iс-әрекеттiң орындалуын жеткiлiктi қамтамасыз ететiн жеке мiнездiң тәрбиеленуi.

- Белсендiлiк, қызығушылық, мақсатқа жете бiлушiлiк, байқағыштық, тұрақтылық, сезiмдiлiк, шешiм қабылдағыштық, танымдылық, өз-өзiне баға беруге қабiлеттi, шығармашылық iс-әрекеттiң орындалуын жеткiлiктi қамтамасыз ететiн жеке мiнездiң тәрбиеленуi.

-Талап қоя бiлушiлiк, өз-өзiн сынай бiлетiн, адамгершiлiгi зор, сенiмдi, сыпайы және тұрақты, лайықты, ынталы, татулықты сүйгiш, ынтымақшыл, өз-өзiн ұстай алатын, сезiмшiл, парасатты қасиеттердiң алдымен оқушылар, содан кейiн өндiрiс ұжымда болуын және iс-әрекетiн жеткiлiктi қамтамасыз ететiн жеке мiнездiң тәрбиеленуi. 


^ I. Сабақтың мақсатын, мiндетiн нақты қоя бiлу.

А.

1.Пәннiң негiзгi тақырыбын оқушi моделiне сай логикалық түрде

анықтап соның негiзiнде сабақтың мақсаты мен мiндетiн жүйелi түрде анықтай бiледi.

2.Мектептiң мақсаты мен сабақ тақырыбын байланыстыра отырып, сабақ түрiн дұрыс анықтай бiледi.

3.Тақырыптың жоспарды дайындау барысында жалпы және жекелеген сабақтардың тақырыбын жүйелi түрде оқытуды анықтап, осы негiзде қалыпты емес әдiстемелiк шешiмдердi таба бiледi.

4.Оқушы моделiне сәйкестендiре оқытудың диагностикалық мақсатын қоя бiледi.

5.Оқытудың мiндетi мен мақсаты нақты,айқын және балаларға түсiнiктi.

6.Сабақтың нәтижесi мен жетiстiк деңгейiн анықтай бiледi.

Б.

1.Мектеп оқушысының моделiне сай әдiстемелiк ұсыныстарға сүйене отырып, сабақтың мақсаты мен мiндеттер жүйесiн нақтыландыра бiледi.

2.Тақырыптық жоспар дайындау барысында сабақтардың тақырып бойынша бiрыңғайлығын анықтай бiледi.

3.Тақырыптың жоспарды дайындау барысында жалпы және жекелеген сабақтардың тақырыбын жүйелi түрде оқытуды анықтап, осы негiзде қалыпты емес әдiстемелiк шешiмдердi таба бiледi.

4.Оқушы моделiне сәйкестендiре оқытудың диагностикалық мақсатын қоя бiледi.

5.Оқытудың мiндетi мен мақсаты нақты, айқын ж„не балаларға түсiнiктi.

6.Сабақтың нәтижесi мен жетiстiк деңгейiн анықтай бiледi.

В.

1.Сабақ мақсатын өзi анықтамай, аталған пән бойынша жалпы қолданысқа түсiп жүрген әдiстемелiк ұсыныстарды пайдаланып, оны өзiнiң қызметiне лайық бейiмдей бiледi.

2.Сабақ әдеттегiнен, бiр тектi сабақ түрiн анықтау барысында қойылған мақсатқа салғырт қарайды.

3.Оқушылардың дайындық деңгейiн есепке ала отырып мақсаттары айқындалады.

4.Оқытудың мақсаты мiндетi оқушыларға әрдайым жеткiлiктi түрде түсiнiктi бола бермейдi.

5.Сабақ жетiстiгi анықталмаған.

Г.

1.Сабақтың мақсаты мен мiндетiн дұрыс қоя бiлуде арнайы әдiстемелiк әзiрлемелердi қажет етедi, сол себептiәдiстемелiк ұсыныстарды еш өзгерiссiз сол қалпында пайдалана бередi.

2.Сабақ түрлерiн анықтай алмайды.

3.Тақырыптық материалдарды бөлуге ынта қоймағанның әсерiнен,сабақта бiрiздiлiгi байқалмайды.

4.Сабақ мақсаты көрсетiлмеген.