Астык тукумдастар-багалы азыктык осимдиктер

Сыныбы:6                                                                             Мерзімі: 06:03

Саба?ты? та?ырыбы: Асты? т??ымдастар-ба?алы азы?ты? ?сімдіктер

Саба?ты? ма?саты: асты? т??ымдастарды? т?рлерімен, ма?ызымен, адам ?міріндегі алатын орнымен таныстыру.

Білімділік: асты? т??ымдастар - ба?алы азы?ты? ?сімдіктер ?кілдерімен, ??рылысымен, тіршілігімен таныстыру, оларды? ма?ызы мен ерекшеліктері.

Дамытушылы?: о?ушыларды? п?нге деген ?ызы?ушылы?ын ояту, с?йлеуге, ойлау, ой- ?рісін дамыту

Т?рбиелік: о?ушыларды таби?атты с?юге, ?ор?ау?а баулу, адамгершілікке, жина?ылы??а, отанс?йгіштікке т?рбиелеу.

• Саба?ты? типі: жа?а материалды ме?герту.
• Саба?ты? т?рі: аралас
• Саба?ты? ?дісі: с?ра?-жауап, ??гіме
• Саба?ты? к?рнекілігі: таблицалар, суреттер.
• Саба?ты? барысы:

І. ?йымдастыру.

О?ушыларды т?гелдеу

ІІ. ?й тапсырмасын с?рау:

 Пияз т??ымдасØ ?сімдіктерге т?н белгілерді ата?

 ПиязØ т??ымдасыны? ма?ызы неде?

 ФитонцидтерØ деген не?

 Інжуг?лді?Ø ерекшелігін сипатта?

 ПиязØ т??ымдастарды? т??ымдары ?алай таралады?

 ПиязØ т??ымдастарды? ма?ызы ?андай, басты пиязды пияз т??ымдастар?а жат?ызуды? ?андай себебі бар?

 Д?ріØ ?шін інжуг?лді? ?ай м?шелерін пайдаланады?

 ПиязØ бен інжуг?л т??ымдастарды? ?андай т?рлері ?ызыл кітап?а тіркелген?

ІІІ. Жа?а саба?:

• Б?кіл ?аламшар?а тарал?ан ма?ызды да?ылдар – даражарна?тылар класына жататын асты? т??ымдас ?сімдіктер. Оларды? 10 000-?а жуы? т?рі бар. ?аза?станда асты? т??ымдастарды? 418 т?рі ?седі. Асты? т??ымдастарды? басым б?лігі ш?птекті ?сімдіктер.

• Г?лшо?ыры – сыпырт?ыг?л, к?рделі маса?, собы?, шаша?. Даражынысты г?лдер тек ж?геріде болады. Г?л негізінде 2 (кейде 3) т?ссіз ж??а ?абырша? ж?не 2 г?л ?лпегі орналасады. Аталы?ы – 3. Аналы?ы – 1. 3 жемісжапыра?шасынан т?рады. Аналы? аузы ?ауырсын т?різді екі телімді болып келеді. Жемісі – д?нек.

Гж2А3Ж (3) (Гж – г?лжар?а?).

• Тамыр ж?йесі – шаша? тамырлы.

Екпе к?ріш

• биіктігі 50–150 сантиметрге дейін жететін біржылды? даражарна?ты ?сімдік. Г?лшо?ыры – ?зынды?ы 10–40 см к?п маса?ты сыпырт?ыг?л. Г?л ?абырша?ы ?ат?ыл ?абы?шалы, ?зын ?ырлы болып келеді.

• Г?л формуласы: Гс2А3+3Ж (3).

• Азы?ты? да?ыл. Д?негінде 9–12% н?руыз, 65–70% к?мірсу ж?не 4–6% май болады. К?ріш д?ні бот?а, палау жасау?а пайдаланылады. К?ріш н?руызы а?за?а ?те сі?імді. К?ріш ?айнатпасы – ас?азан ауруына ?олданылатын тамаша д?рі. К?ріштен алынатын ?німдер де (?н, крахмал) мол. Сабын мен шыра? дайындау?а к?рішті? ?ры?ты? д?негінен май алынады. К?рішті? сабансаба?ы жо?ары іріктемелі ?а?аз жасау?а ж?мсалады. Сабаны, д?н жармасы, кебегі – мал?а азы?.

?ызылорда облысы Шиелі ауданыны? ?ызылту колхозыны? звено

жетекшісі Ы. Жа?аев д?ниеж?зілік рекорд жасады. Екі м?рте

Е?бек Ері, Мемлекеттік сыйлы?ты? иегері

Ыбырай Жа?аев ?р гектардан 174 центнерден к?ріш алды.

К?ріш

• Бидай, тары, с?лы, арпа – біржылды? даражарна?ты азы?ты? ?сімдіктер.

• С?лы негізінен малазы?ты? ?сімдік ретінде пайдаланылады.

Сабансаба?тардан бидай т?птенеді.

• Бидайды? г?лшо?ыры – к?рделі маса?. Бидай ?зін-?зі тоза?дандырады. Жемісі – д?нек.

• Тарыны? г?л шо?ыры – маса? т?різді сыпырт?ыг?л, ал с?лыны? г?лшо?ыры – сыпырт?ыг?л.

??май

• Асты? т??ымдас біржылды? даражарна?ты ?сімдік.

• Г?лшо?ыры – сыпырт?ыг?л. Сыпырт?ыг?ліні? пішіні ?р т?рлі: тік ?скен, имек басты болады. Кейбір сыпырт?ыг?лдері тарма?ты, ?ым?ырыл?ан, жина?ы болып келеді.

• ??май (сорго) – азы?ты?, малазы?ты? ж?не техникалы? ?сімдік. Оны? отаны – Африка. Б?дан 5 мы? жылдан астам. б?рын ??майды баптап, ?сірген. ??май – жылу с?йгіш, ысты??а т?зімді, ??р?а?шылы??а т?зімді ?сімдік.

І?. Бекіту:

1тапсырма: «Асты? т??ымдастар ?кілілдеріне т?н белгілерді тауып к?рсет»

1. ш?птекті ?сімдік

2. тіршілік формасы – а?аштар мен б?талар

3. жапыра?тары до?а ж?йкелі

4. жапыра?тары – ?атар ж?йкелі, жапыра?тары к?рделі

5. жемісі - д?нек

6. жемісі - т??ымша

7. г?лшо?ыры – себетг?л

8. г?лшо?ыры – сыпырт?ыг?л, маса?

9. г?ліні? формуласы - Гс 2 А3 Ж(1)

10. г?ліні? формуласы - Гс 3+3 А3+3 Ж1

11. сааба?ы - буна?ты сабансаба?

12. г?лдері - тілшелі, т?тікшелі

13. г?лдері екі кейде ?ш т?ссіз ж??а ?абырша?тан т?рады

14. тамыр ж?йесі – кіндік тамырлы

15. тамыр ж?йесі - шаша? тамырлы

2 тапсырма: «?сімдік -г?лшо?ыр» с?йкестікті тап

сыпырт?ыг?л собы? К?рделі маса?

1. Ж?гері 2. Тары 3. Бидай 4. К?ріш 6. ?арабидай

3 тапсырма: «Б?л ?андай ?сімдік?» аны?та

1. Б?л да?ылдын отаны - Орталы? ж?не О?т?стік Америка - ___________________________

2. Суда ?сетін азы?ты? да?ыл - ________________________________

3. Та??ажайып жылдамды?пен - т?улігіне 120 см – гн дейін ?сетін асты? т??ымдас - _________________

4. Отаны - Африка, жары? с?йгіш, ??р?а?шылы??а т?зімді да?ыл - ____________________

?. ?ортыныды:

1.Тест

1. Асты? т??ымдастарды? тамыр ж?йесі

А) кіндік Б) шаша? В) ?осал?ы

2. Бидай жемісі

А) т?йнек Б) д?нек В) жеміс

3. С?лыны? г?лшо?ыры

А) сыпырт?ы г?л Б) маса?т?різді В) шаша?

4. Екпе к?рішті? биіктігі

А) 30- 50 см Б) 50 – 150 см В) 90 см

5. К?рішті? ?сімді мерзімі

А) 365 к?н Б) 100 к?н В) 90 – 165 к?н

6. Асты? т??ымдас ?сімдіктерді? саба?ын ?алай атайды

А) сабан Б) тамыр В) сабансаба?

7. К?рішті? г?лшо?ыры

А) сыпырт?ы г?л Б) собы? В) шаша?

8. Бидай тамыр ж?йесі

А) шаша? Б) кіндік В) ?осал?ы

9. Асты? т??ымдас ?сімдік ??майды? отаны

А) ?ндістан Б) Африка В) ?ытай

10. Тары ?сімдігіні? г?лшо?ыры

А) маса? т?різді сыпырт?ы г?л Б) сыпырт?ы г?л В) собы?

2. С?зж?мба? шешу:

1. Тарыны? г?лшо?ыры

2. Сабансаба? деп нені айтамыз

3. Азы?ты? ?сімдік т?рі

4. Екпе к?рішті? г?лшо?ыры

5. Бидайды? тамыр ж?йесі

?І. ?йге: § 32. Асты? т??ымдастар - ба?алы азы?ты? ?сімдіктер

«Ы. Жа?аев - к?рішті? атасы» - баяндама дайындап келу.