kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

Ашы? саба? жемістер, оны? т?рлері.

Нажмите, чтобы узнать подробности

«Бар?ытбел орта мектебі»КММ

    «Бекітемін»                                                                                          «Келісемін»

Мектеп директоры:                                                                      О?у  ісіні? ме?герушісі:

            М.Ж.Жингильбаев.                                                                            Б.С. Базарова.

Та?ырыбы: Жемістер, оны? т?рлері

                            Биология п?ні м??алімі: Н?рсыды? Г?лмиза

2015-2016 о?у жылы

Саба?ты? та?ырыбы: Жемістер, оны? т?рлері

Саба?ты? ма?саты:

Білімдік: Жемістерді? ??рылысын, оларды?  бір – бірінен ерекшеліктерін ажырата білу;

Дамытушылы?: Жемістерді? к?пт?рлілігін,  кездесетін жерлерін ж?не б?рыннан білетін              білімдерін ке?ейту;

Т?рбиелік: О?ушыларды ?семдікке, с?лулы??а, таби?атты ?ор?ай білуге т?рбиелеу.

Саба?ты? ?дісі: Жа?а саба?
Саба?ты? барысы:

І. Топтастру

ІІ ?ызы?ушылы?ты ояту

ІІІ Ма?ынаны ашу

1.     ББУ кестесі

2.      ?ткенді ?айталау

А)г? лді? ??рылысын ата?дар

 Б) г?л формуласын жазу.

С) капитандар сайысы

IV Жа?а саба?

V Ой тол?аныс

А) топ м?шелері жемістерді? ма?ызы туралы айтады.

Б) ББУ кестесі

VI Рефлекция 

І. Топтастру

Балаларды жемістер ж?не г?лдер тобы деп екіге б?лемін.

Шатты? ше?бері:

?ткенді ?айталау

А)г? лді? ??рылысын ата?дар

 Б) Г?л формуласын ??растырады.

•         Картоп г?ліні? формуласы: *? Т(5)К(5)А(5)Ж(2)

•         ?ыз?алда? г?ліні? формуласы: К3+3А3+3Ж(3)

 Итм?рын г?ліні? формуласы: Т5К5А∞Ж∞ 

•         Асб?рша? г?лі: *? Т(5)К1+2+(2)А(9)+1 G1

•         Ма?та г?ліні? формуласы: Т3+(5)К5А(∞)Ж(∞) 

•         Ал?а т??ымдас ?сімдіктер г?ліні? формуласы: *Т(5)К(5)А5Ж(2) 

С) капитандар сайысы

“Жемістер” тобыны? капитанына:

1минутта “г?лден” басталатын 10 ?ыз есімін айты?ыз.

“Г?лдер” тобыны? капитанына:

1минутта ая?ы “г?лге” ая?талатын 10 ?ыз есімдерін атап бер.

Ма?ынаны ашу:

ББУ кестесі

Білемін

Білдім

Білгім келеді

Жа?а саба?:

?сімдік г?лдеп бол?аннан кейін ?ры?тан?ан аналы?ты? жатыны жеміске айналады. Жемісті? т?зілуіне жататынымен бірге г?лді? бас?а да б?ліктері ?атысады, жеміс ?абыр?асы сырт?ы, орта??ы, ішкі ?абаттардан т?рады. Б?л ?абаттарды ?осып жеміс серігі дейді. Барлы? г?лді ?сімдіктерді? жемістері шырынды ж?не ??р?а? деп 2 топ?а б?лінеді:

Шырынды жемістер - шырыны мол, ж?мса? болады. Олар жидек, жидек т?різді, с?йекті шырынды деп б?лінеді. Жидек жемісті? сырт?ы ?абы?ы ж??а, ж?мса?, ішінде т??ымдары к?п шырынды. Мысалы: ?ызана?, ?арлы?ан, ал?а, ж?зім, ?ара?ат, картоп, баклажан жемістері. Жидек т?різді жемістер – к?п ?ялы, к?п т??ымды. Жемісті? сырт?ы ?абатында эфир майы к?п, сары, ?ыз?ылт – сары т?сті. Орта??ы ?абаты ма?та т?різді борпылда?, кебу, а? т?сті. Сырт?ы ?абаты мен орта??ы ?абаты бірігіп жеміс ?абы?ын т?зеді. Ішкі ?абаты етті, ?алы?, шырын?а толы. М?ндай жемістілерге – апельсин, мандарин, лимон жатады, ?зінше гесперидий (померанец) тобына жат?ызады. Ас?аба?тар т??ымдасына жататын ?сімдіктерді? жемістері жидек т?різді делінгенмен, ?з алдына ас?аба?ты жемістер деп аталады. Олар?а: ?ияр, ?арбыз, ?ауын, ас?аба? жатады. Алма жемісіні? т?зілуіне жатыннан бас?а г?лтабаны, тоста?анша мен к?лтені? т?бі, аталы?ты? т?менгі б?лігі ?атысады. Алма 5 ?ялы жатыннан дамитынды?тан жемісіні? ішкі б?лігі ?атты болады, ?р ?ясында 2-ден т??ым орналасады. Сырт?ы ?абаты шырынды. Сонды?тан алма ?зінше «алма жеміс» деп аталады. Алма жеміске: алма, алм?рт, беже ж?не т.б. жатады.

С?йекті шырынды жемістерді? сырт?ы ?абаты ж??а, орта??ы ?абаты ?алы? етті – шырынды, ішкі ?абаты – ?атты с?йектенген. Бір т??ымды жемістерге шие, алхоры, ?рік, шабдалы ж?не т.б. жатады. С?йекті жемістерді? ??р?а? т?рі де кездеседі, мысалы, бадам, грек жа??а?ы, кокос пальмасы ж?не т.б.

??р?а? жемістерді? ?абы?ы ?атты, с?ректенген, ??р?а? (кебу) болады

1. Б?рша??ап – бір ?ялы, т??ым саны біреу немесе бірнешеу болатын ??р?а? жеміс. Т??ымдары жеміс жа?тауыны? жиегіне бекиді. Піскенде екі жа?ында?ы жіктері (тігістері) ?здігінен ?а?ырап ашылып, т??ымдары сырт?а шашылады (асб?рша?, беде).

2. Б?рша??ын – ?ос ?ялы, ішінде ?зынша тартыл?ан ж??а жар?а?ты пердесі бар. Т??ымдары пердеге бекінеді. Піскенде жемісті? ?ос жа?тауы т?менгі жа?ынан бастап ?а?ырайды. Жемісті? б?л т?рі ?ыры??абат, шомыр, шал?ан да болады. ?са?тау т?рі б?рша??ынша деп аталады.

3. ?ауаша? – бір ?ш, бес ж?не к?п ?ялы, к?п т??ымды. Т?ріне ?арай ?а?ырау жолы да т?рліше. Мысалы, ме?дуанада ?ауаша?ыны? ?а?па?шасы ашылады. Сасы? мендуана, с?ттіген, шегірг?лде, ?ыз?алда?та жіктері шытынап, ?зынынан жарылып ?а?ырайды.

4. ?анатты жеміс – жеміс серігіні? біраз б?лігі ж??арып, ?анат?а айнал?ан. Жел ар?ылы таралады (?йе?кі, шегіршін, ?айы?, ша?ан ж?не т. б.).

5. Д?нек – бір т??ымды жеміс. Т??ымы жеміс серігімен т?тасып бірігіп кеткен. Бидай, ж?гері, арпа, тары, к?ріш жемістері д?нек деп аталады.

6. Т??ымша – д?нектен айырмашылы?ы жеміс серігі т??ымымен бірікпеген. К?бінде ?лпек айдаршасы болады (ба?ба?, к?нба?ыс, ?алуен, ?гейш?п, тауса?ыз, кекіре).

7. Жа??а? жемісті? жеміс серігі а?аштанып ?атайып кетеді. Т??ымдары жеміс серігімен бірікпей бос жатады (емен жа??а?ы, жа??а?ша ж?не т. б.).

8. Жина?тал?ан жемістер. Жина?тал?ан жемістер (сборные плоды) бір-бірімен бірікпеген к?рделі к?п аналы?тардан т?зілген. ??лпынай (клубника), итм?рын жемістері шырынды болып к?рінгенімен ??р?а?, к?п жа??а?шалы жина?тал?ан жеміске жатады. Жа??а?шалары шырынды г?лтабаныны? (г?лт??ыры) ішінде жеке-жеке орналасады.

Жо?ар?ы шы?:

1-тапсырма.Суретте ?ауын, ?ызана?,?ияр,асб?рша?, бидай,к?кн?р,к?нба?ыс,?ыры??абат,ж?гері,шие,та??урай,емен жа??а?ы картоп жемістері берілген

Шырынды жеміс

??р?а? жеміс

К?ріш

С?йекті шырынды

Шие

Жидек

?ызана?

Д?нек

К?нба?ыс

Б?рша??ын

Б?рша?

Т??ымша

Орамжапыра?

?ауаша?

Б?рша??ап

ме?дуана

?орытынды:

БУУ кестесі:

Білемін

Білдім

Білгім келеді

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«Ашы? саба? жемістер, оны? т?рлері.»

«Барқытбел орта мектебі»КММ

«Бекітемін» «Келісемін»

Мектеп директоры: Оқу ісінің меңгерушісі:

М.Ж.Жингильбаев. Б.С. Базарова.









Тақырыбы: Жемістер, оның түрлері











Биология пәні мұғалімі: Нұрсыдық Гүлмиза















2015-2016 оқу жылы

Сабақтың тақырыбы: Жемістер, оның түрлері

Сабақтың мақсаты:

Білімдік: Жемістердің құрылысын, олардың бір – бірінен ерекшеліктерін ажырата білу;

Дамытушылық: Жемістердің көптүрлілігін, кездесетін жерлерін және бұрыннан білетін білімдерін кеңейту;

Тәрбиелік: Оқушыларды әсемдікке, сұлулыққа, табиғатты қорғай білуге тәрбиелеу.

Сабақтың әдісі: Жаңа сабақ
Сабақтың барысы:

І. Топтастру

ІІ қызығушылықты ояту

ІІІ Мағынаны ашу

  1. ББУ кестесі

  2. Өткенді қайталау

А)гү лдің құрылысын атаңдар

Б) гүл формуласын жазу.

С) капитандар сайысы

IV Жаңа сабақ

V Ой толғаныс

А) топ мүшелері жемістердің маңызы туралы айтады.

Б) ББУ кестесі

VI Рефлекция

І. Топтастру

Балаларды жемістер және гүлдер тобы деп екіге бөлемін.

Шаттық шеңбері:

Өткенді қайталау

А)гү лдің құрылысын атаңдар

Б) Гүл формуласын құрастырады.

  • Картоп гүлінің формуласы: *♀ Т(5)К(5)А(5)Ж(2)

  • Қызғалдақ гүлінің формуласы: К3+3А3+3Ж(3)

Итмұрын гүлінің формуласы: Т5К5АЖ

  • Асбұршақ гүлі: *♀ Т(5)К1+2+(2)А(9)+1 G1

  • Мақта гүлінің формуласы: Т3+(5)К5А(∞)Ж(∞)

  • Алқа тұқымдас өсімдіктер гүлінің формуласы: *Т(5)К(5)А5Ж(2)

С) капитандар сайысы

“Жемістер” тобының капитанына:

1минутта “гүлден” басталатын 10 қыз есімін айтыңыз.

“Гүлдер” тобының капитанына:

1минутта аяғы “гүлге” аяқталатын 10 қыз есімдерін атап бер.

Мағынаны ашу:

ББУ кестесі

Білемін

Білдім

Білгім келеді






Жаңа сабақ:

Өсімдік гүлдеп болғаннан кейін ұрықтанған аналықтың жатыны жеміске айналады. Жемістің түзілуіне жататынымен бірге гүлдің басқа да бөліктері қатысады, жеміс қабырғасы сыртқы, ортаңғы, ішкі қабаттардан тұрады. Бұл қабаттарды қосып жеміс серігі дейді. Барлық гүлді өсімдіктердің жемістері шырынды және құрғақ деп 2 топқа бөлінеді:

Шырынды жемістер - шырыны мол, жұмсақ болады. Олар жидек, жидек тәрізді, сүйекті шырынды деп бөлінеді. Жидек жемістің сыртқы қабығы жұқа, жұмсақ, ішінде тұқымдары көп шырынды. Мысалы: қызанақ, қарлыған, алқа, жүзім, қарақат, картоп, баклажан жемістері. Жидек тәрізді жемістер – көп ұялы, көп тұқымды. Жемістің сыртқы қабатында эфир майы көп, сары, қызғылт – сары түсті. Ортаңғы қабаты мақта тәрізді борпылдақ, кебу, ақ түсті. Сыртқы қабаты мен ортаңғы қабаты бірігіп жеміс қабығын түзеді. Ішкі қабаты етті, қалың, шырынға толы. Мұндай жемістілерге – апельсин, мандарин, лимон жатады, өзінше гесперидий (померанец) тобына жатқызады. Асқабақтар тұқымдасына жататын өсімдіктердің жемістері жидек тәрізді делінгенмен, өз алдына асқабақты жемістер деп аталады. Оларға: қияр, қарбыз, қауын, асқабақ жатады. Алма жемісінің түзілуіне жатыннан басқа гүлтабаны, тостағанша мен күлтенің түбі, аталықтың төменгі бөлігі қатысады. Алма 5 ұялы жатыннан дамитындықтан жемісінің ішкі бөлігі қатты болады, әр ұясында 2-ден тұқым орналасады. Сыртқы қабаты шырынды. Сондықтан алма өзінше «алма жеміс» деп аталады. Алма жеміске: алма, алмұрт, беже және т.б. жатады.

Сүйекті шырынды жемістердің сыртқы қабаты жұқа, ортаңғы қабаты қалың етті – шырынды, ішкі қабаты – қатты сүйектенген. Бір тұқымды жемістерге шие, алхоры, өрік, шабдалы және т.б. жатады. Сүйекті жемістердің құрғақ түрі де кездеседі, мысалы, бадам, грек жаңғағы, кокос пальмасы және т.б.

Құрғақ жемістердің қабығы қатты, сүректенген, құрғақ (кебу) болады

1. Бұршаққап – бір ұялы, тұқым саны біреу немесе бірнешеу болатын құрғақ жеміс. Тұқымдары жеміс жақтауының жиегіне бекиді. Піскенде екі жағындағы жіктері (тігістері) өздігінен қақырап ашылып, тұқымдары сыртқа шашылады (асбұршақ, беде).

2. Бұршаққын – қос ұялы, ішінде ұзынша тартылған жұқа жарғақты пердесі бар. Тұқымдары пердеге бекінеді. Піскенде жемістің қос жақтауы төменгі жағынан бастап қақырайды. Жемістің бұл түрі қырыққабат, шомыр, шалқан да болады. Ұсақтау түрі бұршаққынша деп аталады.

3. Қауашақ – бір үш, бес және көп ұялы, көп тұқымды. Түріне қарай қақырау жолы да түрліше. Мысалы, меңдуанада қауашағының қақпақшасы ашылады. Сасық мендуана, сүттіген, шегіргүлде, қызғалдақта жіктері шытынап, ұзынынан жарылып қақырайды.

4. Қанатты жеміс – жеміс серігінің біраз бөлігі жұқарып, қанатқа айналған. Жел арқылы таралады (үйеңкі, шегіршін, қайың, шаған және т. б.).

5. Дәнек – бір тұқымды жеміс. Тұқымы жеміс серігімен тұтасып бірігіп кеткен. Бидай, жүгері, арпа, тары, күріш жемістері дәнек деп аталады.

6. Тұқымша – дәнектен айырмашылығы жеміс серігі тұқымымен бірікпеген. Көбінде үлпек айдаршасы болады (бақбақ, күнбағыс, қалуен, өгейшөп, таусағыз, кекіре).

7. Жаңғақ жемістің жеміс серігі ағаштанып қатайып кетеді. Тұқымдары жеміс серігімен бірікпей бос жатады (емен жаңғағы, жаңғақша және т. б.).

8. Жинақталған жемістер. Жинақталған жемістер (сборные плоды) бір-бірімен бірікпеген күрделі көп аналықтардан түзілген. Құлпынай (клубника), итмұрын жемістері шырынды болып көрінгенімен құрғақ, көп жаңғақшалы жинақталған жеміске жатады. Жаңғақшалары шырынды гүлтабанының (гүлтұғыры) ішінде жеке-жеке орналасады.

Жоғарғы шың:

1-тапсырма.Суретте қауын, қызанақ,қияр,асбұршақ, бидай,көкнәр,күнбағыс,қырыққабат,жүгері,шие,таңқурай,емен жаңғағы картоп жемістері берілген

Шырынды жеміс

Құрғақ жеміс





Күріш

Сүйекті шырынды

Шие

Жидек

Қызанақ

Дәнек

Күнбағыс

Бұршаққын

Бұршақ

Тұқымша

Орамжапырақ

Қауашақ

Бұршаққап

меңдуана

Қорытынды:

БУУ кестесі:


Білемін

Білдім

Білгім келеді











Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Биология

Категория: Уроки

Целевая аудитория: 6 класс

Скачать
Ашы? саба? жемістер, оны? т?рлері.

Автор: Нурсыдык Гулмиза

Дата: 04.03.2016

Номер свидетельства: 302111


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Проверка свидетельства