Ашы? саба?. "?ос жынысты ж?не дара жынысты г?лдер.Г?л формуласы" 6 класс

Биология п?нін о?ыту барысында о?ушыларды? танымды? белсенділігін арттыру жолдары

ХХІ ?асырды? табалдыры?ын атта?ан еліміз ?лемні? дамы?ан елдеріні? ?ауымдасты?ына кіруге бет алды. Сонды?тан елімізді? туын биікке к?терер білімді, білікті, адамгершілігі жо?ары ?рпа? т?рбиелеу бізді? алдымызда?ы е? басты міндет.

«Болаша?та е?бек етіп, ?мір с?ретіндер - б?гінгі мектеп о?ушылары, м??алім оларды ?алай т?рбиелесе, ?аза?стан сол де?гейде болады. Сонды?тан ?стаз?а ж?ктелетін міндет ауыр» - деген ?аза?стан Республикасыны? Президенті Н.?.Назарбаев.

?аза?стан Республикасыны? «Білім беру туралы» за?ында ?лтты? ж?не жалпы азаматты? ???ы?тар, ?ылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамдарды ?алыптастыру?а, дамыту?а ж?не к?сіби шы?дау?а ба?ыттал?ан білім беру ж?не жеке адамны? шы?армашылы?, рухани к?ш – ?уатын жетілдіру, жеке т?л?аны? жан – жа?ты толысуына жа?дай жасай отырып, зерделі азамат даярлау міндеті к?зделген.

Жа?а білім алу ?рдісі о?ытушы мен о?ушы?а шы?армашылы?пен ж?мыс жасау?а итермелейді, себебі о?ушы білімді ?здігінен іздену ар?ылы алу керек болса, м??алім о?ушыны? білім алуына себептер, жа?дайлар тудыру керек. Ол ?шін м??алімні? саба?ты жан-жа?ты дайындауы ?ажет, саба? ?стінде ?андай болмасын о?ушы тарапынан ?рт?рлі с?ра?тар туындау м?мкін сол жерде м??алім ?ажетті ба?дар беріп жіберуіне тура келеді.

Сонымен казіргі заман талабына сай м??алім «білім б?ла?ы» емес, «білім б?ла?ына» жеткізуші, я?ни білім алу жетекшісі болуы тиіс. Осы кезде м??алімні? талап?а сай о?ушыны? білім алу белсенділігін жо?арылату ма?сатында жа?а технологияларды менгеру ?ажеттілігі туындап отыр.

?азір білім саласында?ы болып жат?ан мемлекетаралы? ба?ылау, ?лтты? біры??ай тест, 12 жылды? о?у?а к?шу барлы?ы ?аза?станды? білім сапасын к?теруді ж?не халы?аралы? де?гейге жеткізуді к?здейді. Осы проблемалар мектептегі биология п?ніні? о?ытылуына да тікелей ?атысты.

О?ушыларды? танымды? ?ызы?ушылы?ын арттыру?а ба?ыттал?ан технологиялар?а сын т?р?ысынан ойлау, жобалау, проблема ту?ызу, ?жымды? ?арым-?атынаста о?ыту жатады. ?ызы?ушылы? деп - о?ушыны? бір н?рсеге зейін ?оюын, кейбір заттар мен ??былыстарды танып білуге ?мтылуын айтамыз.

Саба?та интерактивті та?та ?олдану саба? ?рдісін тиімді ?олданумен ?атар о?ушыларды? саба?ты жа?сы ме?геруіне, ?немделген уа?ыт о?ушыларды? ?з бетінше білім алуына себеп болады. ?з бетінше білім алу –білім сапасын к?теруді? бірден бір жолы екенін естен кетірмеу ?ажет.

М??алімні? алдында?ы ма?сат о?ушыны? о?у?а ынтасын к?теру, ?ызы?ушылы?ын арттыру, б?л білім сапасын к?теру деген с?з. Саба?ты ??ру негізі о?ушыларды? ж?мысын ?йымдастыру. Б?л саба?ты? ма?ызы? ж?не ?дісін аны?тайды. Сонды?тан та?дал?ан ?діс саба? барысыны? тиімділігін к?рсетеді.

Саба? барысында ?рт?рлі ?діс-т?сілдерді ?олдану кезінде о?ушыларды? жеке ?абілеттерін, білім алу де?гейін тыс ?алдырмау ?ажет. ?иын шы?армашылы? тапсырмаларды тек ?абілеті жо?ары о?ушылар?а беру керек. Шы?армашылы? де?гейі жо?ары тапсырмаларды орта де?гейлі ?абілеті бар о?ушылар?а беру оларды? ?зі-?зіне деген сенімін т?сіріп, келе-келе саба??а деген ынтасын жо?алтуыны? себебі болады.

О?ушылар саба? ме?геру барысында ?рт?рлі іс-?рекет жасайды: м??алімді ты?дайды, о?улы?ты о?ып, ?осымша ?дебиетпен ж?мыс жасайды, зертханалы? тапсырмаларды орындайды. Жо?арыда атал?ан ?р іс-?рекет б?лек психикалы? ?рдіске жатады: жады, ?абылдау, ойлау, ойша бейнелеу.

Атал?ан процестер ішінде ойлау е? негізгі болып табылады. Ойлау мен жады арасында ты?ыз байланыс бар. Ой елегінен ?ткен материал жадыда жа?сы са?талады. Ойлау бас?а да танымды? ?рекеттерге ?серін тигізеді.

О?ушыны? танымды? іс-?рекетін белсендіру дегеніміз - ол ойлау ?абілетін белсендіру деп айту?а болады. О?ушы?а о?у барысында тек берілген танымды? тапсырмаларды орындау ?дістерін ?йрету ?ана емес, сол тапсырмаларды ?здігінен орындау?а ынталандыру ?ажет. О?ушыларды? о?у?а деген ынтасы мен ?ызы?ушылы?ын арттыру казіргі заман?ы мектепті? басты талабы.

?р саба? та?ырыптан басталады, та?ырыпты жай ауызша м?лімдеу керек емес, та?ырып айтпас б?рын ?ызы?ушылы?ын арттыру керек, ?тетін та?ырыпты? ма?ыздылы?ын, б?рын ?ткен саба?пен байланысын к?рсету ма?ызды. О?ушы та?ырыпты? ма?ызын т?сіну барысында игеруге талпыныс жасау керек, ?р саба?ты? басты міндеті-білім алушыны? танымды? ??зырлылы?ын дамыту. Ол ?шін мыналарды ескеру ?ажет:

- О?ушыны? материалды ?абылдау ерекшелігін ескеру.

- О?ыту ?рдісіндегі ашы?ты?, еркіндік.

- О?ушыны? т?л?алы? ?асиетін ?алыптастыру

- Жеке дара о?ыту ?рдісін ?йымдастыру.

Танымды? ?абілетті арттыруды? жолдары:

- А?паратты ?мірмен ?штастыру, байланыстыру

- М?селелік жа?даятты ту?ызу.

- ?деби, ?ылыми-к?пшілік ?дебиеттерді ?олдана білу

- Салыстыру, талдау, жина?тауды ?йрету

?р п?нні? о?ушылар?а берер танымды? т?рбиесі мол десек, соны? ішінде биология п?ніні? де о?ушыларды? а?ыл-ой, танымды? ?абілетін дамыту м?мкіндігі зор. О?ушылар?а танымды? т?рбие беруді? ал?аш?ы баспалда?ы деп о?ытуда?ы саналылы? принципін атау?а болады, себебі таби?атты, сырт?ы ортаны, жалпы тіршілікті о?ыту барысында т?рбиелік міндеттерді? де шешілетіні белгілі.

Таби?ат ??былыстарыны?, ?о?амды?-?леуметтік ?мірді? м?нін, за?дылы?тарын тере? т?сінудегі ?здігінен ?зіні? білім да?дылары мен іскерлігін жетілдірудегі о?ушыны? ?рбір ?адамы оны? д?ниетанымын ке?ейте т?седі.

Биологияны о?ыту барысында о?ушыларды? танымды? ?ызметін белсендіу-білім мазм?нын тере?детеді, ?о?амды? ?леуметтік ?мір мен ?ылым-білімді ?штастыра келіп ш?кіртті? д?ниетанымын ке?ейтеді, ?зінше ой-пікір т?йіндеуге ?йретеді.

Таным ?дерісі, біріншіден, ?стаз бен о?ушыны? бірлескен ?рекеті ар?ылы іске асса, екіншіден, оларды? ?р?айсысы жеке т?л?а ретінде т?рліше ?серге б?ленеді.

Биологияны танымды? т?р?ыдан о?ыту мынадай м?селелерді ?амтиды:

1. Биология п?ніні? білім мазм?нын ба?дарлама?а с?йкес тіршілікті?

?а?идаларын басшылы??а ала отырып,саба?ты? білімдік ма?сатымен

?оса танымды? ма?сатын ж?зеге асыру?а ы?пал етеді. Б?л о?ушыны

сырт?ы орта мен тірі а?заны? арасында?ы байланыстылы?ты т?сінуге,

таби?ат за?дылы?тарын ме?геруге жетелейді.

2. Саба? барысында жеке т?л?аны? психологиялы? жай-к?йін ескере отырып, есте са?тау ?абілетін, жадысын, кез - келген а?паратты ?абылдау да?дысын, д?лелді мысал келтіре алу ?абілетін жетілдіру таби?ат?а ба?ылау ж?ргізе білуімен байланысты. Берілген та?ырып ішінен е? ?ажетті, е? пайдалы н?рсені с?рыптап, та?дай білу о?ушыны? ойлау ?абілетін ?штап, со?ан сай ?рекет етуге жетелейді.

3. Саба?та?ы материал сынып ше?берінен шы?ып, таби?и ортамен ты?ыз байланысты бола келіп, одан ?сер алатын к?нделікті ?о?амды? ?мірмен астасып, ?штасып жатса, теориялы? білім практикамен жал?асып, баланы? ой-?рісін, сана- сезімін ке?ейтеді.

О?ушыны? танымды? белсенділік ?абілетін жатты?тырады.

Танымды? белсенділік пен о?ушыны? дербестігі бір-бірінен ажырат?ысыз. О?ушыны? таным белсенділігі оны? білімге деген ?абілетін сипаттайды. Ал бас?а ?абілет-?асиеттері іс-?рекет барысында ай?ындалып дамиды. Тиісті жа?дай, м?мкіндік болмаса белсенділік те ?ркен жая алмайды.

Сонды?тан да белсенділікті арттыратын ?дістерді мейілінше дамыту т?жірибелік іс-?рекетті? ?ркендеуіне, а?ыл-ой?а ?оз?ау салады. М?ны? ?зі білім сапасын к?терумен ?атар оны ?мірде пайдалануды? жолын ке?ейтеді.

Танымды? белсенділік к?рсеткіштеріне т?ра?тылы?, о?у саналылы?ы, шы?армашылы? ?абілеттері, д?ст?рден тыс о?у жа?дайларында?ы т?ртібі, о?у міндеттерін шешудегі ?з беттілігі жатады.

Таным ?рдісі - ?те к?рделі ?рдіс. Білім ?орыны? молаюы да осы?ан байланысты. Таным белсенділігін арттыруда биология п?ніні? ?осар ?лесі ерекше. Ал, о?ушыларды? таным белсенділігі артуыны? негізгі шарты проблемалы? о?ыту.

Іздену – о?у – таным проблемасын шешуге ба?ыттал?ан о?ушыларды? іс - ?рекеті. Оны ?йымдастыруды? т?сілдері жиынты?ынан зерттеу ?дісі туады, ал одан проблема шешіледі.

Алдымыз?а ?ой?ан проблеманы? басты ма?саты – о?ушыларды? таным белсенділігін, ойлау ?абілетін саба? ?стінде ж?не саба?тан тыс уа?ыттарда арттыру, ?з бетінше е?бектене білуге да?дыландыру. Жеке о?ушыны? таным белсенділігін арттыра т?суге болады. Н?тижесінде:

1.О?ушыларды? таным де?гейі ке?ейе т?седі.

2.Олар?а ?иын, т?сініксіз болып к?рінетін та?ырыпты? ?зіне бейімділік

белсенділігі артады.

3.О?ушыларды? бойында «Бас?а сыныптасымнан кеммін бе, мен де

о?иын» деген сия?ты намыс белсенділігі артады.

О?ушыларды? таным бесенділігін арттыруда?ы ?з д?режесінде жабды?тал?ан кабинеттік ж?йені? ?сері мол. Кабинетте о?ушылар да, м??алімдер де ?з ж?мыс орнына ?алыптасады. М??алім ж?мыс ж?ргізуге ?ажетті ??рал – жабды?тарды жина?тайды, оны о?ушылар алдында д?рыс д?ресінде к?рсете білуге да?дыланады.

Білім беруді? негізгі сатысында биологияны о?ытуды? ма?саты – тілді? ?ызметін ж?йелі ме?герген, коммуникативтік біліктілігі дамы?ан, с?йлеу м?дениеті ?алыптас?ан, б?секеге ?абілетті дара т?л?а даярлау?а м?мкіндік ту?ызу.

Биология п?нін о?ытуда о?ушыны? жан – жа?ты ж?мыс істеу м?мкіндіктеріне жол ашу ?шін м??алімні? алдына мынадай міндеттер ?ойылады .

?азіргі заман м??алімінен тек ?з п?ніні? білгірі болу емес, жа?алы??а жаны ??мар, о?ытуды? жа?а технологияларын шебер ме?герген, білімі мен білігі жо?ары т?л?а болу, а?паратты? сауаттылы? талап етіледі.

О?у ??рылысын ж?йелі талдау негізінде о?ушыларды? танымды? ?рекетінде екі іс - ?рекет тобын б?ліп шы?арады.

- о?ушыны? м??аліммен бірге араласа отырып орында?ан ?рекеті;

- о?ушыны? дербес іс - ?рекет элементтері.

О?ушыларды? танымды? ?ызы?ушылы?ын дамытпай о?ыту ?рдісін ж?зеге асыру м?мкін емес.

Саба?ты тартымды ?рі с?тті ?ткізе білу м??алімдер ?ауымынан к?п ізденуді, білімділікті, ?абілеттілікті ж?не тап?ырлы?ты ?ажет етеді. Мені? ойымша саба?ты с?тті ?йымдастыруды? бірнеше ал?ышарттары бар.

Олар:

- саба?ты? та?ырыбына сай саба? жоспарын жасау;

- та?ырып?а сай саба? т?рін, оны? ?діс – т?сілдерін т?рлендіріп отыру;

- ?осымша материалды та?ырып?а сай шы?армашылы?пен іріктеп алу;

- дидактикалы, техникалы? ??ралдарды, электронды? о?улы?тарды ма?сат?а сай, о?ушы сезіміне ?сер ететіндей т?р?ыда пайдалану;

- саба?та алды??ы ?атарлы озы? іс–т?жірибелер мен жа?а технологияларды пайдалану.

?азіргі та?да о?ыту ?рдісіні? интерактивті ?діс – т?сілдері ?те к?п. Педагогикалы? ?ылым мен озы? т?жірибені? б?гінгі даму де?гейінде белгілі бол?ан о?ыту ?діс – т?сілдеріні? б?рін де еркін игеріп, на?тылы жа?дай?а орай е? тиімдісін та?дап алу ж?не оларды т?рлендіре ?йлесімді, ?рі шы?армашылы?пен ?олдану – саба?ты? с?тті ?туіні? кепілі.

Биология саба?ында мен та?ырып сайын о?ушылармен т?рлі шы?армашылы? ж?мыстарды ?з шеберлігіме ?арай ?йымдастырып, т?рлендіріп отырамын. ?зімні? т?жірибемде ?рбір о?ушыны жеке т?л?а ретінде ?алыптастыруда ж?не рухани – адамгершілік т?рбиені ны?айту ма?сатында ?ткізілген саба?тарымды ?сын?ым келеді.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Ашы? саба?. "?ос жынысты ж?не дара жынысты г?лдер.Г?л формуласы" 6 класс »

Биология пәнін оқыту барысында оқушылардың танымдық белсенділігін арттыру жолдары

ХХІ ғасырдың табалдырығын аттаған еліміз әлемнің дамыған елдерінің қауымдастығына кіруге бет алды. Сондықтан еліміздің туын биікке көтерер білімді, білікті, адамгершілігі жоғары ұрпақ тәрбиелеу біздің алдымыздағы ең басты міндет.

«Болашақта еңбек етіп, өмір сүретіндер - бүгінгі мектеп оқушылары, мұғалім оларды қалай тәрбиелесе, Қазақстан сол деңгейде болады. Сондықтан ұстазға жүктелетін міндет ауыр» - деген Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев.

Қазақстан Республикасының «Білім беру туралы» заңында ұлттық және жалпы азаматтық құқықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамдарды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім беру және жеке адамның шығармашылық, рухани күш – қуатын жетілдіру, жеке тұлғаның жан – жақты толысуына жағдай жасай отырып, зерделі азамат даярлау міндеті көзделген.

Жаңа білім алу үрдісі оқытушы мен оқушыға шығармашылықпен жұмыс жасауға итермелейді, себебі оқушы білімді өздігінен іздену арқылы алу керек болса, мұғалім оқушының білім алуына себептер, жағдайлар тудыру керек. Ол үшін мұғалімнің сабақты жан-жақты дайындауы қажет, сабақ үстінде қандай болмасын оқушы тарапынан әртүрлі сұрақтар туындау мүмкін сол жерде мұғалім қажетті бағдар беріп жіберуіне тура келеді.

Сонымен казіргі заман талабына сай мұғалім «білім бұлағы» емес, «білім бұлағына» жеткізуші, яғни білім алу жетекшісі болуы тиіс. Осы кезде мұғалімнің талапқа сай оқушының білім алу белсенділігін жоғарылату мақсатында жаңа технологияларды менгеру қажеттілігі туындап отыр.

Қазір білім саласындағы болып жатқан мемлекетаралық бақылау, ұлттық бірыңғай тест, 12 жылдық оқуға көшу барлығы Қазақстандық білім сапасын көтеруді және халықаралық деңгейге жеткізуді көздейді. Осы проблемалар мектептегі биология пәнінің оқытылуына да тікелей қатысты.

Оқушылардың танымдық қызығушылығын арттыруға бағытталған технологияларға сын тұрғысынан ойлау, жобалау, проблема туғызу, ұжымдық қарым-қатынаста оқыту жатады. Қызығушылық деп - оқушының бір нәрсеге зейін қоюын, кейбір заттар мен құбылыстарды танып білуге ұмтылуын айтамыз.

Сабақта интерактивті тақта қолдану сабақ үрдісін тиімді қолданумен қатар оқушылардың сабақты жақсы меңгеруіне, үнемделген уақыт оқушылардың өз бетінше білім алуына себеп болады. Өз бетінше білім алу –білім сапасын көтерудің бірден бір жолы екенін естен кетірмеу қажет.

Мұғалімнің алдындағы мақсат оқушының оқуға ынтасын көтеру, қызығушылығын арттыру, бұл білім сапасын көтеру деген сөз. Сабақты құру негізі оқушылардың жұмысын ұйымдастыру. Бұл сабақтың маңызың және әдісін анықтайды. Сондықтан таңдалған әдіс сабақ барысының тиімділігін көрсетеді.

Сабақ барысында әртүрлі әдіс-тәсілдерді қолдану кезінде оқушылардың жеке қабілеттерін, білім алу деңгейін тыс қалдырмау қажет. Қиын шығармашылық тапсырмаларды тек қабілеті жоғары оқушыларға беру керек. Шығармашылық деңгейі жоғары тапсырмаларды орта деңгейлі қабілеті бар оқушыларға беру олардың өзі-өзіне деген сенімін түсіріп, келе-келе сабаққа деген ынтасын жоғалтуының себебі болады.

Оқушылар сабақ меңгеру барысында әртүрлі іс-әрекет жасайды: мұғалімді тыңдайды, оқулықты оқып, қосымша әдебиетпен жұмыс жасайды, зертханалық тапсырмаларды орындайды. Жоғарыда аталған әр іс-әрекет бөлек психикалық үрдіске жатады: жады, қабылдау, ойлау, ойша бейнелеу.

Аталған процестер ішінде ойлау ең негізгі болып табылады. Ойлау мен жады арасында тығыз байланыс бар. Ой елегінен өткен материал жадыда жақсы сақталады. Ойлау басқа да танымдық әрекеттерге әсерін тигізеді.

Оқушының танымдық іс-әрекетін белсендіру дегеніміз - ол ойлау қабілетін белсендіру деп айтуға болады. Оқушыға оқу барысында тек берілген танымдық тапсырмаларды орындау әдістерін үйрету ғана емес, сол тапсырмаларды өздігінен орындауға ынталандыру қажет. Оқушылардың оқуға деген ынтасы мен қызығушылығын арттыру казіргі заманғы мектептің басты талабы.

Әр сабақ тақырыптан басталады, тақырыпты жай ауызша мәлімдеу керек емес, тақырып айтпас бұрын қызығушылығын арттыру керек, өтетін тақырыптың маңыздылығын, бұрын өткен сабақпен байланысын көрсету маңызды. Оқушы тақырыптың маңызын түсіну барысында игеруге талпыныс жасау керек, әр сабақтың басты міндеті-білім алушының танымдық құзырлылығын дамыту. Ол үшін мыналарды ескеру қажет:

- Оқушының материалды қабылдау ерекшелігін ескеру.

- Оқыту үрдісіндегі ашықтық, еркіндік.

- Оқушының тұлғалық қасиетін қалыптастыру

- Жеке дара оқыту үрдісін ұйымдастыру.

Танымдық қабілетті арттырудың жолдары:

- Ақпаратты өмірмен ұштастыру, байланыстыру

- Мәселелік жағдаятты туғызу.

- Әдеби, ғылыми-көпшілік әдебиеттерді қолдана білу

- Салыстыру, талдау, жинақтауды үйрету

Әр пәннің оқушыларға берер танымдық тәрбиесі мол десек, соның ішінде биология пәнінің де оқушылардың ақыл-ой, танымдық қабілетін дамыту мүмкіндігі зор. Оқушыларға танымдық тәрбие берудің алғашқы баспалдағы деп оқытудағы саналылық принципін атауға болады, себебі табиғатты, сыртқы ортаны, жалпы тіршілікті оқыту барысында тәрбиелік міндеттердің де шешілетіні белгілі.

Табиғат құбылыстарының, қоғамдық-әлеуметтік өмірдің мәнін, заңдылықтарын терең түсінудегі өздігінен өзінің білім дағдылары мен іскерлігін жетілдірудегі оқушының әрбір қадамы оның дүниетанымын кеңейте түседі.

Биологияны оқыту барысында оқушылардың танымдық қызметін белсендіу-білім мазмұнын тереңдетеді, қоғамдық әлеуметтік өмір мен ғылым-білімді ұштастыра келіп шәкірттің дүниетанымын кеңейтеді, өзінше ой-пікір түйіндеуге үйретеді.

Таным үдерісі, біріншіден, ұстаз бен оқушының бірлескен әрекеті арқылы іске асса, екіншіден, олардың әрқайсысы жеке тұлға ретінде түрліше әсерге бөленеді.

Биологияны танымдық тұрғыдан оқыту мынадай мәселелерді қамтиды:

1. Биология пәнінің білім мазмұнын бағдарламаға сәйкес тіршіліктің

қағидаларын басшылыққа ала отырып,сабақтың білімдік мақсатымен

қоса танымдық мақсатын жүзеге асыруға ықпал етеді. Бұл оқушыны

сыртқы орта мен тірі ағзаның арасындағы байланыстылықты түсінуге,

табиғат заңдылықтарын меңгеруге жетелейді.

2. Сабақ барысында жеке тұлғаның психологиялық жай-күйін ескере отырып, есте сақтау қабілетін, жадысын, кез - келген ақпаратты қабылдау дағдысын, дәлелді мысал келтіре алу қабілетін жетілдіру табиғатқа бақылау жүргізе білуімен байланысты. Берілген тақырып ішінен ең қажетті, ең пайдалы нәрсені сұрыптап, таңдай білу оқушының ойлау қабілетін ұштап, соған сай әрекет етуге жетелейді.

3. Сабақтағы материал сынып шеңберінен шығып, табиғи ортамен тығыз байланысты бола келіп, одан әсер алатын күнделікті қоғамдық өмірмен астасып, ұштасып жатса, теориялық білім практикамен жалғасып, баланың ой-өрісін, сана- сезімін кеңейтеді.

Оқушының танымдық белсенділік қабілетін жаттықтырады.

Танымдық белсенділік пен оқушының дербестігі бір-бірінен ажыратқысыз. Оқушының таным белсенділігі оның білімге деген қабілетін сипаттайды. Ал басқа қабілет-қасиеттері іс-әрекет барысында айқындалып дамиды. Тиісті жағдай, мүмкіндік болмаса белсенділік те өркен жая алмайды.

Сондықтан да белсенділікті арттыратын әдістерді мейілінше дамыту тәжірибелік іс-әрекеттің өркендеуіне, ақыл-ойға қозғау салады. Мұның өзі білім сапасын көтерумен қатар оны өмірде пайдаланудың жолын кеңейтеді.

Танымдық белсенділік көрсеткіштеріне тұрақтылық, оқу саналылығы, шығармашылық қабілеттері, дәстүрден тыс оқу жағдайларындағы тәртібі, оқу міндеттерін шешудегі өз беттілігі жатады.

Таным үрдісі - өте күрделі үрдіс. Білім қорының молаюы да осыған байланысты. Таным белсенділігін арттыруда биология пәнінің қосар үлесі ерекше. Ал, оқушылардың таным белсенділігі артуының негізгі шарты проблемалық оқыту.

Іздену – оқу – таным проблемасын шешуге бағытталған оқушылардың іс - әрекеті. Оны ұйымдастырудың тәсілдері жиынтығынан зерттеу әдісі туады, ал одан проблема шешіледі.

Алдымызға қойған проблеманың басты мақсаты – оқушылардың таным белсенділігін, ойлау қабілетін сабақ үстінде және сабақтан тыс уақыттарда арттыру, өз бетінше еңбектене білуге дағдыландыру. Жеке оқушының таным белсенділігін арттыра түсуге болады. Нәтижесінде:

1.Оқушылардың таным деңгейі кеңейе түседі.

2.Оларға қиын, түсініксіз болып көрінетін тақырыптың өзіне бейімділік

белсенділігі артады.

3.Оқушылардың бойында «Басқа сыныптасымнан кеммін бе, мен де

оқиын» деген сияқты намыс белсенділігі артады.

Оқушылардың таным бесенділігін арттырудағы өз дәрежесінде жабдықталған кабинеттік жүйенің әсері мол. Кабинетте оқушылар да, мұғалімдер де өз жұмыс орнына қалыптасады. Мұғалім жұмыс жүргізуге қажетті құрал – жабдықтарды жинақтайды, оны оқушылар алдында дұрыс дәресінде көрсете білуге дағдыланады.

Білім берудің негізгі сатысында биологияны оқытудың мақсаты – тілдің қызметін жүйелі меңгерген, коммуникативтік біліктілігі дамыған, сөйлеу мәдениеті қалыптасқан, бәсекеге қабілетті дара тұлға даярлауға мүмкіндік туғызу.

Биология пәнін оқытуда оқушының жан – жақты жұмыс істеу мүмкіндіктеріне жол ашу үшін мұғалімнің алдына мынадай міндеттер қойылады .

Қазіргі заман мұғалімінен тек өз пәнінің білгірі болу емес, жаңалыққа жаны құмар, оқытудың жаңа технологияларын шебер меңгерген, білімі мен білігі жоғары тұлға болу, ақпараттық сауаттылық талап етіледі.

Оқу құрылысын жүйелі талдау негізінде оқушылардың танымдық әрекетінде екі іс - әрекет тобын бөліп шығарады.

- оқушының мұғаліммен бірге араласа отырып орындаған әрекеті;

- оқушының дербес іс - әрекет элементтері.

Оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытпай оқыту үрдісін жүзеге асыру мүмкін емес.

Сабақты тартымды әрі сәтті өткізе білу мұғалімдер қауымынан көп ізденуді, білімділікті, қабілеттілікті және тапқырлықты қажет етеді. Менің ойымша сабақты сәтті ұйымдастырудың бірнеше алғышарттары бар.

Олар:

- сабақтың тақырыбына сай сабақ жоспарын жасау;

- тақырыпқа сай сабақ түрін, оның әдіс – тәсілдерін түрлендіріп отыру;

- қосымша материалды тақырыпқа сай шығармашылықпен іріктеп алу;

- дидактикалы, техникалық құралдарды, электрондық оқулықтарды мақсатқа сай, оқушы сезіміне әсер ететіндей тұрғыда пайдалану;

- сабақта алдыңғы қатарлы озық іс–тәжірибелер мен жаңа технологияларды пайдалану.

Қазіргі таңда оқыту үрдісінің интерактивті әдіс – тәсілдері өте көп. Педагогикалық ғылым мен озық тәжірибенің бүгінгі даму деңгейінде белгілі болған оқыту әдіс – тәсілдерінің бәрін де еркін игеріп, нақтылы жағдайға орай ең тиімдісін таңдап алу және оларды түрлендіре үйлесімді, әрі шығармашылықпен қолдану – сабақтың сәтті өтуінің кепілі.

Биология сабағында мен тақырып сайын оқушылармен түрлі шығармашылық жұмыстарды өз шеберлігіме қарай ұйымдастырып, түрлендіріп отырамын. Өзімнің тәжірибемде әрбір оқушыны жеке тұлға ретінде қалыптастыруда және рухани – адамгершілік тәрбиені нығайту мақсатында өткізілген сабақтарымды ұсынғым келеді.

Биология сабағында әр тақырып сайын оқушылармен түрлі шығармашылық жұмыстарды өз шеберлігіме қарай ұйымдастырып, түрлендіріп, өткізуге жұмыстанамын. Өзімнің тәжірибемде оқушыны тұлға ретінде қалыптастыруда осы сабақтарымдағы жеткен нәтижем:

- оқушылардың тақырыпты оқуға және пәнге ұмтылысы артады;

- оқу процесінің сапасы, оқу үлгерімі жоғарлайды;

- оқушыларды сабақ кезінде және сабақтан тыс жан – жақты ізденуге үйретеді;

- оқушы өзін - өзі тану жолы арқылы табиғаттың, сыртқы ортаның мүмкіндіктерін жақсы түсінеді;

- оқушы білім алу жолында өз бетінше жан – жақты терең жұмыс істеуге талпынады;

- зерттелетін объектіні биологиялық ғылыми әдістерді пайдалана отырып, оны дәл анықтау жолын ізденуге үйренеді.

Әрбір сабақ - мұғалімнің шығармашылық жұмысы. Сондықтан да әр сабақты оқушының есінде қалатындай етіп түрлендіріп отырған жөн. Қазіргі ғылым мен техниканың дамыған заманында оқушылардың білім деңгейін тереңдету, ғылыми тұрғыда дамыту, өз бетімен жұмыс істеуге дағдыландыру, ойлау қабілетін дамыту, сөйлеу шеберліктерін арттыру, өз беттерімен ізденушіліктерін, ақпараттық құралдарды іздестіру және оны пайдалана білу мақсатында жаңа технология әдістерін тиімді пайдалану – ұстаз шеберлігінің белгісі.

Білім – теңіз, оның тереңіне құпиясын аша алатындар ғана бойлай алады. Ондай адамдарды дайындайтын, білім беретін, бала жанының бағбаны – мұғалім. Мұғалім білімді оқушы санасына сабақ арқылы жеткізеді. «Білім беру – табиғат пен қоғам жайында ғылымда жинақталған білім жүйесін жеке адамның меңгеруі және оны өмірде тиімді етіп қолдана білуі» - дейді,

Ж. Қоянбаев. Ендеше келер ұрпаққа тәрбие мен білім берудің, білім сапасын жақсартудың бірден – бір жолы – жаңа технологияларды қолдану. Бүгінгі таңда озат педагог – ғалымдар, тәжірибелі мұғалімдер ойлап тапқан сабақты түрлендіре өткізудің неше түрлі жаңа тәсілдері жеткілікті. Қазақстанда да мектептер үшін оқыту технологияларын дайындау мәселесімен айналысып, ғылым мен практиканы қоса алып жүрген отандық ғалымдарымыз баршылық.

ХХІ ғасырдың жан – жақты зердері, дарынды, талантты адамын қалыптастыру бағытындағы білім беру мәселесі мемлекетіміздің басты назарында. Егеменді ел болып, таңдаулы елу елдің қатарына ену басты мақсатымыз болған соң, білім мен ғылым саласы дүние жүзілік деңгейге сай болуы керек. Елімізде болып жатқан өзгерістер мектеп жұмысына да елеулі жаңалықтар әкеліп отырғаны даусыз