Антропогенез. Адам эволюциясының кезеңдері: ежелгі,ертедегі және осы заманғы алғашқы адамдар.

Сыныбы: 11 сынып Биология

Сабақ тақырыбы: Адам эволюциясының кезеңдері: ежелгі,ертедегі және осы заманғы алғашқы адамдар.

Сабақтың мақсаты: Адам эволюциясының негізгі кезеңдерімен таныстыру.

Білімділігі: Оқушыларға ежелгі,ертедегі және қазіргі адамдардың ерекшеліктерін,олардың қаңқа қалдықтарының құрылысын,өмір сүру мәдениетімен таныстыру.

Дамытушылығы: Оқушылардың эволюциялық білімдерін тереңдете отырып, оқушының өз бетінше ізденуін,зерттеушілігін қалыптастыру.

Тәрбиелігі: Жан-жақтылыққа,ұжымдылыққа тәрбиелеу.Тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру. Өз ойларын ашық айтуға дағдыландыру.

Сабақ түрі: Аралас сабақ

Сабақ әдісі: Жеке,топтық,оқулықпен жұмыс,«Миға шабуыл»,«Мен–саған,сен–маған», «Конверт-сұрақ», «Суреттер сөйлейді»,«Бұл жалған ба, әлде шындық па?» әдістері.

«Жадыға серуен» ойыны

Сабақ көрнекілігі: Интерактивті тақта,слайд, суреттер, «Адам эволюциясы», кесте,әр түрлі тапсырмалар, сәйкестік тест, биологиялық диктант

Пәнаралық байланыс: Тарих, география,

Сабақ барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі: (Амандасу,түгендеу,сабаққа дайындығын тексеру) 3мин.

Психологиялық ахуал

Интербелсенді тақтадан адамның бас сүйегінің қаңқасын көрсету.1мин

Ендеше адам эволюциясының негізгі кезеңдерін басшылыққа ала отырып, оқушыларды топқа бөлу. (түске байланысты топтарға бөлінеді)

1-топ: Ежелгі адамдар

2-топ: Ертедегі адамдар

3-топ: Осы заманғы алғашқы адамдар.

Үй тапсырмасын тексеру: Қызығушылықты ояту. 3мин

1.Үй жұмысын «Жадыға серуен» ойыны арқылы сұрау.

2.Әр топтан оқушы шығып,арнайы дайындалған тапсырманы таңдап алады.

№1 топқа тапсырма Адамның жүйелеудегі орнын анықтау.  

Кестеде адамға тән қасиеттер берілген, тек оларды омыртқалылар отрядына, сүтқоректілер класына және ұрықжолдастылар класс тармағына бөлу керек.

№2 топқа тапсырма: Адам денесіндегі кейбір белгілер

3 топқа тапсырма: Сәйкестік тестін орындау

Адамның жануарлардан шыққандығының дәлелдемелері:

Жаңа сабақты ашу «Миға шабуыл» Оқушыларға сұрақ қою арқылы, жаңа сабақтың тақырыбын ашады,өткен сабақпен байланыстырады, видео қосады.

Кубизм сұрақтары: 2мин.

1.Антропология нені зерттейді?

2.Антропология ғылымының негізгі саласы қалай аталады?

3. Адамның эволюциясының қандай негізгі кезеңдерін білесіздер? - деген сұрақтарға жауап алу арқылы жаңа сабақтың тақырыбын ашу.

Видео 2мин

Мәтін оқу (7мин)

Топтарға тапсырма:

Кластер құру.(қашан,қайда өмір сүрді,тіршілігі, еңбек құралдары) 5мин

Жаңа сабақ бойынша тапсырмалар

«Мен –саған, сен -маған» (бірінші топ екінші топқа,екінші топ үшінші топқа,үшінші топ бірінші топқа сұрақтар береді 5мин

Топтар өз арасында сайыс жүргізеді.Бір топ екінші топқа сұрақ қою тиіс, ал екінші топ сұраққа тиісті жауаптарын айту керек.

«Суреттер сөйлейді» әдісі (Ғалымдар:Ч.Дарвин, Ф.Энгельс,К.Линней т.б.» суреттері, еңбектері) 3мин

Өзіңді тексер. «Бұл жалған ба, әлде, шындық па?» әдісі. Тақтадан көрсетеділеді 3мин

1.Адам — органикалық дүние эволюциясында ең соңында пайда болған биологиялық түр. (шындық)

2.Биологиялық (тұқым қуалайтын өзгергіштік, тіршілік үшін күрес және табиғи сұрыпталу) және әлеуметтік факторлардың (еңбек әрекеті, етті тағамды пайдалану, қоғамдық қарым-қатынас, сөз және ойлау) бірлескен жиынтығы антропогенездің негізгі қозғаушы күштері болып саналады. (шындық)

3. Дара жүріп еңбек еткендіктен, араларында өзара қауымдық қарым-қатынас калыптаса түсті. (жалған)

4. "Еңбек — адамзат өмірінің бірінші негізгі шарты, адамды адам еткен еңбек деген дәрежеде айтуға тиістіміз", — деп жазды Ч.Дарвин. (жалған)

5. Ойлау, сөйлеу, ұжымдасып еңбек ету қабілеттері ешқашан тұқым куаламайды. Тек адамның морфологиялық және физиологиялық ерекшеліктері ғана тұқым куалайды. Кейде адам қоғамынан тыс тәрбиеленген жас балаларда (кейбір аңдар асырап алған) ойлау, сөйлеу қабілеттері мүлде дамымайтыны анықталды. (шындық)

6. Органикалық дүниеде болатын тұқым қуалайтын өзгергіштік, тіршілік үшін күрес және табиғи сұрыпталу адам эволюциясында да маңызды орын алатынын Ч.Дарвин нақтылы мысалдармен дәлелдеп берді. (шындық)

Бағалау.Критерий бойынша бағалау.Топ басшылары бағалап отырады.(бағалау парақшасына)

Бекіту 5мин.

Деңгейлік тапсырмалар:

1топ

Биологиялық диктант

1. Адамның миының көлемі орта есеппен................ см3 ( 1600 - 1800)

2. Адам эволюциясының маңызды факторының бірі...........( еңбек)

3. Антропогенез ..................

4. кромоньондықтардың негізгі кәсібі...........

5. Епті ( іскер) адам кімдер?.........................

2топ. Жабық тест

1. Алғашқы адамдардың тұрғылықты жері ( үңгір)

2.«Саналы адам»ертедегі адамдардан қалай ажыратылады? (ми көлемі, сөйлеу, сурет салу)

3. Алғашқы адамдардың алғашқы киімдері неден жасалды? ( аң терісі)

4. Алғашқы адамдар қоректерін қалай тапқан? (топтасып аң аулау )

5. «Homo sapiens» ұғымы қалай аударылады? (саналы адам)

3топ «Адам мен Адамтектес маймылдарды салыстыру» «Т» кестесі

эссе жазу «Болашақта адамның дамуы қалай жүреді» 3мин.

ҰБТ бұрышы Т Е С Т

1.Адамды приматтар тобына жатқызған ғалым:

а) Ж.Б. Ламарк; в) Ч. Дарвин;

б) К. Линней; г) Ф. Энгельс.

2.Адамның жануарлардан шыққандығын дәлелдейтін мүшелері:

а) рудимент; в) аналогты мүшелері;

б) миы; г) гомологты мүшелері.

3. Қазіргі адамдар қай түрге жатады:

а) адам тәрізді маймылдарға; в) неандертальдықтарға;

б) архантроптарға; г) саналы адам.

4. Ежелгі адамғарға ірі жануарларды аулауға не көмектесті:

а) қаруы; в) ит асырауы;

б) ұйымдасып аулау; г) отты пайдалану.

5. Австралопитектер бұлар:

а) австралия маймылдары; в) оңтүстік маймылдары;

б) австралия адамдары; г) оңтүстік адамдары.

6. Антропогенездің биологиялық факторлары:

а) әлеуметтік; в) еңбек әрекеті;

б) ақыл – ой, сана; г) тіршілік үшін күрес

7. Антропогенез дегеніміз – бұл:

а) адамның жеке дамуы; в) тұқым қуалайтын өзгергіштік;

б) приматтардың тарихи дамуы; г) адамның шығу тегі, дамуы.

8. Дамудың қай сатысында адам нәсілге бөлінген:

а) неоантроптар; в) архантроптар;

б) австралопитектер; г) палеонтроптар.

9. Нәсіл ұғымын алғаш енгізген ғалым кім:

а) Лики; в) Дюбуа;

б) Бернье; г) Джохансон.

10. Адам эволюциясындағы әлеуметтік факторларды

ашқан ғалым:

а) Ж.Б.Ламарк; в) Ф.Энгельс;

ә) Ч.Дарвин; б) К. Рулье.

Рефлексия – нені білдік? нені үйрендік? 1мин

Оқушылар дайындап келген презентациясы 1мин

Үйге тапсырма: §43 Өтілген тақырып бойынша тест құрастыру. Баяндама,презентация: «Антропогенездің қозғаушы факторлары» Бағалау 1мин