Ақ сұлама — емін-еркін тіршілік ететін жалпақ құрттардың өкілі. Сыртқы құрылысы. Екі жақты симметриялығы.

Пән: Биология Пән мұғалімі: Қасымгожина М.Т. Сынып: 7 Сабақ: 12 Күні: 11.10.16

Сабақтың

тақырыбы:

Ақ сұлама — емін-еркін тіршілік ететін жалпақ құрттардың өкілі. Сыртқы құрылысы. Екі жақты симметриялығы. Дене жамылғысы. Бұлшық еттері. Жүйке жүйесі мен сезім мүшелері. Қозғалуы. Қоректенуі. Тыныс алуы. Көбеюі.

Сілтеме:

Биология 7 сыныпқа арналған оқулық, Электронды оқулық, Ғаламтордан алынған материалдар

Жалпы мақсаты:

Кірпікшелі жалпақ құрттар жөнінде толық мәлімет қалыптастырады.

Оқу нәтижелері:

Оқушылар білуге тиіс:

-Ақ сұлама — емін-еркін тіршілік ететін жалпақ құрттардың өкілі екендігін;

- Сыртқы құрылысы, екі жақты симметриялығын;

-Дене жамылғысын; Бұлшық еттерін; Жүйке жүйесі мен сезім мүшелерін. Қозғалуы. Қоректенуі. Тыныс алуы. Көбею ерекшеліктерін білу. -Басқа құрттардан ажырата білу.

Дереккөздер:

Мұғалімге арналған нұсқаулық. Биология. Жалпы білім беретін мектептің 7 сыныбына арналған оқулық./Қ.Қайым, Р.Сәтімбеков, Ә.Әметов, Ж.Қожантаева.Алматы «Атамұра», 2012/ Биология жұмыс дәптері. Биология оқыту әдістемесі.

Сабақтың кезеңдері

Блум таксономиясы

Модуль

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушылардың іс-әрекеті

Уақыты

І. Қызығушылықты ояту.

Білу.

Түсіну

СТО

ТжДБо

ОЖТ

«Бүгінде білім беру үдерісіне мүмкіндігінше кеңірек қарауға болады. Әр адамды қазіргі заманғы әлемде іс істеуге, білім ала білуге, өмір сүре алуға, бірлесіп өмір сүре білуге үйрету қажет».

 Назарбаев Н.Ә.

І.Сынып ішін ұйымдастыру. Тренинг (сабақ басталарда оқушыларға психологиялық дайындық жасаймын).

Көзімізді жұмып, ішімізден мына сөздерді қайталайық: «Мен ойымды тез жинақтаймын, жаңалыққа, білімге қызығушылығым жоғары, терең ойлап, нақты жауап беремін, қиялға да берілемін. Мен өз біліміме, өз күшіме сенімдімін. Бүгінгі сабақта бәріне сәттілік тілеймін». Көзімізді ашып сабағымызды бастаймыз.

Адам меңгермейтін білім бар ма?

Жойқын істі тындырар күшің барда.

Оқы, үйрен, жас ұрпақ, бәрін меңгер,

Алға қойған мақсатың, ісің барда!

2. 4 Топқа бөлу (сандар арқылы) (1,2,3,4)

Бағалау парағы, бағалау критерийлары беріледі.

Оқушылардың дүниетанымдарын ашу үшін нақты ой тастау.

Өмірдің өкінбейтін бар айласы,

Ол айла - қиянатсыз ой тазасы.

Мейірім, ынсап, әділет, адал еңбек,

Таза жүрек, тату дос - сол шарасы.

(Ш.Құдайбердиев)

II. Үй тапсырмасын тексеру:

Ой қозғау. Лездік сұрақтар бойынша тексеру

1. Жүйелеу дегеніміз?

(ғаламшарда жойылып біткен және қазіргі кезде кездесетін барлық жануарды белгілі тәртіпке сәйкестендіріп, ретке келтіру)

2. Ағзаларға қосарлы атаутізім беруді кім ұсынды? Оған қандай мысал келтіруге болады?

(К.Линней, құстар сары шақшақай т.б)

3.Біржасушалы жәндіктерге сипаттама, мысал

4. Циста дегеніміз?

5. Ішекқуыстылар типі қандай кластарға жіктеледі?

6.Гидраның мекен ортасы қандай?

7.Типтің ішекқуыстылар деп аталуы неге байланысты?

8.Гидраны ең алғаш туысқа жатқызған қай ғалым?

9. Регенерация құбылысы деген не?

10. Ч.Дарвин риф түзу теориясын қай жылы жариялады?

11. Атпа жасушалары қайда орналасқан?

12. Неліктен ішкқуыстылар көпжасушаларға жатқызылған?

13. Көпаяқты маржандар аталуы себебі неде?

14. Не үшін медузалар қолшатыр немесе қоңырау тәріздес?

15. Неге ішек қуыстыларда артқы тесік болмайды?

16.Гидраның ішкі ,сыртқы қабатындағы жасушалар қызметі қандай?

17. Гидраның жынысыз көбеюі қалай жүреді?

18. Гидраның ішкі сыртқы қабатын толтырып тұратын желім тәрізді зат?

2. «Тікелей сұрақтар» 

1.Суреттерді қара, ішекқуыстылардың әр класына тән «өзіндік» белгілерін ірікте.

1.Әк «қаңқаларымен» қапталған үлкен үйінділер түзеді

2. Еркін жүзіп жүреді.

3. Су астында жартастар түзеді.

4. Аз қозғалады.

5. Денесінің пішіні төңкерілген табақ тәрізді.

6. Денесінің пішіні сабақ тәрізді.

7.Қаңқаларының бір жерге жиналуынан шеңберлі жартас-атолл түзіледі.

8. Судың сығылуы нәтижесінде алға қарай жылжу тәсілімен(реактивті ) қозғалады.

9. Қозғалыссыз өмір сүреді.

10.Теңізде болатын дауылдарды күні бұрын сезеді.

11. Қозғалыссыз тіршілік етеді

1.Оқушылар тілектер айту, арқылы ынтымақтастық орта құрады.

2.Сандарға байланысты топтарға бөлінеді. (1,2,3,4)

1.Сұрақтарға жауап береді.Сұрақтың мазмұнын аша алмаса оқушылар толықтырып отырады

2.Оқушылар бір-бірімен топтық ынтымақтастықта болады

3.Сыни ойлануға,ойын толықтыруға мүмкіндік алады, мазмұндайды.

Оқушылар тақырыпқа сәйкес тапсырмаларды орындайды.Орындаған жұмыстарына сәйкес ұпайлары белгіленеді.

Оқушы-оқушы арасында өзара байланыс жүреді

4. Топтар арасында ойларын ортаға салады

2 мин

3 мин

10 мин

ІІ. Мағынаны ажырату

Қолдану.

Талдау

ТжДБо

ОЖТ

3.Тақырыпқа шығу. «Мағынаны тану» бөлімі.

Сараланған бөлім. Операциялық – орындаушылық кезең.

Тұсаукесерде «Миға шабуыл». Не түсіндіңіз? Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы қандай болмақ? Оқушылар сұраққа жауап береді, өз білетіндерін айтады.

Жалпақ құрттар типі.Зоология ғылымының паразит құрттарды зерттейтін саласы - гельминтология деп аталады.
Жалпақ құрттар - екі жақты симметриялы, үш қабатты, көпжасушалы жәндіктер. Дене тұрқы шұбалаңқы келеді, үш қабаттан эктодерма, энтодерма және аралық қабат мезодермадан тұрады. Бұлар паразит құрттар.Тері бұлшық етті қапшық қаптаған. Пішіні жапырак тәрізді немесе таспа тәрізді. Бауыр жағы арқасына жабысқан, қуыс жоқ. Асқорыту жүйесінің нышаны байқалады.

Ақ сұлама бұлшық еттері:

Сақиналы бұлшықеттер – сыртқы қимылды реттейді.

Қиғаш бұлшықеттер – аралық қабат қимылын реттейді.

Бірыңғай салалы бұлшықеттер – ішкі қабаттағы қимылын реттейді.

Жалпақ құрттардың жіктелуі:
Патшалық: Жануарлар (Животные)
Бөлім: Билатеральдылар (Билатеральные)
Бөлімше: Алғашқы ауыздылар (Первичноротые)
Типі: Жалпақ құрттар (Плоские черви)
Класы: Кірпікшелі құрттар (Ресничатые)
Отряды: Үштармақты ішекті турбеллярия (Турбеллярия)
Өкілі: Ақ сұлама (Белая или молояная планария)

Кірпікшелі құрттар класы.Ақ сұлама - еркін жүзіп қимылдайтын, жалпақ құрттарға жататын кірпікшелі құрт. Ол кірпікшелерінің көмегімен суда еркін жүзеді. Сұламаның дене қимылын реттейтін әр түрлі бұлшықеттері бар. Сыртқы қимылға сақиналы бұлшықеттер қатысады. Аралық қабат қимылын қиғаш бұлшықеттер реттейді. Ал ішкі қабаттағы қимыл бірыңғай салалы бұлшықеттермен реттелді. Кірпікшелі құрттардың аузы, асқорыту, зәр шығару және жыныс мүшелері бар.

1. Бағыт беру /тапсырма бойынша/ постер салуға.

1 топ: Жалпақ құрттар типіне жалпы сипаттама

2 топ: Ақ сұламаның тіршілігі және сыртқы құрылысы.

3 топ: Кірпікшелі құрттар класы. Ақ сұламаның ішкі құрылысы. Қоректенуі.

4 топ: Тыныс алуы және қан айналымы. Зәр шығаруы. Жүйке жүйесі. Сезім мүшелері. Көбеюі.

І. Суретке қарап, сұрақтарға жауап бер:

1. Ақ сұламаның денесі немен қапталған?

2. Денесінің адыңғы жағы артқы ұшының айырмашылығы қандай?

3. Денесінің алдыңғы жағында не бар?

4.. Қалай тіршілік етеді?

ІІ. Ақ сұламаның денесін құрайтын мүшелерді ата.

1-...........................

2-...........................

3-...........................

4-............................

5-............................

6-...........................

7-............................

8-............................

9-...........................

10-............................

ІІІ. «Кезбе тілші» Биологиялық диктант

Жалпақ құрттар типіндегі ағзалардың ішекқуыстыларда болмаған жаңа жүйесі бар. Жаңа жүйе ....................................... деп аталады.

2. Зоология ғылымының құрттарды зерттейтін саласы .................................. деп аталады.

3. Ақ сұлама қандай жолмен тіршілік ететін жәндіктер ........................ деп аталады. 4. Жалпақ құрттар .......... класқа жіктеледі.

5. Жалпақ құрттар денесі .............. қабаттан тұрады.

6. Кірпікшелі құрттар класының өкілдері :- ........................

7.Ақ сұламаның пішіні................ ұқсайды

8. Ақ сұлама .............. тіршілік етеді.

5.Сабаққа мақсат қояды.

6.Оқушылар оқулыққа назар аударады,мәтінді оқи отырып,тапсырма мәнін нақты ойланып,өзара ақылдасып шешуге тырысады.

7.Тақтадағы слайдтар бойынша мұхият тыңдап, мазмұнды тірек сызбамен дәптерге түсіреді.

8. Топта постермен жұмыс. Топтарға сұрақтар таратылады. Постерге сол сұрақтарға өз ойларын түсіреді. «Галлерея» әдісі бойынша топ спикері постерді қорғайды топтар бір-бірінің постерлерін «Екі жұлдыз, бір тілек» әдісі бойынша формативті бағалайды. Постерге стикерлерін іледі

Мұғалімнің қалауы бойынша стикер жабыстыру

10 мин

5 мин

ІІІ. Ой-толғаныс

Жинақтау,

Бағалау

ОЖЕСОжО

СТО

ОүБжОБ

1. Суретке қарап, сұламаның мүшелер жүйесін ата және олардың құрылысының ерекшеліктерін қысқаша сипатта.

2.Қорытындылау. Сонымен, Алдыңызға қойған мақсатқа мақсатына жеттіңіз бе? «Не ұнады (ұнамады)?», «Нені білдім (білмедім)?», «Маған әлі нені үйрену керек?» Оқушыларға сабаққа қатысқаны үшін алғыс айту.

«Серпілген сауал» әдісі  арқылы сабақты қорытындылау 

3.Бағалау. Мұғалім оқушыларының бағалары бойынша өз пікірін айтады

1. Тапсырманы орындайды.

2. Сабақ пен оның мақсатына жеткені немесе жетпегені жайлы оқушылардың жауаптары.

«Не ұнады (ұнамады)?», «Нені білдім (білмедім)?», «Маған әлі нені үйрену керек?» сұрақтарға өз пікірлерін, жауаптарын жазады.

Допты бір-біріне лақтырып сұрақ қою арқылы сабақта өткен материалды қайталап бекітеді.Сұрақтар мысалы:

1. Жалпақ құрттардың жіктелуі қандай белгілерге негізделген?    

2. Жалпақ құрттардың негізгі ерекшеліктері неде?

3. Мүшелер жүйесі деген не? Жалпақ құрттарда қандай жаңа жүйе пайда болған?

4. Сірқабық деген не? Ол қандай қызмет атқарады?

5. Кірпікшелі құрттар класының өкіліне нелер жатады? Олар неліктен бұл класқа жатады?

6.Гидрадан ақ сұлама жүйке жүйесінің айырмашылығы неде? Жүйке жүйесі қандай қызмет атқарады?

7. Қандай жануарды гермафродиттер деп атайды?  Ақ сұлама қалай көбейеді?

3. Топ басшысы топ мүшелерін бағалайды

5 мин

2 мин

2 мин

Үй жұмысы

Тақырыпқа байланысты презентация немесе реферат дайындау 183-185 беттерді мазмұндау

Күнделіктеріне бағаларын қойғызып, үй тапсырмасын жазады.

1 мин